ŚREDNIOWIECZE – ramy czasowe?
Średniowiecze trwa 10 wieków (ponieważ Polska wkroczyła na widownię dziejów w końcu X wieku – polskie średniowiecze jest o połowę krótsze).
Średniowiecze = wieki średnie?
Badaniem średniowiecza zajmują się mediewiści.
Rodzaje źródeł pisanych:
1. OPISOWE (relacyjno-narracyjne)
a. ROCZNIKI –
b. KRONIKI –
c. GESTA
d. ŻYWOTY ŚWIĘTYCH
e. MIRACULA
* hagiografia – ukazują życie świętych oraz ich kult
* pieczęcie – stanowią świadectwo wiarygodności – nadaje moc prawną pismu lub dokumentowi
2. NORMATYWNE (aktowe, formalne)
a. dokumenty – określa stan prawny, zawiera różne formy uwierzytelniania
b. księgi wpisów – prowadzone przez kancelarie – informacja jaki dokument, komu i co zawierał
c. rejestry dóbr i powinności chłopskich
d. kodeksy – zbiory praw
Rodzaje źródeł niepisanych
-architektura i sztuka
-źródła ikonograficzne – malowidła, rysunki, rzeźby, iluminacje (inaczej miniatury – ilustracje w książkach, które zdobiły), herby (ustalony znak osób, rodów, miast lub państw)
Rodzaje źródeł niematerialnych:
– onomastyka – bada nazwy własne. Antroponimia – bada nazwy ludzi. Toponomastyka – toponimia – nazwy miejscowe (miejscowości, rzeki, góry itp.)
-etnologia (porównuje kultury) i etnografia (opisuje kultury)
– specyficzny krajobraz naturalny lub ukształtowany przez człowieka
Nauki pomocnicze historii:
Paleografia i epigrafika – odczytywanie źródeł pisanych (inskrypcje lub teksty na papierze) – ważne są tu również narzędzia, takie jak materiał pisarski
*palimpset – pergamin (wyprawiona skóra), z którego zeskrobano jakąś treść i naniesiono nową. Papier pojawił się w XI w. – Arabowie.
Heraldyka
Genealogia – pokrewieństwo pomiędzy postaciami
Dyplomatyka – bada źródła aktowe (np. dokumenty średniowieczne, potwierdza autentyczność, sprawdza czy dokument nie został sfałszowany – falsyfikat
Sfragistyka
Numimatyka