Miesiąc: maj 2022

Wybory w Polsce mają na celu wyłonienie przedstawicieli sprawujących władzę w imieniu suwerena, czyli narodu.

Wynik wyborów powinien w jak największym stopniu odzwierciedlać wolę narodu.

Prawo wyborcze musi zapewniać wyłonienie stabilnej i skutecznej władzy.

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy reguluje organizację i przebieg wyborów do: Parlamentu Europejskiego, Sejmu RP, Senatu RP, Prezydenta RP, rad gmin, powiatów i sejmików wojewódzkich, na wójtów, burmistrzów, prezydentów miast.

1. Zasady wyborów w Polsce
   a. ordynacja wyborcza – system wyborczy obowiązujący w danej elekcji
   b. przymiotniki wyborcze – podstawowe zasady obowiązujące w wyborach:
   -bezpośredniość
   -równość – każdy wyborca dysponuje jednakową liczbą głosów (równość formalna), o jednakowej wadze i znaczeniu (równość materialna),
   -powszechność
   -tajność głosowania
   -proporcjonalność – każda z partii otrzymuje mandaty w stosunku proporcjonalnym do liczby uzyskanych głosów. Alternatywą jest zasada większościowa – mandat uzyskuje ten kandydat, który zdobył najwięcej głosów w Polsce wybory do Sejmu mają charakter proporcjonalny a do Senatu – większościowy.
   
   c. GŁOSOWANIE CZTEROPRZYMIOTNIKOWE
   -obowiązuje w wyborach do Senatu RP, na Prezydenta RP, do rad gmin do 20 tys. mieszkańców, na wójtów, burmistrzów, prezydentów
   -okręgi jednomandatowe w tym przypadku obowiązują w małych gminach, a pozostałe urzędy są jednoosobowe a więc wybory te są większościowe.
   – senatorzy i radni w małych gminach wybierani są względną większością głosów – najlepszy wynik w okręgu wyborczym
   – Prezydent RP i wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast musza uzyskać bezwzględną większość (połowa głosujących)
   
   d. GŁOSOWANIE PIĘCIOPRZYMIOTNIKOWE
   -Parlament Europejski, Sejm RP, rady gminy powiatów i sejmików wojewódzkich powyżej 20 tys.
   – wybory proporcjonalne – bo są wybierani w okręgach wielomandatowych (próg wyborczy 5 i 8 %)

PIĘĆ PRZYMIOTNIKÓW WYBORCZYCH:

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej stanowi, iż „wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym”, są więc pięcioprzymiotnikowe.

Wybory do Senatu RP „są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym”. Wyboru senatorów dokonuje się według zasady większościowej, nie ma więc formalnego zastosowania zasada proporcjonalności.

DEMOKRACJA POŚREDNIA A BEZPOŚREDNIA

Representative democracy/ electoral democracy / indirect democracy is a type of democracy where representatives are elected by the public. So the power belongs to people, but they have their own representatives (eg. politican or institution).  Representative democracy can be organized in different ways including both parliamentary and presidential systems of government.

In a pure or “direct” democracy the power to govern lies directly in the hands of the people. Direct democracy or pure democracy is a form of democracy in which the electorate decides on policy initiatives without elected representatives as proxies (pełnomocnik). 

Examples of direct democracy:

Popular/citiziens initiative – inicjatywa ludowa/obywatelska = obywatelska inicjatywa ustawodawcza
– is a way for people to take an active part in making of policy or propose a new laws.
-circulation is needed – the process of gathering signatures.
– to prawo do przedstwienia parlamentowi projektu aktu prawnego i rozpoczęcia procesu ustawodawczego . Konieczność zebrania 100 000 głosów poparcia.

Art. 118 Konstytucji:
1. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, Senatowi, Prezydentowi Rzeczypospolitej i Radzie Ministrów.
2. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje również grupie co najmniej 100 000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu.

Referendum, plebiscite or ballot measure (Głosowanie referendalne) is a direct vote by the electorate  on a proposal, law, or political issue.
*Ballot (Karta do głosowania)
*Popular Vote – The vote for a candidate or issue made by the qualified voters.

SŁOWNIK TERMINÓW WYBORCZYCH: https://www.eac.gov/sites/default/files/glossary_files/Glossary_Polish.pdf

REFERENDUM
Przepisy: Konstytucja RP art 125 oraz ustawy: ustawa z dnia 15 września 2000 r. o referendum lokalnym oraz ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym

Polega na udzieleniu na urzędowej karcie do głosowania odpowiedzi pozytywnej „Tak” lub negatywnej „Nie” na postawione pytania albo na wyborze między zaproponowanymi wariantami rozwiązań.

Referenda w Polsce po 1989 roku:

• w 1996 roku o powszechnym uwłaszczeniu obywateli (Lech Wałęs) i tzw. prywatyzacyjne – o niektórych kierunkach wykorzystania majątku państwowego (zarządzone przez Sejm). Oba ze względu na zbyt niską frekwencję okazały się niewiążące.
• referendum konstytucyjne – 1997 r. (prezydent Aleksander Kwaśniewski)w dniu, w którym Zgromadzenie Narodowe przyjęło ustawę zasadniczą. W referendum konstytucyjnym nie ma wymogu co najmniej 50-procentowej frekwencji. Liczy się zwykła większość głosów, zatem to referendum było rozstrzygające, mimo że wzięło w nim udział 42,86 proc. uprawnionych. Za przyjęciem konstytucji opowiedziało się 52,71 proc. głosujących, przeciwko było 45,89 proc. głosujących.
• 2003 r. Polacy decydowali, czy chcą, by Polska przystąpiła do Unii Europejskiej. Referendum w sprawie wyrażania zgody na ratyfikację unijnego traktatu dotyczącego wejście Polski do Unii. Frekwencja wyniosła 58,85 proc.; referendum było wiążące. Za wejściem Polski do UE opowiedziało się 77,45 proc. głosujących, przeciwko było 22,55 proc.
• 2015 r. Polacy wypowiedzieli się w nim w sprawie jednomandatowych okręgów wyborczych, finansowania partii i zasady dotyczącej prawa podatkowego. (Bronisław Komorowski za zgodą Senatu). Frekwencja wyniosła w nim jedynie 7,80 proc., co oznacza, że było niewiążące.
• 2023 – referendum ogólnokrajowe przy okazji wyborów do Sejmu i Senatu

Referendum lokalne – Ustawa o referendum lokalnym – odbywa się na szczeblu samorządowym – 10% uprawnionych do głosowania mieszkańców gminy lub powiatu, 5% uprawnionych mieszkańców województwa. Frekwencja co najmniej 30%, połowa za.

Plebiscyt – wyrażenie, poprzez głosowanie, woli ludności w sprawie przyłączenia spornego terytorium do któregoś z istniejących państw lub utworzenia nowego, niezależnego państwa. Plebiscyt na Śląsku (1921)

Weto ludowe – w Polsce nie obowiązuje – istnieje jedynie na szczeblu lokalnym, zbliżone do referendum lokalnego.

W państwach demokratycznych obywatelom przysługuje prawo do udziału w kształtowaniu polityki państwowej.

Partycypacja – obywatele decydują w istotnych dla państwa sprawach (głosują w wyborach, współdecytują)

Konsultacje – proces podejmowania decyzji przez reprezentantów władzy (ludzie mogą wyrazić swoją opinię).

Informowanie – przekazanie podstawowych informacji o podejmowanych decyzjach.

Brak informacji – w państwach totalitarnych i autorytarnych.

Demografia (rozkwit gospodarczy, przyrost liczby ludności)

Gospodarka

WSIE
– Produkcja rolna i hodowla zwierząt
– samowystarczalność gospodarstw
– wzrost produkcji (karczowanie lasów, trójpolówka)
– podatne na klęski żywiołowe
– przejście od dwupolówki do trójpolówki
– nowoczesne narzędzia rolnicze: narzędzia drewniane zastępowano żelaznymi, radło zastąpiono pługiem koleśnym, upowszechniono stosowanie żelaznej brony, kosy zastępowano sierpami, zastosowano chomąto, młyny wodne i wiatraki
-klasztory przyczyniły się do upowszechniania nowych rozwiązań
– życie codzienne wsi
-władanie ziemią (własność podzielona i poddaństwo), nowe formy osadnictwa
-typy wsi (ulicówka i owalnica)


MIASTA

Rozwój miast
a) urbanizacja (X-XIII w.), odrodzenie miast, wzrost zapotrzebowania na produkty rzemieślnicze
-miasta zakłada się przy szlakach handlowych, w miejscach targowych, przy ośrodkach władzy świeckiej lub duchownej
-to ośrodki życia handlowego, politycznego, gospodarczego, religijnego i kulturalnego
-korzystano z infrastruktury miejskiej pozostałej po miastach starożytnych lub budowano nowe
– później rozwój gospodarki towarowo – pieniężnej

b. cechy miast średniowiecznych

-mury miejskie
-domy mieszczan (kamienice, trzeba w górę je ciągnąć, bo mało miejsca)
-zabudowa gęsta (pożary)
-ratusz i rynek (waga miejska, pręgierz, sukiennice)
-kościół (kościoły, klasztory, szpitale)
-ulice przecinają się pod kątem prostym
-ulice brukowane, brak kanalizacji,

c. ustrój miejski
– mieszkańcy miasta są ludźmi wolnymi
-na czele miasta stoją samorządy (kontrola finansów, administracja, handel, wymiar sprawiedliwości) z radą miejską (rajcowie miejscy z burmistrzem)
-ława miejska (ma funkcje sądownicze)
-miasta mają zróżnicowane prawa

d. ORGANIZACJA WŁADZ MIEJSCKICH

e. rzemiosło
-powstają cechy – rzemieślnik musi do niego należeć, aby prowadzić warsztat (mistrz posiada zakład, w którym zatrudnia czeladników i uczniów), inaczej określa się go mianem partacza (czyli tego co jest poza cechem)
-gałęzie rzemiosła: sukiennictwo, metalurgia, budownictwo…
-cech ma za zadanie dbać o jakość wytwarzanych towarów, bronić swoich członków przed konkurencją, zapewniał bezpieczeństwo i nadawał uprawnienia mistrzowskie

f. handel
-handel na targach i jarmarkach
-rozwijają się szlaki handlowe lądowe i morskie
-miasta włoskie handlują z Lewantem (tereny zajęte przez Arabów i Turków) – najbogatsze tworzą miasta-państwa (republiki) np. Wenecja, Genua, Florencja
-handel morski statki zwane kogami (duże statki kupieckie)

-glidie – zrzeszenia kupców – mają zapewnić bezpieczeństwo w czasie podróży i ograniczać możliwość handlu kupcom z innych miast
-hanza – związek kupiecki stworzony na północy Europy (M. Bałtyckie i M. Północne) należało do niego wiele miast europejskich (Lubeka, Hamburg, Gdańsk, Kraków, Toruń, Wrocław, Ryga)
– rozwija się gospodarka towarowo-pieniężna, zwiększa się ilość monet w obiegu
-później rozwój banków i wykorzystanie weksli

-zaczynają rozwijać się pierwsze banki udzielające kredytów
-do obrotu wchodzą weksle
-prawo składu – każdy przybywający do miasta kupiec musi wyłożyć swoje towary
-organizowane są jarmarki

MAPA INTERAKTYWNA SZLAKI HANDLOWE W ŚREDNIOWIECZU

https://easyzoom.com/imageaccess/ec482e04c2b240d4969c14156bb6836f

Medieval trade route networks

Przez współczesne terytorium Polski przebiegała tzw. droga Via Regia, która biegła od Zgorzelca, przez Wrocław, Kraków i dalej w kierunku na Ruś. Mapa uwzględnia również szlak handlowy o charakterze południkowym, biegnący od Gdańska w kierunku na południe. Szlak ten dalej przebiegał przez Bramę Morawską, która stanowiła naturalne przejście pomiędzy Sudetami i Karpatami.

ROZWÓJ FEUDALIZMU

1. Monarchia patrymonialna:
   -państwo własnością władcy (księcia lub króla)
   -brak jasno określonych zasad sukcesji (wskazuje władca)
   -drużyna zapewnia władzę (drużyna –> rycerstwo –>szlachta)
   -obowiązuje prawo książęce (w tym sądownictwo)
   
2. Dwór monarszy – zajmuje się sprawami gospodarczymi, społecznymi, administracyjnymi, politycznymi
   a. rodzina
   b. doradcy królewscy, rada królewska, możnowładcy –> ludzie zaufani
   c. urzędnicy centralni:
   -kanclerz
   -wojewoda (palatyn)
   -komornik
   -cześnik
   -koniuszy
   -stolnik
   -łowczy
   -miecznik
   
   
3. Administracja terenowa:
   a. „dwór fruwający”
   b. podział administracyjny państwa:
   -prowincje – komes
   -okręgi grodowe (kasztelanie) – kasztelanowie (panowie grodowi)
   
4. Społeczeństwo
   a. podziały:
   -wolni chłopi (kmiecie, dziedzice)
   -ludność niewolna – jeńcy, czeladź – byli siłą roboczą do dyspozycji pana
   -ludność służebna – zwolniona z ciężarów prawa książęcego, zamieszkiwała blisko grodu, aby wykonywać różne prace na rzecz grodu i władcy
   -możni – ze starszyzny plemiennej, potem dostojnicy książęcy
   -duchowieństwo – początkowo nieliczni, od XI w. książę nadaje Kościołowi ziemie
   b. obowiązki ludności:
   -płacenie podatków na rzecz księcia i Kościoła, renta feudalna
   -daniny (w naturze)
   -posługi -ciężary prawa książęcego – prace na rzecz państwa i władcy (np. budowa dróg albo dostarczanie transportu księciu)
   -dziesięcina – na rzecz Kościoła
   
   
5. Gospodarka – państwo rolnicze (uprawa roli i hodowla zwierząt). Pieniądz nie był używany często, stosowano handel wymienny lub płacono płacidłami. Dopiero później pieniądz kruszcowy, ale on jest drogi i tylko władca może go wybijać.
   
6. Regalia – przywileje panującego w różnych dziedzinach, np. prawo do bicia monet, eksploatacji kopalń, obowiązek przewozu, goszczenia władcy, posługa wojskowa
   
   
   ARCHITEKTURA ROMAŃSKA W POLSCE – przypomnienie

ARCHITEKTURA GOTYCKA

Proszę wypisać kilka przykładów architektury i sztuki gotyckiej w Polsce.

Revision

What makes up our attidue towards other people?

Positive and negative stereotypes (established in a community) have influence on our attidue towards other nations. When we juging others, we reveal our own perceptions and shows our own virtues and vices (zalety i wady).

Stereotypes can be overt (jawny) or hidden.

Stereotypes cause attidue of disliking or sympathy.

What shapes our attitude towards different processes, phenomena, events or people?

There are three components to our attitude:
› emotional component – our attitude to something (the way that you think and feel about it) f. ex. „He is an old Jew. I don’t like him.*”
› cognitive component – our thoughts and beliefs (People say, all Jews are bad.)
› behavioral component – our behaviour (I will not sit next to him)

* to tylko przykład, nie jestem uprzedzona!

Xenophobia is the fear or hatred of that which is perceived to be foreign or strange (to lęk lub nienawiść w stosunku do tego co postrzegamy jako obce i złe).

Xenophobic attitudes can led to acts of discrimination, violence and genocide (ludobójstwo) throughout the world. For example: The World War II Holocaust. 

Piramida nienawiści:

Model Allporta jest uniwersalny – zmieniają się tylko ofiary i sprawcy.
– Holokaust, ludobójstwo Ormian lub Tutsi
– w czasach dawniejszych, jak i współcześnie.
– powtarzające się od średniowiecza pogromy Żydów w Europie czy polowania na czarownice (Jean Delumeau w swoim dziele Strach w kulturze Zachodu świetnie na ten temat pisze)
-postępujące od 2012 roku prześladowania ludności muzułmańskiej , np. Rohingya w Mjanmie (dawnej Birmie)

Co sprzyja przełamywaniu uprzedzeń i nietolerancji?

PRACA W GRUPACH
Zadaniem zespołów jest przygotowanie plakatu i hasła kampanii dotyczącej przeciwdziałania stereotypom i uprzedzeniom.

PODPOWIEDZI:
– podręcznik s. 189
-co każdy z nas może robić w codziennym życiu, by przeciwdziałać uprzedzeniom?
-„Piaskownica”

• stereotypy

• ZOBACZ, ZROZUM, ZAREAGUJ

Konstytucja

1. Konstytucja (ustawa zasadnicza) jest podstawowym aktem prawnym. Cechy:

a. szczególna treść – tzw. materia konstytucyjna
– struktura oraz kompetencje najwyższych organów władzy
– podstawy ustroju społeczno-gospodarczego
– prawa i wolności obywateli

b. szczególna forma
– specyficzna nazwa
– specjalny tryb uchwalania (Zgromadzenie Narodowe i referendum) oraz nowelizowania (odrębną ustawą Sejmu RP, większoością 2/3 głosów co najmniej połowy ustawowej liczby głosów, bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów)

c. szczególna moc prawna – najwyższy akt prawny w państwie, z którym muszą być zgodne pozostałe akty prawne

2. Funkcje konstytucji

a. funkcja prawna – reguluje stosunki polityczne społeczne i gospodarcze w państwie
b. funkcja polityczna – wskazuje idee i zasady, na których opiera się struktura państwa
c. funkcja programowa – określa cele państwa
|d. funkcja organizatorska – określa zasady i formy działania państwa
e. funkcja integracyjna – wzmacnia identyfikację obywateli z państwem
f. funkcja wychowawcza – polega na upowszechnianiu zasad zawartych w konstytucji

3. Cechy Konstytucji RP

a. konstytucja formalna
b. konstytucja pełna
c. konstytucja sztywna

3. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z  2 kwietnia 1997 r.

Preambuła s. 260:
-uroczysty wstęp do konstytucji
-wyjaśnienie motywów towarzyszących wydaniu aktu
-cele, którym ma służyć konstytucja
-funkcje, które ma pełnić

Zasady ustrojowe Rzeczypospolitej Polskiej zawarte w Konstytucji z 1997 r.

1.Zasada republikańskiej formy rządów – określony w nazwie państwa i a art. 1. Konstytucji RP. Państwo jest dobrem wspólnym obywateli. Są wybierane przedstawicielstwa obywateli, czyli różne organy władzy na określone kadencje.

2.Zasada demokratycznego państwa prawnego (art. 1, 2, 7)- stanowienie prawa należy do parlamentu pochodzącego z wyborów, gwarancja pluralizmu politycznego, swoboda organizowania sią obywateli, gwarancja praworządności , podział władzy, niezależność sądownictwa, państwo nie ingeruje w życie obywateli (poza tym co określone w ustawach)

3. Zasada sprawiedliwości społecznej – państwo powinno dążyć do zapewnienia wszystkim każdemu obywatelowi możliwie równego dostępu do podstawowych dóbr

4. Jedność państwa – unitarny system terytorialny, na całym terytorium jednolita władza i jednolity system prawny

3. Zasada zwierzchnictwa narodu

Władza zwierzchnia Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu. […] Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio. (Art. 4)

4. Zasada unitarnej formy państwa

Rzeczpospolita jest państwem jednolitym. (Art. 3)

5. Zasada podziału i równowagi władzy

Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. […] Władzę ustawodawczą sprawuje Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, władzę sądowniczą sądy i trybunały. (Art. 10)

6. Zasada pluralizmu politycznego

Rzeczypospolita zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają się na zasadzie dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie się polityki państwa. […] Rzeczpospolita zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji (Art. 11 i 12)

7. Zasada prawa i wolności jednostki (obywatele mają prawa i obowiązki)

8.Zasada subsydiarności (pomocniczości) związana z zasadą samorzadności– według tej zasady organy władzy powinny podejmować działania tylko wówczas, gdy jednostki lub ich grupy nie są w stanie zrealizować swoich celów bez pomocy rządu

8. Zasada konstytucjonalizmu

9. Zasada dobra wspólnego

Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli. (Art. 1)

10. Zasada decentralizacji władzy państwowej i samorządowej

Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zawiera decentralizację władzy publicznej. […] Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy państwowej. (Art. 15 i 16)

III. Zmiana Konstytucji

1. Projekt ustawy o zmianie ustawy może zgłosić:

– 1/5 ustawowej liczby posłów (92 osoby)

– senat

– prezydent

2. Procedury zmiany Konstytucji

a. do uchwalenia ustawy o zmianie Konstytucji wymagana jest

– większości 2/3 głosów przy zachowaniu kworum wynoszącego połowę ustawowej liczby posłów

– bezwzględna większość przy zachowaniu kworum wynoszącej połowę ustawowej liczby senatorów

b. procedura zmiany Konstytucji przewiduje możliwość przeprowadzenia referendum zatwierdzającego

– referendum może dotyczyć trzech rozdziałów Konstytucji:  I (Rzeczpospolita), II (Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela) i XII (Zmiana Konstytucji)

– zmiana konstytucji zostaje zatwierdzona jeśli opowie się za nią większość głosujących i jest niezależna od frekwencji

c. prezydent podpisuje uchwaloną przez parlament ustawę o zmianie Konstytucji w ciągu 21 dni – nie może skorzystać z veta

IV. Stany nadzwyczajne

1. Stan – instytucja prawna stosowana w sytuacji szczególnego zagrożenia bezpieczeństwa i istnienia bytu państwa, polegająca na odstąpieniu od określonego w konstytucji systemu sprawowania władzy oraz zastosowaniu szczególnych środków, niezbędnych do likwidacji zagrożenia

2. Rodzaje stanów wyjątkowych w Polsce:

a. stan wojenny

– może być wprowadzony w przypadku zagrożenia zewnętrznego, napaści zbrojnej lub w związku z realizacją podpisanych przez Polskę umów międzynarodowych

– stan wojenny jest wprowadzany przez prezydenta na wniosek rady ministrów, w ciągu 48 godzin musi go przedłożyć sejmowi, który może go uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów

b. stan wyjątkowy

– stan wyjątkowy może zostać wprowadzony w przypadku zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego

– wprowadzany jest w takim samym trybie, jak stan wojenny

– może trwać nie dłużej niż 90 dni i może być przedłużony tylko raz o 60 dni

c. stan klęski żywiołowej

– może być wprowadzony w przypadku katastrofy naturalnej lub poważnej awarii technicznej– stan klęski żywiołowej wprowadza na mocy rozporządzenia Rada Ministrów na okres 30 dni

Część notatki zaczerpnięta ze strony https://www.e-historia.com.pl/51-notatki-z-historii/notatki-z-wiedzy-o-spoleczenstwie-zakres-rozszerzony/system-polityczny-rzeczypospolitej-polskiej/329-4-1-konstytucja-rzeczypospolitej-polskiej

„18 lat Polski w Unii Europejskiej” – rusza kolejna edycja konkursu dla śląskiej młodzieży

„Czy Polska powinna pozostać w Unii Europejskiej?”, „Bilans członkostwa – dodatni czy ujemny”, „Czym są europejskie wartości? Jak je rozumiem” – to tylko trzy przykładowe zagadnienia, które mogą stać się tematem prac konkursowych organizowanego przez EUROPE DIRECT Katowice konkursu dla studentów oraz uczniów i absolwentów szkół ponadpodstawowych z terenu województwa śląskiego.

18 lat temu Polska przystąpiła do Unii Europejskiej. Nie jest to rocznica okrągła, lecz osiemnasta rocznica urodzin jest bardzo ważnym wydarzeniem dla młodych ludzi. Dzisiejsza młodzież albo urodziła się już w Unii Europejskiej, albo spędziła w niej niemal całe życie. To właśnie młodym ludziom, uczniom szkół ponadpodstawowych lub uczelni, chcemy oddać głos w tej sprawie. Szczególnie teraz, w Europejskim Roku Młodzieży.

EUROPE DIRECT Katowice zaprasza do udziału w konkursie na pracę pisemną (esej, felieton, opowiadanie lub inna krótka forma literacka), której tematyka koncentruje się wokół członkostwa Polski w Unii Europejskiej oraz przyszłości Polski i Europy.

Konkurs trwa do 30 czerwca 2022 roku. Najlepsze prace zostaną zamieszczone w publikacji przygotowanej przez EUROPE DIRECT Katowice, a najlepsi autorzy otrzymają atrakcyjne nagrody.

Przedmiotem Konkursu „Klimatyczna Europa” jest przygotowanie pracy konkursowej, której tematem przewodnim będą różne aspekty związane z członkostwem Polski w Unii Europejskiej. Objętość pracy konkursowej nie może przekroczyć 5 stron A4. Praca konkursowa może mieć formę eseju, felietonu, opowiadania lub innej krótkiej formy literackiej, może zostać przygotowana
w wersji elektronicznej (dokument w formacie *.doc/*.docx; wydruk) lub może zostać napisana odręcznie. 

Konkurs skierowany jest do studentów oraz uczniów i absolwentów szkół ponadpodstawowych z terenu województwa śląskiego.

Prace należy dostarczyć do 30 czerwca 2022 roku (elektronicznie na adres e-mail europedirect-katowice@europedirect-katowice.pl lub tradycyjnie wysłać do EUROPE DIRECT Katowice, 40-049 Katowice, ul. Kościuszki 6).

MIESZKO I

1. Kształtowanie się państwa Mieszka I.
2. Chrzest. Przyczyny i skutki.
3. Rozwój terytorialny za panowania Mieszka I

BOLESŁAW CHROBRY

1. Walka o władzę
2. Wyprawa Św. Wojciecha
3. Zjazd gnieźnieński
4. Ekspansja terytorialna.

I. MIESZKO II (1025-1034)

1. Koronacja 1025 r.

Przyczyny kryzysu

2. Sąsiedzi są nastawieni negatywnie na skutek ekspansywnej polityki ojca.
a. łupieżcze wyprawy na Saksonię (konflikt z Niemcami)
b. sprzymierzenie z pogańskimi Lucicami (obwołany „fałszywym chrześcijaninem)
c. brak sprzymierzeńców
d. sąsiedzi będą dążyć do odzyskania zagarniętych ziem

3. Napięta sytuacja wewnętrzna:
a. pominięcie starszego syna Bolesława Chrobrego – Bezpryma.
b. zmęczenie społeczeństwa ciągłymi wojnami (profity dla drużyny, baty zbierają ludzie)
c. nadmierny fiskalizm państwa – bunt ludności przeciwko nadmiernym obciążeniom na rzecz państwa, możnych i Kościoła (daniny i powinności ciągle zwiększane
d. państwo niedostatecznie scentralizowane (szybki wzrost terytorialny, niedorozwój aparatu władzy) –> problem z Bezprymem dodatkowo to nasila, obszary niedawno przyłączone chcą się odłączyć
e. chrześcijaństwo niedostatecznie zakorzenione –> a miało łączyć społeczeństwo – ludzie mają poczucie, że przed chrześcijaństwem było lepiej
f. możni dochodzą do co raz większej władzy (bo słabnie władza królewska)
g. nie ma utrwalonych zasad dziedziczenia – władzę powinien otrzymać najstarszy a przejął Mieszko II. Bezprym i Otton nie dostali nic, więc udali się do cesarza niemieckiego z prośbą o pomoc.

KRYZYS PAŃSTWA POLSKIEGO

1. Najazd cesarza Konrada II i księcia ruskiego Jarosława Mądrego w 1031 r: utrata Milska i Łużyc, Grodów Czerwieńskich, Moraw, Słowacji. Mieszko ucieka z kraju. Władzę przejmuje Bezprym, który odsyła insygnia koronacyjne cesarzowi.
2. W 1032 r. Bezprym zostaje zamordowany, wraca więc Mieszko II, ale musi uznać zwierzchność cesarza.
3. W 1034 r. Mieszko umiera a władzę przejmuje żona Rycheza jako opiekunka małoletniego syna Kazimierza, ale zostają wygnani i uciekają na dwór cesarski.
4. Władzę przejmują możni (Masław/Miecław z Mazowsza).
5. W 1037 -38 wybucha bunt ludowy – przeciwko feudalizmowi i chrześcijaństwu (tzw. reakcja pogańska). Polska organizacja kościelna ulega zniszczeniu, lud zwraca się przeciwko możnym. Następuje zapaść gospodarcza, osłabienie wewnętrze, chaos.
6. Wykorzystuje to ks. czeski Brzetysław I – najechał na ziemie polskie. Zajął Śląsk, Małopolskę i dotarł do Wielkopolski. Wywiózł relikwie świętego Wojciecha, Radzima-Gaudentego i inne.
   
7. SKUTKI:
   -utrata ziem przyłączonych przez Bolesława Chrobrego
   -od Polski odpada Pomorze, Śląsk i Małopolska zagarnięte przez Czechy
   -upadek metropolii gnieźnieńskiej i organizacji kościelnej
   -brak insygniów koronacyjnych
   
   
   ODBUDOWA PAŃSTWA
   
   Panowanie Kazimierza Odnowiciela (1039-1058)

1. Powrót Kazimierza do kraju w 1039 r. dzięki pomocy cesarza Henryka III (obawia się buntu antyfeudalnego i antychrześcijańskiego, Rycheza siostrzenica Ottona III).
2. Odzyskał Wielkopolskę i Małopolskę (tu zdobył poparcie możnych i przeniósł stolicę do Krakowa)
3. Odzyskał Mazowsze w 1047 r. po pokonaniu Macława. W tym celu sprzymierzył się z Jarosławem Mądrym (małżeństwo z siostrą)

Źródło 3. Gall Anonim, Kronika polska [fragment]

Po uwolnieniu tedy i odbiciu ojczyzny i po wygnaniu obcych ludów, nie mniejszy pozostał Kazimierzowi trud orężnego pokonania własnego ludu i swoich prawowitych poddanych. Był bowiem pewien człowiek, imieniem Miecław […] sługa jego ojca Mieszka, a po śmierci tegoż we własnym przekonaniu książę i naczelnik Mazowsza […] odmawiał posłuszeństwa Kazimierzowi, a nadto z bronią w ręku i podstępem stawiał mu opór. Lecz Kazimierz […] zebrał nieliczną wprawdzie, lecz zaprawioną w walkach garść wojowników stoczył zbrojnie bitwę, w której Miecław poległ, a on tryumfalnie zdobył zwycięstwo, pokój i cały kraj.

3. Odzyskał Śląsk – ale musiał z niego płacić trybut (1054 r. zjazd w Kwedlinburgu).

4. Nie koronował się – utrzymywał relacje z cesarzem.

5. Zreorganizował państwo polskie:
-ograniczył liczbę drużyny, nadał wojom ziemię w zamian za służbę rycerską (wprowadził system feudalny taki jak na Zachodzie)
-odbudował polską organizację kościelną (ale nie mamy metropolii)

Panowanie Bolesława II Śmiałego

Reżim polityczny – metody z pomocą których rządzący państwem egzekwują posłuszeństwo od obywateli.

-reżim demokratyczny – obywatele mają wpływ na funkcjonowanie państwa i sprawują władzę pośrednio dzięki organom władzy (choć są też formy demokracji bezpośredniej), pluralizm polityczny, respektowanie praw mniejszości, wolność słowa, przestrzeganie prawa, równość i wolność

-reżim niedemokratyczny (autorytarny i totalitarny) – obywatele są pozbawieni możliwości sprawowania kontroli nad rządzącymi

*autorytarny – władza w rękach jednostki lub grupy, pozory legalności (lub brak uzasadnienia), nie ma totalnej kontroli nad obywatelami, mechanizmy i formy demokracji zachowane, ale są tylko pozorne, działalność opozycji ograniczona, rozbudowany aparat przymusu ale tylko w stosunku do wąskiego grona przeciwników systemu (represje, inwigilacja, walka z przeciwnikami polit.)

* totalitarny – wyklucza całkowicie demokrację, ideologia, działalność jednej partii na której czele stoi charyzmatyczny przywódca, kontrola mediów, aparat przymusu

-reżim hybrydowy – łączy styl demokratyczny i niedemokratyczny (władze mogą np. przestrzegać demokracji, ALE tylko w odniesieniu do wybranych grup narodowościowych (np. Turcja – kwestia kurdyjska)

Jakość demokracji określa się wskaźnikiem demokracji (2006 – tworzony ranking przez Economist Intelligence Unit – brytyjska jednostka badawcza):
-pluralizm polityczny i system wyborczy
-zakres swobód obywatelskich
-funkcjonowanie administracji publicznej
-zaangażowanie polityczne obywateli
-poziom kultury politycznej

Wg. tego wskaźnika uzyskuje się max 10 pkt. i państwo zostaje zakwalifikowane do kategorii: demokracje pełne, demokracje wadliwe, systemy hybrydowe, reżimy autorytarne.

Do wskaźnika podchodzimy z dużą rezerwą – jest bardzo subiektywny.

Polska sklasyfikowana została jako demokracja wadliwa (2018 r. )

Reżim demokratyczny w Republice Indii
Reżim demokratyczny w Republice Południowej Afryki
Reżim hybrydowy w Wielonarodowym Państwie Boliwia
Reżim hybrydowy w Republice Singapuru
Reżim niedemokratyczny w Królestwie Arabii Saudyjskiej
Reżim niedemokratyczny w Republice Białorusi
Reżim niedemokratyczny w Chińskiej Republice Ludowej
Reżim niedemokratyczny w Koreańskiej Republice Ludowo-Demokratycznej
Reżim niedemokratyczny w Republice Turkmenistanu