Aktualności

Temat: Zróżnicowanie kulturowe (s. 74 – 70)

NOTATKA

1. Cechą charakterystyczną współczesnych społeczeństw jest ich wielokulturowość.

Zadanie 1. s. 78.

2. Podstawowe różnice między wzorcami kulturowymi dotyczą:

– języka i ekspresji

– wartości

– norm zachowania

– estetyki

– stylu życia (ubierania się, spędzania czasu itd.)

3. Podział kultur ze względu na rolę jednostki

a. kultury kolektywistyczne – dobro grupy ważniejsze niż jednostka – Azja, Ameryka Łacińska

– jednostka jest ściślej związana z grupą społeczną

– interes jednostki jest podporządkowany interesom grupowym

b. kultury indywidualistyczne – Europa, Kanada, USA

– jednostka jest bardziej niezależna od grupy

– dobro jednostki jest postrzegane jako ważniejsze od interesów grupowych

– jednostka samodzielnie podejmuje decyzje i ponosi ich konsekwencje

4. Wzajemne relacje między kulturami

a. zderzenie kultur – konfrontacja i zwalczanie się kultur

b. separacja – zamykanie się na wpływy innych kultur

c. wymiana międzykulturowa – niewymuszone przejmowanie elementów innej kultury

d. integracja – budowanie wspólnej tożsamości

5. Postawy wobec inności

a. szok kulturowy – efekt zderzenia z radykalnie odmiennym otoczeniem kulturowym

b. postawa etnocentryzmu – ocenianie odmiennych kultur poprze pryzmat własnej

c. tworzenie się stereotypów

PODSUMOWANIE

Zadanie do wykonania – proszę o odesłanie zdjęcia zadania przez CLASSROOM:

Przeczytaj tekst s. 77. i odpowiedz na poniższe pytania:
W jaki sposób postrzegamy inne kultury? Wymień czynniki które mają wpływ na to postrzeganie.

I. Zamiennie z podręcznikiem skorzystać można z informacji o hetmanach w poniższej gazetce szkolnej:
KLIK

II. Notatka uzupełniająca lekcję online:

1. Zygmunt III Waza (  1587) zapoczątkował dynastię Wazów w Polsce (panującą do 1668 r.)
2. Wojna polsko-szwedzka (1600 – 1611)

PRZYCZYNY	spór o Inflantywalka o tron szwedzki pomiędzy Karolem IX (Sudermańskim) a Zygmuntem III Wazą
PRZEBIEG	Bitwa pod Kircholmem (1605) – dowodził Jan Karol Chodkiewicz (RON) oraz Karol IX (SZWECJA)
SKUTKI	1611 – rozejm – Rzeczpospolita utrzymała większość Inflant

3. WIELKA SMUTA – kryzys w Państwie Moskiewskim po śmierci Iwana IV Groźnego – okres głodu, walk bojarów (możnowładcy) o władzę oraz najazdów obcych wojsk.

DYMITRIADY (1605) – polskie ingerencje w Moskwie pod pretekstem przywrócenia na tron Dymitra (rzekomo cudownie ocalonego syna Iwana Groźnego) à Dymitr Samozwaniec

Wojna polsko-moskiewska (1609 – 1618)

PRZYCZYNY	Zygmunt III Waza chce odzyskać koronę szwedzkącar zawiera sojusz ze Szwecją w obawie przed kolejną Dymitriadą
PRZEBIEG	Bitwa pod Kłuszynem (1610) – dowodził hetman Stanisław Żółkiewski – wygrana RON
SKUTKI	1618 – rozejm w Dywilinie – ziemia smoleńska dla Polskiw Moskwie początek dynastii Romanowów (Michał Romanow)

4. Wojny z Turcją za panowania Zygmunta III Wazy (1620 – 1621)

PRZYCZYNY	Ataki Tatarów krymskich na Ukrainę (terytorium RON)Łupieskie wyprawy Kozaków (mieszkańcy Zaporoża oraz południowo-wschodnich krańców Wielkiego Księstwa Litewskiego) na tereny TurcjiAtak Rzeczpospolitej na lennika Turcji
PRZEBIEG	Bitwa pod Cecorą (1620) –  dowodził hetman wielki koronny Stanisław Żółkiewski – bitwa nierozstrzygnięta, ale klęska RON podczas odwrotuBitwa pod Chocimiem (1621) – dowodził hetman wielki litewski Jan Karol Chodkiewicz – wygrana RON
SKUTKI	1621 – zawarcie pokoju – Rzeczpospolita utrzymuje granice na Dniestrze, Kozacy i Tatarzy mają przestać atakować

5.Wojny ze Szwecją (1621 – 1629)

PRZYCZYNY	Zajęcie przez Szwedów Inflant w 1621 r.Zajęcie przez Szwedów Pomorza Gdańskiego (1626)
PRZEBIEG	Bitwa pod Oliwą (1627) – wojskami szwedzkimi dowodził Gustaw II Adolf -bitwa morska –wygrana RONBitwa pod Trzcianą– wygrana RON
SKUTKI	1629 –rozejm – Rzeczpospolita traci większość Inflant i Porty w Prusach (Gdańsk zostaje przy RON),Szwedzi pobierają cło (opłata) od polskiego handlu morskiegoKoniec potęgi Rzeczpospolitej

6. Władysław IV Waza był drugim królem z dynastii Wazów w Polsce, panował w latach 1632 – 1648. Został wybrany na cara Moskwy, ale nigdy tam nie panował. Odzyskał Prusy, zlikwidował cło od handlu morskiego

7. Powstanie Chmielnickiego ( 1648 – 1654)

PRZYCZYNY	Wrogość Kozaków do szlachty polskiej z powodu odrabianej pańszczyznyDążenie do zwiększenia rejestru kozackiego (spis żołnierzy/kozaków będących na usługach Rzeczpospolitej i otrzymujących żołd)Konflikt wyznaniowy i narodowościowyOsobista niechęć Chmielnickiego do polskiej szlachty
PRZEBIEG	Klęski RON nad Żółtymi Wodami, pod Korsuniem i Piławcami (1648)Śmierć Władysława IV i wybór Jana Kazimierza WazyOblężenie Zbaraża (1649) i ugoda zborowska (nie satysfakcjonowała żadnej ze stron, Kozacy nie chcą odrabiać pańszczyzny, Polacy nie chcą oddać Ukrainy)Bitwa pod Beresteczkiem (1651) – polskie zwycięstwoUgoda w Perejesławiu (1654) pomiędzy Kozakami a carem, który mógł „stanąć w obronie Rusinów (Kozaków) i zaatakować Rzeczpospolitą
SKUTKI	Wojna Rzeczpospolitej z Moskwą (1654 – 1667)

8. Wojna Rzeczpospolitej z Moskwą (1654 – 1667)

PRZYCZYNY	Zawarcie przez cara ugody w Perejesławiu z KozakamiZajęcie przez Moskwę Ukrainy oraz części Litwy
PRZEBIEG	W czasie potopu car wstrzymał ataki swoich wojsk (1655-1660).W 1658 roku zawarto ugodę hadziacką – Rzeczpospolita przekształciła się w związek równorzędnych państw Polski, Litwy i Ukrainy. Kozacy odrzucili umowę1660 – kontynuacja wojny
SKUTKI	Rozejm andruszowski (1667)Ukraina podzielona pomiędzy RON oraz Imperium Moskiewskie wzdłuż DniestruPaństwa zawarły przymierze przeciw Tatarom i Turkom

9. Potop szwedzki – II wojna północna – wojna o dominację na Morzu Bałtyckim (1655 – 1660)

PRZYCZYNY	Szwecja (Karol X Gustaw) pragnie opanować wybrzeża Bałtyku, wykorzystując osłabienie RON wojną z MoskwąPolska walczy o utrzymanie Prus Królewskich (Gdańsk) oraz chce odzyskać InflantyMoskwa walczy o dostęp do Bałtyku
PRZEBIEG	1655 – Szwedzi atakują Litwę oraz Wielkopolskę od strony Pomorza ZachodniegoZdrada szlachty na czele hetman wielki litewski Janusz Radziwiłł – przechodzą na stronę szwedzką, ponieważ obawiają się ataku moskiewskiegoUcieczka Jana Kazimierza na ŚląskSzwedzi niszczą i łupią krajObrona Jasnej Góry się PowiodłaSzlachta przechodzi pod komendę Stefana Czarnieckiego, który zastosował taktykę wojny szarpanej (partyzanckiej)Do Polski wraca Jan Kazimierz, składa śluby lwowskie (powierza swe królestwo Matce Boskiej)1657 – Prusy Książęce zyskują niezależność w zamian za nieudzielanie poparcia Szwedom
SKUTKI	1660 – pokój w Oliwie Rzeczpospolita traci InflantyJan Kazimierz zrzeka się tytułu króla Szwecji

1. Co to jest kultura?

R. Wiliams:
„culture jest jednym z najbardziej wieloznacznych, skomplikowanych wyrażeń w języku angielskim. Bo jego znaczenie nieustannie ulega zmianie, modyfikacjom i rozproszeniu” (Keywords: a Vocabulary of Culture and Society).

Kultura może obejmować:

„Szekspira, ale także komiksowego Supermana, oprę ale i futbol amerykański, problem kto zmywa naczynia w domu […]. Istnieje coś takiego jak kultura twojej ulicy, twojego miasta, kraju, ale i kulturę znajdziemy też na drugim końcu świata. Dzieci, nastolatki, dorośli i emeryci – wszyscy oni mają własną kulturę, zarazem jednak mogą uczestniczyć w kulturze wspólnej[1].

Edward Burnett Tylor , sformułował swoją definicję, opartą na wzorach niemieckiej etnografii i historiografii, analogiczne do uniwersalistycznej koncepcji kultury:

„[…] kultura, czyli cywilizacja jest to złożona całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność’, prawa, obyczaje oraz inne zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako członków społeczeństwa”.

I tą drogą poszły później socjologia czy antropologia kulturowa.

1. DEFINICJA: Współczesne definicje skłaniają się ku rozumieniu kultury jako sposobu życia ukształtowanego przez wiedzę, prawa, zwyczaje, normy i przekonania charakterystycznego dla danego społeczeństwa lub grupy społecznej.

Kultura w szerokim rozumieniu jest całokształtem duchowego i materialnego dorobku społeczeństwa. A więc będzie to ogół wytworów ludzkich – materialnych i niematerialnych (mentalnych).

2. W jaki sposób można określać kulturę?

Wartościujący (zawiera ocenę kultur poszczególnych zbiorowości ludzkich. Kultura podlega rozwojowi, zjawisko stopniowalne)

Opisowy (neutralny) zespół wielu zróżnicowanych zjawisk, których wzajemne powiązania i uwarunkowania mogą być przedmiotem opisu i analizy, ale nie wartościowania.

3. Rodzaje kultury

 a. kultura narodowa – elementy kultury specyficzne dla danego narodu

b. kultura wysoka (elitarna) – adresowana do obiorców odpowiednio przygotowanych

c. kultura masowa (popularna) – skierowana do szerokiego grona odbiorców

d. kultura ludowa – jest spuścizną społeczeństw tradycyjnych – została ukształtowana przez niższe warstwy społeczne – charakteryzuje się religijnością, przywiązaniem do tradycji i rytuałów

e. kręgi kulturowe (cywilizacyjne) – obejmują wiele kultur sąsiadujących ze sobą

4. Trwałe składniki kultury są przekazywane z pokolenia na pokolenie w wyniku procesów socjalizacji, skłonności człowieka do naśladowania oraz dzięki przymusowi społecznemu.

5. Formy przekazywania i przyswajania kultury wg Margaret Mead

a. kultura postfiguratywna – głównym źródłem wzorców jest pokolenie starsze

b. kultura konfiguratywna głównym źródłem wzorców są rówieśnicy

c. kultura prefiguratywna – ważnym źródłem wzorców staje się pokolenie najmłodsze

6. Źródła zmian w kulturze

a. dyfuzja kulturowa – wzajemne oddziaływanie i przenikanie współistniejących kultur

b. kontestacja społeczna – odrzucenie obowiązujących norm i zastępowanie ich nowymi

c. polityka państwa

d. postęp naukowo-techniczny

e. przemiany gospodarcze

6. Wpływ globalizacji na kulturę

a. unifikacja kultury w skali światowej

c. czy kultury lokalne w związku z tym zanikną?

Niektóre narody, grupy etniczne i społeczności lokalne bardzo dbają o potrzymanie własnej odrębności kulturowej.

---

[1] E. Baldwin, B. Longhurst, S. Mc Cracken, M. Ogborn, G. Smith. Wstęp do kulturoznawstwa. Przeł. M. Kaczyński, J. Łoziński, T. Rosiński. Poznań 2007, s. 24.

1. Wiek XVI nazywany jest w Polsce „Złotym wiekiem”:

a. jest to okres rozwoju gospodarczego Polski

b. idee odrodzeniowe przybywają do nas z zagranicy np.: z Włoch- królowa Bona oraz Polacy studiujący w innych krajach (Bolonia, Montpellier, Padwa)

c. renesans rozwija się dzięki mecenasom sztuki- np. Zygmunt Stary i Bona

2. Renesansowi artyści i ich dzieła

a. Bartolomeo Berrecci zbudował Kaplicę Zygmuntowską

b. za panowania Zygmunta I Wawel został przebudowany w stylu renesansowym

c. jednym z najcenniejszych zabytków renesansowych na Wawelu są arrasy (czym są arrasy?)

d. w stylu renesansowym zostały zbudowane m.in.:

– zamek w Baranowie

– ratusz w Poznaniu

– od podstaw miasto Sandomierz

3. Czołowi twórcy literatury polskiej

a. Jakub Wujek  przekład Biblii na język polski

b. najwybitniejszym polskim pisarzem politycznym był Andrzej Frycz Modrzewski – autor dzieła O poprawie Rzeczypospolitej

c. Mikołaj Rej był pierwszym pisarzem piszącym tylko w języku polskim

d. najwybitniejszym pisarzem polskiego renesansu był Jan Kochanowski – autor:

– Trenów

– fraszek

– dramatu Odprawa posłów greckich

4. Najwybitniejsi przedstawiciele polskiej nauki w okresie renesansu:

a. Mikołaj Kopernik

– był twórcą heliocentrycznej teorii budowy Układu Słonecznego

– opisał ją w dziele O obrotach sfer niebieskich

– odkrycie Kopernika potwierdził inny wielki uczony – Galileusz

b. największym historykiem polskiego odrodzenia był Jan Długosz – autor dzieła: Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego

Zadanie dodatkowe dla zainteresowanych – poczytaj <<LINK>>

Jan III Sobieski

Projekt – polecenie

Złoty wiek Polski i Litwy

Notatka powinna obejmowac zagadnienia:

1. Układy z Habsburgami
2. Kwestia Zakonu Krzyżackiego
3. Wojna z Moskwą i Pokój wieczysty z Turcją
4. Inflanty
5. Polityka wewnętrzna Rzeczpospolitej

Karty pracy „System strasburski”

NOTATKA

1. System strasburski jest systemem ochrony praw człowieka w Europie. Najważniejsze elementy to:
   –Europejska konwencja praw człowieka – EKPCz (Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności)
   -Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPCz)
   
2. W Europejskim Trybunale Praw Człowieka (1949) zasiada 47 państw należących do Rady Europy (siedziba w Strasburgu). Rada Europy jest międzynarodową organizacją rządową, skupiającą państwa demokratyczne.
   
3. Zadania Europejskiego Trybunału Praw Człowieka:
   -ochrona praw człowieka (np. ochrona mniejszości narodowych, etnicznych, językowych, religijnych, kulturalnych, imigrantów, uchodźców, azylantów itp.)
   
   
   Jak złożyć skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka?

Zagadnienia
1. Przyczyny wielkich odkryć geograficznych.

MAPY

PREZENTACJA

2. Przebieg

3. Skutki.

NOTATKA

I. Przyczyny odkryć:
-potrzeba odnalezienia morskiej drogi do Indii.
-krzewienie chrześcijaństwa
-rozwój techniki i nauki (karawela i karaka, busola i astrolabium oraz teorie, że ziemia jest płaska
-potrzeba wzbogacenia się
-zapotrzebowanie na kruszce
-ciekawość świata

II. Wielcy odkrywcy

Henryk Żeglarz (Portugalczyk) – wzdłuż Zach. Wybrzeży Afryki

Bartolomeo Diaz (Portugalczyk)- Przylądek Dobrej Nadziei

Krzysztof Kolumb – przepłynął z Hiszpanii do Ameryki – 1492

Vasco da Gama – z Portugalii do Kalikatu w Indiach – 1498

Ferdynand Magellan 1519 – 1522

Amerigo Vespucci – udowodnił, że Kolumb odkrył nowy kontynent

III. Skutki

1. Przemiany demograficzne w Europie (wzrost liczby ludności, migracje ludności, urbanizacja)
2. Rozwój rzemiosła i handlu (w tym rozwój bankowości, rozwój gospodarki towarowo- pieniężnej, powstawanie wielkich kompanii handlowych, upadek dawnych potęg handlowych – miast włoskich).
3. Dualizm gospodarczy (spadek wartości pieniądza oraz rewolucja cen)
4. Hiszpania i Portugalia początkowo największymi mocarstwami kolonialnymi. Traktat w Tordesillas (1494)
5. Przywiezienie nowych roślin do Europy – ziemniaki, kukurydza, pomidory
6. Zniszczenie cywilizacji Inków, Majów i Azteków. Rozwój niewolnictwa
7. Chrystianizacja.
8. Tworzenie koloni, zakładanie plantacji i faktorii.
9. Zwiększenie wiedzy o świecie.

Kilka artykułów dla wyjątkowo ciekawych i chłonnych wiedzy:

Traktat z Tordesillas, czyli jak Portugalczycy wykiwali Hiszpanów dzieląc świat na strefy wpływów

https://epodreczniki.pl/a/wielkie-odkrycia-geograficzne/DDKT9XZpB

https://epodreczniki.pl/a/skutki-wielkich-odkryc-geograficznych/D9aHmev8M

Dziś poznacie postać Aleksandra Wielkiego.

To tak na dobry początek:

Hollywoodzkie wyobrażenia nie zawsze idą w parze z faktami historycznymi, ale fajnie było pooglądać Farella i Hopkinsa.

Zacznijmy od Aleksandra – kim był? Rodzina matki wywodzić się miała od Achillesa, rodzina ojca od Heraklesa, herosa greckiej mitologii – takie pokrewieństwo zobowiązywało do wielkich rzeczy. Na dworze macedońskim traktowano to całkowicie serio, nic więc dziwnego że Aleksander ambicje miał wielkie. Mając 25 lat stworzył imperium obejmujące trzy kontynenty. Jego ojciec Filip zadbał o dobrą edukację – nauczycielem Aleksandra został Arystoteles, uczeń niemniej sławnego filozofa Platona. Uczył go logiki, poezji, polityki, fizyki oraz szeroko rozumianej wiedzy o świecie, ale chyba nie do końca osiągnął to o co mu chodziło. Aleksander okazał się być przede wszystkim zdobywcą – w dodatku okrutnym i zachłannym. Jak naprawdę stosunki z mistrzem się układały? No cóż… historyk badający wydarzenia sprzed 2 – 3 tys. lat znajduje się w obliczu sytuacji doprawdy niekomfortowej, bowiem brakuje źródeł.

Genialny władca, zdobywca, geniusz militarny tamtych czasów, który jest jednocześnie dla nas wielkim znakiem zapytania. Co wiemy na pewno?

1. Pochodził z Macedonii.
   Macedonia była małym krajem na północy Płw. Bałkańskiego, ubogim i zacofanym. Ustrój jaki tam panował to monarchia – ale bardzo duże znaczenie miała arystokracja (walczyli konno u boku króla).
2. W czasie wojen grecko-perskich Macedonia nie wychylała się zbytnio – poddali się Persom bez większego oporu. Dopiero Filip II zaczął tę tendencję łamać. Zreformował on swoje państwo administracyjnie i militarnie a następnie rozpoczął podboje. Zdobył Trację, Tesalię i Grecję.

Pokonał Greków w 338 r. p.n.e. w bitwie pod Cheroneą. Następnie planował dalsze podboje – w kierunku Persji, ale został zamordowany.

3. Rządy po Filipie w 336 r. p.n.e. objął Aleksander. Grecy chcieli wykorzystać sytuację zmiany na tronie macedońskim i się zbuntowały. Aleksander stłumił bunt poleis greckich i ku przestrodze zburzył Teby, a mieszkańców sprzedał w niewolę. Następnie wyruszył na podbój Persji rządzonej przez Dariusza III.

Podboje Aleksandra Macedońskiego:

334 r. p.n.e – bitwa nad rzeką Granikos – pokonał wojska perskich satrapów i otworzył sobie drogę do opanowania całej Azji Mniejszej. Następnie w mieście Gordion przeciął węzeł gordyjski.
333 r.p.n.e. bitwa pod Issos – pokonał Dariusza III, jego rodzinę wziął w niewolę. Kolejne miasta poddawały mu się bez oporu. Zajął Egipt, gdzie przyjęto go jako wyzwoliciela, następcę faraona i syna boga Amona. W Egipcie koronował się i założył miasto – Aleksandrię, która stała się centrum kultury przez wieki i pozostała stolicą Egiptu przez prawie tysiąc lat. Aleksandria znana była ze swojej latarni morskiej Faros, jednego z siedmiu cudów starożytnego świata, największej biblioteki w starożytnym świecie oraz katakumb Kom el Shoqafa.
Ciekawostka: Aleksander Wielki założył około 70 miast nazwanych od jego imienia Aleksandrią.
331 r. p.n.e – bitwa pod Gaugamelą w Mezopotamii – pokonał Dariusza III, który przeżył ale został zamordowany przez satrapę Bessosa.

330 r.p.n.e – zdobył Persepolis i koronował się na króla Persji. Spalił również pałac Kserksesa w odwecie za spalenie Aten (w V w. podczas wojen persko-greckich).

327 r. p.n.e. – ruszył na Indie. 326 r.p.n.e – zarządził odwrót (ludzie zaczęli się buntować, zaczęli chorować na różne tropikalne choroby, dodatkowo okazało się że świat się tam nie kończy – Aleksander chciał dotrzeć na koniec świata)

Aleksander poślubił córkę Dariusza III i zaczął przyjmować perskie obyczaje. Swoim podwładnym nakazywał asymilację z miejscowymi ludźmi, ponieważ wierzył że tylko w ten sposób uda mu się zachować jedność państwa.

Planował następne podboje – Kartaginę i Italię, ale niestety zmarł w 323 r. p.n.e. z niewiadomych przyczyn (niektórzy spekulują otrucie). Miał 33 lata.

Tym samym rozpoczął się okres hellenistyczny w historii Grecji (czyli od śmierci Aleksandra, aż do podboju przez Rzym).

Państwo Aleksandra Wielkiego nie przetrwało – jego syn był zbyt młody aby móc panować. Jego najbliżsi dowódcy podzielili je między siebie (okres tzw. Wojen Diadochów):
– królestwo Macedonii
– królestwo Seleukidów w Azji Mniejszej
– królestwo Ptolemeuszów w Egipcie

Okres hellenistyczny charakteryzował się:
-łączeniem kultury greckiej (helleńskiej) i lokalnej (wschodniej)
-upowszechnia się język grecki
-na terenie dawnego Imperium Aleksandra Macedońskiego zakładane są nowe miasta na wzór grecki

ZADANIA Z MAPĄ:

Dziś dowiesz się jakie typy społeczeństw funkcjonowały kiedyś, a jakie obecnie.

I. Społeczeństwo – duża zbiorowość społeczna, zamieszkująca dane terytorium, posiadająca wspólną kulturę oraz charakteryzująca się wzajemnością stosunków społecznych. Posiada własną formę zorganizowania i instytucje, jak parlament w państwie, czy głównego szamana w plemieniu.

Następnie proszę zapoznać się z podręcznikiem s. 60 – 65 lub poniższym filmem:

II. NOTATKA – zapisz

Typy społeczeństw (podział ze względu na stopień rozwoju społeczeństwa):

SPOŁECZEŃSTWA TRADYCYJNE (przedindustrialne)

1. Społeczeństwo zbieracko-łowieckie (pierwotne)
a. podstawą egzystencji myślistwo, rybołówstwo i zbieractwo
b. wykorzystywanie prymitywnych narzędzi wykonanych z drewna i kamienia
c. podział pracy wg płci i wieku
d. rodzina podstawową formą organizacji społecznej
e. koczowniczy tryb życia
f. obecnie spotyka się w Afryce lub Australii (Buszmeni, Aborygeni)

2. Społeczeństwo nomadyczne (pasterskie)
a. wędrowny tryb życia – poszukiwanie pastwisk
b. liczniejsi niż w społeczeństwie pierwotnym
c. oparte na związkach rodzinnych i pokrewieństwie (podstawą organizacji społecznej rodzina i więzy krwi)
d. podział pracy wg. płci
e. kiedyś Romowie, dziś społeczeństwa takie występują w Afryce i Azji (np. Mongolia, Gruzja)

2. Społeczeństwo rolnicze
a. podstawą egzystencji rolnictwo i hodowla zwierząt
b. osiadły tryb życia
c. postęp techniczny – wykorzystanie naturalnych źródeł energii (siła wiatru i wody)
d. wykształcenie się skomplikowanej struktury społecznej 
e. ograniczona ruchliwość społeczna – funkcjonowanie zamkniętych stanów
f. na terenie Europy czasy feudalizmu, aktualnie w Afryce, Azji, Ameryce Południowej

SPOŁECZEŃSTWA NOWOCZESNE (poindustrialne)

3. Społeczeństwo industrialne
a. społeczeństwo industrialne wykształciło się pod wpływem rewolucji przemysłowej (wpływ miała industrializacja i urbanizacja)
b.rozkład struktury stanowej i wzrost znaczenia podziałów klasowych
c. zmiany w strukturze społecznej – szybki wzrost liczby robotników
d.wzrost znaczenia burżuazji finansowej i przemysłowej
e. duża ruchliwość społeczna

4. Społeczeństwo postindustrialne (postprzemysłowe)
a. wzrost znaczenia sektora usług
b. automatyzacja, robotyzacja i komputeryzacja procesów produkcyjnych
c. wiedza staje się główną wartością ekonomiczną
d. duża ruchliwość społeczna
e. indywidualizm

5. Cechy społeczeństw współczesnych:
a. społeczeństwo otwarte –tolerancja, indywidualizm, wolność i odpowiedzialność jednostki, ochrona ludzkiej godności jako priorytet
b. społeczeństwo konsumpcyjne – nastawione na konsumpcję, kupowanie, posiadanie różnych towarów
c. społeczeństwo informacyjne – najbardziej cenionym towarem jest informacja pozyskiwana, przetwarzana i rozpowszechniana przy pomocy nowoczesnych technologii
d. społeczeństwo masowe – zanikiem postaw indywidualistycznych

Dzisiaj nie musisz odsyłać notatki. Proszę przygotować się do odpowiedzi na następną lekcję.

III. Wykonaj zadania:

1. Rzeczpospolita Obojga Narodów była państwem wielonarodowym i wielowyznaniowym:
   – katolicy (większość Polaków, Litwinów i Niemców)
   – prawosławni (głównie mieszkający na wchodzie Rosjanie)
   – judaiści (Żydzie, żyjący głównie w miastach)
   – islamiści (Tatarzy)
   – Karaimi (wyznający zasady Talmudu)
   – Ormianie (tworzący własny kościół chrześcijański)
   – Husyci (osiedlający się od początku XV wieku)

2. Reformacja, wywołana wystąpieniem Marcina Lutra w 1517 roku, spowodowała, że zaczęły pojawiać się nowe wyznania – luteranizm oraz kalwinizm. Luteranizm popularny był zwłaszcza wśród Niemców. Kalwinizm rozprzestrzenił się wśród magnaterii oraz szlachty. Religia ta uległa rozłamowi, dzięki czemu powstał zbiór ariański (braci polskich). 

3. W ruch reformacyjny angażowała się przede wszystkim szlachta i mieszczaństwo. Najniższe warstw społeczne pozostały wierne katolicyzmowi.

4. W 1555 roku pojawił się w sejmie postulatu, aby przekształcić Kościół katolicki w Kościół narodowy. Ideę poparł król – Zygmunt August. Postulat zakładał sprawowanie mszy w języku polski, a także zniesienie celibatu duchownym. Papież się na to nie zgodził. 

5. Na ziemiach polsko-litewskich nie było krwawych wojen religijnych. Zawarto kilka umów, które miały na celu porozumienie między wyznawcami różnych religii:
–1570 r. ugoda sandomierska – ej sygnatariuszami zostali przedstawiciele trzech wyznań protestanckich: luteranie, bracia czescy i kalwiniści, którzy rezygnowali z rywalizacji o wpływy religijne w Rzeczypospolitej oraz zobowiązywali się do wzajemnej ochrony w razie zagrożenia ze strony katolików. S
-1573 r. akt konfederacji warszawskiej – dokument ten gwarantował pokój między szlachtą różnych wyznań, który potwierdzali później kolejni władcy Rzeczypospolitej. 
– 1596 r.  – unia brzeska – w Brześciu Litewskim podpisano porozumienie pomiędzy częścią duchowieństwa prawosławnego w Rzeczypospolitej a papiestwem. Prawosławni zachowywali odrębność liturgiczną i organizacyjną, ale jednocześnie oddawali się pod zwierzchnictwo papieża, zrywając związek z innymi Kościołami wschodnimi.

6. W latach 1545 – 1563 papież zwołał sobór trydencki, na którym potwierdzono dotychczasowe zasady wiary katolickiej, potępiono nauki Lutra i Kalwina oraz przedstawiono plan odnowy wewnętrznej (reformy) Kościoła, m.in. przez zwiększenie dyscypliny wśród duchowieństwa. W 1564 r. decyzje podjęte na soborze przyjął Zygmunt August, co znacznie ułatwiło działania kontrreformacyjne w Rzeczypospolitej.