1. Demokracja szlachecka to ustrój polityczny Królestwa Polskiego, który wykształcił się w XIV i XV w. Charakteryzował się ograniczeniem władzy króla na rzecz stanu szlacheckiego. To forma monarchii stanowej, ustroju popularnego w Europie od późnego średniowiecza ( XIV w.- XV w.).
2. Sejmiki ziemskie to zjazdy szlachty z danej ziemi (np. z ziemi krakowskiej) lub województwa.
3. Sejm walny jako decydujący organ władzy w Rzeczpospolitej.
-pierwszy dwuizbowy sejm walny został zwołany przez Jana Olbrachta w 1493 r. -1505 – konstytucja nihil novi – nowe decyzje o sprawach państwowych muszą być podejmowane przez senat i izbę poselską za zgodą króla
4. 1569 na sejmie w Lublinie postanowiono: -zawarcie unii realnej (rzeczywiste połączenie dwóch państw)
Rzeczpospolitej Obojga Narodów była państwem wielonarodowościowym i zróżnicowanym. pod względem religijnym.
5. W 1572 r. bezpotomnie umiera Zygmunt II August. W związku z tym dochodzi do pierwszej wolnej elekcji, w wyniku której zostaje wybrany na króla Henryk Walezy.
I.Postawy względem poglądów i zachowań drugiego człowieka: AFIRMACJA – pełna zgoda na coś, realizacja poglądów z którymi się zgadzamy (przekłada się na działanie) 2.AKCEPTACJA – uznanie określonych reguł, wartości stylów życia za właściwe i warte szacunku. 3.TOLERANCJA – świadoma zgoda na wyznawanie, głoszenie przez innych ludzi poglądów z któymi się nie zgadzamy. Umożliwia dopuszczenie wyboru sposobu życia, którego nie aprobujemy.
Tolerancja oznacza rezygnację z przymusu jako środka wpływania na postawy innych ludzi.
4.Nietolerancja – brak zgody na wyznawanie i głoszenie odmiennych poglądów od naszych.
II. Konflikt – to stan napięcia pomiędzy jednostkami lub zbiorowościami wynikający z dążenia do wzajemnie wykluczających się celów.
Źródła konfliktów społecznych – polityczne – gospodarczo-ekonomiczne – światopoglądowe – społeczne
III. Metody rozwiązywania konfliktów: – negocjacje – rozmowy uczestników konfliktu, dążące do wypracowania wspólnego porozumienia – mediacje – udział bezstronnego pośrednika, który jest bezstronny i nie zmusza do przyjęcia określonych postaw – arbitraż – poddanie się rozstrzygnięciu dokonanego przez upoważnione osoby – arbitrów
Na dzisiejszej lekcji dowiesz się: -jak narodziła się starożytna demokracja ateńska -jak funkcjonowało społeczeństwo starożytnych Aten
I. Zapisz: 1. Ateny znajdują się w krainie zwanej Attyką (wschodnia część Grecji) i były największym starożytnym polis greckim. Miasto otaczały liczne pola uprawne. Złoża naturalne w okolicy to marmur oraz złoża srebra (Laurion). Ateny połączone były tzw. Długimi Murami z portem w Pireusie.
Długie Mury zaznaczone zostały kolorem czerwonym. Pomiędzy nimi ciągnęła się droga łącząca port Pireus z Atenami.
Ewolucja ustroju Aten
1.Najpierw ustrój monarchiczny, potem oligarchia (eupatrydzi – posiadali ziemię).
2. Reforma Drakona 621 r. p.n.e – spisanie prawa zwyczajowego (uwzględnij czym obecnie jest „drakońskie prawo”)
3. Reformy Solona 594/593 r.p.n.e umocniły ustrój oligarchiczny i polegały na: – – –
4. Reformy Klejstenesa 508/507 r.p.n.e. dały podstawy dla stworzenia demokracji ateńskiej: (wypisz jakie zmiany wprowadziły, co nowego) – – – ostracyzm –
*Tyrania Pizystrata 561 r. p.n.e. – 528/527 r. p.n.e., potem jego synowie –> władza sprawowana w polis przez uzurpatora-tyrana.
5. Reformy Peryklesa 444 – 429 r. p. n. e.: (wymień najważniejsze)
Przyjrzyj się wykresowi i wynotuj najważniejsze elementy ustroju starożytnych Aten w V w. p.n.e.:
6.Społeczeństwo demokratycznych Aten: a. obywatele (pełnoprawni – mężczyźni zrodzeni z dwojga Ateńczyków, kobiety były pozbawione praw politycznych i udziału we władzy, pozycja kobiet w Atenach była bardzo niska – ich rola była ograniczona do rodzenia i wychowywania dzieci oraz zarządzania domem) b. metojkowie – cudzoziemcy c. niewolnicy
I. W jaki sposób został rozwiązany problem następstwa tronu po śmierci Kazimierza Wielkiego – ostatniego Piasta na tronie Polski?
II. 7 lipca 1572 roku umiera Zygmunt II August – nastaje bezkrólewie. Będzie to olbrzymi sprawdzian dla trwałości państwa szlacheckiego. W tej sytuacji szlachta sama będzie musiała rozwiązać problem, bo nie było żadnych wzorów dla rozwiązania tej sytuacji.
Co musi więc zrobić szlachta? Jakie zasadnicze problemy należy rozwiązać, aby utrzymać jedność państwa (Polska i Litwa), zachować swoje przywileje oraz powołać nowego króla na tron?
II. Na podstawie podrozdziału „Bezkrólewie i wolna elekcja”( s. 75 – 76) sformułuj notatkę dotyczącą organizacji państwa w okresie bezkrólewia używając następujących pojęć: bezkrólewie, wolna elekcja (elekcja viritim), interrex, konfederacja generalna.
III. Konfederacja warszawska –
IV. 11 maja 1573 roku wybrano nowego króla. Elekcję przeprowadzono we wsi Kamień pod Warszawą. Kto ubiegał się o tytuł króla Rzeczpospolitej w pierwszej elekcji?
arcyksiążę Ernest Habsburg – syn cesarza Maksymiliana II; miał poparcie części magnaterii,
Henryk Walezy – brat króla Francji Karola IX Walezjusza, brał udział w rzezi hugenotów podczas Nocy św. Bartłomieja (co budziło poważne obawy względem zachowania tolerancji religijnej, ale jako obrońcę katolicyzmu popierała go część duchowieństwa)
car Iwan IV Groźny – popierała go szlachta litewska i ruska,
Jan III Waza – król Szwecji, mąż Katarzyny Jagiellonki –> „prawie” wszystko zostaje w rodzinie 🙂
Stefan Batory, hospodar Siedmiogrodu – teraz mu się nie uda, musi poczekać do 1576 r.
V. Pacta conventa VI. Artykuły henrykowskie
VI. Zapisz kto i w którym roku został wybrany na pierwszego króla elekcyjnego Polski. Dlaczego zdecydowano się go wybrać, mimo że zgłosili się znacznie lepsi od niego kandydaci?Dlaczego w roku 1575 ogłoszono drugie bezkrólewie?
VII. Zapisz na podstawie podręcznika, kto został drugim władcą elekcyjnym i jaką prowadził politykę w naszym kraju, czym się zasłużył.
Komunikacja to proces przekazywania informacji. Communication is process of using words, sounds, signs, or behaviors to express or exchange information.
2. Komunikat to wiadomość przechodząca drogą pomiędzy nadawcami odbiorcami . (Message is is a communication or statement conveyed from sender to the receiver).
3. Rodzaje komunikacji
– werbalna – słowna (non-verbal communication)
– niewerbalna – tzw. mowa ciała (verbal communication)
POLECENIE: Zapoznaj się z poniższym którkim nagraniem i odpowiedz na pytanie: Czym jest autoprezentacja? Autoprezentacja polega na tworzeniu własnego wizerunku – tworzeniu tego w jaki sposób chcemy być postrzegani. W jakich sytuacjach autoprezentacja będzie miała olbrzymie znaczenie?
Czym jest autoprezentacja?
3. Autoprezentacja – świadome kreowanie przez daną osobę własnego wizerunku. (Impression management )
4. Źródła trudności w komunikowaniu się
a. przeszkody zewnętrzne
b. stan fizyczny uczestników procesu komunikacji
c. stan psychiczny uczestników procesu komunikacji
d. różnice językowe
e. brak zgodności między komunikatem werbalnym, a mową ciała
5. Asertywność (Assertiveness )– umiejętność wyrażania własnych uczuć, opinii, pragnień w sposób adekwatny, otwarty i pozbawiony lęku, a zarazem respektujący uczucia i postawy innych osób.
I. Przeczytaj materiał zawarty w podręczniku s. 50 – 51. Następnie zapisz definicję:
1.Konflikt – to stan napięcia pomiędzy jednostkami lub zbiorowościami wynikający z dążenia do wzajemnie wykluczających się celów. A conflict is a clash of interest.
Konflikty są zjawiskami nieuniknionymi w społeczeństwie, ponieważ bardzo często interesy różnych osób lub grup są ze sobą sprzeczne. Konflikty postrzegamy negatywnie, ale czasami są potrzebne – pozwalają zauważyć tłumione problemy. Konflikty działają konstruktywnie – bo zmuszają do poprawy niektórych obszarów życia a także wskazują potrzeby jednostek lub całych grup czy zbiorowości. Jakie możemy wyróżnić źródła konfliktów? Zapisz:
2. źródła konfliktów społecznych – polityczne – gospodarczo-ekonomiczne – światopoglądowe – społeczne
Czy potrafisz podać przykłady do powyższych przyczyn konfliktów? Pomyśl.
Causes of Social Conflict -Competing for power, status, resources -Differences in behavior, religion, race, culture, knowledge, ability, interests, needs -Emotions: fear, hate, anger -Ethical problems
Ludzie mogą przyjmować różne strategie działania / postawy wobec konfliktu. Przyjrzyj się tabeli zamieszczonej na s. 50 w podręczniku. Zapisz:
3. Postawy wobec konfliktu (zapamiętaj czym one się charakteryzują): -unikanie -dostosowywanie (uleganie) -rywalizacja (walka) -kompromis -współpraca – jedyna skuteczna metoda rozwiązywania konfliktów, ponieważ może zapewnić zadowolenie każdej ze stron.
Konflikty na ogół nie rozwiązują się same, narastają wraz z upływem czasu – mówimy wtedy o eskalacji konfliktu. Aby rozwiązać konflikt można podjąć pewne kroki. Zapisz:
4. Metody rozwiązywania konfliktów: – negocjacje – rozmowy uczestników konfliktu, dążące do wypracowania wspólnego porozumienia – mediacje – udział bezstronnego pośrednika, który jest bezstronny i nie zmusza do przyjęcia określonych postaw – arbitraż – poddanie się rozstrzygnięciu dokonanego przez upoważnione osoby – arbitrów
Na początek musisz zrozumieć, czym są i jak funkcjonują postawy w społeczeństwie.
Postawa to sposób reagowania w społecznie określony sposób na oczekiwania społeczne. Człowiek przyjmuje różne postawy względem osób, przedmiotów, grup ludzi, zdarzeń, ideologii itd. Przyjmując określoną postawę człowiek wyrabia sobie jakieś zdanie na określony przedmiot postawy i przyjmuje określone zachowanie względem niego.
Postawy człowieka są kształtowane w procesie jego wychowania, dzięki doświadczeniom, wartościom przekazywanym przez otoczenie. Na postawy wpływa wiele różnych czynników – od samej wiedzy o określonym przedmiocie poznania, poprzez stosunek emocjonalny, system wartości aż po środowisko od którego człowiek uczy się zachowania. Postawy człowieka zmieniają się wraz ze zmianą przekonań.Zapoznaj się z treścią podręcznika (s. 38 – 39).
I. Zastanów się, czym jest i dlaczego powstaje stygmatyzacja.
Stygmatyzacja jest rozumiana jako „naznaczenie” , inaczej to przypisanie „łatki” – gdy jakaś cecha zostanie przypisana jednostce, trudno jest się jej pozbyć. Co ciekawe, stygmatyzacja bardzo często zmusza nas do postępowania zgodnie z przypisanymi etykietami à w psychologii zjawisko to określane jest mianem samospełniającego się proroctwa. Ludzie napiętnowani często są odrzucani przez społeczeństwo. To powoduje utratę pewności siebie, w skrajnych przypadkach może dojść nawet do samobójstw.Na podstawie podręcznika i/lub powyższego opisu stwórz definicję „stygmatyzacji”.
II. Stygmatyzacja często jest uwarunkowana myśleniem stereotypowym.
III. Dopisz do notatki definicję stereotypu:
Stereotyp – uogólniony pogląd na temat jednostek, grup społecznych lub zbiorowości. Nie ma on poparcia dowodami, faktami, bardzo często jest błędny.
IV. Negatywne stereotypy często powodują uprzedzenia, czyli odnoszą się do ostaw społecznych i emocji. Uprzedzenia przeradzają się w wykluczenie społeczne i dyskryminację, czyli gorsze, krzywdzące postępowanie w stosunku do osób, których dotyczy stereotyp. Stereotypy czasami doprowadzają do podziałów społecznych.
V. Wysłuchaj miniwykładu na temat podziałów społecznych oraz przeczytaj o tym w jaki sposób tworzą się podziały na „swoich” i „obcych” (podręcznik s. 42).
VI. Następnie napisz w 3 – 4 zdaniach, jakie postawy możemy przyjmować w stosunku do „swoich” a jakie w stosunku do „obcych”.
Na początek sprawdź pracę domową. Prawidłowe odpowiedzi do zadania znajdziesz <<TUTAJ>>
Jeżeli masz chęć, możesz obejrzeć poniższy film:
I. Przeczytaj lekcję z podręcznika (s. 62 – 64). Następnie przyjrzyj się mapie i określ położenie Sparty (s. 62).
Prawidłowa odpowiedź: Sparta położona była w południowej części Płw. Bałkańskiego – na Płw. Peloponez w Lakonii nad rz. Euratos. Dorowie, którzy się tam osiedlili podbili tubylczą ludność i ją zniewolili. Mieszkańcy wsi założyli polis Spartę (zostali spartiatami). Pozostali Dorowie stali się perjojkami, a zniewolona ludnośćd np. Mesenii stała się helotami.
II. Zapisz notatkę:
1.Największymi polis greckimi były Ateny i Sparta. Sparta położona była w Lakonii na płw. Peloponez. Jej mieszkańców nazywano Spartanami.
Następnym elementem notatki będzie opisanie ustroju Sparty. Proszę o zrobienie tego samodzielnie na podstawie podręcznika. W tym celu możesz posłużyć się pytaniami pomocniczymi:
› Jaki ustrój panował w Sparcie? (s. 62) Dla jasności napiszę: Jest to oligarchia (nie monarchia), gdyż tylko spartiaci mieli prawa polityczne i brali udział w obradach Zgromadzenia, a faktyczną władzę sprawowała geruzja = rada starców.
› Kogo uznaje się za twórcę ustroju Sparty? (s. 64 oraz tekst źródłowy s.65) › Jak nazywa się opracowany przez niego zbiór praw? (s. 64) › Jakie organy sprawowały w Sparcie władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą? (s.63) › Jakie były zadania najważniejszych organów władzy w Sparcie? (s. 63) › Jaka grupa społeczna zasiadała w danych organach władzy? (s. 63)
Notatka została pobrana ze strony: www.tomaszewska.com.pl
III. Społeczeństwo Sparty
Notatka została pobrana ze strony: www.tomaszewska.com.pl
4. Wychowanie spartiańskie – wychowanie bardzo surowe, celem wychowanie posłusznego odważnego żołnierza i przystosowanie do życia w czasie wojny.
Starożytna Grecja położona była na płw. Bałkańskim i na wyspach Morza Egejskiego. Półwysep pokryty jest górami (niewiele ziemi uprawnej, surowy klimat śródziemnomorski). Urozmaicona linia brzegowa sprzyjała rozwojowi żeglugi. Grecy przybyli tam ok. II tys. lat p.n.e. i składali się z różnych plemion (Dorowie, Eolowie, Jonowie). Grecy nazywali siebie Hellenami, a swój kraj – Helladą.
Brak wystarczającej ilości żywności spowodował rozwój kolonizacji na wybrzeżach Morza Egejskiego, Czarnego oraz Śródziemnomorskiego. Metropolie (polis załozycielskie) dbały o rozwój kolonii (nowo powstałe miasto).
Grecy nie założyli jednego państwa. Zamieszkiwali różne poleis. Polis to miasto + ziemie otaczające go (pod uprawę). Najbardziej znaczące poleis greckie: Ateny i Sparta
Akropol to położony na wzgórzu ośrodek życia politycznego/ publicznego oraz religijnego. Agora to plac, rynek w polis – centrum gdzie spotykali się mieszkańcy.
Po zakończonej lekcji będziecie potrafili wyjaśnić specyfikę praw i wolności człowieka przysługujących obywatelom Polski, które są zapisane w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Dowiecie się jakie prawa przysługują mniejszościom narodowym w Polsce.
Zanim rozpoczniesz, zastanów się gdzie zapisane są podstawowe prawa człowieka, przysługujące mieszkańcom danego kraju? Czy samo zapisanie praw w konstytucji wystarczy, aby były one realizowane? Jakie znacie przykłady sytuacji świadczące o nieprzestrzeganiu praw człowieka na świecie albo w Polsce. Możecie odnieść się też do historii Polski.
I. Zapoznaj się z treścią podręcznika s. 46 – 48.
II. Następnie przejrzyj rozdział I i II Konstytucji (z końca podręcznika – strony z czerwonym brzegiem) i spróbuj odpowiedzieć sobie na pytanie, czy ustawa zasadnicza w sposób dostateczny gwarantuje przestrzeganie praw człowieka.
III. Zapisz notatkę lekcyjną:
1.Prawa człowieka – zespół fundamentalnych, powszechnych o praw i wolności, przysługujących człowiekowi.
2. Cechy praw człowieka: *Powszechne – przysługują każdemu niezależnie od przynależności państwowej, pozycji społecznej czy też płci lub rasy. *Nienaruszalne – żadna władza nie może ich odebrać *Przyrodzone – przysługują każdemu od urodzenia do śmierci *Niezbywalne – nie można nikomu ich odebrać ani nie można się ich zrzec.
3. W jakich sytuacjach prawa człowieka mogą zostać ograniczone? Napisz na podstawie podręcznika (s. 48)
IV. Zapoznaj się z materiałem ze s. 52 – 53 podręcznika. Następnie wykonaj poniższe ćwiczenie.
Ćwiczenie. Przyporządkuj prawa i wolności zagwarantowane w Konstytucji RP z 1997 r. do odpowiedniego zbioru. Następnie przepisz.
Praca domowa na ocenę: Jakie historyczne czynniki spowodowały, że w Konstytucji RP wolności i prawa człowieka zostały w takim stopniu wyeksponowane? Przedstaw argumenty przemawiające za tezą, że Konstytucja RP nadała wysoką rangę kwestii wolności i praw człowieka (skorzystaj z podręcznika s. 50 – 51).
Możesz, ale nie musisz wspomóc się fragmentami Konstytucji PRL z 1952 r. (i porównać ją z aktualną Konstytucją). bądź innymi dokumentami np. Powszechną Deklaracją Praw Człowieka.
Termin wykonania zadania następna lekcja.
Proszę o uwzględnienie co najmniej 5 argumentów . Objętość: najmniej 10 zdań. Pamiętaj, że próba nieuczciwości w postaci kradzieży własności intelektualnej (przesłania gotowca pobranego z Internetu), skutkuje wpisaniem oceny niedostatecznej.
Konstytucja PRL z 1952 r. [fragmenty]
Artykuł 58. 1.Obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mają prawo do pracy, to znaczy prawo do zatrudnienia za wynagrodzeniem według ilości jakości pracy. 2.Prawo do pracy zapewniają: społeczna własność podstawowych środków produkcji, rozwój na wsi ustroju społeczno –spółdzielczego, wolnego od wyzysku, planowy wzrost sił wytwórczych, usunięcie źródeł kryzysów ekonomicznych, likwidacja bezrobocia.
Artykuł 59. 1.Obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mają prawo do wypoczynku. 2.Prawo do wypoczynku zapewniają robotnikom i pracownikom umysłowym: ustawowe skrócenie czasu pracy przez urzeczywistnienie ośmiogodzinnego dnia pracy oraz krótszego czasu pracy w przypadkach przewidzianych ustawami, ustawowo określone dni wolne od pracy, coroczne płatne urlopy.
Artykuł 60. 1.Obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mają prawo do ochrony zdrowia oraz do pomocy w razie choroby lub niezdolności do pracy.
Artykuł 61. 1.Obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mają prawo do nauki.
Artykuł 62. 1.Obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mają prawo do korzystania ze zdobyczy kultury i do twórczego udziału w rozwoju kultury narodowej. 2.Prawo to zapewniają coraz szerzej: rozwój i udostępnienie ludowi pracującemu miast i wsi bibliotek, książek, prasy, radia, kin, teatrów, muzeów i wystaw, domów kultury, klubów, świetlic, wszechstronne popieranie i pobudzanie twórczości kulturalnej mas ludowych i rozwoju talentów twórczych.
Artykuł 66. 1.Kobieta w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ma równe z mężczyzną prawa we wszystkich dziedzinach życia państwowego, politycznego, gospodarczego, społecznego i kulturalnego. (opieka nad matką i dzieckiem, ochrona kobiety ciężarnej, płatny urlop w okresie przed porodem i po porodzie, rozbudowa sieci zakładów położniczych, żłobków i przedszkoli, rozwój sieci zakładów usługowych i żywienia zbiorowego).
Artykuł 67. 1.Małżeństwo i rodzina znajdują się pod opieką i ochroną Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Rodziny o licznym potomstwie państwo otacza szczególną troską. 2.Urodzenie poza małżeństwem nie uszczupla praw dziecka.
Artykuł 69. 1.Obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej niezależnie od narodowości, rasy i wyznania mają równe prawa we wszystkich dziedzinach życia państwowego, politycznego, gospodarczego, społecznego i kulturalnego. Naruszenie tej zasady przez jakiekolwiek bezpośrednie lub pośrednie uprzywilejowanie albo ograniczenie w prawach ze względu na narodowość, rasę czy wyznanie podlega karze. 2.Szerzenie nienawiści lub pogardy, wywoływanie waśni albo poniżanie człowieka ze względu na różnice narodowości, rasy czy wyznania, jest zakazane.
Artykuł 70. 1.Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia obywatelom wolność sumienia i wyznania. Kościół i inne związki wyznaniowe mogą swobodnie wypełniać swoje funkcje religijne. Nie wolno zmuszać obywateli do niebrania udziału w czynnościach lub obrzędach religijnych. Nie wolno też nikogo zmuszać do udziału w czynnościach lub obrzędach religijnych. 2.Kościół jest oddzielony od państwa. Zasady stosunku państwa do kościoła oraz sytuację prawną i majątkową związków wyznaniowych określają ustawy.
Artykuł 71. 1.Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia obywatelom wolność słowa, druku, zgromadzeń i wieców, pochodów i manifestacji.
Artykuł 72. 1.W celu rozwoju aktywności politycznej, społecznej, gospodarczej i kulturalnej ludu pracującego miast i wsi Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia obywatelom prawo zrzeszania się. 2.Organizacje polityczne, związki zawodowe, zrzeszenia pracujących chłopów, zrzeszenia spółdzielcze, organizacje młodzieżowe, kobiece, sportowe i obronne, stowarzyszenia kulturalne, techniczne i naukowe, jak również inne organizacje społeczne ludu pracującego –skupiają obywateli dla czynnego udziału w życiu politycznym, społecznym, gospodarczym i kulturalnym. 3.Tworzenie zrzeszeń i udział w zrzeszeniach, których cel lub działalność godzą w ustrój polityczny i społeczny albo w porządek prawny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jest zakazane.
Artykuł 73. 1.Obywatele mają prawo zwracania się do wszystkich organów państwa ze skargami i zażaleniami. 2.Skargi i zażalenia obywateli powinny być rozpatrywane i załatwiane szybko i sprawiedliwie. Winni przewlekania albo przejawiający bezduszny i biurokratyczny stosunek do skarg i zażaleń obywateli pociągani będą do odpowiedzialności.
Artykuł 74. 1.Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia obywatelom nietykalność osobistą. Pozbawienie obywatela wolności może nastąpić tylko w przypadkach, określonych ustawą. Zatrzymany powinien być zwolniony, jeżeli w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania nie doręczono mu postanowienia sądu lub prokuratora o aresztowaniu. 2.Ustawa ochrania nienaruszalność mieszkań i tajemnicę korespondencji. Przeprowadzenie rewizji domowej dopuszczalne jest jedynie w przypadkach, określonych ustawą. 3.Przepadek mienia może nastąpić jedynie w przypadkach przewidzianych ustawą, na podstawie prawomocnego orzeczenia.
CEL: Omówienie zagadnień ustrojowych Rzeczpospolitej Obojga Narodów w XVI w.
USTRÓJ KRÓLESTWA POLSKIEGO – ewolucja
1. Demokracja szlachecka to ustrój polityczny Królestwa Polskiego, który wykształcił się w XIV i XV w. Charakteryzował się ograniczeniem władzy króla na rzecz stanu szlacheckiego. To forma monarchii stanowej, ustroju popularnego w Europie od późnego średniowiecza ( XIV w.- XV w.).
DYGRESJA: W Polsce monarchia stanowa zaczyna rozwijać się od czasów Władysława Łokietka (1320 r. zjednoczenie Polski po rozbiciu dzielnicowym), wtedy wykształcają się zgromadzenia szlacheckie – sejmiki. Szlachta w Polsce jest stanem uprzywilejowanym. Dlaczego? Bo szlachcie udało się uzyskać przywileje. Pochodzą od rycerstwa – wymusili to na władcy.
2. Sejmiki ziemskie to zjazdy szlachty z danej ziemi (np. z ziemi krakowskiej) lub województwa. Funkcjonowały różne rodzaje sejmików (np. relacyjne – wysłuchiwały relacji z obrad sejmu, deputackie-wybór deputatów do Trybunału Konstytucyjnego i Litewskiego, gospodarcze – dyskutowały o gospodarce danej ziemi).
Rodzaje sejmików ziemskich: sejmik poselski (elekcyjny) – wybierał posłów na sejm walny, sejmik relacyjny – wysłuchiwał relacji posłów z obrad sejmu i zapoznawał się z podjętymi na sejmie uchwałami (konstytucją), sejmik gospodarczy – decydował o polityce gospodarczej danej ziemi i lokalnych podatkach, sejmik kapturowy – sejmiki powoływane w okresie bezkrólewia; przejmowały władzę w danej ziemi i i stały na straży bezpieczeństwa wewnętrznego. Miały specjalne uprawnienia sądowe. sejmik deputacki – wybierano deputatów (przedstawiciel szlachty) do Trybunału Koronnego lub Litewskiego.
3. Sejm walny jako decydujący organ władzy w Rzeczpospolitej.
– wykształcił się ze zjazdu walnego szlachty -pierwszy dwuizbowy sejm walny został zwołany przez Jana Olbrachta w 1493 r. -1505 – konstytucja nihil novi – nowe decyzje o sprawach państwowych muszą być podejmowane przez senat i izbę poselską za zgodą króla
-typy sejmów walnych: sejm zwyczajny (ordynaryjny) – początkowo były zwoływane nieregularnie. Dopiero w 1573 r. ustalono, że sejm walny będzie zwoływany co 2 lata na okres 6 tygodni. sejm nadzwyczajny (ekstraordynaryjny – zwoływany w razie wybuchu wojny, obradował 2 tygodnie.) sejmy w okresie bezkrólewia – po śmierci Zygmunta II Augusta wykształciły się nowe typy sejmów: * konwokacyjny, na którym określano czas i miejsce wyboru nowego króla, * elekcyjny podczas którego wysłuchiwano poselstw kandydatów pragnących zasiąść na polskim tronie, * koronacyjny, na którym elekt był koronowany oraz zaprzysięgał prawa i przywileje
-organizacja sejmu walnego:
Źródło: http://wlaczpolske.pl/index.php?etap=10&i=1226Sejm polski za czasów Zygmunta III, Giacomo Lauro, 1622; Biblioteka Narodowa
4. Ruch egzekucyjny
GENEZA: Zygmunt I Stary (1506-1548) chciał wzmocnić władzę królewską: -dążenie do zwiększenia dochodów skarbu królewskiego (1505 – szlachta zatwierdza podatki) -dążenie do elekcji vivete rege (wzmocnić pozycję monarchy) -zwiększyć poparcie magnaterii (szlachta średnia obawia się odebrania praw)
W 1537 r. – bunt szlachty przeciwko królowi – rokosz lwowski = wojna kokosza –> król musi potwierdzić przywileje
Ruch egzekucyjny powstał w celu ograniczenia roli magnaterii. *egzekucja dóbr – zwrot nieprawnie zajętych przez magnaterię królewszczyzn *zakaz łączenia urzędów *utworzenie wojsk zaciężnych (wojska kwarcianego – stałego, utrzymywanego z podatków)
CEL: Poznanie w jaki sposób powstała Rzeczypospolita Obojga Narodów
UNIA LUBELSKA
W jakich okolicznościach doszło do zawarcia unii polsko-litewskiej w XIV w.? Jakie były jej główne postanowienia?
1. Od 1385 r. Polska i Litwa pozostawały połączone unią personalną. Oznaczało to, że dwa państwa (posiadające odrębną politykę zagraniczną i wewnętrzną) pozostawały pod panowaniem jednego wspólnego władcy z dynastii Jagiellonów.
› Jakie było stanowisko Litwinów dotyczące unii w końcu XIV i w pierwszej połowie XV w.? › Co przekonało stronę litewską do zmiany poglądów na temat unii w końcu XV i na początku XVI w.? › Jakie były główne postanowienia unii w Mielniku? › Co zadecydowało o tym, że postanowienia unii mielnickiej nie weszły w życie?
PRACA W GRUPACH
GRUPA 1 Przedstawiciele polskiej szlachty dążącej do zacieśnienia unii między Polską a Litwą.
GRUPA 2 Przedstawiciele litewskiej szlachty dążącej do zacieśnienia unii między Polską a Litwą.
GRUPA 3 Doradcy Zygmunta Augusta. Argumenty za zacieśnianiem unii i przeciwko niemu
2. Zwolennicy zacieśnienia unii: polscy magnaci oraz litewska szlachta. Przeciwnikami byli litewscy magnaci i strona polska, która chciała pełnej inkorporacji.
3. Za pogłębieniem unii przemawiało zagrożenie ze strony Moskwy, brak następcy tronu, co grozi wygaśnięciem unii. Ponieważ magnateria litewska nie chciała zgodzić się na zawarcie unii, Zygmunt II August inkorporował do Korony należące do Litwy: Ukrainę, Wołyń oraz Podlasie.
4. 1569 na sejmie w Lublinie postanowiono: -zawarcie unii realnej (rzeczywiste połączenie dwóch państw)
Przeczytaj podrozdział Warunki unii lubelskiej (s. 144–145) oraz zapoznaj się z treścią aktu unii (M4, s. 143)dokonaj analizy materiałów źródłowych (M5, M6 i M7, s. 144–145). Na podstawie zdobytej wiedzy stwórz w parach schemat, na którym przedstawicie główne postanowienia unii oraz jej skutki dla obu stron.
DOKOŃCZ ZDANIA… › Uważam, że zawarcie unii lubelskiej było korzystne, dlatego że… › Spośród postanowień unii lubelskiej za najważniejszy uważam…, ponieważ … › Skutkiem unii o najbardziej istotnym znaczeniu było…, ponieważ…
SKUTEK: powstanie Rzeczpospolitej Obojga Narodów, państwa wielonarodowościowego i zróżnicowanego pod względem religijnym
