Sytuacja polityczna RON (Rzeczpospolitej Obojga Narodów) w XVI w. -Imperium Osmańskie -Moskwa -Zakon Krzyżacki -Inflanty i Dominium Maris Baltici
Kwestia Mazowsza
Jagiellonowie i Habsburgowie to najbardziej znaczące dynastie Europejskie w czasach nowożytnych. Jagiellonowie to dynastia litewska założona przez Władysława Jagiełłę (1385 – układ w Krewie i unia polsko – litewska, Jadwiga, walki z Krzyżakami). Habsburgowie zapanowali nad więszością Europy do XVII w. (Austria, Niemcy, Czechy, Węgry, Hiszpania, Portugalia, Niderlandy, pańśtwa włoskie<– dewiza: „Bela gerant ali, tu felix Austria nube!”), będziemy mieć z nimi wiele związków, bo są naszymi sąsiadami. Np. rok 1515 układ dynastyczny pomiędzy Maksymilianem I Habsburgiem a Zygmuntem Starym (dynastia Jagiellonów).
Sąsiedzi RON
Imperium Osmańskie zarządzają Węgrami, Siedmiogrodem, Mołdawią – dla nas są zagrożeniem – to duże, silne państwo.
Moskwa jest zainteresowana ziemiami litewskimi – brną na zachód; rywalizujemy z nimi o Inflanty (które są w większości nasze, ale Moskwa chce je podbić, aby uzyskać dostęp do Morza Bałtyckiego – Dominium Maris Baltici)
Zakon Krzyżacki (Prusy) Od XIV w. pozostawaliśmy z nimi w konflikcie (bo zawarliśmy układ z Litwą – podważyliśmy cel ich istnienia, Grunwald, oszustwo z ich strony i zagarnięcie naszych ziem – Pomorze, z. dobrzyńska, z. chełmińska i michałowska, I i II pokój toruński, wojny). Ostatecznie w 1525 r. spór zażegnany – Albrecht Hohenzollern składa hołd Zygmuntowi Staremu – sekularyzacja Zakonu i powstanie świeckiego państwa Prusy (Książęce) – lenno polskie.
Inflanty i spór o dominium Maris Baltici (panowanie nad Morzem Bałtyckim) konflikt pomiędzy RON (Rzeczpospolitą Obojga Narodów), Moskwą, Szwecją i Danią. Inflanty to dobry punkt na Morzu Bałtyckim (centralny, można tworzyć porty, rozwijać handel). Po rozejmie w Jamie Zapolskim 1582 Moskwa traci całkowicie dostęp do Morza Bałtyckiego. My utracimy więszość Inflant w 1660 r. po potopie szwedzkim.
Ostatni Piast linii mazowieckiej przekazał Rzeczpospolitej Mazowsze w 1526 r. W poł. XVI w. Rzeczpospolita Obojga Narodów składła się z: Korony (Małopolska, Mazowsze, Podlasie,WIelkopolska), Litwy (Litwa, Ruś, Żmudź), Prus, terenów dzisiejszej Ukrainy (Podole, Dzikie Pola, Zaporoże), Inflant oraz Kurlandii i Semigalii – lenna RON (co sprawia, że pośrednio jesteśmy w posiadaniu kolonii – Tobago i Gambii).
Po wykonanej lekcji należy udokumentować aktywność – odesłać zdjęcie/skan uzupełnionej w zeszycie notatki lekcyjnej.
Słowo wstępu.
Słowo tolerancja pochodzi od łacińskiego <tolerare – wytrzymywać, cierpliwie znosić> i często używana jest w niewłaściwym tego słowa znaczeniu. Tolerancja oznacza zgodę na wyznawanie poglądów z którymi się nie zgadzamy oraz praktykowanie życia, którego nie aprobujemy. Inaczej mówiąc – tolerować możemy tylko zjawiska do któych jesteśmy nastawieni negatywnie. Nie można tolerować czegoś w czym nie widzi się nic złego.
Temat: Człowiek wobec inności.
I. Najpierw przeczytaj jakie postawy człowiek przyjmuje względem poglądów innych. Podręcznik, s. 38 – 39. A następnie spróbuj odpowiedzieć sobie samodzielnie na poniższe pytania:
Czym jest tolerancja, gdzie kończą się jej granice?
Czy akceptacja i tolerancja to pojęcia tożsame?
Jakie mogą być negatywne skutki braku tolerancji?
II. Wykonaj ćwiczenie:
Zapisz notatkę:
1.Postawy względem poglądów i zachowań drugiego człowieka: AFIRMACJA – pełna zgoda na coś, realizacja poglądów z którymi się zgadzamy (przekłada się na działanie) 2.AKCEPTACJA – uznanie określonych reguł, wartości stylów życia za właściwe i warte szacunku. 3.TOLERANCJA – świadoma zgoda na wyznawanie, głoszenie przez innych ludzi poglądów z któymi się nie zgadzamy. Umożliwia dopuszczenie wyboru sposobu życia, którego nie aprobujemy.
Tolerancja oznacza rezygnację z przymusu jako środka wpływania na postawy innych ludzi.
4.Nietolerancja – brak zgody na wyznawanie i głoszenie odmiennych poglądów od naszych.
III. Jak myślisz, jakie negatywne zjawiska może nieść ze sobą brak tolerancji?
IV. Zapoznaj się z treścią podręcznika s. 40 – 42. Zwróć uwagę na pojęcia: stygmatyzacja, stereotyp oraz alienacja. Zapisz kolejne elementy notatki lekcyjnej.
STYGMATYZACJA – potępianie i odrzucanie jednostek przez społeczność z powodu jakiejś cechy niezgodnej z przyjętymi normami. (stygmatyzacja to inaczej etykietowanie, piętonowanie, ponieważ jednostka jest postrzegana przez pryzmat negatywnej cechy która została jej nadana).
STEREOTYP – uogólniony pogląd na temat jednostek, grup społecznych lub zbiorowości, który nie ma poparcia dowodami lub faktami.
STEREOTYP –> UPRZEDZENIA –> DYSKRYMINACJA
Stygmatyzacja oraz stereotypy wynikają z podziału na „swoich” i „obcych”.
ALIENACJA – wyeliminowanie z życia społecznego, izolowanie jednostek, najczęściej na skutek stygmatyzacji lub negatywnych stereotypów.
V. Jak można przeciwdziałać negatywnym postawom? Podaj przykłady (na podstawie podręcznika lub własnej wiedzy). Zapisz je w zeszycie.
Proszę odesłać (dzisiaj 19.10.2020 ) zdjęcie notatki przez panel „Zadania domowe” w systemie Librus. Brak zadania oznacza dla mnie brak udziału w zajęciach – nieobecność. W razie problemów proszę o kontakt.
INSTRUKCJA: https://portal.librus.pl/rodzina/artykuly/jak-odsylac-zadania-domowe-w-synergii Nie ma możliwości odsyłania zadań w aplikacji mobilnej – należy zalogować się przez stronę www.
Po przywróceniu zajęć stacjonarnych nastąpi kontrola nabytej wiedzy w trakcie nauczania zdalnego.
Na samym wstępie kilka uwag w postaci komentarza z mojej strony. (Przepraszam za natrętnego Messengera w tle).
Nauczanie zdalne – wytyczne WOS
Lekcję możesz również opracować samodzielnie na podstawie podręcznika w oparciu o poniższe zagadnienia:
ZAGADNIENIA 1. Rodzina (w naukach społecznych i prawnych) oraz małżeństwo – definicja 2. Cechy rodziny jako grupy społecznej. 3. Modele funkcjonowania rodziny i typy rodzin. 4. Funkcje rodziny
Notatka obejmuje treści zapisane wytłuszczonym drukiem.
Temat: Rodzina
I. W pierwszej kolejności należy zdefiniować samo pojęcie rodziny jako grupy społecznej. Zapisz w zeszycie definicję:
RODZINA – najmniejsza i najpowszechniejsza forma życia społecznego, oparta na więziach emocjonalnych i związkach pokrewieństwa. Tworzą ją rodzice i ich dzieci.
II. Proszę o otwarcie podręczników na stronach 30 – 31. Zapoznajecie się z podrozdziałami „Jak powstają rodziny” oraz „Jak funkcjonuje rodzina”. Zwracamy uwagę na relacje zachodzące w rodzinie. Powyższa definicja odnosi się do nauk społecznych. W ujęciu prawnym rodzinę traktujemy na dwóch płaszczyznach: 1. Związek unormowany prawnie – Rodzinę tworzą osoby, które zawarły związek małżeński. 2. Ukierunkowanie na posiadanie potomstwa – Rodzina to osoby pozostające w związku pokrewieństwa (rodzic-dziecko).
Funkcjonowanie rodziny reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz Kodeks cywilny. Również Konstytucja RP (art. 18.) zaznacza, że rodzina pozostaje pod opieką i ochroną państwa.
III. Zapisz definicje:
MAŁŻEŃSTWO – sformalizowany, równoprawny związek mężczyzny i kobiety uregulowany normami prawnymi. KONKUBINAT (ZWIĄZEK POZAMAŁŻEŃSKI) – nieusankcjonowany prawnie ani religijnie. FORMALNY ZWIĄZEK PARTNERSKI – uznany prawnie związek dwóch osób (również tej samej płci), który nie jest małżeństwem. W Polsce nie obowiązuje.
IV. Zastanów się jakie cechy posiada rodzina jako grupa społeczna. Zapisz dalszą część notatki.
CECHY RODZINY jako grupy społecznej: 1. niewielka liczebność 2. oparcie na silnych więziach emocjonalnych 3.członkowie grupy utrzymują częste bezpośrednie kontakty 4.jest trwałą grupą społeczną
V. Zapoznaj się z tabelą (s. 31) – „Modele funkcjonowania rodziny” oraz wykresem (s. 32) – „Typy rodzin”. Proszę zwrócić uwagę na cechy charakterystyczne podziału. Następnie zapisz:
TYPY RODZIN (klasyfikacja ze względu na): a. typ małżeństwa: -poligamia -monogamia (jednożeństwo) b. wielkość: -nuklearna, mała (rodzice+dzieci) -rozszerzona, duża (wielopokoleniowa) c.podział władzy (pozycjo kobiety lub mężczyzny) -matriarchalna -patriarchalna -partnerska d. dziedziczenie -patrylinearna -matrylinearna -bilinearna e. forma związku -małżeństwo -konkubinat -związek partnerski f. pokrewieństwo: – rodzina biologiczna -rodzina zrekonstruowana -rodzina zastępcza
VI. Czym jest pokrewieństwo?
POKREWIEŃSTWO – związek pomiędzy osobami pochodzącymi od wspólnego przodka.
VII. Zapisz jakie funkcje posiada rodzina. Funkcje te są bardzo zróżnicowane. Należy umieć je omówić oraz rozpoznać (np. na podstawie tekstu lub opisu).
FUNKCJE RODZINY: -prokreacja i reprodukcja -socjalizacyjna -identyfikacyjna -opiekuńcza
Po przywróceniu zajęć stacjonarnych nastąpi kontrola nabytej wiedzy w trakcie nauczania zdalnego.
Notatka obejmuje treści zapisane wytłuszczonym drukiem.
Temat: Rodzina
I. W pierwszej kolejności należy zdefiniować samo pojęcie rodziny jako grupy społecznej. Zapisz w zeszycie definicję:
RODZINA – najmniejsza i najpowszechniejsza forma życia społecznego, oparta na więziach emocjonalnych i związkach pokrewieństwa. Tworzą ją rodzice i ich dzieci.
II. Proszę o otwarcie podręczników na stronach 30 – 31. Zapoznajecie się z podrozdziałami „Jak powstają rodziny” oraz „Jak funkcjonuje rodzina”. Zwracamy uwagę na relacje zachodzące w rodzinie. Powyższa definicja odnosi się do nauk społecznych. W ujęciu prawnym rodzinę traktujemy na dwóch płaszczyznach: 1. Związek unormowany prawnie – Rodzinę tworzą osoby, które zawarły związek małżeński. 2. Ukierunkowanie na posiadanie potomstwa – Rodzina to osoby pozostające w związku pokrewieństwa (rodzic-dziecko).
Funkcjonowanie rodziny reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz Kodeks cywilny. Również Konstytucja RP (art. 18.) zaznacza, że rodzina pozostaje pod opieką i ochroną państwa.
III. Zapisz definicje:
MAŁŻEŃSTWO – sformalizowany, równoprawny związek mężczyzny i kobiety uregulowany normami prawnymi. KONKUBINAT (ZWIĄZEK POZAMAŁŻEŃSKI) – nieusankcjonowany prawnie ani religijnie. FORMALNY ZWIĄZEK PARTNERSKI – uznany prawnie związek dwóch osób (również tej samej płci), który nie jest małżeństwem. W Polsce nie obowiązuje. Małżeństwo ustaje: -w chwili śmierci jednego ze współmałżonków -w wyniku rozwodu – sąd okręgowy orzeka, gdy nastąpi trwały rozdkład pożycia małżeńskiego
Separacja – uchylenie małżeństwa bez prawa wstąpienia w inne.
IV. Zastanów się jakie cechy posiada rodzina jako grupa społeczna. Zapisz dalszą część notatki.
CECHY RODZINY jako grupy społecznej: 1. niewielka liczebność 2. oparcie na silnych więziach emocjonalnych 3.członkowie grupy utrzymują częste bezpośrednie kontakty 4.jest trwałą grupą społeczną
V. Zapoznaj się z tabelą (s. 31) – „Modele funkcjonowania rodziny” oraz wykresem (s. 32) – „Typy rodzin”. Proszę zwrócić uwagę na cechy charakterystyczne podziału. Następnie zapisz:
TYPY RODZIN (klasyfikacja ze względu na): a. typ małżeństwa: -poligamia -monogamia (jednożeństwo) b. wielkość: -nuklearna, mała (rodzice+dzieci) -rozszerzona, duża (wielopokoleniowa) c.podział władzy (pozycjo kobiety lub mężczyzny) -matriarchalna -patriarchalna -partnerska d. dziedziczenie -patrylinearna -matrylinearna -bilinearna e. forma związku -małżeństwo -konkubinat -związek partnerski f. pokrewieństwo: – rodzina biologiczna -rodzina zrekonstruowana -rodzina zastępcza
Zastanów się jak wyglądała rodzina dawniej (rodzina tradycyjna – uznajmy, że będzie to rodzina patriarchalna), a jak funkcjonuje dzisiejsza rodzina partnerska – egalitarna). Wykorzystaj materiały ze s. 34 – 35 oraz wykres ze s. 36.
VI. Czym jest pokrewieństwo?
POKREWIEŃSTWO – związek pomiędzy osobami pochodzącymi od wspólnego przodka. Pokrewieństwo w linii prostej (osoby pochodzą jedna od drugiej, np. dziadkowie – rodzice- dzieci – wnuki – prawnuki) Pokrewieństwo w linii bocznej (mają wspólnego przodka ale nie pochodzą bezpośrednio jedna od drugiej, np. rodzeństwo: brat – siostra lub wujek – siostrzeniec) Kim są wstępni, a kim zstępni? POWINOWACTWO – związek rodzinny między małżonkami a krewnymi współmałżonka
VII. Zapisz jakie funkcje posiada rodzina. Funkcje te są bardzo zróżnicowane. Należy umieć je omówić oraz rozpoznać (np. na podstawie tekstu lub opisu).
FUNKCJE RODZINY: -prokreacja i reprodukcja -socjalizacyjna -identyfikacyjna -opiekuńcza
Na podstawie poniższych materiałów dodatkowych. Zastanów się nad tezą: RODZINA JEST NAJWAŻNIEJSZA. Czy się z nią zgadzasz?
Po śmierci Władysława Łokietka władzę odziedziczył Kazimierz Wielki. Koronował się na króla Królestwa Polskiego w Krakowie. Jego państwo było stosunkowo niewielkie, bez dostępu do morza.
Sojusznicy: -Węgry (Elżbieta Łokietkówna żoną Karola Roberta Andegaweńskiego) -Litwa (wspólny wróg – Krzyżacy) -Księstwa Zachodniopomorskie (Marchia Brandenburska zagraża)
2. Sytuacja wewnętrzna – państwo osłabione w wyniku wojen i walk o władzę. Potrzebne jest zunifikowanie (ujednolicenie), centralizacja i rozwój gospodarczy państwa. Dlatego Kazimierz wprowadził reformy: -administracyjną (urząd starosty -zarządzał daną ziemią) -kodyfikacja prawa (statuty wiślicko-piotrkowskie) -popierał akcję osadniczą (dodatkowo prawo składu i przymus drogowy) -1364 – ufundował Akademię Krakowską -reforma wojskowa i fortyfikacje
3. Polska przekształca się w monarchię stanową (była patrymonialną). Kazimierz tworzy tzw. Corona Regni Poloniae – korona jestnierozerwalnie związana z państwem (kraj jest dziedziczny, ale niepodzielny).
4. Polityka zagraniczna: -dąży do odzyskania ziem zabranych przez Krzyżaków (Pomorze Gdańśkie, Kujawy, ziemia chełmińska, dobrzyńska i Czechów (Śląsk). Ma świadomość, że Polska jest zbyt słaba na otwarty konflikt, więc będzie robił to dyplomatycznie.
-spór z Krzyżakami miał być rozwiązany przy popraciu Karola Roberta Andegaweńskiego i Jana Luksemburskiego. Dwa razy na zjeździe w Wyszehradzie oraz Warszawie Kazimierz próbował odzyskać ziemie zagarnięte przez zakon. Oststecznie zawarto pokój wieczysty w Kaliszu w 1343 r. – Krzyżacy mieli zwrócić zagarnięte Kujawy oraz ziemię dobrzyńską. Kazimierz muział zrzec się Pomorza oraz ziemi chełmińskiej i michałowskiej na rzecz Krzyżaków. Krzyżacy postanowień nie zrealizowali.
-król Czech Jan Luksemburski rościł sobie prawa do korony polskiej (bo Wacław III był jego poprzednikiem), jednak w 1335 r. na zjeździe w Wyszechradzie zrzekł się tytułu za 20 tys. kop praskich groszy (olbrzymie pieniądze). Pokój w Namysłowie 1348 potwierdził z kolei, że Śląsk należy się Luksemburgom
-rozpoczął ekspansję na Ruś i przyłączył Ruś Halicką.
W XIII w. następuje dalsze rozdrabnianie dzielnic na mniejsze księstwa, jednak pojawiają się książęta dążący do centralizacji władzy.
Monarchia Henryków Śląskich – Henryk Brodaty, Henryk Pobożny chcieli zjednoczenia ziem polskich. Za ich panowania Śląsk przeżywał rozkwit gospodarczy i ekonomiczny (lokacje miast i wsi, sprowadzanie osadników niemieckich). Zdołali opanować Wielkopolskę, ziemię krakowską i sandomierską. Gdyby nie rok 1241 (bitwa pod Legnicą, w której zginął Henryk Pobożny), najprawdopodobniej już w poł. XIII w. doszłoby do zjednoczenia państwa polskiego.
Drzewo Piastów – potomkowie Bolesława Krzywoustego
Rozpoczynają się walki o tron krakowski (w XIII w.)
2. Po rozpadzie Monarchii Henryków Śląskich książęta piastowscy rozpoczęli walki o Kraków. Zasiadali tam kolejno: Bolesław Rogatka, Konrad mazowiecki, Bolesłąw Wstydliwy, Leszek Czarny, Henryk IV Probus oraz Przemysł II, który w 1295 r. koronował się w Gnieźnie (nie w Krakowie, bo tam panuje Wacław II) na króla Polski (abp Jakub Świnka) ale zamordowano go w Rogoźnie.
3. Mimo, że spuściznę po Przemyśle przejął Władysław Łokietek, nie udało mu się przejąć władzy. W 1300 r. w na króla koronował się Wacław II czeski (ożenił się z córką Przemysła – przyłączył dzięki temu do Małopolski Wielkopolskę, zdobył Pomorze Gdańskie, Kujawy, ziemię łęczycką i sieradzką, zhołdował większość księstw śląskich oraz Mazowsze). Umiera w 1305 r., następcą miał być syn Wacław III, ale został zamordowany.
4. Władysław Łokietek wraca do kraju. Koronował się na króla Polski w 1320 r. w katedrze krakowskiej – jest to koniec rozbicia dzielnicowego w Polsce.
Polska Łokietka: Wielkopolska, Małopolska, ziemia sandomierska, ziemia sieradzka i łęczycka, Kujawy (utracone pod koniec panowaniana rzecz Krzyżaków). Pomorze Gdańskie zajęli Krzyżacy. Śląsk w rękach Czeskich, Mazowsze pod panowaniem samodzielnych Piastów.
Podsumowując – w Polsce dwa ośrodki zjednoczeniowe: -Małopolska – Kraków – stolica państwa polskiego -Wielkopolska – Gniezno – arcybiskupstwo – tylko abp może koronować na króla. Największe szanse na centralizację władzy mieli władcy tych dzielnic.
› Z jakimi problemami borykał się Kościół w późnym średniowieczu? › Kto dążył do uzdrowienia Kościoła katolickiego?
REFORMACJA – etymologia słowa?
Reformacja – ruch reformy (odnowy) chrześcijaństwa zapoczątkowany przez Marcina Lutra w 1517 r.
Przyczyny: -nepotyzm – obsadzanie wyższych stanowisk kościelnych przez duchownych -symonia – sprzedaż stanowisk kościelnych -nikolaizm – łamanie celibatu przez księży -gorszące obyczaje papieży i duchowieństwa -fiskalizm papiestwa – chrześcijanie nie chcą płacić podatków na rzecz Kościoła (dziesięcina, świętopietrze) -władcy świeccy obawiają się ograniczania swej władzy na rzecz kościoła -sprzedaż odpustów -msza prowadzona w języku łacińskim -słabe wykształcenie duchownych
Wyznania protestanckie:
LUTERANIZM – 1517 – Marcin Luter – zapoczątkował reformację przybijając 95 tez na drzwiach katerdy w Wittenberdze. W 1521 r. został wezwany na sejm w Wormacji, luter nie pozbył się swoich poglądów i został skazany na banicję.
Zasady: -jedynym źródłem wiary jest Biblia (Pismo Święte) -zbawienie chrześcijan zależy od wiary i od uczynków człowieka, – dwa sakramenty: chrzest i komunię, – dążenie do liturgii w języku narodowym (nie po łacinie), – odrzucał kult świętych, świętych relikwii, świętych obrazów i odpustu – głosił zniesienie celibatu, zakonów, hierarchii kościelnej, instytucji – nie uznawał zwierzchności papieża jako głowy Kościoła,
KALWINIZM – 1536 – Jan Kalwin – uważał, że człowiek nie ma wpływu na swoje zbawienie, ponieważ jego los jest z góry przesądzony już w chwili narodzin. To Bóg decyduje o zawieniu lub potępieniu (dokrtyna predestynacji). -człowiek powinien modlić się, pracować, rezygnować z przyjemności na rzecz cnotliwego życia. -jedynym źródłem wiary Pismo Święte -dwa sakramenty – chciał, by liturgia kościelna prowadzona była w języku narodowym -odrzucał kult świętych, relikwii, obrazów i odpustów -postulował zniesienie celibatu, zakonów, hierarchii kościelnej, instytucji kościelnych -nie uznawał papieża
ANGLIKANIZM – wporwadzony przez Henryka VIII Tudora, gdy papież nie chciał zgodzić się na rozwód z Katarzyną Aragońską (bo ta nie mogła mieć więcej dzieci). Katarzyna była córką króla Hiszpanii Ferdynanda II i ciotką cesarza Karola V. – 1534 r. został wprowadzony Akt supremacji – Henry VIII wprowadza nowe wyznanie i określa jego zasady. -jedynym źródłem wiary jest Biblia -dwa sakramenty – chrzest i komunia; -odrzucenie kultu świętch i odpustów -sekularyzacja dóbr kościelnych – na własność pańśtwa. -król Anglii – głową Kościoła Katolickiego.
