Czym jest nacjonalizm? Jak nacjonaliści widzą „swoich” a jak „obcych”?
1. Tożsamość to wewnętrzne przekonanie człowieka o tym, kim jest: a. tożsamość narodowa: poczucie wspólnoty z własnym narodem oraz poczucie odrębności wobec innych narodów b. subiektywne poczucie tożsamości – identyfikowanie się z określonym narodem – poczucie deklaracja przynależności do określonej wspólnoty narodowej – odczuwanie więzi emocjonalnej z danym narodem c. obserwowalne obiektywne wyznaczniki tożsamości – zdolność do komunikowania się z członkami danego narodu – znajomość języka – znajomość historii i przestrzeganie tradycji i obyczajów
2. Mieszkańcy Polski pod względem narodowościowym są społeczeństwem bardzo jednolitym: – 95% mieszkańców deklaruje tożsamość wyłącznie polską – 2% mieszkańców deklaruje tożsamość inną niż polska – 3% deklaruje tożsamość podwójną lub nieokreśloną
*struktura narodowościowa jest jednolita, choć są drobne zmiany np. na skutek napływy imigrantów z Ukrainy
3. W państwach wielonarodowościowych kształtuje się wielowarstwowa tożsamość narodowa, polegająca na jednoczesnym identyfikowaniu się z narodem politycznym oraz narodem tworzącym społeczeństwo danego państwa:
Flaga BelgiiFlaga NiemiecFlaga Szwajcarii
4. Migracja – czasowa lub stała zmiana miejsca zamieszkania a. emigracja – opuszczenie dotychczasowego kraju/miejsca zamieszkania b. imigracja – napływ, przybycie do nowego kraju/miejsca zamieszkania
Jak sądzisz: Jakie czynniki decydują dzisiaj o migracji ludzi? Podaj przykłady odnoszące się do Polski oraz innych państw i obszarów świata.
Oba wyrazy przetłumaczone są jako „polityka”. Dwa podobne słowa, które mają jednak różne znaczenie i zupełnie inne zastosowanie.
Politics
Politics – czyli „polityka” jako sztuka rządzenia państwem, pokonywanie sprzeczności intersów społecznych, mające na celu zachowanie ładu społecznego. To sprawowanie władzy przez państwo w różnych dziedzinach życia np. polityka zagraniczna, polityka społeczna, polityka zdrowotna, polityka finansowa.
Np:
I am not interested in politics – Nie interesuję się polityką. He is studying politics – On studiuje nauki polityczne. There are two major political parties in England – Są dwie główne partie polityczne w Anglii. Politics is just a game, and politicians are it’s players – Polityka jest tylko grą, a politycy są jej graczami.
politics – to również metody postępowania
His politics are questionable – Jego metody postępowania są bardzo wątpliwe.
Policy
Policy to „polityka” odnosząca się do sfery biznesu, filozofii i procedur zarządzania firmą, państwem, handlem, zespół zasad i metod, strategii rozwoju, ekspansji na rynki. Można powiedzieć, że policy to „kierunki działania”, zasady, którymi się kierujemy.
Zastosowanie: Our financial policy is transparent – Nasza polityka finansowa jest przejrzysta. Company policy prevents me from revealing such deatils – Niestety, polityka mojej firmy zabrania mi ujawnienia takich faktów. The heads of States discussed the problem of external security policy – Przywódcy państw rozmawiali na temat zewnętrzenej polityki bezpieczeństwa. What is your party’s policy on immigration? – Jaka jest polityka twojej partii w odniesieniu do imigracji? She advises the Prime Minister on foreign policy – Ona doradza premierowi w sprawach polityki zagranicznej.
Polity
Polity odnosi się do zorganizowanej wspólnoty ludzkiej (Polity=State, a group of people with a collective identity) oraz systemu politycznego, reżimu (sposobu prowadzenia państwa –> jako monarchia, związek państw), umowa między ludźmi.
Zastosowanie: A Citizenship is a relationship between an individual and a polity. – Obywatelstwo jest relacją pomiędzy jednostką a państwem. How does it compare with other polities? – Jak wypada w porównaniu z innymi ustrojami?
1. Definicja – trudna do sformułowania, ponieważ obejmuje wiele aspektów i zjawisk.
a. w starożytności i średniowieczu –> dążenie do realizacji zasad sprawiedliwości oraz dobra wspólnego (Arystoteles, św. Tomasz z Akwinu) b. w nowożytności wykształcił się pogląd, że jest ona walką o władzę i sprawowanie rządów w państwie (Nicollo Machiavelli, Karol Marks, Max Weber)
Jak można rozumieć politykę współcześnie (koncepcje)? a. KONCEPCJA KLASYCZNA – sztuka zarządzania państwem, to arystotelowski sposób rozmienia polityki – metody organizowania się społeczeństwa dla realizacji celów uznawanych za wspólne – znaczenie państwa, jego ustroju, instytucji i roli.
b. KONCEPCJA KOERCYJNA – regulowanie relacji między ludźmi z pomocą różnych narzędzi, instytucji oraz środków przymusu -głównym celem polityki utrzymanie porządku publicznego i zapewnienie bezpieczeństwa
d. KONCEPCJA KONFLIKTOWA – polityka jest rywalizacją i ciągłymi konfliktami pomiędzy różnymi grupami o sprzecznych interesach -polityka non-violence – walka prowadzona metodami pokojowymi
e. POLITYKA BEZ IDEOLOGII -rywalizacja o rynek polityczny oparta o mechanizmy popytu i podaży -walka o „bycie wybranym”
2. Konflikty polityczne – stan napięcia, walki między różnymi podmiotami polityki (np. partie polityczne) wywołane różnymi przyczynami (sprzeczność interesów, odmienne systemy wartości, różne poglądy na organizację państwa i życia społecznego.
3. Walka polityczna – jest drogą do osiągania celów (walka o poparcie).
-walka może być destrukcyjna (narasta wrogość, agresja) -konstruktywna (łagodzenie napięcia, tworzenie nowych pomysłów, kreatywność)
3. Kompromis polityczny – porozumienie osiągnięte w wyniku rezygnacji z części roszczeń w stosunku do drugiej strony.
Polityka gospodarcza – oddziaływanie organów państwowych na procesy gospodarcze. -określanie celów gospodarczych i społecznych -wybór metod i narzędzi do realizacji celów gospodarczych -gospodarcza polityka zagraniczna (stosunki gospodarcze i handlowe z innymi państwami) -państwo może ją regulować (daje pieniądze, wprowadza podatki, uchwala budżet)
Co decyduje o kształcie polityki gospodarczej? A. uwarunkowania wewnętrzne państwa -wprowadzanie/zdejmowanie podatków -zaplecze gospodarcze, technologiczne, surowcowe danego państwa
B. uwarunkowania zewnętrzne państwa -wykorzystanie położenia geopolitycznego -wykorzystanie stosunków międzynarodowych -układów handlowych
W realizowaniu polityki gospodarczej organy władzy publicznej korzystają z :
-instrumentów pośrednich (tzw. bodźce -normy kształtujące decyzje i zachowania ekonomiczne podmiotów prywatnych np. taryfy celne, stopy i ulgi podatkowe, stopy procentowe, regulowanie kursów walut)
-instrumentów bezpośrednich (nakazy np. płaca minimalna oraz zakazy np. zakaz handlu narkotykami)
II. Funkcje polityki gospodarczej: -funkcja alokacyjna -funkcja stabilizacyjna -funkcja redystrybucyjna -funkcja adaptacyjna
III. Cele polityki gospodarczej -systemowo-polityczne -społeczne -obronno-militarne -ekologiczne -ekonomiczne
IV. Modele polityki gospodarczej (rozwiązania przyjęte w danym państwie dot. sposobu realizacji spraw gospodarczych, relacji między instytucjami regulującymi gospodarkę oraz rozdzielanie zasobów)
GOSPODARKA CENTRALNIE STEROWANA
GOSPODARKA RYNKOWA
V. Podmioty polityki gospodarczej w Polsce:
a. Organy władzy: -Sejm i Senat (ustawa budżetowa, wysokość podatków, prawo gospodarcze) -Rada Ministrów (wyłączna inicjatywa ustawodawcza w zakresie ustawy budżetowej, opracowuje projekt budżetu i kieruje jego wykonaniem, potem przedstawia sprawozdanie z realizacji) -Prezydent (podpisuje ustawę budżetową i inne ustawy regulujące gospodarkę) -Jednostki samorządu terytorialnego -Organy władzy sądowniczej -NBP – wyłączne prawo emisji pieniędzy, regulowanie działalności banków, stabilizacja krajowego systemu finansowego)
b. Organy nadzoru i regulatorzy -Komisja Nadzoru Finansowego – nadzór nad rynkiem finansowym – Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad Komisją -Komitet Stabilności Finansowej – działa na rzecz stabilności systemu finansowego -Urząd Ochrony Konsumentów i Konkurencji – chroni interesy konsumentów i prowadzi politykę antymonopolową (zasady wolnego rynku)
c. Agencje rządowe -Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości -Polska Agencja Inwestycji i Handlu -Agencja Rozwoju Przemysłu -Polski Fundusz Rozwoju
d. Organizacje ponadnarodowe -Unia Europejska -Światowa Organizacja Handlu -Międzynarodowy Fundusz Walutowy -Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju
+Agencje ratingowe (osoba prawna, której działalność obejmuje wystawianie ratingów kredytowych – oceniają zdolność kredytową) +Reprezentanci grup interesu i grup społecznych i zawodowych
FINANSE PUBLICZNE -organy władzy publicznej realizując swoje obowiązki ponoszą WYDATKI. -zadania publiczne finansowane są ze ŚRODKÓW PUBLICZNYCH (środki jakie wpływają na rachunek władz publicznych)
-FINANSE PUBLICZNE to procesy gromadzenia i wydatkowania środków, dzięki którym sektor publiczny może istnieć (w tych procesach biorą udział organy i instytucje państwowe odpowiedzialne za wytwarzanie pieniężnych środków publicznych – Sejm, Senat, Rada Ministrów, NBP). -Finanse publiczne dzielą się na finanse państwa, finanse jednostek samorządu terytorialnego, finanse systemu ubezpieczeń społecznych. -SEKTOR FINANSÓW PUBLICZNYCH – tworzą podmioty finansowane ze środków budżetu państwa (ZUS, NFZ, uczelnie, instytucje kultury, urzędy skarbowe, itp.)
BUDŻET PAŃSTWA – to plan finansowy na jeden rok kalendarzowy (ROK BUDŻETOWY). Nad jego realizacją czuwa minister właściwy ds. finansów.
W jego skład wchodzą: -DOCHODY BUDŻETU PAŃSTWA – środki pieniężne pobierane przez władzę publiczną od podmiotów zewnętrznych i przeznaczone na realizację zadań publicznych. W ich skład wchodzą: *dochody podatkowe – podatek od towarów i usług, podatek PCC – podatek od czynności cywilnoprawnych, podatek od spadków i darowizn, podatek CIT – podatek dochodowy od osób prawnych, PIT – podatek dochodowy od osób fizycznych) i wydatki, przychody i rozchody, deficyt i sposoby jego pokrycia. *dochody niepodatkowe – dywidendy (wynagrodzenie za udzielenie kapitału, inwestujesz –> ktoś Ci potem za to wypłaca $), cła (od towarów i usług sprzedawanych międzynarodowo), opłaty administracyjne, opłaty za wykorzystywanie gruntu *wydatki – wynikają z prowadzonej polityki gospodarczej. Najwięcej z wydatków pochłania spłata DŁUGU PUBLICZNEGO (spłata zadłużenia podmiotów sektora finansów publicznych) oraz ubezpieczenia społeczne, administracja, szkolnictwo wyższe, bezpieczeństwo publiczne.
Różnica między dochodami a wydatkami to NADWYŻKA BUDŻETOWA (jeżeli +) lub DEFICYT BUDŻETOWY (jeżeli wydatków jest więcej niż wpływów)
*przychody publiczne wynikają z przeprowadzonych przez państwo operacji zwrotnych (sprzedaż papierów wartościowych, spłata kredytów przez różne podmioty , z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa i majątku samorządów terytorialnych). *rozchody – na kredyty, pożyczki udzielane przez państwo oraz spłatę uch zadłużenia, środki na zakup papierów wartościowych
DOCHODY I WYDATKI BUDŻETU CENTRALNEGO: Źródła dochodów: -podatki -cła -wpłaty -odsetki -dochody grzywny i mandaty -zapisy, spadki, darowizny -środki z UE
Kierunki wydatków: -obsługa długu publicznego -środki na funkcjonowanie organów władzy publicznej -wpłaty do budżetu UE -subwencja na szkolnictwo -subwencja dla jednostek samorządu terytorialnego -subwencje dla partii politycznych -dotacje na zadania wynikające z ustaw
PROCEDURA UCHWALANIA USTAWY BUDŻETOWEJ: 1. Przygotowanie projektu – inicjatywa ustawodawcza Rady Ministrów (TYLKO!) – oni opracowują i dają Sejmowi do zatwierdzenia (musi być 3 mies. przed rozpoczęciem nw. roku budżet. ) 2. Uchwalenie Ustawy – sejmowa Komisja Finansów Publicznych bierze udział w obradach, Sejm i Senat mogą wprowadzić poprawki. Mogą pracować nad ustawą budżetową max 4 mies. –> jeżeli się nie mieszczą w terminie można skrócić kadencję parlamentu. Sejm uchwala ustawę budżetową, prezydent ją podpisuje (nie ma prawa weta, ale może skierować ją do Trybunału Konstytucyjnego) 3. Wykonanie budżetu – Rada Ministrów jest odpowiedzialna za wykonanie budżetu (+minister finansów). 4. Kontrola wykonania budżetu (Rada Ministrów się rozlicza, przekłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej)
STRATEGIA ROZWOJU GOSPODARCZEGO PAŃSTWA -Strategia SOR (Strategia odpowiedzialnego rozwoju) – zawiera cele i kierunki rozwoju gospodarczego oraz uwarunkowania tego rozwoju.
Umowa społeczna – porozumienie (domniemane lub rzeczywiste) między jednostkami żyjącymi w tzw. stanie natury na mocy którego może zaistnieć władza publiczna wraz ze stanowionym prawem oraz instytucja państwa i organizacja życia zbiorowego.
Głównymi twórcami umowy społecznej byli: Thomas Hobbes, John Locke, Jean Jacques Rousseau.
Wg. teorii umowy społecznej nie można zmuszać jednostki do wyrzeczenia się własnych ambicji na rzecz dobra całego społeczeństwa.
Źródło: Thomas Hobbes, Lewiatan, tłum. Cz. Znamierowski, Warszawa 1954, s. 107–115. Źródło: J. Locke, Dwa traktaty o rządzie, tłum. Z. Rau, s. 231. Źródło: J. J. Rousseau, Umowa społeczna, s. 19–20.
1.Humans are social beings because they need the support of others just to survive.
2. Ancient sources of social thought
Plato (Platon) – was a Greek philosopher born in Athens. He founded the Platonist school of thought and the Academy, the first institution of higher learning on the European continent. His teacher was Socrates and his student was Aristotle. -no human being is self-sufficient (samowystarczalny) -people work together to create a state -everyone has a specific function in the society
Aristotle – Greek philosopher, he founded the Lyceum -he is the creator of classical antropological theory -he said, that humans was allegedly (rzekomo) social animals and could not function outside groups. -ability to communicate and ability to speak are human features
Marcus Tullius Cicero was a Roman philosopher -humans need community life (życie zbiorowe – w sensie wspólnoty) -explains and justifies (uzasadnia i wyjaśnia) the natural law in the context of state -natural law is universal rules governing the social world
Seneca wasas a Roman Stoic (Stoicism is a school of philosophy) philosopher and writer. -people need others, not state
Saint Augustine (Augustine of Hippo) – theologian, philosopher, bishop, author of many important works. -everyone is a part of the social community no matter where he comes from
Zasady polityk publicznych: -zasada zrównoważonego rozwoju -zasada niedyskryminacji -zasada solidarności -zasada spójności -zasada dobra publicznego i demokratycznego państwa
Podmioty polityk publicznych (wewnętrzne i zewnętrzne)
What is a human being? What makes a human being special? What distinguishes human from animal?
-human spirit – dusza ludzka -language -the ability to abstract thinking -creation of culture -free will – wolna wola -human dignity – godność ludzka
Philosophical antropology (Philosophy of man) is the science of human nature.
Cognitive studies – interdisciplinary scientific study of the mind.
The philosophical concepts of man
Metaphysics – metafizyka (science of the being/existence).
*Being/existence is the material or immaterial existence of a thing.
Ontology – ontologia (science of the structure of being). Nauka o strukturze bytu, rzeczywistości.
Jak zbudowany jest byt? Monism – monizm – wszystko co istnieje zbudowane jest z jednej substancji.
Dualism – dualizm – byt składa się z dwóch substancji: materii (ciała, substancji fizycznej) oraz ducha (idei, formy, to co niedostępne dla zmysłów)
Pluralizm – istnieje wiele substancji niematerialnych/duchowych a w świecie zmysłowym moga one przejawiać się w formie cielesnej.
Czym jest to co istnieje? Spiritualism – spirytualizm – istnieje tylko substancja duchowa, która jest budulcem wszystkiego (czy nasze istnienie jest tylko wymysłem naszego umysłu?)
Materialism – materializm – realne są tylko byty materialne, czyli dostępne dla zmysłów.
Główne kierunki antropologii filozoficznej:
MONIZM Monizm spirytualistyczny George Berkley – świat to wytwór ludzkiej świadomości – nie ma tu żadnych substancji materialnych – wszystko co namacalne jest wytworem naszego umysłu – tylko Bóg może obserwować rzeczywistość taką jaka jest (czyli tę duchową)
Monizm materialistyczny Byt jest materią (świat składa się z atomów) – człowiek jest tylko ciałem – Karol Marks, Fryderyk Engels i marksizm przykładem
DUALIZM Dualizm radykalny (spirytualistyczny) -Człowiek jest złożony z duszy i ciała -Platon mówił o nieśmiertelnej duszy i śmiertelnym ciele – śmierć uwolni duszę, która jest ograniczona przez ciało -św. Augustyn z Hippony duch ludzki jest doskonały, ponieważ jest najbliżej Boga; ciało przeszkadza i oddala od Boga (poprzez potrzeby cielesne i dążenie do zdobywania dóbr doczesnych) -Kartezjusz „Cogito ergo sum” człowiek to dusza (myśląca) i ciało (cielesne i zmysłowe doznania)
Dualizm umiarkowany -ciało i dusza są ze sobą nierozerwalnie związane – nie mogą istnieć bez siebie -Arystoteles – byt składa się z materii (ciało) i formy (dusza) – dusza stanowi źródło życiowej energii, bez niej nie można istnieć -św. Tomasz z Akwinu – byt cielesny składa się z formy (aktu) oraz materii (możności) – potrzebne są dusza i ciało żeby można istnieć
PERSONALIZM -XX w. -nurt związany z chrześcijaństwem -pojęcie osoby ludzkiej i godności -osoba ludzka jest bytem nadrzędnym, dlatego należy podporządkować życie społeczne jednostkom -ks. Karol Wojtyła – człowiek jest duszą ucieleśnioną = ciałem obdarzonym duszą – (łac. corpore et anima unus) – jedność duchowo-cielesna
Obszary refleksji filozoficznej
Człowiek w społeczeństwie (na ile człowiek jest w społeczeństwie autonomiczny?)
*Indywidualnizm – człowiek jest najwyższym dobrem, więc powinien być jak najbardziej niezależny od instytucji państwowych i innych osób *Kolektywizm – najwyższym dobrem są wspólnoty i inne zbiorowości społeczne, dlatego jednostka musi się podporządkować.
Poznanie rzeczywistości (jak człowiek zdobywa wiedzę?)
*Racjonalizm – najważniejszy w procesie poznania jest rozum (intelekt) – to cecha ludzka wyróżniająca człowieka (potrafi myśleć i wyciągać wnioski) *Empiryzm – zmysły pełnią kluczową rolę (najpierw odbieramy bodźce, potem składamy je w całość i formujemy wnioski)
Wybieranie i decydowanie (czy człowiek zawsze kieruje się wolną wolą? czy różne czynniki mają wpływ na podejmowane przez niego decyzje?)
*Woluntaryzm – koncepcja wolności woli – każdy posiada wolną wolę i decyduje według swojego sumienia, każdy ma prawo wyboru *Determinizm – wolna wola ograniczona jest czynnikami środowiskowymi – nasze postępowanie zależy od sytuacji i innych
Uczucia i emocje (w jakim stopniu wpływają one na człowieka?)
*Emocjonalizm – uczucia motywem działania *Empatyzm – powinniśmy wczuwać się w sytuację innych osób, aby zrozumieć dlaczego postępuje tak a nie inaczej *Emotywizm – nasze decyzje wynikają głównie z uczuć, racjonalne poznanie oddalone na dalszy plan
I. Definicja państwa (wg. Jellinka): -suwerenna terytorialnie (TERYTORIUM) – territory -przymusowa organizacja (LUDZIE) – forced organization -wyposażona we władzę, którą sprawują powołane do tego instytucje (WŁADZA) – central authority.
Państwo wg. Arystotelesa – wspólnota ludzi (podział na obywateli i pozostałych, którzy też są potrzebni) dążąca do realizacji zasad etycznych (dobra, sprawiedliwości) –> dla zainteresowanych artykuł >>KLIK<<
Państwo wg. marksistów (Marxists) powstało w wyniku walki klas. (główni teoretycy: Karol Marks, Fryderyk Engels). Rewolucja miała zlikwidować państwo będące formą ucisku proletariatu przez klasy wyższe. Włodzimierz Lenin pisał: „Państwo jest machiną do utrzymywania panowania jednej klasy nad drugą. „ –> artykuł >>KLIK<<
Teoria teistyczna (teo– od gr. theos – bóg) -działanie sił boskich -św. Tomasz z Akwinu – od Boga pochodzi idea władzy, a państwa są dziełem ludzi (jeżeli władca źle państwem rządzi, ludzie mogą go tej władzy pozbawić)
b. Teorie umowy społecznej (social contract theory) -państwo jest rezultatem umowy między społeczeństwem a władzą (dla zachowania pokoju i bezpieczeństwa) -powstały w nowożytności: Thomas Hobbes, John Locke, Jean Jacques Rousseau -społeczeństwo niezadowolone może się zbuntować i wypowiedzieć posłuszeństwo
c. teorie podboju i przemocy -państwo powstało w wyniku podboju ludów słabszych przez silniejsze – Ludwik Gumplowicz
d. koncepcja marksistowska -powstanie państwa w wyniku przejęcia władzy bogatszych nad ubogimi (przewaga ekonomiczna = przejęcie władzy) -podatki narzucone przez silniejszych -główni teoretycy: Karol Marks, Fryderyk Engels
IV. Funkcje państwa: -wewnętrzna -zewnętrzna -gospodarczo-organizatorska -socjalna -kulturalno-oświatowa -wychowawcza
V. Władza państwowa – relacja w której rządzący narzucają rządzonym określone normy postępowania i egzekwują ich przestrzeganie.
a. Władza jest zorganizowana (organy, instytucje, urzędy, biurokracja), suwerenna (powinna być niezależna) oraz zawiera elementy przymusu (bo rządzący wymuszają przestrzeganie prawa)
b. Aby mogła funkcjonować musi być legitymizacja władzy (legitimization of power)– uprawomocnienie władzy oparte na społecznej akceptacji, powszechne przekonanie, że sprawowanie władzy przez określone podmioty jest zasadne, usprawiedliwione
c. typy legitymizacji władzy wg. Webera:
– legitymizacja tradycyjna – opiera się na przekonaniu lub tradycji, że sprawowanie władzy przez daną osobę jest słuszne
– legitymizacja charyzmatyczna – opiera się na przekonaniu, że rządzący posiada wyjątkowe cechy, predysponującego go do sprawowania władzy
– legitymizacja legalna – opiera się na obowiązujących w państwie przepisach prawnych
