Miesiąc: kwiecień 2022

The population of post-World War II Poland became nearly completely ethnically homogeneous as a result of the German-Nazi Holocaust, the radically altered borders, and the deportations ordered by the Soviet authorities, who wished to remove the sizeable Polish minorities from the Baltics (Lithuania) and Eastern Europe (western Belarus and western Ukraine).

I. Mniejszości w Polsce

1. A national minority is a social group within a state that differs from the majority or dominant population in terms of (pod względem) ethnicity, language, culture, or religion, but also it also tends to have a close link (ma to ścisły związek) with a specific territory from which the minority social group originates. // Mniejszość narodowa – grupa ludzi, odróżniająca się od większości społeczeństwa językiem, kulturą, pochodzeniem etnicznym bądź religią, która posiada lub posiadała własne państwo.

What are the differences between national and ethic minorities?

a. National minorities in Poland / mniejszości narodowe w Polsce
– Germans – Niemcy
– Ukrainians – Ukraińcy
– Belarussians – Białorusini
– Jews – Żydzi
– Russians – Rosjanie
– Lithuanians – Litwini
– Czechs – Czesi
– Slovaks -Słowacy
– Ormianie – Armenians – Armeńczycy

2. Ethic minority is a social group within a state that differs from the majority or dominant population in terms of ethnicity, language, culture, or religion, but there is no connection with specific territory or state.// Mniejszość etniczna – grupa ludzi, odróżniająca się od większości społeczeństwa językiem, kulturą, pochodzeniem etnicznym bądź religią, która nie posiada i nigdy nie posiadała własnego państwa.

b. Ethic minorities in Poland / mniejszości etniczne w Polsce
– Romani -Romowie
– Lemkos or Carpatho-Rusyns – Łemkowie
– Tatars – Tatarzy
– Karaims – Karaimi

3. Kashubians are group, which use regional language – Kashubian language. / Kaszubi to grupa posługujące się językiem regionalnym – j. kaszubskim

II. Status prawny mniejszości

1.O przynależności do mniejszości narodowej lub etnicznej decydują przepisy obowiązujące w danym państwie. Władze państwa decydują o statusie poszczególnych grup mniejszościowych.

2. Akty prawne regulujące prawna mniejszości narodowy i etnicznych w Polsce:
a. konstytucyjne gwarancje zachowania i rozwoju własnego języka, obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury (Konstytucja RP, art.35)
b. zawarta pod auspicjami Rady Europy Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych
c. sytuację prawną mniejszości narodowych i etnicznych szczegółowo określa Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym

What rights do minorities have in Poland? Study the reading material on page 179 and write about some forms of activities carried out by the minorities in Poland.




– prawo do posługiwania się własnym językiem w życiu prywatnym i publicznym
– w gminach, w których liczba osób należących do danej mniejszości jest nie mniejsza niż 20% jej język może być używany jako język pomocniczy (podwójne nazewnictwo; możliwość prowadzenia oficjalnej korespondencji)
– obowiązek pastwa wspierania działalności zmierzającej do zachowania i rozwoju tożsamości narodowej
– komitetów wyborczych mniejszości narodowych nie obowiązuje 5 procentowy próg wyborczy

III. Działania upowszechniające i utrwalające dorobek kulturowy mniejszości narodowych i etnicznych:
a. prowadzenie działalność kulturową
b. uprawnieninia w zakresie oświaty:
– prawo do nauczania jeżyka oraz historii i kultury danej mniejszości
– prawo do nauczania w języku mniejszości (poza obowiązkowymi lekcjami z j. polskiego, historii i geografii Polski
– udział w subwencji oświatowej

Zagadnienie dodatkowe:

Halina Rusek, WIELOKULTUROWOŚĆ Z KONFLIKTEM W TLE – ŚLĄZACY: NARÓD? NARODOWOŚĆ? GRUPA ETNICZNA?

ZADANIA (na podstawie arkuszy maturalnych)

IV. Prawa mniejszości w RP:
1. Zakaz dyskryminacji z powodu pochodzenia narodowego i etnicznego
-nie mogą funkcjonować organizacje które głoszą nierówność rasową i narodowościową
– państwo musi ścigać przestępstwa popełniane na tle narodowościowym i rasowym
-nie można zmuszać do asymilacji
-trzeba wspierać ochronę i rozwój tożsamości kulturowej mniejszości.
2. Szkolnictwo:
– prawo do nauczania w szkołach języka, kultury i historii mniejszości (i geografii państwa danej mniejszości narodowej)
– prawo do nauczania w języku mniejszości (oprócz polskiego, historii i geografii Polski)
-możliwość tworzenia kierunków studiów wyższych związanych z kulturą i językiem mniejszości

Silesianistyka:

3. Język
a. mniejszości mogą używać w gminie swojego języka jako pomocniczego (20% mieszkańców gminy musi należeć do mniejszości i muszą być wpisane do Urzędowego rejestru gmin, w których używany jest język pomocniczy)
b. nazewnictwo miejscowości i obiektów geograficznych może funkcjonować w dwóch językach (REJESTR)

V. Prawo międzynarodowe wobec mniejszości narodowych i etnicznych:
1. Powszechna deklaracja praw człowieka (1948) – ONZ
2. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (1966) – ONZ
3. Dokument podsumowujący spotkanie kopenhaskie (1990) – OBWE
4. Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych (1994) – RE
5. Karta praw podstawowych (2000) – UE

1. Podział państw pod względem struktury terytorialnej:
   -jednolite (unitarne) – jednolita struktura terytorialna
   -złożone – składają się z wielu członów (landy, stany, kantony), które posiadają własny system organów prawodawczych i posiadają znaczną niezależność
   *federacje – państwa związkowe
   *konfederacje – związki kilku państw
   
2. Rodzaje państw jednolitych:
   -scentralizowane – rząd wyznacza lokalnych urzędników i sprawuje władzę zwierzchnią nad organami regionalnymi
   -zdecentralizowane – są formowane niezależnie od rządu, samorząd terytorialny jest dobrze rozwinięty a władza centralna podejmuje tylko najważniejsze decyzje.

Państwa o tendencjach do decentralizacji, np. Hiszpania (Katalonia, Kraj Basków)

3. Państwo złożone – państwa składające się z części zwanych stanami, landami, które posiadają autonomię. Każda z części składowych państwa ma własny system prawny i administracyjny.

Cechy państw złożonych:
– co najmniej dwa systemy polityczne o odmiennych strukturach i innych kompetencjach
-minimum dwa różne systemy prawne
-podwójne obywatelstwo

Rodzaje:
-federacja – państwo związkowe w którym poszczególne podmioty federacyjne są ze sobą najsilniej powiązane

-konfederacja – związek państw, które są ze sobą luźniej powiązane niż w przypadku podmiotów w ramach federacji
– unia realna – historyczna forma państwa złożonego wywodząca się z unii personalnej


AUTONOMIA – prawo do możliwości samostanowienia o sobie (możliwość ustalania norm samemu sobie)

*TERYTORIUM AUTONOMICZNE:
-nie przysługuje prawo legacji
-nie mogą samodzielnie utrzymywać stosunków dyplomatycznych z innymi państwami
-nie mają prawa do wysyłania własnych lub przyjmowania obcych przedstawicieli dyplomatycznych

SUWERENNOŚĆ – zdolność do samodzielnego, niezależnego od innych podmiotów sprawowania władzy politycznej na określonym terytorium, grupą osób lub samym sobą. Suwerenność państwa obejmuje niezależność w sprawach wewnętrznych i zewnętrznych.

Faktyczny zakres suwerenności:
-szeroki, np. w Hiszpanii Kraj Basków, Katalonia
– pozorny (jeżeli formalnie suwerenność jest rozległa, ale praktycznie nie respektowana przez władzę państwową), np. Chiny i Rosja

Państwa godzą się na przyznawanie autonomii, aby:
-rozładować napięcia społeczne
-zneutralizować tendencje separatystyczne na danym terenie

*separatyzm – chęć oderwania się od danego terytorium

Przyczyny tendencji separatystycznych:
-ekonomiczne – północne rejony Włoch
-geograficzne – Grenlandia
-narodowościowe – Baskowie, Katalończycy

Terytoria autonomiczne, które ogłosiły niepodległość i faktycznie funkcjonują jako osobne państwa:
-Naddniestrze – nie jest uznawane na arenie międzynarodowej
-Kosowo – niektóre państwa uznają za niepodległe a inne funkcjonujące w ramach Serbii

Skomplikowany status półwyspu Krymskiego -Krym de iure należy do Ukrainy, de facto zaś w 2014 r. Rada Najwyższa Republiki Autonomicznej Krymu ogłosiła deklarację niepodległości Autonomicznej Republiki Krymu, a następnie Republika Krymu po referendum została anektowana przez Rosję w postaci nowo powołanego Krymskiego Okręgu Federalnego Rosji.

*Dezintegracja organizmu państwowego – następstwa zaniku zdolności państwa do właściwego funkcjonowania. Dotyczy to przede wszystkim państw złożonych.
Przyczyny dezintegracji:
-ZEWNĘTRZNE: agresja
-WEWNĘTRZNE: implozja, secesja, likwidacja

Na czym te czynniki polegają i jak są definiowane, podaj przykłady.
Zapoznaj się z materiałem dotyczącym władz regionalnych w: Republice Francuskiej, Republice Federalnej Niemiec, Konfederacji Szwajcarskiej, Królestwie Hiszpanii. Wypisz najważniejsze kompetencje organów władzy regionalnej.

I. Egzekutywa = organy władzy wykonawczej = głowa państwa + rząd –> decyzje podejmowane przez legislatywę (władzę ustawodawczą) muszą być wprowadzone w życie.

II. Modele władzy wykonawczej:
a. model monokratyczny – cała władza w rękach jednego podmiotu (to głowa państwa i szef rządu zarazem) –> np. ??


– USA i Szwajcaria (ale tam organ kolegialny)

b. model dualistyczny – głowa państwa (prezydent, monarcha) oraz rząd.

III. Zadania egzekutywy
a. wykonywanie ustaw
b. bieżące zarządzanie państwem
c. zapewnienie państwu bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego
d. realizacja polityki zagranicznej
e. opracowanie i realizacja budżetu

IV. Rząd w państwie demokratycznym (rada ministrów, gabinet)
1. Rząd jest naczelnym organem władzy wykonawczej powołanym do realizacji najważniejszych funkcji państwa

2. Skład rządu:
a. szef rządu (prezes rady ministrów)
– w republikach prezydenckich funkcje szefa rządu pełni prezydent
– w republikach parlamentarnych i monarchiach funkcję szefa rządu pełni premier (kanlcerz)

b. ministrowie – szefowie resortów

3. Procedura kształtowania rządu w Polsce
a. Prezydent desygnuje premiera i powołuje rząd
-na ogół to lider partii rządzącej lub inna osoba wskazana przez niego
-wotum zaufania parlamentu (bezwzględna większość głosów)
-jeśli w pierwszym kroku nie uda się wyłonić rządu, inicjatywę w tworzeniu rządu przejmuje Sejm.

b. Premiera i rząd wybiera Sejm
– Prezydent nie może odmówić powołania i zaprzysiężenia tak wybranego rządu.

c. Prezydent powołuje premiera i rząd; do wotum zaufania potrzebna zwykła większość
-może być to ta sama osoba, którą desygnował w pierwszym etapie, może to być także osoba, którą w kolejnym etapie wskazał Sejm.

V. Odpowiedzialność polityczna – jeden organ władzy może być rozwiązany przez drugi (cel- kontrola)

VI. Koalicje rządowe
a. powstają kiedy zwycięska partia nie ma większości –> powstaje wtedy rząd mniejszościowy
b. typy koalicji rządowych:
* koalicja minimalnie zwycięska – tworzy ją minimalna liczba partii wymagana do uzyskania większości w parlamencie (nie muszą mieć podobnych poglądów)
*koalicja maksymalnie zwarta (zamknięta) – partie prezentują podobny program – partie rywalizują między sobą o elektorat
*wielka koalicja – partie mają różne poglądy i postulaty, porozumienie będzie nietrwałe

W NIEMCZECH system polityczny opiera się na silnej władzy kanclerza
-ministrowie są mu podporządkowani, odpowiadają przed nim
-odpowiedzialność za działania rządu ponosi przed parlamentem kanclerz

W ROSJII prezydent ma silną pozycję i nie ponosi odpowiedzialności przed żadnym organem.
-prezydent powołuje premiera za zgodą Dumy Państwowej
-decyduje o nominacjach ministrów
-rząd odpowiada przed Dumą Państwową i prezydentem
– Duma może wyrazić wotum nieufności w stosunku do rządu, ale jak zrobi to ponownie w ciągu 3 miesięcy to może dojść do dymisji rządu lub rozwiązania Dumy przez prezydenta.

KOABITACJA – współrządzenie organów władzy reprezentujących odmienne opcje polityczne – widać na przykładzie Francji
-w Zgromadzeniu Narodowym (izba niższa) zasiadają przedstawiciele wielu ugrupowań

MONARCHA I PREMIER W WIELKIEJ BRYTANII WSPÓLNIE SPRAWUJĄ WŁADZĘ
– premier pochodzi z partii dysponującej największym poparciem w Izbie Gmin (izbie niższej), mianuje go król (ale tylko formalnie)
– premier wskazuje ministrów, których mianuje król
-każdy akt prawny wydany przez króla musi mieć kontrasygnatę premiera

Pojęcia

Nation / Naród –
Patriotism / Patriotyzm –
Nationalism / Nacjonalizm –
Chauvinism / Szowinizm–
Xenophobia / Ksenofobia –
Racism / Rasizm –
Cosmopolitism / Kosmopolityzm –
Citizenship / Obywatelstwo –
Stateless person / Bezpaństwowiec/apatryda/ –
Homeland / Ojczyzna –

What is our national identity?

1. Identity is sense who you are.

Tożsamość to wewnętrzne przekonanie człowieka o tym, kim jest:

a. national identity could be the country or countries where you feel you belong or think of as home. It’s not dependent on your ethnic group or citizenship. This is also a person’s identity or sense of belonging to one or more states or to one or more nations.

There is also ethic identity – is definedd as a sense of belonging based on ancestrty (pochodzenie), cultural heritage, values, traditions, rituals and often language and religion.

*tożsamość narodowa: poczucie wspólnoty z własnym narodem oraz poczucie odrębności wobec innych narodów

b. subiektywne poczucie tożsamości
– identyfikowanie się z określonym narodem
– poczucie deklaracja przynależności do określonej wspólnoty narodowej
– odczuwanie więzi emocjonalnej z danym narodem

c. obserwowalne obiektywne wyznaczniki tożsamości
– zdolność do komunikowania się z członkami danego narodu – znajomość języka
– znajomość historii i przestrzeganie tradycji i obyczajów

2. Main attitudes of the individual towards their own nationality, which determine the form of identity (Postawy wobec jednostki wobec własnej narodowości):
a. akceptacja – acceptance – a neutral or positive attitude towards your nation makes you keep the identity unchanged
b. negacja – negation – a negative assessment of your own nation encourages you to reject the identity in any form
c. modyfikacja – modification – a critical attidude to one’s own nation makes it necessary to „reform” it.

3. Population of Poland is a very unity land in terms of ethnicity. (Mieszkańcy Polski pod względem narodowościowym są społeczeństwem bardzo jednolitym):
– 95% mieszkańców deklaruje tożsamość wyłącznie polską (polish identity)
– 2% mieszkańców deklaruje tożsamość inną niż polska
– 3% deklaruje tożsamość podwójną lub nieokreśloną (identity is indefinite)

*struktura narodowościowa jest jednolita, choć są drobne zmiany np. na skutek napływy imigrantów z Ukrainy

4. W państwach wielonarodowościowych kształtuje się wielowarstwowa tożsamość narodowa (a multilayer national identity), polegająca na jednoczesnym identyfikowaniu się z narodem politycznym oraz narodem tworzącym społeczeństwo danego państwa:

a. naród belgijski składa się z dwóch głównych grup etnicznych – Flamandów (kultura holenderska) i Walonów (kultura francuska). Na wschodnim pograniczu znajduje się mniejszość niemiecka (mieszkańcy pogranicza mają w większości poczucie przynależności do narodu niemieckiego).

b. Szwajcaria – złożona struktura:
– poszczególne kantony mają dużą autonomię, a ich mieszkańcy silne poczucie przynależności do swojego kantonu
– pod względem językowym kantony dzielą się na niemieckojęzyczne, francuskojęzyczne,  i wielojęzyczne
– pod względem religijnym dzielą się na: katolickie i protestanckie
– mieszkańcy Szwajcarii mają poczucie jedności narodu szwajcarskiego (a nie jednorodności), które wynika z poszanowania dla różnorodności kulturowej

c. Hiszpania – silne separatyzmy, wywołujące konflikty:
– kataloński (Katalonia)

– baskijski

– galisyjski

d. główne składniki Wielkiej Brytanii:

– Anglia
– Szkocja
– Walia
– Irlandia

What happens when nations clash?