Socjalizacja – proces przekazywania wzorców, umiejętności, norm kulturowych przez środowisko społeczne. Trwa przez całe życie.
Rezultatem socjalizacji jest uspołecznienie.
Etapy socjalizacji: 1. pierwotna – przyswajanie norm i zasad przez naśladownictwo -przebiega w dzieciństwie -np. nauka chodzenia, mówienia, potrzeby fizjologiczne, podstawowe wzorce lub role społeczne (mama, tata, rodzeństwo) 2. wtórna – samodzielne kształtowanie własnej osobowości -trwa całe życie -doświadczenie szkolne, zawodowe, funkcjonowanie w grupach społecznych, odgrywanie innych ról społecznych
Funkcje socjalizacji: -zapewnia/utrzymuje porządek społeczny -przekazuje dorobek cywilizacyjny i kulturalny z pokolenia na pokolenie
Dla utrwalenia wiadomości wykonaj poniższe zadanie:
Indie 1. Cywilizacje Doliny Indusu -rzeki Indus i Ganges w 3 tys. p.n.e. -ośrodki miejskie – Mohendżo Daro i Harappa (tzw. protomiasta – jak Jerycho czy Çatalhöyük) -ludność zajmowała się uprawą roli i hodowlą zwierząt, rzemiosłem – handel z Mezopotamią -upadek na skutek częstych powodzi, zastoju politycznego i ekonomicznego oraz najazdów Arabów
2. Ariowie – w XVI w. p.n.e. przybyli z okolic Iranu i Afganistanu. Podbili mieszkającą tam ludność i założyli swoją cywilizację. Nie stowrzyli państwa – to plemiona rywalizujące ze sobą. -system kastowy – podział na grupy o określonych prawach i obowiązkach (bramini, kszatarjowie, wajśjowie, śiudrowie oraz wykluczeni ze społeczeństwa pariasi)
3. Dynastia Maurjów – IV w. p.n.e. – II w. p.n.e – największy władca Aśoka
Braminizm – wiara w pośmiertną wędrówkę dusz – reinkarnację
Hinduizm – dążenie do doskonałości, wiara w bogów (Wisznu, Śiwa, Brahma oraz kult Bogini Matki). Wiara w boskie pochodzenie krowy (więcej na ten temat znajdziesz >>TU<<) oraz dążenie do osiągnięcia stanu nirwany – wolności od wszystkich ziemskich wyrzeczeń(chyba nie do końca o to chodziło Kurtowi Cobainowi 🙂
Buddyzm – dążenie do nirwany i reinkarnacja -kształtowanie cnót (uczciwości, równowagi, radości, współczucia itd.) -nie wolno im zabijać, kłamać brać nie swoich rzeczy, nie wolno im pić alkoholu, cudzołożyć)
Cywilizacja starożytnych Chin rozwinęła się w IV tys. p.n.e. nad dwoma rzekami: Huang he (ho) – Żółta Rzeka oraz Jangcy (Niebieska Rzeka).
Według legend panowało Trzech Dostojnych (odniesienie do mitologii) i Pięciu Cesarzy (królowie – mędrcy, założyciele państwa chińskiego)
W III tys. p.n.e zaczęło rozwijać się państwo chińskie – dynastia Shang. Na czele stał „Syn Niebios” – zwierzchnik armii oraz najwyższy kapłan. Kolejna dynastia Zhou (Czou) – rozpad Chin na wiele walczących ze sobą królestw.
W III w. Szy – Huang – ti („pierwszy cesarz”) zjednoczył państwo. On też rozpoczął budowę Wielkiego Muru. Następnie władzę przejęła dynastia Han, a państwo podzieliło się.
Konfucjonizm – twórcą Konfucjusz – VI/V w. p.n. e. Człowiek z natury jest dobry, powinien działać na rzecz społeczności i wypełniać swoje obowiązki wobec rodziny i państwa. Aby mogło powstać idealne społeczeństwo każda jednostka musi uczyć się i opanować zasady postępowania. Społeczeństwem powinni rządzić ludzie mądrzy, rządzący ku pożytkowi wszystkich.
Osiągnięcia: -pismo piktograficzne (potem ideograficzne) – na papierze i jedwabiu za pomocą pędzelka i tuszu (!) -nauka, technika, rzemiosło – jedwab, papier, umieli wytapiać i odlewać żelazo, wytwarzali porcelanę, znali proch -architektura i sztuka- Wielki Mur Chiński oraz Terakotowa Armia
Po śmierci Władysława Hermana pomiędzy jego synami doszło do wojny, w wyniku której Zbigniew został wygnany, co stało się pretekstem dla króla niemieckiego Henryka V do wojny z Polską w 1109 r. (Bolesław wojnę wygrał, pozwolił Zbigniewowi na powrót, ale na skutek dalszych konfliktów go uwięził i oślepił.) Kraj został zjednoczony. Przyłączone zostało Pomorze (misje christianizacyjne – Otton z Bambergu.
Bolesław Krzywousty chciał zapobiec bratobójczym walkom o tron między swoimi synami. W 1138 r. ogłosił statut dzielący państwo polskie między synów. -Śląsk – Władysław Wygnaniec -Wielkopolska – Mieszko Stary -Mazowsze – Bolesław Kędzierzawy -ziemia sandomierska – Henryk Sandomierski Wydzielono dzielnicę senioralną. Ustalono zasadę senioratu – dzielnicą senioralną zarządza zawsze najstarszy Piast (oraz pryncypatu – senior ma władzę zwierzchnią nad Polską oraz Pomorzem Gdańskim, decyduje o najważniejszych sprawach państwowych, np. polityka zagraniczna). Wydzielono dzielnicę wdowią – wdowa Salomea wraz z Kazimierzem Sprawiedliwym, który był pogrobowcem.
3. Testament Krzywoustego wprowadził okres w dziejach Polski zwany rozbiciem dzielnicowym.
4.Pierwszym seniorem po śmierci Bolesława Krzywoustego był Władysław Wygnaniec, który przez spór z młodszymi braćmi i macochą Salomeą został wygnany. Następca – Bolesław Kędzierzawy nie był w stanie obronić się przed najazdem cesarza Fryderyka Barbarossy (1157) i złożył hołd lenny. Po śmierci Bolesława władzę przejął Mieszko Stary, który chciał wzmocnić władzę centralną. Możni się z tym nie zgodzili, pozbawili go władzy i powołali na tron Kazimierza Sprawiedliwego, obalając zasadę senioratu (żyją jeszcze starsi Piastowie, którzy powinni objąć włądzę). Następnie władzę przejął jego syn – Leszek Biały, który rywalizował o prawo do tytułu princepsa z książętami śląskimi oraz Mieszkiem Starym. Leszek został zamordowany, a tytuł princepsa przestał się realnie liczyć.
5. Skutki rozbicia dzielnicowego: -walki między braćmi – zasada senioroatu została obalona -polska pozycja międzynarodowa osłabiona -Polska nie jest w stanie bronić się przed sąsiadami – poszczególne dzielnice są za słabe, aby móc się ochronić się przed zagrożeniem zewnętrznym -zanik władzy centralnej, na korzyść możnych i duchowieństwa
Ćwiczenie. Do władców przyporządkuj prawidłowe skojarzenia.
Po śmierci Bolesława Chrobrego władzę przejmuje Mieszko II i koronuje się w 1025 r. Ziemie którymi władał: Pomorze, Wielopolska, Małopolska, Mazowsze, Kujawy, Śląsk, Lubelszczyzna i Grody Czerwieńskie, Milsko i Łużyce.
Na skutek napiętych stosunków z sąsiadami, złej sytuacji gospodarczej państwa oraz konfliktami z braćmi – Bezprymem i Ottonem, Mieszko zostaje wygnany. Rozpoczyna się kryzys monarchii piastowskiej.
W 1031 r. cesarz Konrad II oraz ks. ruski Jarosław Mądry najechali na Polskę i odebrali swoje ziemie.
Po śmierci Bezpryma Mieszko II wraca do kraju i próbuje zjednoczyć i wzmocnić państwo, ale w 1034 r. umiera, a władzę przejmują możni. Ok. 1037 r. dochodzi do buntu ludowego przeciw uciskowi feudalnemu i przeciw władzy kościelnej, a w 1038 r. książę czeski Brzetysław I najeżdża ziemie polskie, łupi je aż po Wielkopolskę, wywozi relikwie z Gniezna i przyłącza Śląsk do Czech.
W wyniku kryzysu polska organizacja kościelna całkowicie upadła. Pomorze wróciło do religii pogańśkiej, wszystkie zdobte przez Bolesława Chrobrego ziemie zostały utracone. Polska straciła znaczenie na arenie międzynarodowej.
Kazimierz Odnowiciel zaczął odbudowywać kraj, jednak dopiero jego syn, Bolesław Śmiały koronował się na króla Polski. Popadł w konflikt z biskupem krakowskim Stanisławem, którego skazał na śmierć. Doszło do buntu możnych i władca musiał uciekać na Węgry, gdzie zmarł.
Dzięki poparciu możnych (zwłaszcza palatyna Sieciecha) władzę przejął Władysław Herman (brat Bolesława). Głównym celem władcy było ustabilizowanie sytuacji wewnętrznej. Pod wpływem możnych Władysław podzielił swój kraj pomiędzy synów i siebie: 1.Zbigniew otrzymał Wielkopolskę 2.Bolesław Małopolskę ze Śląskiem 3.Władysław zachował Mazowsze z największymi grodami (Kraków, Wrocław, Sandomierz)
Olimpiada Wiedzy o Prawie i Wymiarze Sprawiedliwości organizowana jest przez Instytut Wymiaru Sprawiedliwości w Warszawie. Tematyka zagadnień, ich forma oraz różnorodność zadań ma zmusić uczestników do samodzielnego myślenia i praktycznego wykorzystania posiadanej wiedzy. Olimpiada winna prowadzić do aktywizacji społeczeństwa w zakresie prawa, co przyczyni się do zwiększenia świadomości oraz szerzenia edukacji prawnej. Zagadnienia poruszane w olimpiadzie dotyczą ważnych kwestii, bliskich młodym ludziom takich jak m.in.: zdolność do czynności prawnych, odpowiedzialność karna małoletnich, ochrona praw konsumentów, prawo w sieci, prawo autorskie, prawo samorządowe, zagadnienia ustrojowe, a także szeroko rozumiana interdyscyplinarna wiedza ogólna, w szczególności obejmująca zakres wiedzy o społeczeństwie. Dążąc do samodoskonalenia olimpiada przygotowana przez IWS odchodzi od utartego schematu zwykłego testu. Zamiast tego IWS proponuje innowacyjny charakter przeprowadzenia każdego z trzech etapów:
I Etap – Test online
Test ma charakter eliminacyjny i jest podzielony na pięć etapów. Test rozwiązywany jest online przez wszystkich uczestników jednocześnie. W zależności od sytuacji epidemiologicznej będzie odbywać się to zdalnie (z uwzględnieniem niezbędnych zabezpieczeń przed oszustwem).
II Etap – Praca pisemna na wybrany temat
Każdy z uczestników, który przejdzie pierwszy etap będzie miał za zadanie przygotować pracę pisemną na jeden spośród przedstawionych przez organizatora tematów. Uczestnicy powinni wykazać się kreatywnością i interdyscyplinarnym spojrzeniem. Na rozwiązanie zadania przewidziane jest 180 minut.
III Etap – Turniej wiedzy
Ostatni etap to turniej wiedzy, zostanie zakwalifikowanych do niego 20 uczestników. Turniej podzielony jest na dwie rundy. Pierwsza to runda eliminacyjna. Do ścisłego finału przechodzi 5 uczestników. Podczas rundy finałowej każdy z uczestników będzie odpowiadał na losowe pytania do momentu udzielenia trzech nieprawidłowych odpowiedzi. Uczestnik, który jako ostatni udzieli trzeciej nieprawidłowej odpowiedzi zostaje zwycięzcą Olimpiady.
Rejestracja zgłoszeń do: 15 października 2020 roku,
Czym jest prawo? (nie chodzi o definicje w ujęciu podmiotowym i przedmiotowym) Kto tworzy prawo? Prawo tworzone jest przez powołane do tego organy państwowe.
Źródła prawa w RP. Konstytucja, Ustawy, Rozporządzenia, Akty prawa miejscowego, Ratyfikowane umowy międzynarodowe.
Wartości społeczne – wszystko to, co w społeczeństwie uznawane jest za ważne, dobre, cenne i pożądane. -system wartości – wartości uporządkowane według określonej hierarchii -światopogląd – zbiór poglądów na otaczającą nas rzeczywistość -orientacje życiowe ze względu na przyjęty system wartości HEDONIŚCI – korzystanie z przyjemności i unikanie przykrości EUDAJMONIŚCI – samorealizacja poprzez dążenie do realizacji celów -pluralizm wartości dopuszcza funkcjonowanie w społeczeństwie różnych systemów wartości. Systemy wartości podlegają uzgodnieniu. Warunkiem zachowania pluralizmu jest tolerancja.
Normy społeczne to reguły określające, jakie zachowania są akceptowane, a jakie odrzucane przez zbiorowość lub grupę społeczną.
Rodzaje norm społecznych: -prawne – regulowane instytucjonalnie (np. przez państwo) -obyczajowe – mówią jak zachowywać się w danej sytuacji, wypracowane przez tradycję -moralne (etyczne) – rodzą poczucie winy w jednostce -religijne – przestrzegają członkowie wspólnoty religijnej
Sankcje społeczne – kara za naruszenie lub nagroda za wzorowe przestrzeganie norm społecznych. To reakcja społeczeństwa na postępowanie jednostki danej zbiorowości.
Postawy wobec norm społecznych: -aprobata – uznanie normy społecznej za uzasadnioną, właściwą i zgodną ze światopoglądem danej jednostki. -konformizm – jednostka zgadza się bezwzględnie na przyjęcie i przestrzeganie norm bez względu na to czy jest to zgodne z jej światopoglądem i wartościami, czy też nie. -nonkonformizm – jeżeli norma jest sprzeczna ze światopoglądem jednostki – przekonanie, że można ją złamać.
Kontrola społeczna – środki wykorzystywane przez społeczeństwo do egzekwowania norm i wartości: -kontrola wewnętrzna – jednostka dąży do przestrzegania zasad (odśrodkowo) -kontrola zewnętrzna – społeczeństwo zmusza jednostki do podporządkowania się.
Normy i środki kontroli społecznej nie są zjawiskiem niezmiennym – ewoluują.
