Miesiąc: wrzesień 2021

1. Warunki naturalne
2. System polityczny
3. Wierzenia
4. Osiągnięcia

Proszę o zapoznanie się z poniższą prezentacją. Źródło: https://slideplayer.pl/slide/88057/

1799 – wyprawa Napoleona do Egiptu – pismo hieroglificzne, demotyczne oraz greckie – Jean-François Champollion

PROCES MUMIFIKACJI ANG https://cdn.kastatic.org/ka-youtube-converted/-MQ5dL9cQX0.mp4/-MQ5dL9cQX0.mp4#t=0

ECHNATON https://cdn.kastatic.org/ka-youtube-converted/ryycDVWXDvc.mp4/ryycDVWXDvc.mp4#t=0

Sąd nad życiem pisarza Hunefera z udzialem Ozyrysa, Księga Umarłych https://youtu.be/WceVwMdN0eE

Wybrane słownictwo:
Pharaoh – faraon
Vizier – wezyr
pschent was the double crown worn by rulers
sceptre (scepter) – berło
Uraeus / Ouraeus is cobra-shapped  symbol of sovereignty and royalty
Menes united Upper and Lower Egypt
Imhotep was the builder of the step pyramid (piramida schodkowa)
pyramids of Giza (*KHUFU (CHEOPS): the largest in the world, *KHAFRE (CHEPHREN): Khufu’s son. *MENKAURE (MYCERINUS) Khafre’s son)
GREAT SPHINX OF GIZA is a stone statue with a lion’s body and pharaoh’s head built to guard the pyramids.
be mummified – być zmumifikowanym
Mummification was the process preserving the body of the dead (for entry into the afterlife).
Canopic jars are containers that were used to store and preserve the viscera (wnętrzności) of their owner for the afterlife (kanopy, urny kanopskie)
embalming process – proces balsamowania
HATSHEPSUT – first woman ruler known to history
priest and priestesses – kapłani i kapłanki
tax collectors – poborcy podatkowi
merchants – kupcy
craftmens – rzemieślnicy
peasants – chłopi
slaves – niewolnicy
polytheism – the belief in many gods
hieroglyphics – hieroglify
head of a various animals – głowa różnych zwierząt
The Egyptians believed in life after death
the underworld – podziemia
feather – pióro
innocence – niewinny
guilt – winny
Anch, ankh – krzyż egipski – key of life
 their hearts were fed (karmić) to Ammit
afterlife – życie po śmierci
pyramids were burial tombs (grobowiec) for the kings
sarcophagus was an ornamental coffin – sarkofag
cartouche – kartusz
Book of the Dead – księga umarłych -was helping the Egyptians get into the Otherworld. It contained magic spells, prayers and hymns to the gods which were to be spoken on the journey into the afterlife.
They were surveying land after flooding.
scientific achievements – building the pyramids – osiągnięcia naukowe
medical discoveries – odkrycia medyczne

RODZINA – najmniejsza i najpowszechniejsza forma życia społecznego, oparta na więziach emocjonalnych i związkach pokrewieństwa. Tworzą ją rodzice i ich dzieci. <– nauki społeczne

Family is the smallest and the most popular form of social life. Family is group of people related either by consanguinity (pokrewieństwo) and emocional ties. Family is composed of parents and their kids.

W ujęciu prawnym rodzinę traktujemy na dwóch płaszczyznach:
1. Związek unormowany prawnie – Rodzinę tworzą osoby, które zawarły związek małżeński.
2. Ukierunkowanie na posiadanie potomstwa – Rodzina to osoby pozostające w związku pokrewieństwa (rodzic-dziecko).

Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie definiuje pojęcia rodziny wprost. Jednak – zgodnie z art. 23 i 27 k.r.o. – rodzinę tworzą kobieta i mężczyzna poprzez zawarcie związku małżeńskiego.

Funkcjonowanie rodziny reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz Kodeks cywilny. Również Konstytucja RP (art. 18.) zaznacza, że rodzina pozostaje pod opieką i ochroną państwa.

MAŁŻEŃSTWO – sformalizowany, równoprawny związek mężczyzny i kobiety uregulowany normami prawnymi. / Marriage is formal union between man and woman (they are called spouses – współmażonek)

KONKUBINAT (ZWIĄZEK POZAMAŁŻEŃSKI) – nieusankcjonowany prawnie ani religijnie. / Concubinage is realtionship between a man and a woman, but they does not want to or cannot enter into a full marriage.

FORMALNY ZWIĄZEK PARTNERSKI (A civil union or a civil partnership) uznany prawnie związek dwóch osób (również tej samej płci), który nie jest małżeństwem. W Polsce nie obowiązuje. / is a legally recognized arrangement of two person similar to marriage (but it is not).

Małżeństwo ustaje / the end of marrige:
-w chwili śmierci jednego ze współmałżonków / the death of a spouse
-w wyniku rozwodu – sąd okręgowy orzeka, gdy nastąpi trwały rozdkład pożycia małżeńskiego /the divorce
– anulowania – the annulment 

Separacja – uchylenie małżeństwa bez prawa wstąpienia w inne. /separation

Unieważnienie małżeństwa – małżeństwo w określonych przypadkach może zostać uznane za niebyłe. / Annulment of marrige is declaring the marriage null and void (the union was never legally valid).

CECHY RODZINY jako grupy społecznej:
1. niewielka liczebność
2. oparcie na silnych więziach emocjonalnych
3.członkowie grupy utrzymują częste bezpośrednie kontakty
4.jest trwałą grupą społeczną

Rodzina – Kabaret Starszych Panów (Jeremi Przybora, Jerzy Wasowski)

Przejawy kryzysu współczesnej rodziny/Today we can see, family is in crisis.

a. wzrost liczby rozwodów (the number of divorces in Europe is growing)
b. spadek liczby zawieranych małżeństw (the number of marriages is declining)
c. spadek dzietności (a falling birth rate)
d. zanik tradycyjnych funkcji rodziny (traditional functions of family are less popular)
e. zjawisko eurosieroctwa (Euro-orphan – is describing of a „social orphan” in the European Union whose parents have migrated to another member state, typically for economic reasons. The child is left behind, often in the care of older relatives).

 Rodzaje rodziny współczesnej
– rodzina nuklearna i rodzina poszerzona
– konkubinat – małżonkowie pozostają w związku nieformalnym
– rodzina niepełna
– rodziny rekonstruowane (patchworkowe) –  rodzice wychowują dzieci z poprzednich związków
– rodziny adopcyjne
– rodziny zastępcze

2. Funkcje rodziny
a. prokreacyjna – wydawanie na świat potomstwa
b. seksualna – społecznie akceptowana forma współżycia seksualnego
c. emocjonalna – wzajemne udzielanie sobie wsparcia emocjonalnego
d. ekonomiczna – zaspokajanie potrzeb materialnych
e. wychowawczo-socjalizacyjna – przekazanie wartości i wzorców kulturowych
f. stratyfikacyjna – nadawanie potomstwu pozycji społecznej
g. opiekuńcza – opieka nad dziećmi lub osobami starszymi
h. integracyjno-kontrolna – nadzór nad postępowaniem jej członków
i. rekreacyjno-towarzyska – organizacja wolnego czasu i zaspokajanie potrzeb towarzyskich

Modele rodziny
a. klasyfikacja ze względu na typ małżeństwa
– monogamiczny
– poligamiczny

b. klasyfikacja ze względu na wielkość
– mała – nuklearna
– rodzina duża – krewniacza (rozszerzona i wielopokoleniowa)

c. klasyfikacja ze względu na podział władzy
– matriarchalna
– patriarchalna
– partnerska (egalitarna)

d. klasyfikacja ze względu na zasady dziedziczenia
– matrylinearna
– patrylinearna

Związki nieformalne
a. konkubinat – związek nieformalny
b. związki partnerskie – niebędący małżeństwem związek usankcjonowany prawnie
c. rodziny „tęczowe” (homoseksualne)
d. samotne rodzicielstwo z wyboru
e. kółko przyjacielskie
f. DINK – pozostający w związku partnerzy rezygnują z posiadania dzieci

Socialization is the lifelong process of internalizing (internalizacja = przyjmowanie) the norms, patterns of behaviours, skills and ideologies of society. / Socjalizacja – proces przekazywania wzorców, umiejętności, norm kulturowych przez środowisko społeczne. Trwa przez całe życie.

The result of socialization is the proper functioning in the society. / Rezultatem socjalizacji jest uspołecznienie.

Etapy socjalizacji:
1. Pierwotna (Primary socialization) – przyswajanie norm i zasad przez naśladownictwo
-przebiega w dzieciństwie
-np. nauka chodzenia, mówienia, potrzeby fizjologiczne, podstawowe wzorce lub role społeczne (mama, tata, rodzeństwo)

2. Wtórna (Secondary socialization) – samodzielne kształtowanie własnej osobowości
-trwa całe życie
-doświadczenie szkolne, zawodowe, funkcjonowanie w grupach społecznych, odgrywanie innych ról społecznych

Funkcje socjalizacji:
-zapewnia/utrzymuje porządek społeczny
-determinuje kim jesteśmy
-przekazuje dorobek cywilizacyjny i kulturalny z pokolenia na pokolenie

Functions of socialization:
-it keeps social order in society
-establishes our social identity. We are who we are due to socialization.
-it gives some civilizational progress to next generations.

Socjalizacja odwrócona (reverse/opposite socialization) – przebiega w odwrotnym kierunku niż zazwyczaj.
It means, that the younger generation transfers knowledge to the older generation.

Resocjalizacja (Resocialization) – następuje w sytuacji, gdy socjalizacja przebiegła nieprawidłowo lub została zaburzona. Jednostka na nowo musi zostać przygotowana do życia w społeczeństwie. (When some values and norms are inappropriate. When we need change some value and beliefs we must start proces of resocialization. We need develop socialization again and we must change behavior of someone.)

Dla utrwalenia wiadomości wykonaj poniższe zadanie:

I. Myśl polityczna – ogół refleksji i postulatów dotyczących życia społecznego i politycznego (np. sposobu organizacji państwa, sprawowania władzy, zasad funkcjonowania państwa, funkcjonowania społeczeństwa, miejsca jednostki w społeczeństwie, kształtu gospodarki i roli państwa)

Wyróżniamy ideologie, doktryny i programy polityczne. Jeżeli zawierają one podobne poglądy i postulaty to znaczy że tworzą jeden nurt myśli politycznej.

a. ideologia – najbardziej ogólny usystematyzowany zbiór idei, wartości, poglądów na świat oraz przekonań na temat organizacji i funkcjonowania społeczeństwa właściwy określonej grupie

b. doktryna – zawiera konkretne sformułowania wyodrębnione z danej ideologii zastosowane do zagadnień społecznych, ekonomicznych itp.

c. program polityczny – powstaje jako efekt dostosowywania doktryny politycznej do aktualnej sytuacji politycznej, gospodarczej i społecznej

Zadanie 1, 2, 3 s. 35 podręcznik.

II. Ruchy społeczne – forma aktywności zbiorowej obywateli, której celem jest wprowadzenie określonej zmiany społecznej.

Cechy:
– luźna struktura organizacyjna, brak sformalizowanego członkostwa
– mają charakter masowy
– dążenie do przeprowadzenia zmiany poprzez różne działania, ale bez przejmowania władzy

Rodzaje ruchów społecznych**
– rewolucyjne (radykalne) – dążą do głębokich zmian społecznych lub ustrojowych w szybkim czasie
– reformatorskie – dążą do zreformowania określonych dziedzin życia (dążą do wprowadzenia regulacji prawnych)
– ekspresywne – skupiają się na zmianach w zakresie kultury, systemu wartości lub stylu życia

3. Feminizm – walka o równouprawnienie kobiet i przeciwstawianie się dyskryminacji kobiet (ruch emancypacyjny, sufrażystki, ruch wyzwolenia kobiet)

4. Ruch praw obywatelskich
a.  ruch non-violence (bez przemocy) – twórcą był Mahatma Gandhi– walka o słuszne prawa bez użycia przemocy– stosowanie biernego oporu

b. ruch praw obywatelskich Martina Luthera Kinga – walka z segregacją rasową– walka o pełne równouprawnienie dla czarnoskórej ludności Stanów Zjednoczonych– stosowanie obywatelskiego nieposłuszeństwa – działania łamiące konkretne przepisy prawne w przekonaniu, że naruszają one istotne wartości dla osób stosujących obywatelskie nieposłuszeństwo

c. Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”
– został utworzony na fali strajków spowodowanych trudną sytuacją gospodarczą
– powstał w 1980 r. jako powszechny, ogólnopolski i wielopłaszczyznowy ruch społeczny
– podpisanie tzw. porozumień sierpniowych (31 VIII 1980 r.)
– działalność NSZZ „Solidarność” przerwało wprowadzenie stanu wojennego (13 XII 1981 r.)
– obrady Okrągłego Stołu (wiosna 1989 r.)
– transformacja ustrojowa w Polsce

5. Ekologizm – zajmuje się problemem degradacji środowiska naturalnego – duże zróżnicowanie: 
– partie polityczne (np. partia Zieloni)
– międzynarodowa organizacja Greenpeace
– walka o ograniczenie działalności przyczyniającej się do degradacji środowiska naturalnego
– sprzeciw wobec genetycznej modyfikacji roślin i zwierząt
– popularyzowanie zachowań proekologicznych 

6. Antyglobalizm i alterglobalizm
a. antyglobalizm – ruch społeczny wyrażający sprzeciw wobec postępującej globalizacji
b. alterglobalizm – ruch społeczny wyrażający sprzeciw wobec czysto ekonomiczny charakter globalizacji

**Część notatki pochodzi ze strony: https://www.e-historia.com.pl/163-liceum-i-technikum-po-gimnazjum/wiedza-o-spoleczenstwie-zakres-rozszerzony-zgodne-z-podrecznikiem-operonu/notatki-z-wosu-zakres-rozszerzony-klasa-1/3374-2-8-ruchy-spoleczne

1. Definicja – trudna do sformułowania, ponieważ obejmuje wiele aspektów i zjawisk.

a. w starożytności i średniowieczu –> dążenie do realizacji zasad sprawiedliwości oraz dobra wspólnego (Arystoteles, św. Tomasz z Akwinu)
b. w nowożytności wykształcił się pogląd, że jest ona walką o władzę i sprawowanie rządów w państwie (Nicollo Machiavelli, Karol Marks, Max Weber)

Jak można rozumieć politykę współcześnie (koncepcje)?
a. KONCEPCJA KLASYCZNA
– sztuka zarządzania państwem, to arystotelowski sposób rozmienia polityki – metody organizowania się społeczeństwa dla realizacji celów uznawanych za wspólne
– znaczenie państwa, jego ustroju, instytucji i roli.

b. KONCEPCJA KOERCYJNA
– regulowanie relacji między ludźmi z pomocą różnych narzędzi, instytucji oraz środków przymusu
-głównym celem polityki utrzymanie porządku publicznego i zapewnienie bezpieczeństwa

c.KONCEPCJA KONSENSUALNA
– sztuka osiągania kompromisu (polityka to umiejętność osiągania konsensusu)

d. KONCEPCJA KONFLIKTOWA
– polityka jest rywalizacją i ciągłymi konfliktami pomiędzy różnymi grupami o sprzecznych interesach
-polityka non-violence – walka prowadzona metodami pokojowymi

e. POLITYKA BEZ IDEOLOGII
-rywalizacja o rynek polityczny oparta o mechanizmy popytu i podaży
-walka o „bycie wybranym”

2. Konflikty polityczne – stan napięcia, walki między różnymi podmiotami polityki (np. partie polityczne) wywołane różnymi przyczynami (sprzeczność interesów, odmienne systemy wartości, różne poglądy na organizację państwa i życia społecznego.

3. Walka polityczna – jest drogą do osiągania celów (walka o poparcie).

-walka może być destrukcyjna (narasta wrogość, agresja)
-konstruktywna (łagodzenie napięcia, tworzenie nowych pomysłów, kreatywność)

3. Kompromis polityczny – porozumienie osiągnięte w wyniku rezygnacji z części roszczeń w stosunku do drugiej strony.

1. Niemcy

2. Hiszpania

3. Włochy- „Il Risorgimento”.

4. Grecja

5. Rosja

6. Francja

Zadanie s. 36.

KARTKÓWKA

Cywilizacja

Państwo

Rewolucja urbanistyczna

Pismo (obrazkowe, ideograficzne, ideograficzno-fonetyczne)

1. Warunki naturalne (dlaczego tam?)
2. Organizacja państwa i system polityczny:
   a. Sumerowie,
   b. Akadowie (Sargon z Akadu),
   c. Babilonia (Hammurabi, Nabuchodonozor), zasada talionu obowiązywała tylko wolnych obywateli, jeżeli poszkodowanym był niewolnik lub tzw. człowiek królewski płacono grzywnę
   d. Asyria (Sargon II, Aszurbanipal, Tiglatpilesar)
   e. monarchia despotyczna
   f. społeczeństwo (warstwa panująca i kapłani, ludzie wolni, ludzie zależni od świątyni – ludzie królewscy, niewolnicy)
3. Religia i wierzenia
   -politeizm
   –>proszę zajrzeć na poniższą stronę
   
4. Osiągnięcia
   

Źródło: Materiał pobrano i udostępniono ze strony https://slideplayer.pl/slide/13089815/

Zasada talionu – kara jest identyczna jak skutek przestępstwa (kara odzwierciedlająca).

STRONA O CYWILIZACJI SUMERÓW – proszę poczytać o bogach sumeryjskich: https://www.starozytnysumer.pl/podstrony/bogowie.html

1. Wartości społeczne – wszystko to, co w społeczeństwie uznawane jest za ważne, dobre, cenne i pożądane. (Values are shared, desired and respected by society members. Examples of personal values include friendship, knowledge, beauty etc. and examples of political values, justice, equality and liberty.)
   
   -system wartości (value system)– wartości uporządkowane według określonej hierarchii
   
   -światopogląd (worldview)– zbiór poglądów na otaczającą nas rzeczywistość(Our views about the surrounding reality)
   
   -orientacje życiowe ze względu na przyjęty system wartości (Two perspectives on life orientations)
   
   HEDONIŚCI (Hedonists)– korzystanie z przyjemności i unikanie przykrości (The behavior is determined by desires to increase pleasure and to decrease pain. Hedonist belive, that pleasure is the most important thing in life.)
   EUDAJMONIŚCI (Eudemonists)– samorealizacja poprzez dążenie do realizacji celów (The fulfilling and self-actualization is possible thanks to achieving goals).
   
   -pluralizm wartości dopuszcza funkcjonowanie w społeczeństwie różnych systemów wartości.
   
   Systemy wartości podlegają uzgodnieniu.
   
   Warunkiem zachowania pluralizmu jest tolerancja.
   
2. Normy społeczne to reguły określające, jakie zachowania są akceptowane, a jakie odrzucane przez zbiorowość lub grupę społeczną. (Social norms are unwritten rules of behavior that are considered acceptable in a group or society.)
   
3. Rodzaje norm społecznych (The four types of norms):
   -prawne – regulowane instytucjonalnie (np. przez państwo) (Laws, legal norms)
   -obyczajowe – mówią jak zachowywać się w danej sytuacji, wypracowane przez tradycję (folkways)
   -moralne (etyczne) – rodzą poczucie winy w jednostce (moral/ethic norms or mores)
   -religijne – przestrzegają członkowie wspólnoty religijnej (religious norms)
   
4. Sankcje społeczne – kara za naruszenie lub nagroda za wzorowe przestrzeganie norm społecznych. To reakcja społeczeństwa na postępowanie jednostki danej zbiorowości. (Social sanctions are the reactions from others to the behaviour of an individual or group. It can be a prize or punishment.)
   
5. Postawy wobec norm społecznych:
   -aprobata (acceptance)– uznanie normy społecznej za uzasadnioną, właściwą i zgodną ze światopoglądem danej jednostki.
   -konformizm (conformity)– jednostka zgadza się bezwzględnie na przyjęcie i przestrzeganie norm bez względu na to czy jest to zgodne z jej światopoglądem i wartościami, czy też nie.
   -nonkonformizm (nonconformity)– jeżeli norma jest sprzeczna ze światopoglądem jednostki – przekonanie, że można ją złamać.
   
6. Kontrola społeczna (social control)– środki wykorzystywane przez społeczeństwo do egzekwowania norm i wartości:
   -kontrola wewnętrzna (internal control)– jednostka dąży do przestrzegania zasad (odśrodkowo)
   -kontrola zewnętrzna (external control)– społeczeństwo zmusza jednostki do podporządkowania się.
   
7. Normy i środki kontroli społecznej nie są zjawiskiem niezmiennym – ewoluują.

1.XIX w. to okres, kiedy wykształca się świadomość narodowa u szerszych mas społeczeństwa. Ludzi łączy język, kultura i historyczna przeszłość. Polacy przetrwali okres zaborów i dążyli do zjednoczenia państwa (przyczynił się do tego Napoleon).

2. W XIX w. kształtują się nowe ideologie, co zostało zapoczątkowane francuskimi przemianami ustrojowymi.

3. Liberalizm – dąży do wprowadzenia w państwach konstytucji – zawarte są tam prawa i wolności człowieka, takie jak wolność prasy, słowa i wyznania, równość wobec prawa.

Liberałowie uważają, że państwo powinno zapewnić obywatelom bezpieczeństwo i porządek.

Liberalizm gospodarczy – nawiązuje do haseł wolności, równości i własności, a jego klasyczna odmiana odrzuca możliwość ingerencji państwa w sprawy gospodarki.

–> z ruchu liberalnego wyłonili się DEMOKRACI – uważają że liczy się dobro ogółu a nie jednostki; ludzie powinni być równi politycznie (niezależnie od posiadanego majątku, równy dostęp do wykształcenia, urzędów i godności)

4. Tajne organizacje – powstawały tam, gdzie nie mogły działać legalnie. Próbowały obalić system (zamachy, przygotowanie rewolucji, przystępowały tam różne grupy społeczne).

Karbonariusze (węglarze)
– Włochy – celem zjednoczenie Włoch i wprowadzenie ustroju republikańskiego. Walczą z absolutyzmem, chcą wprowadzenia konstytucji i powszechnego prawa wyborczego.
-najważniejszy działacz Giuseppe Mazzini – Młode Włochy – organizacja współpracująca z innymi ruchami narodowymi walczącymi o swoje państwa (w tym Polakami)

5. Socjalizm
-związany jest z rewolucją przemysłową (pogłębiają się nierówności społeczne)
-działacze walczą o równe prawa wszystkich grup społecznych, poprawę życia robotników, budowę nowej organizacji społecznej.

SOCJALIZM UTOPIJNY
– głosi hasła słuszne, ale niemożliwe do zorganizowania
-Karol Marks i Fryderyk Engels „Manifest partii komunistycznej”
-głosi walkę klas – konflikt pomiędzy klasami posiadającymi (burżuazja), a wyzyskiwanymi (proletariat)
-głoszą hasła rewolucji komunistycznej (ogólnoświatowej)

–> KOMUNIZM – ustrój oparty na wspólnej własności środków produkcji (ziemi i fabryk), celem którego jest wprowadzenie nowego, bezklasowego społeczeństwa. Radykalny odłam socjalizmu.

6. Konserwatyzm
-przeciwstawiają się liberałom.
-zwolennicy starego ustroju, przerażają ich reformy ustrojowe, rewolucje, radykalne działania,
-przywiązani do starych zasad, wierzą że były one dobre dla społeczeństwa
-stary ład jedną okazją do stabilizacji

7. Romantyzm
-prąd umysłowy i artystyczny
-zwolennicy nie zgadzają się z oświeceniowymi koncepcjami racjonalizmu i empiryzmu
-„Czucie i wiara silniej mówi do mnie niż mędrca szkiełko i oko” -Adam Mickiewicz –Romantyczność
– nacisk na tradycję ludową, kulturę narodową, sprawiedliwość i wolność (wzorcem jest samotny buntownik walczący w imię tych zasad)
-stąd należy walczyć o wolność narodów i brać udział w życiu politycznym
-przedstawiciele: George Byron, Adam Mickiewicz, Wilhelm Hegl, Francisco Goya, Ludwig van Beethoven, Fryderyk Chopin, Wagner.

I. Obywatelstwo – więź prawna łącząca jednostkę z państwem (Citizenship is a relationship between an individual and a state through legal ties)
a. w znaczeniu formalnym – oznacza przynależność jednostki do państwa
b. w znaczeniu materialnym – oznacza zespół praw i obowiązków posiadanych przez jednostkę
c. obywatel ma określone prawa i obowiązki – znajdują się one w konstytucji danego państwa. –> s. 14 podręcznik

2. Instytucja obywatelstwa w historii (The institution of citizenship in history)

a. starożytna Grecja i Rzym (ancient Greece and ancient Rome)
– obywatelem jest – każdy mężczyzna, wolnie urodzony (kryterium płci i wieku)
– angażuje się w życie polityczne
– obowiązek służby wojskowej

b. średniowiecze (Middle Ages)
– idea obywatelstwa związana z systemem feudalnym (zależność wasal- senior)

c. epoka nowożytna (Modern times)
– przywrócenie idei obywatelstwa rozumianego jako związek z państwem w XVII/XIX w.
– wykształcenie się stosunków społecznych opartych na zasadach równości wobec prawa

3. Nabywanie obywatelstwa

Ustawa o obywatelstwie polskim

a. zasada prawa krwi (ius sanguinis)– w wyniku urodzenia się z rodziców będącymi obywatelami danego państwa (Polska i większość państw europejskich: Niemcy, Francja ale też np. Australia)
b. zasada prawa ziemi (ius soli) – w wyniku urodzenia się na terytorium danego państwa (USA, Ameryka Łacińska)

Prawo polskie (art. 14 ustawy o obywatelstwie polskim) przyjęło zasadę „prawa krwi”, jednak uzupełniająco stosuje się także zasadę „prawa ziemi” – gdyby dziecko urodzone na terytorium Polski nie nabywało żadnego innego obywatelstwa.

c. zawarcie związku małżeńskiego z obywatelem/obywatelką danego państwa – nadanie przez właściwy organ państwowy (Wojewoda, Konsul, nadanie przez Prezydenta)- są określone zasady (pobyt w Polsce legalnie przez określony czas, znajomość języka, stałe źródło dochodu, polskie pochodzenie itd.)

d. adopcja – nadanie obywatelstwa polskiego w dniu urodzin

4. Obywatelstwo w prawie polskim

a. sposoby nabywania obywatelstwa polskiego

– podstawową zasadą jest zasada krwi – obywatelstwo polskie otrzymuje również dziecko, którego tylko jeden rodzic jest obywatelem polskim

– prawo opcji – nabycie obywatelstwa utraconego w dzieciństwie

– repatriacja – powrót do kraju osób, które z różnych powodów znalazły się  poza granicami kraju

– reintegracja – nabycie obywatelstwa utraconego na skutek małżeństwa z cudzoziemcem

5. Utrata obywatelstwa – wyłącznie na wniosek obywatela za zgodą Prezydenta RP

6. Brak obywatelstwa
a. bezpaństwowcy (apatrydzi) – osoby bez żadnej przynależności państwowej.( np. zaginięcie dokumentów, niewydawanie aktów urodzenia przez niektóre państwa, niewłaściwie skonstruowane regulacje prawne)

b. uniemożliwia normalne korzystanie z praw -np. do edukacji, zatrudnienia itd.

c. nieposiadanie dokumentów tożsamości

d. zajmuje się tym ONZ (podejmuje działania, aby państwo na któym przebywa taka osoba miało prawo do normalnego życia)

7. Podwójne obywatelstwo
-zdarza się gdy np. gdy rodzice są obywatelami kraju w którym obowiązuje prawo krwi, a dziecko urodzi się tam, gdzie jest prawo ziemi.

-wyłączność obywatelstwa – obywatel polski posiadający równocześnie obywatelstwo innego państwa ma wobec Rzeczypospolitej Polskiej takie same prawa i obowiązki jak osoba posiadająca wyłącznie obywatelstwo polskie.

8. Prawa i obowiązki obywatela polskiego
a. najważniejsze prawa:
– prawa polityczne – np. prawo do uczestniczenia w wyborach
– prawo dostępu do służby publicznej
– prawo do nauki
– niektóre prawa socjalne – np. prawo do opieki zdrowotnej i zabezpieczenia społecznego

b. obowiązki:
– wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne
– przestrzeganie prawa Rzeczypospolitej Polskiej
– ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków
– obrona Ojczyzny
– dbałość o stan środowiska

6. Obywatelskość jako postawa

a. troska o los państwa
b. cnoty obywatelskie:
– lojalność
– odpowiedzialność
– odwaga cywilna – obrona swoich racji, nawet jeżeli wiąże się to z wysokimi sankcjami i kosztami społecznymi
– aktywność społeczna