System strasburski jest systemem ochrony praw człowieka w Europie. Najważniejsze elementy to: –Europejska konwencja praw człowieka – EKPCz (Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności) -Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPCz)
W Europejskim Trybunale Praw Człowieka (1949) zasiada 47 państw należących do Rady Europy (siedziba w Strasburgu). Rada Europy jest międzynarodową organizacją rządową, skupiającą państwa demokratyczne.
Zadania Europejskiego Trybunału Praw Człowieka: -ochrona praw człowieka (np. ochrona mniejszości narodowych, etnicznych, językowych, religijnych, kulturalnych, imigrantów, uchodźców, azylantów itp.)
Jak złożyć skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka?
I. Przyczyny odkryć: -potrzeba odnalezienia morskiej drogi do Indii. -krzewienie chrześcijaństwa -rozwój techniki i nauki (karawela i karaka, busola i astrolabium oraz teorie, że ziemia jest płaska -potrzeba wzbogacenia się -zapotrzebowanie na kruszce -ciekawość świata
II. Wielcy odkrywcy
Henryk Żeglarz (Portugalczyk) – wzdłuż Zach. Wybrzeży Afryki
Krzysztof Kolumb – przepłynął z Hiszpanii do Ameryki – 1492
Vasco da Gama – z Portugalii do Kalikatu w Indiach – 1498
Ferdynand Magellan 1519 – 1522
Amerigo Vespucci – udowodnił, że Kolumb odkrył nowy kontynent
III. Skutki
Przemiany demograficzne w Europie (wzrost liczby ludności, migracje ludności, urbanizacja)
Rozwój rzemiosła i handlu (w tym rozwój bankowości, rozwój gospodarki towarowo- pieniężnej, powstawanie wielkich kompanii handlowych, upadek dawnych potęg handlowych – miast włoskich).
Dualizm gospodarczy (spadek wartości pieniądza oraz rewolucja cen)
Hiszpania i Portugalia początkowo największymi mocarstwami kolonialnymi. Traktat w Tordesillas (1494)
Przywiezienie nowych roślin do Europy – ziemniaki, kukurydza, pomidory
Zniszczenie cywilizacji Inków, Majów i Azteków. Rozwój niewolnictwa
Chrystianizacja.
Tworzenie koloni, zakładanie plantacji i faktorii.
Zwiększenie wiedzy o świecie.
Kilka artykułów dla wyjątkowo ciekawych i chłonnych wiedzy:
Hollywoodzkie wyobrażenia nie zawsze idą w parze z faktami historycznymi, ale fajnie było pooglądać Farella i Hopkinsa.
Zacznijmy od Aleksandra – kim był? Rodzina matki wywodzić się miała od Achillesa, rodzina ojca od Heraklesa, herosa greckiej mitologii – takie pokrewieństwo zobowiązywało do wielkich rzeczy. Na dworze macedońskim traktowano to całkowicie serio, nic więc dziwnego że Aleksander ambicje miał wielkie. Mając 25 lat stworzył imperium obejmujące trzy kontynenty. Jego ojciec Filip zadbał o dobrą edukację – nauczycielem Aleksandra został Arystoteles, uczeń niemniej sławnego filozofa Platona. Uczył go logiki, poezji, polityki, fizyki oraz szeroko rozumianej wiedzy o świecie, ale chyba nie do końca osiągnął to o co mu chodziło. Aleksander okazał się być przede wszystkim zdobywcą – w dodatku okrutnym i zachłannym. Jak naprawdę stosunki z mistrzem się układały? No cóż… historyk badający wydarzenia sprzed 2 – 3 tys. lat znajduje się w obliczu sytuacji doprawdy niekomfortowej, bowiem brakuje źródeł.
Genialny władca, zdobywca, geniusz militarny tamtych czasów, który jest jednocześnie dla nas wielkim znakiem zapytania. Co wiemy na pewno?
Pochodził z Macedonii. Macedonia była małym krajem na północy Płw. Bałkańskiego, ubogim i zacofanym. Ustrój jaki tam panował to monarchia – ale bardzo duże znaczenie miała arystokracja (walczyli konno u boku króla).
W czasie wojen grecko-perskich Macedonia nie wychylała się zbytnio – poddali się Persom bez większego oporu. Dopiero Filip II zaczął tę tendencję łamać. Zreformował on swoje państwo administracyjnie i militarnie a następnie rozpoczął podboje. Zdobył Trację, Tesalię i Grecję.
Pokonał Greków w 338 r. p.n.e. w bitwie pod Cheroneą. Następnie planował dalsze podboje – w kierunku Persji, ale został zamordowany.
3. Rządy po Filipie w 336 r. p.n.e. objął Aleksander. Grecy chcieli wykorzystać sytuację zmiany na tronie macedońskim i się zbuntowały. Aleksander stłumił bunt poleis greckich i ku przestrodze zburzył Teby, a mieszkańców sprzedał w niewolę. Następnie wyruszył na podbój Persji rządzonej przez Dariusza III.
Żródło: https://docer.pl/doc/sxcnnen
Podboje Aleksandra Macedońskiego:
334 r. p.n.e – bitwa nad rzeką Granikos – pokonał wojska perskich satrapów i otworzył sobie drogę do opanowania całej Azji Mniejszej. Następnie w mieście Gordion przeciął węzeł gordyjski. 333 r.p.n.e. bitwa pod Issos – pokonał Dariusza III, jego rodzinę wziął w niewolę. Kolejne miasta poddawały mu się bez oporu. Zajął Egipt, gdzie przyjęto go jako wyzwoliciela, następcę faraona i syna boga Amona. W Egipcie koronował się i założył miasto – Aleksandrię, która stała się centrum kultury przez wieki i pozostała stolicą Egiptu przez prawie tysiąc lat. Aleksandria znana była ze swojej latarni morskiej Faros, jednego z siedmiu cudów starożytnego świata, największej biblioteki w starożytnym świecie oraz katakumb Kom el Shoqafa. Ciekawostka: Aleksander Wielki założył około 70 miast nazwanych od jego imienia Aleksandrią. 331 r. p.n.e – bitwa pod Gaugamelą w Mezopotamii – pokonał Dariusza III, który przeżył ale został zamordowany przez satrapę Bessosa.
Źródło: https://docer.pl/doc/sxcnnen
330 r.p.n.e – zdobył Persepolis i koronował się na króla Persji. Spalił również pałac Kserksesa w odwecie za spalenie Aten (w V w. podczas wojen persko-greckich).
Żródło: https://docer.pl/doc/sxcnnen
327 r. p.n.e. – ruszył na Indie. 326 r.p.n.e – zarządził odwrót (ludzie zaczęli się buntować, zaczęli chorować na różne tropikalne choroby, dodatkowo okazało się że świat się tam nie kończy – Aleksander chciał dotrzeć na koniec świata)
Aleksander poślubił córkę Dariusza III i zaczął przyjmować perskie obyczaje. Swoim podwładnym nakazywał asymilację z miejscowymi ludźmi, ponieważ wierzył że tylko w ten sposób uda mu się zachować jedność państwa.
Planował następne podboje – Kartaginę i Italię, ale niestety zmarł w 323 r. p.n.e. z niewiadomych przyczyn (niektórzy spekulują otrucie). Miał 33 lata.
Tym samym rozpoczął się okres hellenistyczny w historii Grecji (czyli od śmierci Aleksandra, aż do podboju przez Rzym).
Państwo Aleksandra Wielkiego nie przetrwało – jego syn był zbyt młody aby móc panować. Jego najbliżsi dowódcy podzielili je między siebie (okres tzw. Wojen Diadochów): – królestwo Macedonii – królestwo Seleukidów w Azji Mniejszej – królestwo Ptolemeuszów w Egipcie
https://docer.pl/doc/sxcnnen
Okres hellenistyczny charakteryzował się: -łączeniem kultury greckiej (helleńskiej) i lokalnej (wschodniej) -upowszechnia się język grecki -na terenie dawnego Imperium Aleksandra Macedońskiego zakładane są nowe miasta na wzór grecki
ZADANIA Z MAPĄ:
Imperium Perskie https://eryknotatkuje.files.wordpress.com/2015/11/persja_69437.png
Dziś dowiesz się jakie typy społeczeństw funkcjonowały kiedyś, a jakie obecnie.
I. Społeczeństwo – duża zbiorowość społeczna, zamieszkująca dane terytorium, posiadająca wspólną kulturę oraz charakteryzująca się wzajemnością stosunków społecznych. Posiada własną formę zorganizowania i instytucje, jak parlament w państwie, czy głównego szamana w plemieniu.
Następnie proszę zapoznać się z podręcznikiem s. 60 – 65 lub poniższym filmem:
II. NOTATKA – zapisz
Typy społeczeństw (podział ze względu na stopień rozwoju społeczeństwa):
SPOŁECZEŃSTWA TRADYCYJNE (przedindustrialne)
1. Społeczeństwo zbieracko-łowieckie (pierwotne) a. podstawą egzystencji myślistwo, rybołówstwo i zbieractwo b. wykorzystywanie prymitywnych narzędzi wykonanych z drewna i kamienia c. podział pracy wg płci i wieku d. rodzina podstawową formą organizacji społecznej e. koczowniczy tryb życia f. obecnie spotyka się w Afryce lub Australii (Buszmeni, Aborygeni)
2. Społeczeństwo nomadyczne (pasterskie) a. wędrowny tryb życia – poszukiwanie pastwisk b. liczniejsi niż w społeczeństwie pierwotnym c. oparte na związkach rodzinnych i pokrewieństwie (podstawą organizacji społecznej rodzina i więzy krwi) d. podział pracy wg. płci e. kiedyś Romowie, dziś społeczeństwa takie występują w Afryce i Azji (np. Mongolia, Gruzja)
2. Społeczeństwo rolnicze a. podstawą egzystencji rolnictwo i hodowla zwierząt b. osiadły tryb życia c. postęp techniczny – wykorzystanie naturalnych źródeł energii (siła wiatru i wody) d. wykształcenie się skomplikowanej struktury społecznej e. ograniczona ruchliwość społeczna – funkcjonowanie zamkniętych stanów f. na terenie Europy czasy feudalizmu, aktualnie w Afryce, Azji, Ameryce Południowej
SPOŁECZEŃSTWA NOWOCZESNE (poindustrialne)
3. Społeczeństwo industrialne a. społeczeństwo industrialne wykształciło się pod wpływem rewolucji przemysłowej (wpływ miała industrializacja i urbanizacja) b.rozkład struktury stanowej i wzrost znaczenia podziałów klasowych c. zmiany w strukturze społecznej – szybki wzrost liczby robotników d.wzrost znaczenia burżuazji finansowej i przemysłowej e. duża ruchliwość społeczna
4. Społeczeństwo postindustrialne (postprzemysłowe) a. wzrost znaczenia sektora usług b. automatyzacja, robotyzacja i komputeryzacja procesów produkcyjnych c. wiedza staje się główną wartością ekonomiczną d. duża ruchliwość społeczna e. indywidualizm
5. Cechy społeczeństw współczesnych: a. społeczeństwo otwarte –tolerancja, indywidualizm, wolność i odpowiedzialność jednostki, ochrona ludzkiej godności jako priorytet b. społeczeństwo konsumpcyjne – nastawione na konsumpcję, kupowanie, posiadanie różnych towarów c. społeczeństwo informacyjne – najbardziej cenionym towarem jest informacja pozyskiwana, przetwarzana i rozpowszechniana przy pomocy nowoczesnych technologii d. społeczeństwo masowe – zanikiem postaw indywidualistycznych
Dzisiaj nie musisz odsyłać notatki. Proszę przygotować się do odpowiedzi na następną lekcję.
Rzeczpospolita Obojga Narodów była państwem wielonarodowym i wielowyznaniowym: – katolicy (większość Polaków, Litwinów i Niemców) – prawosławni (głównie mieszkający na wchodzie Rosjanie) – judaiści (Żydzie, żyjący głównie w miastach) – islamiści (Tatarzy) – Karaimi (wyznający zasady Talmudu) – Ormianie (tworzący własny kościół chrześcijański) – Husyci (osiedlający się od początku XV wieku)
2. Reformacja, wywołana wystąpieniem Marcina Lutra w 1517 roku, spowodowała, że zaczęły pojawiać się nowe wyznania – luteranizm oraz kalwinizm. Luteranizm popularny był zwłaszcza wśród Niemców. Kalwinizm rozprzestrzenił się wśród magnaterii oraz szlachty. Religia ta uległa rozłamowi, dzięki czemu powstał zbiór ariański (braci polskich).
3. W ruch reformacyjny angażowała się przede wszystkim szlachta i mieszczaństwo. Najniższe warstw społeczne pozostały wierne katolicyzmowi.
4. W 1555 roku pojawił się w sejmie postulatu, aby przekształcić Kościół katolicki w Kościół narodowy. Ideę poparł król – Zygmunt August. Postulat zakładał sprawowanie mszy w języku polski, a także zniesienie celibatu duchownym. Papież się na to nie zgodził.
5. Na ziemiach polsko-litewskich nie było krwawych wojen religijnych. Zawarto kilka umów, które miały na celu porozumienie między wyznawcami różnych religii: –1570 r. ugoda sandomierska – ej sygnatariuszami zostali przedstawiciele trzech wyznań protestanckich: luteranie, bracia czescy i kalwiniści, którzy rezygnowali z rywalizacji o wpływy religijne w Rzeczypospolitej oraz zobowiązywali się do wzajemnej ochrony w razie zagrożenia ze strony katolików. S -1573 r. akt konfederacji warszawskiej – dokument ten gwarantował pokój między szlachtą różnych wyznań, który potwierdzali później kolejni władcy Rzeczypospolitej. – 1596 r. – unia brzeska – w Brześciu Litewskim podpisano porozumienie pomiędzy częścią duchowieństwa prawosławnego w Rzeczypospolitej a papiestwem. Prawosławni zachowywali odrębność liturgiczną i organizacyjną, ale jednocześnie oddawali się pod zwierzchnictwo papieża, zrywając związek z innymi Kościołami wschodnimi.
6. W latach 1545 – 1563 papież zwołał sobór trydencki, na którym potwierdzono dotychczasowe zasady wiary katolickiej, potępiono nauki Lutra i Kalwina oraz przedstawiono plan odnowy wewnętrznej (reformy) Kościoła, m.in. przez zwiększenie dyscypliny wśród duchowieństwa. W 1564 r. decyzje podjęte na soborze przyjął Zygmunt August, co znacznie ułatwiło działania kontrreformacyjne w Rzeczypospolitej.
Celem dzisiejszej lekcji jest zapoznanie Was ze zmianami gospodarczymi, jakie nastąpiły w Rzeczpospolitej Polskiej XVI – XVIII w.
I. Na początku zapoznaj się z treścią podręcznika s. 86 – 89.
II. Zapisz notatkę lekcyjną:
Zamiany gospodarcze, które zaszły w Europie Zachodniej spowodowały podwyżkę cen żywności w państwach zachodnioeuropejskich.
Produkty rolne na Zachód zaczęto sprowadzać z Europy Środkowej i Wschodniej. Właściciele ziemscy w Europie Wschodniej dążyli do maksymalnej produkcji rolnej, aby móc sprzedawać jak najwięcej towarów na Zachód. W tym celu rozbudowywali folwarki, oparte na o pracy pańszczyźnianej.
W XVI w. i na początku XVII stulecia największym eksporterem zboża do Europy Zachodniej była polsko-litewska Rzeczpospolita, której gospodarka w tym okresie przeszła ewolucję w stronę systemu folwarczno-pańszczyźnianego. Oznacza to, że w majątkach szlacheckich na rzecz szlacheckiego właściciela pracowali chłopi, którzy w zamian otrzymywali ziemię na swój użytek
Ilustracja pochodzi ze strony https://allinonebyplucek.blogspot.com/2019/05/historia-i-spoeczenstwo-szlachta-wobec.html
III. Wyjaśnij i zapisz pojęcia:
Manufaktura –
Folwark –
Pańszczyzna –
4. Zboże wraz z innymi towarami transportowano Wisłą do Gdańska. Kupcy gdańscy byli pośrednikami w transakcjach pomiędzy przewożącymi tutaj zboże szlacheckimi producentami, a kupcami. Dzięki eksportowi zboża Polskę nazywano „Spichlerzem Europy”.
6. Skutki gospodarki folwarcznej:wzmocnienie ekonomicznej pozycji szlachty -pogorszenie położenia prawnego chłopów (zapotrzebowanie na tanią siłę roboczą) -osłabienie politycznej i ekonomicznej roli miast -coraz silniejszą pozycję zyskiwali magnaci -konkurencja pomiędzy szlachtą (np. w kwestii wykupywania wsi – kazdy chce mieć jak najwięcej i liczą się tylko Ci, którzy mają najwięcej ziemi i najwięcej majątków)
7. Kryzys ekonomiczny: – koniec dobrej koniunktury na polskie zboże, drastyczny spadek ilości transportowanego towaru -obniżka cen artykułów spożywczych -liczne wojny polsko-litewskiego państwa -wyludnienie się terenów wskutek ucieczki przed wrogimi wojskami i poszukiwania lepszego miejsca do życia
Na zakończenie zapoznaj się z poniższą prezentacją:
Dziś dowiesz się jakie wyróżniamy typy społeczeństw.
I. Zapoznaj się z materiałem podręcznikowym (s. 50 – 52).
II. Zapisz notatkę lekcyjną:
Społeczeństwa tradycyjne* (tych nie musisz się dokładnie uczyć – grunt żeby umieć je rozpoznać):
1. Społeczeństwo zbieracko-łowieckie (pierwotne) a. podstawą egzystencji myślistwo, rybołówstwo i zbieractwo b. wykorzystywanie prymitywnych narzędzi wykonanych z drewna i kamienia c. podział pracy wg płci i wieku d. rodzina podstawową formą organizacji społecznej e. wędrowny tryb życia
2. Społeczeństwo tradycyjne a. podstawą egzystencji rolnictwo i hodowla zwierząt b. osiadły tryb życia c. postęp techniczny – wykorzystanie naturalnych źródeł energii (siła wiatru i wody) d. wykształcenie się skomplikowanej struktury społecznej e. ograniczona ruchliwość społeczna – funkcjonowanie zamkniętych stanów
Społeczeństwa nowoczesne(te należy umieć )
3. Społeczeństwo industrialne a. społeczeństwo industrialne wykształciło się pod wpływem rewolucji przemysłowej (wpływ miała industrializacja i urbanizacja) b.rozkład struktury stanowej i wzrost znaczenia podziałów klasowych c. zmiany w strukturze społecznej – szybki wzrost liczby robotników d.wzrost znaczenia burżuazji finansowej i przemysłowej e. duża ruchliwość społeczna
4. Społeczeństwo postindustrialne (postprzemysłowe) a. wzrost znaczenia sektora usług b. automatyzacja, robotyzacja i komputeryzacja procesów produkcyjnych c. wiedza staje się główną wartością ekonomiczną d. duża ruchliwość społeczna e. indywidualizm
5. Cechy społeczeństw współczesnych: a. społeczeństwo otwarte –tolerancja, indywidualizm, wolność i odpowiedzialność jednostki, ochrona ludzkiej godności jako priorytet b. społeczeństwo konsumpcyjne – nastawione na konsumpcję, kupowanie, posiadanie różnych towarów c. społeczeństwo informacyjne – najbardziej cenionym towarem jest informacja pozyskiwana, przetwarzana i rozpowszechniana przy pomocy nowoczesnych technologii d. społeczeństwo masowe – zanikiem postaw indywidualistycznych
Dziś dowiesz się, w jaki sposób każdy obywatel może walczyć z naruszaniem praw człowieka w Polsce.
I. Zapoznaj się z materiałem z podręcznika. (s. 56 – 61)
II. Następnie na podstawie podręcznika oraz powyższej prezentacji (która pochodzi ze strony PREZI.PL) napisz notatkę lekcyjną uwzględniając:
Możliwość walki z łamaniem praw konstytucyjnych (w jaki sposób walczyć gdy łamie się prawa konstytucyjne)
Zakres kompetencji Rzecznika Praw Obywatelskich (czym on się zajmuje)
Zakres kompetencji Rzecznika Praw Dziecka (jak powyżej)
Nie musisz odsyłać notatki. Na następnej lekcji omówimy zakres tego materiału (proszę o przygotowanie się do lekcji – będę pytała). Poruszymy również zagadnienia działalności organizacji pozarządowych w Polsce zajmujących się walką z łamaniem praw człowieka.
Przypominam o upływającym terminie pracy pisemnej z praw zapisanych w Konstytucji RP.
