W pierwszej połowie XIX w. Polacy żyli w granicach trzech państw znacznie różniących się poziomem rozwoju cywilizacyjnego.
Zagadnienie 1. Sytuacja wewnętrzna i polityka zagraniczna Rosji, Austrii i Prus w pierwszej połowie XIX w.
Czy potrafisz wymienić wskaźniki awansu cywilizacyjnego państw Europy Środkowej i Wschodniej w pierwszej połowie XIX w.?
-uwolnienie rynku produkcji i pracy,
-rozwój przemysłu,
-budowa kolei,
-likwidacja analfabetyzmu
Które z państw zaborczych było najbardziej zaawansowane pod względem cywilizacyjnym?
Wskaż kierunki ekspansji państw zaborczych w pierwszej połowie XIX w.
-Prusy – obszar państw niemieckich (dążenie do usunięcia wpływów Austrii z terytoriów niemieckich);
-Austria – Włochy, Bałkany; Rosja – Bałkany, Kaukaz i Zakaukazie.
Co z Gruzją, Armenią, Azerbejdżanem i Czeczenią?
–> terytoria rosyjskiej ekspansji. Jaka jest aktualna sytuacja tych obszarów?
PRUSY 1. Reformy Steina-Hardenberga – pruska droga do kapitalizmu -zniesienie poddaństwa chłopów (1807) -uwłaszczenie chłopów – przekazanie ziemi na własność połączone ze zniesieniem obciążeń feudalnych (z odszkodowaniem lub bez) -reforma wojskowa
ROSJA -żandarem Europy -samodzierżawie Powstanie dekabrystów -słowianofile, okcydentaliści, panslawizm
AUSTRIA -kanclerz Klemens von Metternich -„więzienie narodów”
Zagadnienie 2. Przyczyny, skutki i znaczenie wojny krymskiej
W jaki sposób wojna krymska naruszyła porządek międzynarodowy wprowadzony na kongresie wiedeńskim? (polecenie 3. ze s. 83 podręcznika)
Analiza karykatury ze s. 80 podręcznika: wskazać zawarte w niej elementy i określić ich znaczenie.
-Wojna domowa w Somalii -Konflikty w Rwandzie oraz „spór o wodę”
Ad 4. ****
Obalenie apartheidu w Republice Południowej Afryki (RPA)
APARTHEID – doktryna obowiązująca w Republice Południowej Afryki (do 1961 r. – Związek Południowej Afryki) od 1948 r. – polegała na segregacji rasowej i uprzywilejowaniu białej mniejszości
Ludność czarnoskóra była zmuszona do zamieszkiwania w tzw. bantustanach.
Przeciwko apartheidowi wystąpił Afrykański Kongres Narodowy (ANC) z Nelsonem Mandelą na czele.
W 1968 r. apartheid został uznany przez ONZ za zbrodnię przeciwko ludzkości.
Politykę apartheidu zakończył prezydent RPA Frederik de Klerk (1990 r.).
W 1993 roku Nelson Mandela i Frederik Willem de Klerk zostali laureatami pokojowej Nagrody Nobla.
W 1994 r. Nelson Mandela został wybrany na prezydenta RPA.
Ad5.
Główne kierunki polityki rządu chińskiego po masakrze na placu Tian’anmen
– ograniczenia swobód obywatelskich
– prorynkowe reformy gospodarcze
Przywódcy ChRL chcą przekształcić Chiny w supermocarstwo
– siły zbrojne
– umacnianie wpływów na arenie międzynarodowej
– problem Tajwanu
Ad 6.
Postępująca globalizacja przyczyniła się do pogłębienia różnić pomiędzy bogatą Północą a biednym Południem
Deklaracja milenijna– przyjęty na Szczycie Milenijnym Narodów Zjednoczonych program poprawienia warunków życia ludzkości (6-8 X 2000 r.) —> jakie założenia?
Ad 7.
Wolności religijne zostały uznane za jedno z podstawowych praw człowieka, ale w wielu regionach świata dochodzi do prześladowań na tle religijnym
Formy prześladowań:
– fizyczna eksterminacja (działania talibów w Afganistanie)
– uprzywilejowanie religii dominującej (państwowej) połączona z dyskryminacją religii mniejszościowych (prawosławie w Rosji)
– zwalczanie wszelkich religii w krajach programowo ateistycznych (Chiny, Korea Północna)
› Jak się przedstawiała sytuacja ludności cywilnej w okupowanej przez Niemców Europie? › W których krajach była ona najtrudniejsza? › W jaki sposób starano się przeciwstawiać polityce okupanta?
CEL: dowiedzieć się, jak kształtował się los społeczności żydowskiej w czasie II wojny światowej.
› Jaką politykę wobec Żydów prowadzili naziści po dojściu do władzy w Niemczech oraz jakie były jej podstawy?
-Niemcy przedstawiciele rasy aryjskiej -Ludy Europy Południowo – Wschodniej były „podludźmi” -Żydzi
Generalny Plan Wschodni (GPW) – był to plan osiedlenia Niemców na obszarach byłej Rzeczypospolitej oraz w europejskiej części ZSRR oraz zgermanizowania tych obszarów, zgodnie z teorią zdobycia Lebensraum („przestrzeni życiowej”) .
Plan ten zakładał: -wysiedlenie Słowian z Polski, Białorusi, Ukrainy, Rosji za Ural – pozostali mieli wykonywać niewolniczą pracę, -całkowita zagłada Żydów i Romów.
Obozy koncentracyjne – w Niemczech od 1933 r. (np. Mauthausen, Sachsenhausen, Dachau, Ravensbrück) – przeznaczone dla: -inteligencji i przedstawicieli elit, -członków ruchu oporu, -ludzi przypadkowo złapanych w tzw. „łapankach”, – jeńców wojennych -Żydów i Romów,
Polityka niemiecka wobec Żydów – celem całkowita eksterminacja narodu. 1. prześladowania Żydów w krajach okupowanych: -naznaczenie (opaski z gwiazdą Dawida), -izolacja – getta -zagłada ludności żydowskiej.
Holokaust („spalony w całości” – zagłada ponad 6 milionów Żydów podczas II wojny światowej )= ludobójstwo Żydów = Szoah (hebr. całkowita zagłada) = Zagłada
KONFERENCJA W WANNSEE – 20 stycznia 1942 – Endlösung der Judenfrage („ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej”)
Eksterminacja Żydów przed konferencją w Wannsee – 1941 r. na terenie ZSRR oddziały Einsatzgruppen wymordowały pół miliona Żydów, Romów i jeńców wojennych – przy pomocy Białorusinów, Ukraińców i Litwinów (Biały Jar koło Kijowa – ponad 100 tys. ludzi, Ponary koło Wilna – ponad 80 tys.) -eksterminacja przy pomocy broni maszynowej – według Niemców zbyt kosztowna i zbyt powolna; problem z ciałami.
Po konferencji w Wannsee: -obozy zagłady (obozy śmierci), w których dokonywano masowych morderstw, za pomocą przemysłowych metod (Cyklon B, palenie zwłok w krematoriach) -Reinhard Heydrich – głównodowodzący całej akcji
-Kulmhof (Chełmno nad Nerem w Wielkopolsce) – pierwszy obóz zagłady, -Bełżec, w województwie lubelskim, -Treblinka -Sobibór -Auschwitz- Birkenau – Oświęcim – Brzezinka -Majdanek
Obozy pracy- eksterminacja poprzez nadludzki wysiłek podczas pracy -Gross – Rosen (Rogoźnica) –
Dlaczego w Polsce?
-przekonanie, że Polscy nie będą pomagać Żydom, -centralne położenie Polski umożliwiało transporty z całej Europy, -dobrze rozwinięta sieć kolejowa ułatwiała transport ofiar ,
Obozy były instytucjami państwowymi.
Czy możemy podać przykłady, jak narastała nienawiść w stosunku do Żydów?
31.03.1933r. – „Od 1 kwietnia 1933 r. koszty leczenia u lekarza żydowskiego nie będą zwracane przez Publiczną Kasę Chorych”; „Żydowscy sędziowie zostają zawieszeni”
1.04.1933r. – „Wszystkie lokalne urzędy muszą zawiesić żydowskich nauczycieli”
25.04.1933r. -„Żydzi są wykluczeni z drużyn sportowych”
9.07.1933r. – „Żydzi zostają wykluczeni z Niemieckiej Federacji Szachowej”
16.08.1933r. – „Żydzi zostają usunięci z chórów.”
5.03.1934r. – „Zakaz zatrudniania żydowskich aktorów i aktorek”
15.09.1935r. – „Zakazuje się małżeństw mieszanych (pod groźbą więzienia).” Małżeństwa mieszane od dziś są nieważne”.
29.01.1936r. – „Wprowadzone zostają znaki „Żydzi są tu niechciani””
3.04.1936r. -„Żydowscy weterynarze nie mogą prowadzić praktyk”
15.04.1936r. „Dziennikarze musza udowodnić swoje i swojego współmałżonka pochodzenie do 1800 roku wstecz”
4.10.1936r. – „Chrzest i nawrócenie Żydów na chrześcijaństwo nie mają żadnego związku z kwestią rasy”
15.04.1937r. – „Żydzi nie mogą otrzymywać stopni naukowych”
22.03.1938r. – „Tylko honorowi towarzysze krwi niemieckiej lub pokrewnego pochodzenia mogą zostać działkowiczami”
25.07.1938r. – „Żydowscy lekarze nie mogą już praktykować”
17.08.1938r. – „Wszyscy Żydzi muszą przyjąć imię 'Israel’ lub 'Sara'”
5.10.1938r. – „Paszporty należące do Żydów oznaczone zostają literą J. Paszporty zostają skonfiskowane Żydom, którym nie wolno emigrować”
9/10.11.1939r. – NOC KRYSZTAŁOWA
15.11.1938r. – „Dzieci żydowskie nie mogą uczęszczać do szkół publicznych”.
1938 r.- „Dzieci Aryjskie i Nie-Aryjskie nie mogą się bawić razem”
grudzień 1938r. – niektóre części Berlina zostają zamknięte dla Żydów
21.12.1938r. – „Żydowskie kobiety nie mogą być położnymi”
21.02.1939r. – „Biżuteria, przedmioty wykonane ze złota, srebra lub platyny, perły należące do Żydów mają zostać zwrócone państwu”
30.04.1939r. – „Umowy najmu z Żydami mogą zostać rozwiązane bez podania przyczyny”
1.09.1939r. – „Żydom nie wolno opuszczać mieszkań po godzinie 20:00”.
1939r. – „Na Bayerischer Platz w Berlinie Żydzi mogą siadać tylko na ławkach parkowych oznaczonych żółtym kolorem”
18.09.1939r. -„W środkach transportu publicznego Żydzi mogą usiąść tylko wówczas, gdy pozostali podróżni zajęli już miejsca”
23.09.1939r. -„Żydom konfiskuje się radia”
4.07. 1940r. – „Żydom w Berlinie żywność wolno kupować tylko między godziną 4 a 5 popołudniu”
29.07.1940r. – „Odcięte zostają połączenia telefoniczne do Żydów”
26.06.1941r. „Żydom nie wolno kupować mydła i kremu do golenia”
1.09.1941r. – „Wszyscy Żydzi zobligowani są do noszenia żółtej gwiazdy z napisem 'Żyd'”.
13.09.1941r. – „Żydom wolno korzystać z transportu publicznego tylko w celu dojazdu do pracy”.
18.10.1941r. – rozpoczynają się pierwsze masowe deportacje Żydów
20.01.1942r. – konferencja w Wannsee
24.03.1942 r. – „Żydzi mogą korzystać z transportu publicznego tylko jeśli miejsce pracy jest oddalone od domu o więcej niż 7 km, a dzieci żydowskie gdy szkoła oddalona jest więcej niż 5 km.”
20.06.1942 r. – „Zakaz uczęszczania do szkół”.
22.06.1942r. – „Jajka nie będą już sprzedawane Żydom”
10.07.1942r. – „Mleko również”
11.07.1942 – pierwsze deportacje bezpośrednio do obozu zagłady Auschwitz
7.08.1942r. – „Polacy i Żydzi nie mogą być świadkami w sprawach sądowych przeciwko Niemcom”
9.10.1942r. – „Żydom nie wolno kupować książek”
26.03.1943r. – „Zorganizowano aresztowania w miejscu pracy w celu deportacji”
1943r. – relacja – „Mieliśmy kanarka, kiedy otrzymaliśmy zawiadomienie, że Żydom nie wolno posiadać zwierząt domowych. Mój mąż nie mógł się z nim rozstać. Każdego słonecznego dnia wystawiał go na parapet. Być może ktoś na niego doniósł bo pewnego dnia wezwano go do Gestapo. (…) Po wielu tygodniach życia w strachu policja wysłała mi zawiadomienie, w którym poinformowała że muszę zapłacić opłatę w wysokości 3 marek niemieckich za odbiór prochów mojego męża”
16.02.1945r. – „Wszystkie dokumenty zawierające ślady działalności antysemickiej muszą zostać zniszczone”
Postawy ludzkie wobec Holokaustu
„Tyle wiemy o sobie, ile nas sprawdzono” (W. Szymborska).
Grupa 1 Wyszukanie w filmie postaw Polaków pozytywnych i negatywnych w sytuacji wojennej i powojennej.
CEL: Poznasz postawy Polaków wobec zagłady ludności żydowskiej.
Żydzi nie byli jedyną grupą poddaną masowej eksterminacji –> Problem „Porajmos ” Romów i Sinti.
POLECENIE: Podzielcie się na dwie grupy. W pierwszej znajdą się osoby, które zgadzają się z poniższą tezą, w drugiej te, które się z nią nie zgadzają.
Czy zgadzasz się ze słowami Icchaka Cukiermana: „żeby spowodować śmierć stu Żydów, wystarczył jeden polski donosiciel, ale żeby pomóc jednemu Żydowi, potrzebna była czasami pomoc dziesięciu Polaków, pomoc całej polskiej rodziny”?
Waszym dzisiejszym zadaniem będzie sformułowanie pięciu argumentów, które pomogą obronić tezę lub ją obalić.
DYSKUSJA
Czy Polacy powinni się jeszcze bardziej zaangażować w pomoc swoim żydowskim sąsiadom?
REFLEKSJA: › Jakie emocje wzbudziła w tobie dzisiejsza dyskusja? › Jak oceniasz postawy Polaków oraz władz polskich wobec zagłady? › Czy – twoim zdaniem – zrobiono wszystko, co można było zrobić w realiach okupacji, aby ocalić jak największą liczbę Żydów?
Rządy kolaboracyjne w Europie Zachodniej: – lokalne rządy kontrolowane przez faszystów, które współpracowały z okupantami (Dania, Norwegia, Holandia, Francja). RÓŻNICE W ZAKRESIE WSPÓŁPRACY: -w Norwegii i Francji ściśle współpracowały z Niemcami; wydawały własnych obywateli pochodzenia żydowskiego, którzy trafiali do obozów koncentracyjnych na ziemiach polskich; -rząd Danii odmówił wydania swoich obywateli pochodzenia żydowskiego i przemycał ich do Szwecji.
W krajach Europy Środkowo – Wschodniej Niemcy w zamian za obietnicę przyszłej niezależności zyskiwali współpracę narodów, które walczyły o samodzielność: Białorusinów, Litwinów, Ukraińców, Łotyszy, Estończyków, Słowaków czy Chorwatów.
W krajach gdzie działał silny ruch oporu wszelka współpraca z Niemcami była zakazana i piętnowana: – kobietom, które umawiały się z żołnierzami niemieckimi golono głowy, malowano na ich ciałach swastyki. – za pomoc w walce z ruchem oporu groziła kara śmierci.
Wymień organizacje działające na rzecz walki z okupantem.
Sytuacja po kongresie wiedeńskim. -mocarstwa starały się utrzymać status quo za wszelką cenę, -w Europie rozwijają się dążenia narodowe (świadomość narodowa – małe narody dążą do samostanowienia) -ludzie chcą wprowadzenia konstytucji (ograniczenie monarchów na rzecz parlamentu, powszechne prawa wyborcze) -dążenia zjednoczeniowe (Włochy i Niemcy)
Risorgimento we Włoszech a. przyczyny: -rozdrobnienie Włoch (mapa s. 57) –> dążenia zjednoczeniowe -likwidacja zmian wprowadzonych przez Napoleona (władza absolutna, zniesienie Kodeksu cywilnego Napoleona, przywracanie feudalnego porządku) -zahamowanie rozwoju handlu, wzrostu kosztów, spadek dochodów mieszczaństwa i inteligencji, -zmiany granic po kongresie wiedeńskim (Wenecja i Lombardia do Austrii)
b. przebieg: -powstawanie tajnych organizacji :
*(karbonariusze) – organizacja występująca przeciwko absolutyzmowi, katolicyzmowi, wpływom austriackim –> dążą do wywołania rewolucji, która zjednoczy Włochy.
*Młode Włochy – Giuseppe Mazzini –> postulują zjednoczenie Włoch w republikę.
3. Rewolucja liberalna w Hiszpanii -Józef Bonaparte (brat Napoleona) –> wcześniej hiszpańska linia Burbonów -powstały Kortezy, które przyjęły liberalną konstytucję (zasada zwierzchnictwa narodu, parlament sprawujący władzę, król ma prawo veta, ograniczenie przywilejów szlacheckich, zniesienie inkwizycji, gwarancja panowania religii rzymskokatolickiej) –> Kongres Wiedeński – Ferdynand VII Burbon –> nie zgadza się z tym i rozpoczyna prześladowania -1820 – bunt oficerów i rewolucja wprowadzająca rządy konstytucyjne w Hiszpanii „trzylecie liberalne”, „trzylecie konstytucyjne” – 1820 – 1823 -wkroczenie wojsk francuskich do Hiszpanii w obronie króla i absolutyzmu
4. Wojna o niepodległość Grecji 1821 – 1832
Grecja w Imperium tureckim: – znaczny zakres swobód – dostęp do urzędów cywilnych i wojskowych – wysoki poziom świadomości narodowej Greków – korzystna sytuacja prawna nie przyczyniła się do rezygnacji Greków z walki o pełną niepodległość – powstania zbrojne –Bałkany – obszar w strefie wpływów Rosji i Turcji (dlatego Odessa ważny ośrodek walki o niepodległość – bracia Ypsilanti –> ich powstanie nie powiodło się)
Wybuch powstania w Grecji – 1821 r. –krwawe walki się rozpoczęły z Turkami – proklamowanie niepodległości Grecji – 1822 r. – uchwalenie konstytucji – pogromy ludności greckiej – m.in. w Stambule –Turcja miała ten problem rozwiązać ale nie potrafiła —> włączenie się Francji, Wielkiej Brytanii i Rosji
– potępienie rzezi Greków przez Francję i Anglię – interwencja zbrojna Francji i Anglii – rozbicie floty tureckiej pod Navarino – 1827 r. – interwencja rosyjska – wkroczenie wojsk carskich pod dowództwem Iwana Dybicza do Armenii i na Bałkany – 1828 r.
Ostatecznie pokój w Adrianopolu – 1829 r. – uznanie niepodległości Grecji -granice zostały ustalone traktatem londyńskim w 1830 r., a władcy zostali narzuceni siłą (dynastia bawarska i duńska)
Kiedy Francja i Wielka Brytania wypowiedziały wojnę Niemcom?
Czym była dziwna wojna?
Jak ocenisz działania Francuzów i Brytyjczyków w 1939r.?
PRACA W GRUPACH
GRUPA 1. Stwórzcie bazę wiedzy o wojnie zimowej oraz sytuacji w państwach bałtyckich. Na podstawie podrozdziału Ekspansja ZSRR (s. 24-25) oraz innych źródeł informacji przygotujcie: › kalendarium wydarzeń, › mapę myśli, › ocenę działania walczących stron.
GRUPA 2 Stwórzcie bazę wiedzy o inwazji III Rzeszy na kraje Europy Zachodniej. Na podstawie podrozdziału Wojna na zachodzie Europy (s. 25 – 28) oraz innych źródeł informacji przygotujcie: › kalendarium wydarzeń, › mapę myśli, › ocenę działania walczących stron.
GRUPA 3 Stwórzcie bazę wiedzy o walkach na Bałkanach oraz wojnie w Afryce. Na podstawie podrozdziału Sytuacja w Afryce i na Bałkanach (s. 30 – 33) oraz innych źródeł informacji przygotujcie: › kalendarium wydarzeń, › mapę myśli, › ocenę działania walczących stron.
GRUPA 4 Stwórzcie bazę wiedzy o polityce aliantów oraz bitwie o Atlantyk. Na podstawie podrozdziału Bitwa o Anglię oraz Wojna na Atlantyku (s. 28–30) oraz innych źródeł informacji przygotujcie: › kalendarium wydarzeń, › mapę myśli, › ocenę działania walczących stron.
GRUPA 5 Stwórzcie bazę wiedzy o agresji Niemiec na ZSRS w 1941 r. Na podstawie podrozdziału Plan Barbarossa – inwazja Niemiec na ZSRS (s. 33-37) oraz innych źródeł informacji przygotujcie: › kalendarium wydarzeń, › mapę myśli, › ocenę działania walczących stron.
GRUPA 6 Stwórzcie bazę wiedzy o przystąpieniu USA do II wojny światowej. Na podstawie podrozdziału Wojna na Dalekim Wschodzie (s. 37–39) oraz innych źródeł informacji przygotujcie: › kalendarium wydarzeń, › mapę myśli, › ocenę działania stron konfliktu.
Jak oceniacie działania aliantów w latach 1940 – 1941?
USA w II wś.
1. Ekspansja japońska na Pacyfiku
CELE: -surowce mineralne i tania siłę roboczą, -zdobycie hegemonii na obszarze Pacyfiku, -przekształcenie Japonii w największe mocarstwo na Dalekim Wschodzie,
—> aby to zrobić należy poszerzyć terytorium na Dalekim Wschodzie i Pacyfiku oraz zająć treny kolonii brytyjskich, francuskich, holenderskich, amerykańskich .
Przygotowanie gruntu: a. agresja japońska na Chiny 1931 – 1945 (utworzenie Mandżukuo, zdobycie nowych ziem) b. podpisanie paktu trzech (27 września 1940 r.) – Wschodnia Azja obszarem dominacji japońskiej b. podpisanie paktu o nieagresji z ZSRS – 13 kwietnia 1941 r.
Wykorzystanie sytuacji w Europie: –> III Rzesza podbija Holandię i Francję (rząd w Vichy), Anglia się broni. –> jedynym zagrożeniem dla ekspansji na Pacyfiku jest USA
Plany Japonii: -uderzenie na Hawaje przez zaskoczenie oraz zniszczenie amerykańskich sił, -opanowanie amerykańskich baz wojskowych na wodach Pacyfiku, -zdobycie bogatych w surowce obszarów na tzw. morzach południowych,
W grudniu 1941 r. w Waszyngtonie – rokowania pokojowe
2. Atak japoński na Pearl Harbor – 7 grudnia 1941 r. – adm. Isoroku Yamamoto
3. Wypowiedzenie wojny Japonii przez USA (8 grudnia 1941 r.) – Franklin Delano Roosevelt
4. Ofensywa japońska w Azji. -przejmowanie kolonii – zdobycie Singapuru – 15 luty 1942 r. – walki o Filipiny – walki na Nowej Gwinei – Port Moresby – bitwa na Morzu Koralowym 7-8 maja 1942 r. – odparcie ataków (połączone siły amerykańskie i australijskie) – zahamowanie postępów japońskich – bitwa pod Midway – 4-7 czerwca 1942 r. (ważny punkt strategiczny – Japończycy chcą zdobyć wyspę –> można założyć bazę blisko wybrzeży USA. Amerykanom udało się zbombardować okręty japońskie i zatopić lotniskowce: samoloty powracające na lotniskowce nie miały gdzie lądować – ofensywa japońska załamała się. Bitwa o Midway stała się punktem zwrotnym w wojnie)
*taktyka żabich skoków – taktyka stosowana przez wojska amerykańskie, polegająca na zdobywaniu kolejnych wysp na drodze do Japonii według stałej sekwencji działań: zdobycie wyspy – rozbudowa baz morskich i lotniczych w celu przygotowania podstawy operacyjnej do nowego ataku – atak na kolejną wyspę.
Nowe wizje świata: a) przyczyny – rozpad ładu dwubiegunowego – rozpad boku państw komunistycznych – upadek politycznego i gospodarczego znaczenia ZSRS, a następnie jego rozpad
b) główne założenia – dominacja Stanów Zjednoczonych – wolny rynek i globalizacja – interwencjonizm – hegemonia kulturowa – międzynarodowe instytucje
CYTAT (sekretarz stanu USA Madeleine K. Albright z 1999 r.): „Świat dzisiejszy jest zbyt złożony, by patrzeć na niego w kategoriach jednego mocarstwa czy też światowego stróża porządku. Stany Zjednoczone są mocarstwem światowym. Nie możemy jednak i nie powinniśmy działać w pojedynkę. Żaden kraj nie może i nie powinien brać na siebie takiej odpowiedzialności. Każdy kraj ma obowiązek uczestnictwa w zapewnianiu stabilizacji. Powtarzam: Stany Zjednoczone nie mogą i nie powinny odgrywać roli globalnego policjanta”.
Co oznaczają te słowa?
I wojna w Zatoce Perskiej (1990 – 1991) PRZYCZYNA: inwazja Iraku na Kuwejt (2 VIII 1990 r.) PRZYWÓDCY: – prezydent USA – George Bush – dyktator Iraku – Saddam Husajn
OPERACJA PUSTYNNA BURZA rozpoczęła się 17 I 1991 r. – bombardowanie celów wojskowych w Iraku – ofensywa lądowa doprowadziła do załamania się armii irackiej – działania wojenne zakończyły się całkowitą klęską armii irackiej (28 II 1991 r.) 3 III 1991 r. – ROZEJM
Operacja Samum?
PRACA W GRUPACH „KONCEPCJE ŚWIATA W KOŃCU XX WIEKU”:
Przedstaw poglądy:
GRUPA 1. F. Fukuyamy,
GRUPA 2. S. P. Hungtingtona
GRUPA 3. Zbigniewa Brzezińskiego.
Która z tych koncepcji jest dzisiaj najbardziej aktualna?
Francis Fukuyama uznał liberalną demokrację za najlepszy system polityczny na świecie (Koniec historii).
Samuel P. Huntington w dziele Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego zaprezentował koncepcję konfliktu cywilizacji, która zakładała: – regres demokracji liberalnej – wzrost znaczenia cywilizacji islamskiej i konfucjańskiej
Zbigniew Brzeziński w dziele Wielka szachownica przedstawił koncepcję, w której: – uznał Eurazję za obszar na którym w przyszłości będzie toczyła się walka o prymat na świecie – stwierdził, że USA powinny przystąpić do zbudowania światowego systemu bezpieczeństwa międzynarodowego.
Rewolucja przemysłowa – proces gwałtownych przemian dotyczących gospodarki, stosunków społecznych i politycznych w Anglii w XVIII w. Przejście od produkcji manufakturowej (opartej na produkcji ręcznej) do przemysłu zmechanizowanego, maszynowego, który umożliwiał produkcję masową. Spowodowała industrializację, urbanizację oraz szybko rozwój technologiczny.
Ustrój państwa (form of government or government is the system to govern a state or community) – sposób zarządzania i organizowania państwa: -struktura organów państwa i procedury ich wyłaniania (structure of state bodies/authorities and procedures of selection), -zasady i metody sprawowania władzy przez rządzących (rules and methods of ruling/governance), -zakres praw i wolności przysługujący obywatelom (rights and freedoms belonging to citizens).
Szersze pojęcie –> system polityczny (instytucje i organizacje + idee, zasady, wartości + normy i regulacje).
Ustroje państwowe możemy klasyfikować ze względu na: -formy rządów i system rządów (monarchia, republika), -reżim polityczny (demokratyczny, autorytarny totalitarny), -ustrój terytorialno-prawny (państwa unitarne i złożone).
System rządów – relacja między organami władzy (głową państwa, rządem, parlamentem). -system parlamentarno-gabinetowy -prezydencki -kanclerski -semiprezydencki -parlamentarno-komitetowy
Reżim polityczny – zbiór zasad określających stosunki między władzą państwową a obywatelami oraz metody z pomocą których rządzący państwem egzekwują posłuszeństwo od obywateli.
-reżim demokratyczny – obywatele mają wpływ na funkcjonowanie państwa i sprawują władzę pośrednio dzięki organom władzy.
-reżim niedemokratyczny (autorytarny i totalitarny) – obywatele są pozbawieni możliwości sprawowania kontroli nad rządzącymi. *autorytarny – władza w rękach jednostki lub grupy, pozory legalności (lub brak uzasadnienia), nie ma totalnej kontroli nad obywatelami, mechanizmy i formy demokracji zachowane, ale są tylko pozorne * totalitarny – wyklucza całkowicie demokrację, ideologia, działalność jednej partii na której czele stoi charyzmatyczny przywódca, kontrola mediów, aparat przymusu
-reżim hybrydowy – łączy styl demokratyczny i niedemokratyczny (władze mogą np. przestrzegać demokracji, ALE tylko w odniesieniu do wybranych grup narodowościowych (np. Turcja – kwestia kurdyjska)
Ustrój terytorialno-prawny – relacja między centralnymi organami władzy a organami działającymi na poziomach regionalnym i lokalnym (chodzi o samodzielność terenowych jednostek organizacyjnych).
Podział państw pod względem struktury terytorialnej: -jednolite (unitarne) – jednolita struktura terytorialna -złożone – składają się z wielu członów (landy, stany, kantony), które posiadają własny system organów prawodawczych i posiadają znaczną niezależność *federacje – państwa związkowe (duża samodzielność, ale są ze sobą ściśle związane) – Niemcy, USA *konfederacje – związki kilku państw (kiedyś Skonfederowane Stany Ameryki) *unie – funkcjonowały kiedyś (osoba władcy łączy albo inne aspekty)
Rodzaje państw jednolitych: -scentralizowane – rząd wyznacza lokalnych urzędników i sprawuje władzę zwierzchnią nad organami regionalnymi (Francja, Finlandia) -zdecentralizowane – są formowane niezależnie od rządu, samorząd terytorialny jest dobrze rozwinięty a władza centralna podejmuje tylko najważniejsze decyzje (Polska, Wielka Brytania).
Państwa o tendencjach do decentralizacji, np. Hiszpania (Katalonia, Kraj Basków).
AUTONOMIA – prawo do możliwości samostanowienia o sobie (możliwość ustalania norm samemu sobie). -Szkocja, Walia, Irlandia Północna (Wlk.Brytania) -Katalonia i Kraj Basków (Hiszpania) -Dolina Aosty (Włochy) -Grenlandia (Dania)
Terytoria autonomiczne, które ogłosiły niepodległość i faktycznie funkcjonują jako osobne państwa: -Naddniestrze – nie jest uznawane na arenie międzynarodowej (Mołdawia) -Kosowo – niektóre państwa uznają za niepodległe a inne funkcjonujące w ramach Serbii.
› Jak przedstawiała się Polska na tle państw Europy przed II wojną światową?
› Czy Polska we wrześniu 1939 roku była przygotowana do wojny? Wypisz argumenty za tezą, że Polska we wrześniu 1939 r. była gotowa do wojny, a następnie argumenty przeciwko tej tezie.
Porównanie sił polskich i niemieckich we wrześniu 1939 r. Źródło: https://www.polityka.pl/pomocnikhistoryczny/1816286,1,wrzesien-1939-porownanie-sil.read
› Kim był marszałek Edward Rydz-Śmigły?
› Jakie problemy napotkali Polacy podczas planowania obrony?
› Co zakładał plan obrony Polski?
› Dlaczego nie planowano obrony granicy wschodniej?
› Kiedy wojska niemieckie zaatakowały Polskę? O której godzinie rozpoczęła się wojna?
› Do czego wzywano Polaków w komunikacie radiowym?
› Jaki kryptonim nosił niemiecki plan ataku na Polskę?
› Na czym opierał się plan działania wojsk niemieckich?
›Wymień najważniejsze bitwy z czasu kampanii polskiej w 1939 r.
› Jak oceniacie wywiązanie się Wielkiej Brytanii i Francji z obietnicy pomocy Polsce we wrześniu 1939 r.?
Mając wiedzę na temat obu bitew, oceńcie działania dowódców: majora Henryka Sucharskiego kapitana oraz Władysława Raginisa.
›Jak Gałczyński przedstawił polskich żołnierzy walczących na Westerplatte? ›Czy i dlaczego należy upamiętniać wydarzenia z września 1939 r.? Jeśli tak, to w jaki sposób?
Sabaton – 40:1
›Dlaczego bitwę pod Wizną nazywa się „polskimi Termopilami” ›Który fragment piosenki zespołu Sabaton nawiązuje do Termopil?
