Autor: Paulina Stelmaszczyk

Cele lekcji:
1. Poznasz wzorce sztuki barokowej
2. Dowiesz się czym był sarmatyzm.
3.Poznasz przykłady literatury doby polskiego baroku.

NOTATKA

1. Barok to epoka, która w Rzeczpospolitej przypada na okres od połowy XVI do połowy XVIII w.

2. Architektura barokowa w Polsce
a. cechy (Na podstawie powyższego filmu oraz podręcznika wypisz cechy polskiego baroku)
–
–
–

b. przykłady:
– kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie  – wzorowany na kościele il Gesù

– kościół św. Piotra i Pawła w Wilnie

– Bazylika Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i św. Marii Magdaleny w Poznaniu (Fara Poznańska)

– kalwarie – Sanktuarium w Kalwarii Zebrzydowskiej

– Pałac w Wilanowie

– Pałac Krasińskich w Warszawie

– Zamek Królewski w Warszawie (przebudowa)
– zamek Ossolińskich Krzyżtopór pod Ujazdem (podręcznik s. 171)

2. Rzeźba i malarstwo barokowe w Polsce

• kolumna Zygmunta
• pomniki nagrobne i portrety trumienne (ars bene moriendi, theatrum funebris, castrum doloris)

3. Polska literatura barokowa
– Jan Andrzej Morsztyn – poezja
– Wacław Potocki – Wojna Chocimska
– Jan Chryzostom Pasek – pamiętniki
– Piotr Skarga – Kazania sejmowe

4. W okresie baroku sarmatyzm stał się ideologią szlachty polskiej:
a. mit o pochodzeniu szlachty od starożytnego ludu Sarmatów
b. bezkrytyczny stosunek do ustroju Polski
c. idealizowanie złotej wolności szlacheckiej
d. przekonanie o roli Polski jako przedmurza chrześcijaństwa
e. w baroku ostatecznie wykształcił się szlachecki strój narodowy
– żupan
– kontusz
– pas kontuszowy

1. Media – (środki masowego przekazu, mass media) – to środki, narzędzia służące do przekazywania różnych treści, skierowane do bardzo szerokiego grona odbiorców.
   
2. Rola (funkcje) współczesnych mediów:
   a. informacyjna
   b. opiniotwórcza
   c. kontrolna 
   d. propagandowa
   e. mobilizacyjna
   f. rozrywkowa
   
3. Rodzaje mediów (proszę uzupełnić tabelkę, podaj najważniejsze informacje)
   

4. Mediatyzacja polityki – wydarzenia polityczne odbywają się w obecności kamer i są transmitowane na żywo.

5. Polityzacja mediów – dziennikarze angażują się w spór polityczny, przez co zatracają obiektywizm i zaczynają bezkrytycznie wspierać wybrane ugrupowania polityczne

6. Zasady działania mediów w państwach demokratycznych:
a. zasada niezależności mediów
b. zasada wolności słowa
c. zasada pluralizmu mediów

7. Etyka mediów i dziennikarzy:
a. działalność Rady Etyki Mediów
b. Karta etyczna mediów
c. podstawowe zasady etyki dziennikarskiej:
– zasada prawdy
– zasada obiektywizmu
– zasada uczciwości
– zasada godności i praw
– zasada szacunku i tolerancji
– zasada wolności i odpowiedzialności
– zasada pierwszeństwa dobra odbiorcy

Praca domowa (dla chętnych)
Obejrzyj film „Czwarta władza” – poniżej zwiastun

NOTATKA

1. Struktura społeczna w PRL:
   a. reforma rolna i nacjonalizacja przemysłu wprowadzona przez komunistów po II wś zdeterminowały strukturę społeczeństwa polskiego w tym okresie:
   -nomenklatura partyjna – elita Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej
   -inteligencja
   -robotnicy przemysłowi i rolni (PGR, spółdzielnie rolnicze) – najliczniejsza klasa społeczna,
   -chłopi (rolnicy indywidualni
   

2. Transformacja ustrojowa po 1989 r.
a. skutki przemian w początkach transformacji
– degradacja społeczna
– pogorszenie się jakości życia
-wzrost bezrobocia
-inflacja

b. reformy lat 90. XX w.
-prywatyzacja
-przywrócenie gospodarki wolnorynkowej
-demokratyzacja ustroju politycznego

c. adaptacja społeczna – przystosowywanie się społeczeństwa do nowych warunków
– nomenklatura –> klasa wyższa, wykorzystali proces prywatyzacji i się wzbogacili na własnej działalności gospodarczej
– inteligencja –> inwestycje zagraniczne
– robotnicy i chłopi –> tzw. small biznes
– duża emigracja o podłożu zarobkowym

3. Homo sovieticus – mentalność opierająca się na:
– brakiem inicjatyw, bierności
-roszczeniową postawą w stosunku do władzy
-niechęcią do zmian
-grozi im marginalizacja – wykluczenie ze społeczeństwa

4. Proces dyferencjacji inteligencji (zróżnicowania):
-to zbiorowość ludzi wykonujących pracę umysłową lub twórczą, wyróżniają się wysokimi walorami intelektualnymi i moralnymi
-etos inteligencji – poczucie obowiązku wobec całego społeczeństwa oraz odpowiedzialność za jego rozwój

5. Struktura współczesnego społeczeństwa polskiego
a. struktura klasowa:
– klasa wyższa
– nowa klasa średnia
– klasa średnia
– klasa niższa

b. kategorie społeczno-zawodowe:
– wyżsi kierownicy, urzędnicy i specjaliści
– specjaliści średniego stopnia
– pracownicy biurowi
– pracownicy handlu i usług
– średni i mali właściciele
– robotnicy wykfalifikowani
– robotnicy niewykfalifikowani
– chłopi i robotnicy rolni

PORÓWNANIE STRUKTURY SPOŁECZEŃSTWA PRL I WSPÓŁCZESNEGO

Praca domowa „Praca z lekturą” s. 121



Materiał dodatkowy:

https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2019/06/PIE-Polska_1989-2019.pdf

NOTATKA + MATERIAŁY

1.Cesarstwo bizantyjskie powstało w wyniku podziału dawnego cesarstwa
rzymskiego część wschodnią i zachodnią (395 r. – Teodozjusz Wielki)
-będzie kontynuowało tradycje Cesarstwa rzymskiego
-stolica Konstantynopol
– upadek 1453

2. Szczyt potęgi Bizancjum przypada na panowanie Justyniana I Wielkiego:
-poszerzył terytorium o północną Afrykę (Wandalowie), Italię (Ostrogoci), poł. tereny płw. Iberyjskiego (Wizygoci) – dążył do odbudowy Imperium Rzymskiego
-Kodeks Justyniana
– Hagia Sophia
– rozwija się handel, rozbudowuje się miasta, „nawraca pogan” (zamknięcie Akademii Platońskiej), liczne osiągnięcia naukowe.
-wprowadził cezaropapizm – państwo ma zwierzchność nad kościołem

3. Wielka schizma wschodnia – 1054 – rozłam kościoła na zachodni (zwierzchność papieża, katolicki) i wschodni (prawosławny, patriarcha).
-ikonoklazm, obrazoburcy – ruch religijny walczący z oddawaniem czci ikonom (przedstawienia świętych, wyobrażenia o ich życiu, charakterystyczny styl dla kościoła prawosławnego)

Karta pracy

Praca z mapą

Ćwiczenie:

1. Zabór rosyjski:
   a. rusyfikacja:
   -likwidacja polskich urzędów, sądów i budżetu
   -nauka po rosyjsku
   -Królestwo funkcjonuje jako Kraj Przywiślański
   b. pozytywizm – program przebudowy społeczeństwa i okres literatury (ok. 1864 – 1890):
   -krytyka powstań
   -praca organiczna – dążenie do postępu gospodarczego kraju i rozwoju kulturalnego społeczeństwa, zwłaszcza chłopów,
   -praca u podstaw – kształcenie chłopów, rozbudzanie ich świadomości narodowej.
   
2. Zabór pruski:
   a. germanizacja (od 1871 nasilona):
   -Kulturkampf – walka z Kościołem katolickim i polskością
   -rugi pruskie – wysiedlenie 30 tysięcy polskich osadników
   -wykupywanie ziemi od Polaków przez Komisję Kolonizacyjną
   -zniemczenie urzędów, sądów i szkół.
   b. praca organiczna – wymuszona konkurencją z niemieckimi gospodarstwami: dobra organizacja, nowoczesne metody rolnicze, kółka rolnicze oraz stowarzyszenia umacniające solidarność między Polakami,
   c. strajk dzieci polskich we Wrześni przeciwko nauczaniu religii po niemiecku.
   
3. Zabór austriacki (Galicja):
   a. Autonomia galicyjska (po 1866) – Polacy we władzach Galicji, polski językiem urzędowym, w miarę swobodny rozwój polskiej kultury i oświaty
   
4. Trójlojalizm: Polacy wierni temu państwu zaborczemu, w którym żyli.
   

Dodatkowo
Mapa: https://mapire.eu/en/map/europe-19century-secondsurvey/?bbox=2150752.600402558%2C6525890.907585557%2C2177887.745443796%2C6535445.536121204&layers=here-aerial%2C158%2C164

Bilans powstań narodowych.

https://padlet.com/zulugula39/bilans_powstan

Argumenty „za”

1. Przypominały o sprawie polskiej za granicą.
2. Były inspiracją do walki dla kolejnych pokoleń.
3. Służyły przetrwaniu świadomości narodowej.
4. Zmuszały do tworzenia organizacji reprezentujących społeczeństwo, które świadczyły o gotowości do odbudowania niepodległego państwa.

Argumenty „przeciw”

1. Represje – utrata szkolnictwa, zsyłki, ograniczenie niezależności.
2. Powstania wyrażały interes tylko jednej grupy, nie zyskały poparcia całego społeczeństwa, co prowadziło do pogłębiania istniejących wśród Polaków podziałów.
3. Niemal wszystkie powstania, prócz wielkopolskiego, zakończyły się klęską polityczną i militarną, stratą zasobów, ludzi i kapitału, które można było spożytkować inaczej.
4. Kult „cierpiętnictwa”, mesjanizm i niechęć do nowoczesności.
5. Do walki zbrojnej w imię swych interesów wzywali Polaków przedstawiciele innych państw, zostawiając ich później samym sobie.

Ćwiczenie

„Bić się czy nie bić?” To pytanie stawiali sobie Polacy od momentu utraty niepodległości. Postaw się w ich sytuacji i spróbuj podjąć decyzję. Weź pod uwagę to, co można zyskać, a co stracić.
Użyj do tego analizy SWOT.
Mocne strony i Słabe strony odnoszą się do życia codziennego pod zaborami, zaś Szanse i Zagrożenia do podjęcia zbrojnej walki o niepodległość.

Praca domowa – dodatkowa – na ocenę proszę odesłać na e-mail. W tytule maila zamieść klasę, imię i nazwisko.

Jest zima 1863 roku. Wyobraź sobie, że należysz do konspiracyjnej organizacji przygotowującej się do powstania przeciwko znienawidzonemu caratowi. Napisz relację z pierwszych dni powstania.

W drugim tygodniu lutego – sprawdzian.

FILM: https://gwo.pl/przedmioty/historia/filmy-edukacyjne/podboje-napoleona/

CEL: ocena znaczenia bitwy pod Wiedniem dla losów Rzeczypospolitej Obojga Narodów i Europy

Proszę pobrać kartę pracy

1. Wznowienie konfliktu polsko-tureckiego za panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego.
   
   PRZYCZYNY wojny w latach 1672-1673
   a. ekspansjonistyczna polityka sułtana Mehmeda IV (Wołyń, Podole, Ukraina)
   b. osłabienie Rzeczpospolitej:
   – zniszczenia wojenne
   – pogłębiający się kryzys wewnętrzny
   
2. Atak Turcji na Rzeczpospolitą Obojga Narodów w 1672 r.
   a. zajęcie przez wojska tureckie Kamieńca Podolskiego (1672)
   b. zatrzymanie wojsk tureckich przez hetmana Jana Sobieskiego
   c. pokój w Buczaczu:
   -RON traci Podole, województwa ukrainne (bracławskie i kijowskie)
   -zobowiązuje się do płacenia haraczu
   d. sejm nie uznał warunków traktatu i zebrał fundusze na kolejną wyprawę.
   
3. Zwycięstwo hetmana Jana Sobieskiego pod Chocimiem – 1673
   
4. Kontratak turecki – 1676
   a. rozejm w Żurawnie
   -RON odzyskuje prawobrzeżną Ukrainę,
   -Turcja w posiadaniu Podola i Bracławszczyzny
   -rezygnacja z haraczu
   
5. Jan III Sobieski królem – 1674 (koronacja 1676)
   
6. Zawarcie antytureckiego sojuszu z cesarzem Leopoldem I – 1683 r. i odsiecz wiedeńska.
   a. powstanie na Węgrzech
   b. sojusz polsko-habsburski
   c. oblężenie Wiednia przez wielkiego wezyra Kara Mustafę
   d. atak wojsk koalicji antytureckiej pod dowództwem Jana III Sobieskiego – odsiecz wiedeńska – 12 września 1683
   -bitwy pod Parkanami
   -zawarcie Ligi Świętej (1684)
   -zawarcie z Rosją pokoju Grzymułtowskiego (1686)
7. Zawarcie pokoju w Karłowicach (1699)
   a. odzyskanie Podola i Bracławszczyzny
   b. Habsburgowie otrzymali Węgry z Siedmiogrodem
   

*Karta pracy pochodzi ze strony https://ucze.pl

Pytania:

1. Jaki był system sprawowania władzy w okresie republiki, a jaki w okresie cesarstwa (pryncypat, dominat) ?
2. Jakie były warstwy w społeczeństwie rzymskim okresu republiki?
3. Wyjaśnij przyczyny podbojów rzymskich i opisz ich skutki.
4. W jaki sposób Rzymianie traktowali niewolników?
5. Jaki był stosunek Rzymian do ludów podbitych w Italii i poza Italią?
6. Jakie były przyczyny upadku republiki?
7. Wyjaśnij wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego.
8. Wyjaśnij przyczyny prześladowania chrześcijan w państwie rzymskim i podaj ich przykłady.
9. Opisz armię rzymską.
10. Omów osiągnięcia kultury rzymskiej w zakresie prawa, literatury, architektury, wynalazków technicznych, sztuki. Wskaż cechy architektury rzymskiej.
11. Wykaż wpływ kultury greckiej na rzymską.

*Źródło: https://readgur.com/doc/1312232/rzym—mapa-konturowa