Aktualności

Revision

What makes up our attidue towards other people?

Positive and negative stereotypes (established in a community) have influence on our attidue towards other nations. When we juging others, we reveal our own perceptions and shows our own virtues and vices (zalety i wady).

Stereotypes can be overt (jawny) or hidden.

Stereotypes cause attidue of disliking or sympathy.

What shapes our attitude towards different processes, phenomena, events or people?

There are three components to our attitude:
› emotional component – our attitude to something (the way that you think and feel about it) f. ex. „He is an old Jew. I don’t like him.*”
› cognitive component – our thoughts and beliefs (People say, all Jews are bad.)
› behavioral component – our behaviour (I will not sit next to him)

* to tylko przykład, nie jestem uprzedzona!

Xenophobia is the fear or hatred of that which is perceived to be foreign or strange (to lęk lub nienawiść w stosunku do tego co postrzegamy jako obce i złe).

Xenophobic attitudes can led to acts of discrimination, violence and genocide (ludobójstwo) throughout the world. For example: The World War II Holocaust. 

Piramida nienawiści:

Model Allporta jest uniwersalny – zmieniają się tylko ofiary i sprawcy.
– Holokaust, ludobójstwo Ormian lub Tutsi
– w czasach dawniejszych, jak i współcześnie.
– powtarzające się od średniowiecza pogromy Żydów w Europie czy polowania na czarownice (Jean Delumeau w swoim dziele Strach w kulturze Zachodu świetnie na ten temat pisze)
-postępujące od 2012 roku prześladowania ludności muzułmańskiej , np. Rohingya w Mjanmie (dawnej Birmie)

Co sprzyja przełamywaniu uprzedzeń i nietolerancji?

PRACA W GRUPACH
Zadaniem zespołów jest przygotowanie plakatu i hasła kampanii dotyczącej przeciwdziałania stereotypom i uprzedzeniom.

PODPOWIEDZI:
– podręcznik s. 189
-co każdy z nas może robić w codziennym życiu, by przeciwdziałać uprzedzeniom?
-„Piaskownica”

• stereotypy

• ZOBACZ, ZROZUM, ZAREAGUJ

Konstytucja

1. Konstytucja (ustawa zasadnicza) jest podstawowym aktem prawnym. Cechy:

a. szczególna treść – tzw. materia konstytucyjna
– struktura oraz kompetencje najwyższych organów władzy
– podstawy ustroju społeczno-gospodarczego
– prawa i wolności obywateli

b. szczególna forma
– specyficzna nazwa
– specjalny tryb uchwalania (Zgromadzenie Narodowe i referendum) oraz nowelizowania (odrębną ustawą Sejmu RP, większoością 2/3 głosów co najmniej połowy ustawowej liczby głosów, bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów)

c. szczególna moc prawna – najwyższy akt prawny w państwie, z którym muszą być zgodne pozostałe akty prawne

2. Funkcje konstytucji

a. funkcja prawna – reguluje stosunki polityczne społeczne i gospodarcze w państwie
b. funkcja polityczna – wskazuje idee i zasady, na których opiera się struktura państwa
c. funkcja programowa – określa cele państwa
|d. funkcja organizatorska – określa zasady i formy działania państwa
e. funkcja integracyjna – wzmacnia identyfikację obywateli z państwem
f. funkcja wychowawcza – polega na upowszechnianiu zasad zawartych w konstytucji

3. Cechy Konstytucji RP

a. konstytucja formalna
b. konstytucja pełna
c. konstytucja sztywna

3. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z  2 kwietnia 1997 r.

Preambuła s. 260:
-uroczysty wstęp do konstytucji
-wyjaśnienie motywów towarzyszących wydaniu aktu
-cele, którym ma służyć konstytucja
-funkcje, które ma pełnić

Zasady ustrojowe Rzeczypospolitej Polskiej zawarte w Konstytucji z 1997 r.

1.Zasada republikańskiej formy rządów – określony w nazwie państwa i a art. 1. Konstytucji RP. Państwo jest dobrem wspólnym obywateli. Są wybierane przedstawicielstwa obywateli, czyli różne organy władzy na określone kadencje.

2.Zasada demokratycznego państwa prawnego (art. 1, 2, 7)- stanowienie prawa należy do parlamentu pochodzącego z wyborów, gwarancja pluralizmu politycznego, swoboda organizowania sią obywateli, gwarancja praworządności , podział władzy, niezależność sądownictwa, państwo nie ingeruje w życie obywateli (poza tym co określone w ustawach)

3. Zasada sprawiedliwości społecznej – państwo powinno dążyć do zapewnienia wszystkim każdemu obywatelowi możliwie równego dostępu do podstawowych dóbr

4. Jedność państwa – unitarny system terytorialny, na całym terytorium jednolita władza i jednolity system prawny

3. Zasada zwierzchnictwa narodu

Władza zwierzchnia Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu. […] Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio. (Art. 4)

4. Zasada unitarnej formy państwa

Rzeczpospolita jest państwem jednolitym. (Art. 3)

5. Zasada podziału i równowagi władzy

Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. […] Władzę ustawodawczą sprawuje Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, władzę sądowniczą sądy i trybunały. (Art. 10)

6. Zasada pluralizmu politycznego

Rzeczypospolita zapewnia wolność tworzenia i działania partii politycznych. Partie polityczne zrzeszają się na zasadzie dobrowolności i równości obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie się polityki państwa. […] Rzeczpospolita zapewnia wolność tworzenia i działania związków zawodowych, organizacji społeczno-zawodowych rolników, stowarzyszeń, ruchów obywatelskich, innych dobrowolnych zrzeszeń oraz fundacji (Art. 11 i 12)

7. Zasada prawa i wolności jednostki (obywatele mają prawa i obowiązki)

8.Zasada subsydiarności (pomocniczości) związana z zasadą samorzadności– według tej zasady organy władzy powinny podejmować działania tylko wówczas, gdy jednostki lub ich grupy nie są w stanie zrealizować swoich celów bez pomocy rządu

8. Zasada konstytucjonalizmu

9. Zasada dobra wspólnego

Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli. (Art. 1)

10. Zasada decentralizacji władzy państwowej i samorządowej

Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zawiera decentralizację władzy publicznej. […] Ogół mieszkańców jednostek zasadniczego podziału terytorialnego stanowi z mocy prawa wspólnotę samorządową. Samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy państwowej. (Art. 15 i 16)

III. Zmiana Konstytucji

1. Projekt ustawy o zmianie ustawy może zgłosić:

– 1/5 ustawowej liczby posłów (92 osoby)

– senat

– prezydent

2. Procedury zmiany Konstytucji

a. do uchwalenia ustawy o zmianie Konstytucji wymagana jest

– większości 2/3 głosów przy zachowaniu kworum wynoszącego połowę ustawowej liczby posłów

– bezwzględna większość przy zachowaniu kworum wynoszącej połowę ustawowej liczby senatorów

b. procedura zmiany Konstytucji przewiduje możliwość przeprowadzenia referendum zatwierdzającego

– referendum może dotyczyć trzech rozdziałów Konstytucji:  I (Rzeczpospolita), II (Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela) i XII (Zmiana Konstytucji)

– zmiana konstytucji zostaje zatwierdzona jeśli opowie się za nią większość głosujących i jest niezależna od frekwencji

c. prezydent podpisuje uchwaloną przez parlament ustawę o zmianie Konstytucji w ciągu 21 dni – nie może skorzystać z veta

IV. Stany nadzwyczajne

1. Stan – instytucja prawna stosowana w sytuacji szczególnego zagrożenia bezpieczeństwa i istnienia bytu państwa, polegająca na odstąpieniu od określonego w konstytucji systemu sprawowania władzy oraz zastosowaniu szczególnych środków, niezbędnych do likwidacji zagrożenia

2. Rodzaje stanów wyjątkowych w Polsce:

a. stan wojenny

– może być wprowadzony w przypadku zagrożenia zewnętrznego, napaści zbrojnej lub w związku z realizacją podpisanych przez Polskę umów międzynarodowych

– stan wojenny jest wprowadzany przez prezydenta na wniosek rady ministrów, w ciągu 48 godzin musi go przedłożyć sejmowi, który może go uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów

b. stan wyjątkowy

– stan wyjątkowy może zostać wprowadzony w przypadku zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego

– wprowadzany jest w takim samym trybie, jak stan wojenny

– może trwać nie dłużej niż 90 dni i może być przedłużony tylko raz o 60 dni

c. stan klęski żywiołowej

– może być wprowadzony w przypadku katastrofy naturalnej lub poważnej awarii technicznej– stan klęski żywiołowej wprowadza na mocy rozporządzenia Rada Ministrów na okres 30 dni

Część notatki zaczerpnięta ze strony https://www.e-historia.com.pl/51-notatki-z-historii/notatki-z-wiedzy-o-spoleczenstwie-zakres-rozszerzony/system-polityczny-rzeczypospolitej-polskiej/329-4-1-konstytucja-rzeczypospolitej-polskiej

„18 lat Polski w Unii Europejskiej” – rusza kolejna edycja konkursu dla śląskiej młodzieży

„Czy Polska powinna pozostać w Unii Europejskiej?”, „Bilans członkostwa – dodatni czy ujemny”, „Czym są europejskie wartości? Jak je rozumiem” – to tylko trzy przykładowe zagadnienia, które mogą stać się tematem prac konkursowych organizowanego przez EUROPE DIRECT Katowice konkursu dla studentów oraz uczniów i absolwentów szkół ponadpodstawowych z terenu województwa śląskiego.

18 lat temu Polska przystąpiła do Unii Europejskiej. Nie jest to rocznica okrągła, lecz osiemnasta rocznica urodzin jest bardzo ważnym wydarzeniem dla młodych ludzi. Dzisiejsza młodzież albo urodziła się już w Unii Europejskiej, albo spędziła w niej niemal całe życie. To właśnie młodym ludziom, uczniom szkół ponadpodstawowych lub uczelni, chcemy oddać głos w tej sprawie. Szczególnie teraz, w Europejskim Roku Młodzieży.

EUROPE DIRECT Katowice zaprasza do udziału w konkursie na pracę pisemną (esej, felieton, opowiadanie lub inna krótka forma literacka), której tematyka koncentruje się wokół członkostwa Polski w Unii Europejskiej oraz przyszłości Polski i Europy.

Konkurs trwa do 30 czerwca 2022 roku. Najlepsze prace zostaną zamieszczone w publikacji przygotowanej przez EUROPE DIRECT Katowice, a najlepsi autorzy otrzymają atrakcyjne nagrody.

Przedmiotem Konkursu „Klimatyczna Europa” jest przygotowanie pracy konkursowej, której tematem przewodnim będą różne aspekty związane z członkostwem Polski w Unii Europejskiej. Objętość pracy konkursowej nie może przekroczyć 5 stron A4. Praca konkursowa może mieć formę eseju, felietonu, opowiadania lub innej krótkiej formy literackiej, może zostać przygotowana
w wersji elektronicznej (dokument w formacie *.doc/*.docx; wydruk) lub może zostać napisana odręcznie. 

Konkurs skierowany jest do studentów oraz uczniów i absolwentów szkół ponadpodstawowych z terenu województwa śląskiego.

Prace należy dostarczyć do 30 czerwca 2022 roku (elektronicznie na adres e-mail europedirect-katowice@europedirect-katowice.pl lub tradycyjnie wysłać do EUROPE DIRECT Katowice, 40-049 Katowice, ul. Kościuszki 6).

MIESZKO I

1. Kształtowanie się państwa Mieszka I.
2. Chrzest. Przyczyny i skutki.
3. Rozwój terytorialny za panowania Mieszka I

BOLESŁAW CHROBRY

1. Walka o władzę
2. Wyprawa Św. Wojciecha
3. Zjazd gnieźnieński
4. Ekspansja terytorialna.

I. MIESZKO II (1025-1034)

1. Koronacja 1025 r.

Przyczyny kryzysu

2. Sąsiedzi są nastawieni negatywnie na skutek ekspansywnej polityki ojca.
a. łupieżcze wyprawy na Saksonię (konflikt z Niemcami)
b. sprzymierzenie z pogańskimi Lucicami (obwołany „fałszywym chrześcijaninem)
c. brak sprzymierzeńców
d. sąsiedzi będą dążyć do odzyskania zagarniętych ziem

3. Napięta sytuacja wewnętrzna:
a. pominięcie starszego syna Bolesława Chrobrego – Bezpryma.
b. zmęczenie społeczeństwa ciągłymi wojnami (profity dla drużyny, baty zbierają ludzie)
c. nadmierny fiskalizm państwa – bunt ludności przeciwko nadmiernym obciążeniom na rzecz państwa, możnych i Kościoła (daniny i powinności ciągle zwiększane
d. państwo niedostatecznie scentralizowane (szybki wzrost terytorialny, niedorozwój aparatu władzy) –> problem z Bezprymem dodatkowo to nasila, obszary niedawno przyłączone chcą się odłączyć
e. chrześcijaństwo niedostatecznie zakorzenione –> a miało łączyć społeczeństwo – ludzie mają poczucie, że przed chrześcijaństwem było lepiej
f. możni dochodzą do co raz większej władzy (bo słabnie władza królewska)
g. nie ma utrwalonych zasad dziedziczenia – władzę powinien otrzymać najstarszy a przejął Mieszko II. Bezprym i Otton nie dostali nic, więc udali się do cesarza niemieckiego z prośbą o pomoc.

KRYZYS PAŃSTWA POLSKIEGO

1. Najazd cesarza Konrada II i księcia ruskiego Jarosława Mądrego w 1031 r: utrata Milska i Łużyc, Grodów Czerwieńskich, Moraw, Słowacji. Mieszko ucieka z kraju. Władzę przejmuje Bezprym, który odsyła insygnia koronacyjne cesarzowi.
2. W 1032 r. Bezprym zostaje zamordowany, wraca więc Mieszko II, ale musi uznać zwierzchność cesarza.
3. W 1034 r. Mieszko umiera a władzę przejmuje żona Rycheza jako opiekunka małoletniego syna Kazimierza, ale zostają wygnani i uciekają na dwór cesarski.
4. Władzę przejmują możni (Masław/Miecław z Mazowsza).
5. W 1037 -38 wybucha bunt ludowy – przeciwko feudalizmowi i chrześcijaństwu (tzw. reakcja pogańska). Polska organizacja kościelna ulega zniszczeniu, lud zwraca się przeciwko możnym. Następuje zapaść gospodarcza, osłabienie wewnętrze, chaos.
6. Wykorzystuje to ks. czeski Brzetysław I – najechał na ziemie polskie. Zajął Śląsk, Małopolskę i dotarł do Wielkopolski. Wywiózł relikwie świętego Wojciecha, Radzima-Gaudentego i inne.
   
7. SKUTKI:
   -utrata ziem przyłączonych przez Bolesława Chrobrego
   -od Polski odpada Pomorze, Śląsk i Małopolska zagarnięte przez Czechy
   -upadek metropolii gnieźnieńskiej i organizacji kościelnej
   -brak insygniów koronacyjnych
   
   
   ODBUDOWA PAŃSTWA
   
   Panowanie Kazimierza Odnowiciela (1039-1058)

1. Powrót Kazimierza do kraju w 1039 r. dzięki pomocy cesarza Henryka III (obawia się buntu antyfeudalnego i antychrześcijańskiego, Rycheza siostrzenica Ottona III).
2. Odzyskał Wielkopolskę i Małopolskę (tu zdobył poparcie możnych i przeniósł stolicę do Krakowa)
3. Odzyskał Mazowsze w 1047 r. po pokonaniu Macława. W tym celu sprzymierzył się z Jarosławem Mądrym (małżeństwo z siostrą)

Źródło 3. Gall Anonim, Kronika polska [fragment]

Po uwolnieniu tedy i odbiciu ojczyzny i po wygnaniu obcych ludów, nie mniejszy pozostał Kazimierzowi trud orężnego pokonania własnego ludu i swoich prawowitych poddanych. Był bowiem pewien człowiek, imieniem Miecław […] sługa jego ojca Mieszka, a po śmierci tegoż we własnym przekonaniu książę i naczelnik Mazowsza […] odmawiał posłuszeństwa Kazimierzowi, a nadto z bronią w ręku i podstępem stawiał mu opór. Lecz Kazimierz […] zebrał nieliczną wprawdzie, lecz zaprawioną w walkach garść wojowników stoczył zbrojnie bitwę, w której Miecław poległ, a on tryumfalnie zdobył zwycięstwo, pokój i cały kraj.

3. Odzyskał Śląsk – ale musiał z niego płacić trybut (1054 r. zjazd w Kwedlinburgu).

4. Nie koronował się – utrzymywał relacje z cesarzem.

5. Zreorganizował państwo polskie:
-ograniczył liczbę drużyny, nadał wojom ziemię w zamian za służbę rycerską (wprowadził system feudalny taki jak na Zachodzie)
-odbudował polską organizację kościelną (ale nie mamy metropolii)

Panowanie Bolesława II Śmiałego

Reżim polityczny – metody z pomocą których rządzący państwem egzekwują posłuszeństwo od obywateli.

-reżim demokratyczny – obywatele mają wpływ na funkcjonowanie państwa i sprawują władzę pośrednio dzięki organom władzy (choć są też formy demokracji bezpośredniej), pluralizm polityczny, respektowanie praw mniejszości, wolność słowa, przestrzeganie prawa, równość i wolność

-reżim niedemokratyczny (autorytarny i totalitarny) – obywatele są pozbawieni możliwości sprawowania kontroli nad rządzącymi

*autorytarny – władza w rękach jednostki lub grupy, pozory legalności (lub brak uzasadnienia), nie ma totalnej kontroli nad obywatelami, mechanizmy i formy demokracji zachowane, ale są tylko pozorne, działalność opozycji ograniczona, rozbudowany aparat przymusu ale tylko w stosunku do wąskiego grona przeciwników systemu (represje, inwigilacja, walka z przeciwnikami polit.)

* totalitarny – wyklucza całkowicie demokrację, ideologia, działalność jednej partii na której czele stoi charyzmatyczny przywódca, kontrola mediów, aparat przymusu

-reżim hybrydowy – łączy styl demokratyczny i niedemokratyczny (władze mogą np. przestrzegać demokracji, ALE tylko w odniesieniu do wybranych grup narodowościowych (np. Turcja – kwestia kurdyjska)

Jakość demokracji określa się wskaźnikiem demokracji (2006 – tworzony ranking przez Economist Intelligence Unit – brytyjska jednostka badawcza):
-pluralizm polityczny i system wyborczy
-zakres swobód obywatelskich
-funkcjonowanie administracji publicznej
-zaangażowanie polityczne obywateli
-poziom kultury politycznej

Wg. tego wskaźnika uzyskuje się max 10 pkt. i państwo zostaje zakwalifikowane do kategorii: demokracje pełne, demokracje wadliwe, systemy hybrydowe, reżimy autorytarne.

Do wskaźnika podchodzimy z dużą rezerwą – jest bardzo subiektywny.

Polska sklasyfikowana została jako demokracja wadliwa (2018 r. )

Reżim demokratyczny w Republice Indii
Reżim demokratyczny w Republice Południowej Afryki
Reżim hybrydowy w Wielonarodowym Państwie Boliwia
Reżim hybrydowy w Republice Singapuru
Reżim niedemokratyczny w Królestwie Arabii Saudyjskiej
Reżim niedemokratyczny w Republice Białorusi
Reżim niedemokratyczny w Chińskiej Republice Ludowej
Reżim niedemokratyczny w Koreańskiej Republice Ludowo-Demokratycznej
Reżim niedemokratyczny w Republice Turkmenistanu

The population of post-World War II Poland became nearly completely ethnically homogeneous as a result of the German-Nazi Holocaust, the radically altered borders, and the deportations ordered by the Soviet authorities, who wished to remove the sizeable Polish minorities from the Baltics (Lithuania) and Eastern Europe (western Belarus and western Ukraine).

I. Mniejszości w Polsce

1. A national minority is a social group within a state that differs from the majority or dominant population in terms of (pod względem) ethnicity, language, culture, or religion, but also it also tends to have a close link (ma to ścisły związek) with a specific territory from which the minority social group originates. // Mniejszość narodowa – grupa ludzi, odróżniająca się od większości społeczeństwa językiem, kulturą, pochodzeniem etnicznym bądź religią, która posiada lub posiadała własne państwo.

What are the differences between national and ethic minorities?

a. National minorities in Poland / mniejszości narodowe w Polsce
– Germans – Niemcy
– Ukrainians – Ukraińcy
– Belarussians – Białorusini
– Jews – Żydzi
– Russians – Rosjanie
– Lithuanians – Litwini
– Czechs – Czesi
– Slovaks -Słowacy
– Ormianie – Armenians – Armeńczycy

2. Ethic minority is a social group within a state that differs from the majority or dominant population in terms of ethnicity, language, culture, or religion, but there is no connection with specific territory or state.// Mniejszość etniczna – grupa ludzi, odróżniająca się od większości społeczeństwa językiem, kulturą, pochodzeniem etnicznym bądź religią, która nie posiada i nigdy nie posiadała własnego państwa.

b. Ethic minorities in Poland / mniejszości etniczne w Polsce
– Romani -Romowie
– Lemkos or Carpatho-Rusyns – Łemkowie
– Tatars – Tatarzy
– Karaims – Karaimi

3. Kashubians are group, which use regional language – Kashubian language. / Kaszubi to grupa posługujące się językiem regionalnym – j. kaszubskim

II. Status prawny mniejszości

1.O przynależności do mniejszości narodowej lub etnicznej decydują przepisy obowiązujące w danym państwie. Władze państwa decydują o statusie poszczególnych grup mniejszościowych.

2. Akty prawne regulujące prawna mniejszości narodowy i etnicznych w Polsce:
a. konstytucyjne gwarancje zachowania i rozwoju własnego języka, obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury (Konstytucja RP, art.35)
b. zawarta pod auspicjami Rady Europy Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych
c. sytuację prawną mniejszości narodowych i etnicznych szczegółowo określa Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym

What rights do minorities have in Poland? Study the reading material on page 179 and write about some forms of activities carried out by the minorities in Poland.




– prawo do posługiwania się własnym językiem w życiu prywatnym i publicznym
– w gminach, w których liczba osób należących do danej mniejszości jest nie mniejsza niż 20% jej język może być używany jako język pomocniczy (podwójne nazewnictwo; możliwość prowadzenia oficjalnej korespondencji)
– obowiązek pastwa wspierania działalności zmierzającej do zachowania i rozwoju tożsamości narodowej
– komitetów wyborczych mniejszości narodowych nie obowiązuje 5 procentowy próg wyborczy

III. Działania upowszechniające i utrwalające dorobek kulturowy mniejszości narodowych i etnicznych:
a. prowadzenie działalność kulturową
b. uprawnieninia w zakresie oświaty:
– prawo do nauczania jeżyka oraz historii i kultury danej mniejszości
– prawo do nauczania w języku mniejszości (poza obowiązkowymi lekcjami z j. polskiego, historii i geografii Polski
– udział w subwencji oświatowej

Zagadnienie dodatkowe:

Halina Rusek, WIELOKULTUROWOŚĆ Z KONFLIKTEM W TLE – ŚLĄZACY: NARÓD? NARODOWOŚĆ? GRUPA ETNICZNA?

ZADANIA (na podstawie arkuszy maturalnych)

IV. Prawa mniejszości w RP:
1. Zakaz dyskryminacji z powodu pochodzenia narodowego i etnicznego
-nie mogą funkcjonować organizacje które głoszą nierówność rasową i narodowościową
– państwo musi ścigać przestępstwa popełniane na tle narodowościowym i rasowym
-nie można zmuszać do asymilacji
-trzeba wspierać ochronę i rozwój tożsamości kulturowej mniejszości.
2. Szkolnictwo:
– prawo do nauczania w szkołach języka, kultury i historii mniejszości (i geografii państwa danej mniejszości narodowej)
– prawo do nauczania w języku mniejszości (oprócz polskiego, historii i geografii Polski)
-możliwość tworzenia kierunków studiów wyższych związanych z kulturą i językiem mniejszości

Silesianistyka:

3. Język
a. mniejszości mogą używać w gminie swojego języka jako pomocniczego (20% mieszkańców gminy musi należeć do mniejszości i muszą być wpisane do Urzędowego rejestru gmin, w których używany jest język pomocniczy)
b. nazewnictwo miejscowości i obiektów geograficznych może funkcjonować w dwóch językach (REJESTR)

V. Prawo międzynarodowe wobec mniejszości narodowych i etnicznych:
1. Powszechna deklaracja praw człowieka (1948) – ONZ
2. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (1966) – ONZ
3. Dokument podsumowujący spotkanie kopenhaskie (1990) – OBWE
4. Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych (1994) – RE
5. Karta praw podstawowych (2000) – UE

1. Podział państw pod względem struktury terytorialnej:
   -jednolite (unitarne) – jednolita struktura terytorialna
   -złożone – składają się z wielu członów (landy, stany, kantony), które posiadają własny system organów prawodawczych i posiadają znaczną niezależność
   *federacje – państwa związkowe
   *konfederacje – związki kilku państw
   
2. Rodzaje państw jednolitych:
   -scentralizowane – rząd wyznacza lokalnych urzędników i sprawuje władzę zwierzchnią nad organami regionalnymi
   -zdecentralizowane – są formowane niezależnie od rządu, samorząd terytorialny jest dobrze rozwinięty a władza centralna podejmuje tylko najważniejsze decyzje.

Państwa o tendencjach do decentralizacji, np. Hiszpania (Katalonia, Kraj Basków)

3. Państwo złożone – państwa składające się z części zwanych stanami, landami, które posiadają autonomię. Każda z części składowych państwa ma własny system prawny i administracyjny.

Cechy państw złożonych:
– co najmniej dwa systemy polityczne o odmiennych strukturach i innych kompetencjach
-minimum dwa różne systemy prawne
-podwójne obywatelstwo

Rodzaje:
-federacja – państwo związkowe w którym poszczególne podmioty federacyjne są ze sobą najsilniej powiązane

-konfederacja – związek państw, które są ze sobą luźniej powiązane niż w przypadku podmiotów w ramach federacji
– unia realna – historyczna forma państwa złożonego wywodząca się z unii personalnej


AUTONOMIA – prawo do możliwości samostanowienia o sobie (możliwość ustalania norm samemu sobie)

*TERYTORIUM AUTONOMICZNE:
-nie przysługuje prawo legacji
-nie mogą samodzielnie utrzymywać stosunków dyplomatycznych z innymi państwami
-nie mają prawa do wysyłania własnych lub przyjmowania obcych przedstawicieli dyplomatycznych

SUWERENNOŚĆ – zdolność do samodzielnego, niezależnego od innych podmiotów sprawowania władzy politycznej na określonym terytorium, grupą osób lub samym sobą. Suwerenność państwa obejmuje niezależność w sprawach wewnętrznych i zewnętrznych.

Faktyczny zakres suwerenności:
-szeroki, np. w Hiszpanii Kraj Basków, Katalonia
– pozorny (jeżeli formalnie suwerenność jest rozległa, ale praktycznie nie respektowana przez władzę państwową), np. Chiny i Rosja

Państwa godzą się na przyznawanie autonomii, aby:
-rozładować napięcia społeczne
-zneutralizować tendencje separatystyczne na danym terenie

*separatyzm – chęć oderwania się od danego terytorium

Przyczyny tendencji separatystycznych:
-ekonomiczne – północne rejony Włoch
-geograficzne – Grenlandia
-narodowościowe – Baskowie, Katalończycy

Terytoria autonomiczne, które ogłosiły niepodległość i faktycznie funkcjonują jako osobne państwa:
-Naddniestrze – nie jest uznawane na arenie międzynarodowej
-Kosowo – niektóre państwa uznają za niepodległe a inne funkcjonujące w ramach Serbii

Skomplikowany status półwyspu Krymskiego -Krym de iure należy do Ukrainy, de facto zaś w 2014 r. Rada Najwyższa Republiki Autonomicznej Krymu ogłosiła deklarację niepodległości Autonomicznej Republiki Krymu, a następnie Republika Krymu po referendum została anektowana przez Rosję w postaci nowo powołanego Krymskiego Okręgu Federalnego Rosji.

*Dezintegracja organizmu państwowego – następstwa zaniku zdolności państwa do właściwego funkcjonowania. Dotyczy to przede wszystkim państw złożonych.
Przyczyny dezintegracji:
-ZEWNĘTRZNE: agresja
-WEWNĘTRZNE: implozja, secesja, likwidacja

Na czym te czynniki polegają i jak są definiowane, podaj przykłady.
Zapoznaj się z materiałem dotyczącym władz regionalnych w: Republice Francuskiej, Republice Federalnej Niemiec, Konfederacji Szwajcarskiej, Królestwie Hiszpanii. Wypisz najważniejsze kompetencje organów władzy regionalnej.

I. Egzekutywa = organy władzy wykonawczej = głowa państwa + rząd –> decyzje podejmowane przez legislatywę (władzę ustawodawczą) muszą być wprowadzone w życie.

II. Modele władzy wykonawczej:
a. model monokratyczny – cała władza w rękach jednego podmiotu (to głowa państwa i szef rządu zarazem) –> np. ??


– USA i Szwajcaria (ale tam organ kolegialny)

b. model dualistyczny – głowa państwa (prezydent, monarcha) oraz rząd.

III. Zadania egzekutywy
a. wykonywanie ustaw
b. bieżące zarządzanie państwem
c. zapewnienie państwu bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego
d. realizacja polityki zagranicznej
e. opracowanie i realizacja budżetu

IV. Rząd w państwie demokratycznym (rada ministrów, gabinet)
1. Rząd jest naczelnym organem władzy wykonawczej powołanym do realizacji najważniejszych funkcji państwa

2. Skład rządu:
a. szef rządu (prezes rady ministrów)
– w republikach prezydenckich funkcje szefa rządu pełni prezydent
– w republikach parlamentarnych i monarchiach funkcję szefa rządu pełni premier (kanlcerz)

b. ministrowie – szefowie resortów

3. Procedura kształtowania rządu w Polsce
a. Prezydent desygnuje premiera i powołuje rząd
-na ogół to lider partii rządzącej lub inna osoba wskazana przez niego
-wotum zaufania parlamentu (bezwzględna większość głosów)
-jeśli w pierwszym kroku nie uda się wyłonić rządu, inicjatywę w tworzeniu rządu przejmuje Sejm.

b. Premiera i rząd wybiera Sejm
– Prezydent nie może odmówić powołania i zaprzysiężenia tak wybranego rządu.

c. Prezydent powołuje premiera i rząd; do wotum zaufania potrzebna zwykła większość
-może być to ta sama osoba, którą desygnował w pierwszym etapie, może to być także osoba, którą w kolejnym etapie wskazał Sejm.

V. Odpowiedzialność polityczna – jeden organ władzy może być rozwiązany przez drugi (cel- kontrola)

VI. Koalicje rządowe
a. powstają kiedy zwycięska partia nie ma większości –> powstaje wtedy rząd mniejszościowy
b. typy koalicji rządowych:
* koalicja minimalnie zwycięska – tworzy ją minimalna liczba partii wymagana do uzyskania większości w parlamencie (nie muszą mieć podobnych poglądów)
*koalicja maksymalnie zwarta (zamknięta) – partie prezentują podobny program – partie rywalizują między sobą o elektorat
*wielka koalicja – partie mają różne poglądy i postulaty, porozumienie będzie nietrwałe

W NIEMCZECH system polityczny opiera się na silnej władzy kanclerza
-ministrowie są mu podporządkowani, odpowiadają przed nim
-odpowiedzialność za działania rządu ponosi przed parlamentem kanclerz

W ROSJII prezydent ma silną pozycję i nie ponosi odpowiedzialności przed żadnym organem.
-prezydent powołuje premiera za zgodą Dumy Państwowej
-decyduje o nominacjach ministrów
-rząd odpowiada przed Dumą Państwową i prezydentem
– Duma może wyrazić wotum nieufności w stosunku do rządu, ale jak zrobi to ponownie w ciągu 3 miesięcy to może dojść do dymisji rządu lub rozwiązania Dumy przez prezydenta.

KOABITACJA – współrządzenie organów władzy reprezentujących odmienne opcje polityczne – widać na przykładzie Francji
-w Zgromadzeniu Narodowym (izba niższa) zasiadają przedstawiciele wielu ugrupowań

MONARCHA I PREMIER W WIELKIEJ BRYTANII WSPÓLNIE SPRAWUJĄ WŁADZĘ
– premier pochodzi z partii dysponującej największym poparciem w Izbie Gmin (izbie niższej), mianuje go król (ale tylko formalnie)
– premier wskazuje ministrów, których mianuje król
-każdy akt prawny wydany przez króla musi mieć kontrasygnatę premiera

Pojęcia

Nation / Naród –
Patriotism / Patriotyzm –
Nationalism / Nacjonalizm –
Chauvinism / Szowinizm–
Xenophobia / Ksenofobia –
Racism / Rasizm –
Cosmopolitism / Kosmopolityzm –
Citizenship / Obywatelstwo –
Stateless person / Bezpaństwowiec/apatryda/ –
Homeland / Ojczyzna –

What is our national identity?

1. Identity is sense who you are.

Tożsamość to wewnętrzne przekonanie człowieka o tym, kim jest:

a. national identity could be the country or countries where you feel you belong or think of as home. It’s not dependent on your ethnic group or citizenship. This is also a person’s identity or sense of belonging to one or more states or to one or more nations.

There is also ethic identity – is definedd as a sense of belonging based on ancestrty (pochodzenie), cultural heritage, values, traditions, rituals and often language and religion.

*tożsamość narodowa: poczucie wspólnoty z własnym narodem oraz poczucie odrębności wobec innych narodów

b. subiektywne poczucie tożsamości
– identyfikowanie się z określonym narodem
– poczucie deklaracja przynależności do określonej wspólnoty narodowej
– odczuwanie więzi emocjonalnej z danym narodem

c. obserwowalne obiektywne wyznaczniki tożsamości
– zdolność do komunikowania się z członkami danego narodu – znajomość języka
– znajomość historii i przestrzeganie tradycji i obyczajów

2. Main attitudes of the individual towards their own nationality, which determine the form of identity (Postawy wobec jednostki wobec własnej narodowości):
a. akceptacja – acceptance – a neutral or positive attitude towards your nation makes you keep the identity unchanged
b. negacja – negation – a negative assessment of your own nation encourages you to reject the identity in any form
c. modyfikacja – modification – a critical attidude to one’s own nation makes it necessary to „reform” it.

3. Population of Poland is a very unity land in terms of ethnicity. (Mieszkańcy Polski pod względem narodowościowym są społeczeństwem bardzo jednolitym):
– 95% mieszkańców deklaruje tożsamość wyłącznie polską (polish identity)
– 2% mieszkańców deklaruje tożsamość inną niż polska
– 3% deklaruje tożsamość podwójną lub nieokreśloną (identity is indefinite)

*struktura narodowościowa jest jednolita, choć są drobne zmiany np. na skutek napływy imigrantów z Ukrainy

4. W państwach wielonarodowościowych kształtuje się wielowarstwowa tożsamość narodowa (a multilayer national identity), polegająca na jednoczesnym identyfikowaniu się z narodem politycznym oraz narodem tworzącym społeczeństwo danego państwa:

a. naród belgijski składa się z dwóch głównych grup etnicznych – Flamandów (kultura holenderska) i Walonów (kultura francuska). Na wschodnim pograniczu znajduje się mniejszość niemiecka (mieszkańcy pogranicza mają w większości poczucie przynależności do narodu niemieckiego).

b. Szwajcaria – złożona struktura:
– poszczególne kantony mają dużą autonomię, a ich mieszkańcy silne poczucie przynależności do swojego kantonu
– pod względem językowym kantony dzielą się na niemieckojęzyczne, francuskojęzyczne,  i wielojęzyczne
– pod względem religijnym dzielą się na: katolickie i protestanckie
– mieszkańcy Szwajcarii mają poczucie jedności narodu szwajcarskiego (a nie jednorodności), które wynika z poszanowania dla różnorodności kulturowej

c. Hiszpania – silne separatyzmy, wywołujące konflikty:
– kataloński (Katalonia)

– baskijski

– galisyjski

d. główne składniki Wielkiej Brytanii:

– Anglia
– Szkocja
– Walia
– Irlandia

What happens when nations clash?