Ujmiemy zagadnienie szerzej. Pracujemy nad listą książek i filmów poruszających tematykę nastawienia do obcego/innego (nie trzeba się odnosić tylko do europejskiego wyobrażenia o mieszkańcach innych kontynentów. Poruszamy „swojskość i obcość” w kontekście zderzenia cywilizacji, różnic religijnych, społecznych i kulturowych. Problematyka wyobcowania może dotyczyć także życia na wsi, w mieście a także wybiegać w przyszłość – literatura i filmy science fiction.
Przykładowe pozycje z literatury: • Obcy, Albert Camus • Ostatni Mohikanin, James Fenimore Cooper • Przypadki Robinsona Crusoe, Daniel Defoe • Ten obcy, Irena Jurgielewiczowa • Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, Ignacy Krasicki Solaris, Stanisław Lem • Obcy, Sándor Márai
Przykłady filmów: • Atlantyda, reż. Jacques Feyder; Indyjski grobowiec, reż. Joe May; Szejk,reż. George Melford z Rudolfem Valentino • Avatar, reż. James Cameron • Czarna suknia, reż. Bruce Beresford • Inny film , reż. Brygida Frosztęga-Kmiecik • Obcy, reż. Ventura Pons • Obcy (Aliens), seria filmów: Obcy – ósmy pasażer Nostromo, reż. Ridley Scott; Obcy decydujące starcie, reż. James Cameron; Obcy – Przebudze- nie, reż. Jean-Pierre Jeunet; Obcy kontra Predator, reż. Paul W.S. An- derson • Ostatni Mohikanin, reż. Michael Mann • Sami swoi, reż. Sylwester Chęciński • Wojny domowe, reż. Damien O’Donnell; Podkręć jak Beckham, reż. Gurinder Chadha
Cele dzisiejszej lekcji: -zdefiniowanie religii i religijności. – ocena znaczenia religii w życiu człowieka. -analiza różnego podejścia ludzi do religii.
I. Tworzymy definicję religii, a następnie porównujemy ją z definicją podręcznikową.
Religia to: system wierzeń dotyczących istnienia Boga lub bogów, pochodzenia i celu życia człowieka, powstania świata oraz w związane z nimi obrzędy, zasady moralne i formy organizacyjne
II. Zapoznaj się z poniższą tabelą oraz wskaż religię dominującą w Polsce:
III. Krótka debata. Na podstawie prezentacji oraz tekstu lekcji przedstawiamy argumenty za oraz przecie. „Religia ma duże znaczenie dla życia społecznego i osobistego człowieka”. Numery parzyste w dzienniku – „za” Numery nieparzyste – „przeciw”
III. Zastanów się nad poniższymi pytaniami. – Czy współczesny człowiek jest istotą religijną? – Jak współcześnie rozumieć religijność?
Praca domowa Na podstawie dostępnych źródeł przygotuj prezentację multimedialną na temat wybranego wyznania. Twoja praca powinna zawierać przede wszystkim materiały audiowizualne.
Literatura dodatkowa: Georg Simmel, Socjologia, PWN, Warszawa 2005. Norbert Elias, Czym jest socjologia, Aletheia, Warszawa 2010.
Jeżeli jesteś zainteresowany/a powyższymi pracami – zgłoś się.
Uwarunkowania naturalne a. Rzym to miasto nad rzeką Tyber, leżące w krainie zwanej Lacjum na Płw. Apenińskim. Przez Płw. Apeniński przebiegają góry Apeniny. Morza: Adriatyckie, Jońskie, Tyrreńskie i Śródziemne. (mapa s. 101) To tereny wyżynne i górskie. b.Urodzajne tereny dogodne do uprawy zbóż znajdują się na północy – Nizina Padańska (Galia Przedalpejska). c. surowce naturalne – marmur, bazalt, rudy żelaza i miedzi d. uprawa winnej latorośli, oliwek, pszenicy, fig. e. początkowo handel nie był rozwinięty ( w przeciwieństwie np. do Grecji czy Fenicjan)/ Brak rozwiniętej linii brzegowej.
Na Płw. Apenińskim zamieszkiwali Etruskowie, Italikowie (Latynowie, Sabinowie, Samnici), koloniści greccy na południu (osiedlili się tu podczas Wielkiej Kolonizacji w VIII w. p.n.e.)
3. Historia Rzymu: a.okres królewski (od założenia w 753 r. p.n.e. – 509 r. p.n.e) b. republika (509 r. p.n.e. – 27 r.p.n.e.) c. cesarstwo rzymskie (27 r. p.n.e. – do upadku Cesarstwa zachodniorzymskiego w 476 r. )
4. Okres królewski: -7 królów (pierwszy Romulus – założyciel miasta Rzym, ostatnim wygnany Tarkwiniusz Pyszny) -ustrój polityczny – monarchia: na czele król, posiadający najwyższą władzę (pełni równnież funkcje sądownicze i kapłańskie); senat – rada starszych – charakter doradczy.
5. Podział społeczeństwa rzymskiego: -patrycjusze (najznamienitsze rody, arystokracja, elita pełniąca urzędy -plebejusze -niewolnicy
6. Okres republiki
REPUBLIKA – rzecz publiczna – ustrój w którym władzę sprawują obywatele poprzez swoich przedstawicieli wybranych na odpowiednią kadencję
a. republika w Rzymie wprowadzona została po wygnaniu ostatniego króla b. podstawą – zgromadzenie ludowe, w którym głosowano według klas majątkowych oraz senat. Prawa polityczne posadali wolni obywatele, obowiązkiem obywateli była służba wojskowa i płacenie podatków c.ustrój
Zgromadzenia nie miały prawa dyskusji nad projektami jak w Atenach – zatwierdzały je lub odrzucały. Wybierano na nich najważniejszych urzędników. Decydowano o wojnie i pokoju. Zajmowało się również kwestiami religijnymi.
Urzędy były kolegialne (sprawowane przez więcej niż jedną osobę) za wyjątkim dyktatora oraz kadencyjne.
KONSUL (2): najważniejszy urząd – pełnia władzy wykonawczej i administracyjnej, zwoływali Zgromadzenie i senat, przewodniczą w Zgromadzeniu, dowodzą armią, pełnią funkcje religijne
PRETORZY (2) przewodniczyli sądom, wydawali edykty uzupełniające Prawo XII Tablic, pilnowali prawa i porządku w mieście
EDYLOWIE (4) dbają o zaopatrzenie miasta w żywność, organizują igrzyska
KWESTORZY (4) pomagają konsulom w sprawach finansowych
TRYBUNI LUDOWI (10) nietykalność osobista, posiadają prawo veta wobec uchwał Zgromadzenia sprzecznych z interesem plebejuszy
DYKTATOR – urząd nadzwyczajny, powoływany w chwili bezpośredniego zagrożenia Rzymu (np. wojny) na okres 6 miesięcy, posiadał nieograniczoną władzę
SENAT to najwyższy organ, senatorowie pełnili swoje funkcje dożywotnio, kierował polityką zagraniczną, ratyfikował umowy międzynarodowe, decydował o budżecie, kontrolował finanse
1. Kultura masowa – dominujący typ kultury nowoczesnej przeznaczony dla szerokiego i zróżnicowanego grona odbiorców, w którym korzysta się powszechnie ze środków masowego przekazu – internetu, telewizji, radia i prasy. Celem jest zaspokajanie potrzeby rozrywki i wypoczynku.
2. Cechy kultury masowej a. demokratyczny charakter – jest przystępna dla nieprzygotowanego odbiorcy b. komercyjność – odpowiada na zapotrzebowanie masowego odbiorcy – schlebia niewyszukanym gustom – tworzy się tzw. przemysł kulturowy – widowiskowość (nieważne jak, ale ma trafić do odbiorcy) c. znaczny poziom ujednolicenia (tzw. makdonaldyzacja) d. globalizacja d. homogenizacja (ujednolicenie form kultury o początkowo zróżnicowanym charakterze)
3. Co propaguje kultura masowa (w odniesieniu do wzorców) a. postać superbohatera b. gloryfikacja codzienności i przeciętnego bohatera bohatera c. duża aktywność celebrytów 3. Co propaguje kultura masowa (w odniesieniu do wzorców) a. postać superbohatera b. gloryfikacja codzienności i przeciętnego bohatera bohatera c. duża aktywność celebrytów d. w przekazie często obecna przemoc
4. Krytyka kultury masowej a. utrwala postawy bierne i konsumpcyjne, propaguje postawy charakterystyczne dla ludzi biernych i niezdolnych do samodzielnego myślenia (pozbawionych wyższych wartości) b. ogranicza zapotrzebowanie na kulturę wysoką c. utrwala wzorce o niewielkiej wartości społecznej d.skłania do postaw hedonistycznych
5. Pozytywne aspekty: a. integracja ogólnoświatowa b. rozpowszechnianie kultury wysokiej c. upowszechnia wiedzę naukową
I. Zamiennie z podręcznikiem skorzystać można z informacji o hetmanach w poniższej gazetce szkolnej: KLIK
II. Notatka uzupełniająca lekcję online:
domena publiczna
Zygmunt III Waza ( 1587) zapoczątkował dynastię Wazów w Polsce (panującą do 1668 r.)
Wojna polsko-szwedzka (1600 – 1611)
PRZYCZYNY
spór o Inflantywalka o tron szwedzki pomiędzy Karolem IX (Sudermańskim) a Zygmuntem III Wazą
PRZEBIEG
Bitwa pod Kircholmem (1605) – dowodził Jan Karol Chodkiewicz (RON) oraz Karol IX (SZWECJA)
SKUTKI
1611 – rozejm – Rzeczpospolita utrzymała większość Inflant
3. WIELKA SMUTA – kryzys w Państwie Moskiewskim po śmierci Iwana IV Groźnego – okres głodu, walk bojarów (możnowładcy) o władzę oraz najazdów obcych wojsk.
DYMITRIADY (1605) – polskie ingerencje w Moskwie pod pretekstem przywrócenia na tron Dymitra (rzekomo cudownie ocalonego syna Iwana Groźnego) à Dymitr Samozwaniec
Wojna polsko-moskiewska (1609 – 1618)
PRZYCZYNY
Zygmunt III Waza chce odzyskać koronę szwedzkącar zawiera sojusz ze Szwecją w obawie przed kolejną Dymitriadą
PRZEBIEG
Bitwa pod Kłuszynem (1610) – dowodził hetman Stanisław Żółkiewski – wygrana RON
SKUTKI
1618 – rozejm w Dywilinie – ziemia smoleńska dla Polskiw Moskwie początek dynastii Romanowów (Michał Romanow)
4. Wojny z Turcją za panowania Zygmunta III Wazy (1620 – 1621)
PRZYCZYNY
Ataki Tatarów krymskich na Ukrainę (terytorium RON)Łupieskie wyprawy Kozaków (mieszkańcy Zaporoża oraz południowo-wschodnich krańców Wielkiego Księstwa Litewskiego) na tereny TurcjiAtak Rzeczpospolitej na lennika Turcji
PRZEBIEG
Bitwa pod Cecorą (1620) – dowodził hetman wielki koronny Stanisław Żółkiewski – bitwa nierozstrzygnięta, ale klęska RON podczas odwrotuBitwa pod Chocimiem (1621) – dowodził hetman wielki litewski Jan Karol Chodkiewicz – wygrana RON
SKUTKI
1621 – zawarcie pokoju – Rzeczpospolita utrzymuje granice na Dniestrze, Kozacy i Tatarzy mają przestać atakować
5.Wojny ze Szwecją (1621 – 1629)
PRZYCZYNY
Zajęcie przez Szwedów Inflant w 1621 r.Zajęcie przez Szwedów Pomorza Gdańskiego (1626)
PRZEBIEG
Bitwa pod Oliwą (1627) – wojskami szwedzkimi dowodził Gustaw II Adolf -bitwa morska –wygrana RONBitwa pod Trzcianą– wygrana RON
SKUTKI
1629 –rozejm – Rzeczpospolita traci większość Inflant i Porty w Prusach (Gdańsk zostaje przy RON),Szwedzi pobierają cło (opłata) od polskiego handlu morskiegoKoniec potęgi Rzeczpospolitej
6. Władysław IV Waza był drugim królem z dynastii Wazów w Polsce, panował w latach 1632 – 1648. Został wybrany na cara Moskwy, ale nigdy tam nie panował. Odzyskał Prusy, zlikwidował cło od handlu morskiego
7. Powstanie Chmielnickiego ( 1648 – 1654)
PRZYCZYNY
Wrogość Kozaków do szlachty polskiej z powodu odrabianej pańszczyznyDążenie do zwiększenia rejestru kozackiego (spis żołnierzy/kozaków będących na usługach Rzeczpospolitej i otrzymujących żołd)Konflikt wyznaniowy i narodowościowyOsobista niechęć Chmielnickiego do polskiej szlachty
PRZEBIEG
Klęski RON nad Żółtymi Wodami, pod Korsuniem i Piławcami (1648)Śmierć Władysława IV i wybór Jana Kazimierza WazyOblężenie Zbaraża (1649) i ugoda zborowska (nie satysfakcjonowała żadnej ze stron, Kozacy nie chcą odrabiać pańszczyzny, Polacy nie chcą oddać Ukrainy)Bitwa pod Beresteczkiem (1651) – polskie zwycięstwoUgoda w Perejesławiu (1654) pomiędzy Kozakami a carem, który mógł „stanąć w obronie Rusinów (Kozaków) i zaatakować Rzeczpospolitą
SKUTKI
Wojna Rzeczpospolitej z Moskwą (1654 – 1667)
8. Wojna Rzeczpospolitej z Moskwą (1654 – 1667)
PRZYCZYNY
Zawarcie przez cara ugody w Perejesławiu z KozakamiZajęcie przez Moskwę Ukrainy oraz części Litwy
PRZEBIEG
W czasie potopu car wstrzymał ataki swoich wojsk (1655-1660).W 1658 roku zawarto ugodę hadziacką – Rzeczpospolita przekształciła się w związek równorzędnych państw Polski, Litwy i Ukrainy. Kozacy odrzucili umowę1660 – kontynuacja wojny
SKUTKI
Rozejm andruszowski (1667)Ukraina podzielona pomiędzy RON oraz Imperium Moskiewskie wzdłuż DniestruPaństwa zawarły przymierze przeciw Tatarom i Turkom
9. Potop szwedzki – II wojna północna – wojna o dominację na Morzu Bałtyckim (1655 – 1660)
PRZYCZYNY
Szwecja (Karol X Gustaw) pragnie opanować wybrzeża Bałtyku, wykorzystując osłabienie RON wojną z MoskwąPolska walczy o utrzymanie Prus Królewskich (Gdańsk) oraz chce odzyskać InflantyMoskwa walczy o dostęp do Bałtyku
PRZEBIEG
1655 – Szwedzi atakują Litwę oraz Wielkopolskę od strony Pomorza ZachodniegoZdrada szlachty na czele hetman wielki litewski Janusz Radziwiłł – przechodzą na stronę szwedzką, ponieważ obawiają się ataku moskiewskiegoUcieczka Jana Kazimierza na ŚląskSzwedzi niszczą i łupią krajObrona Jasnej Góry się PowiodłaSzlachta przechodzi pod komendę Stefana Czarnieckiego, który zastosował taktykę wojny szarpanej (partyzanckiej)Do Polski wraca Jan Kazimierz, składa śluby lwowskie (powierza swe królestwo Matce Boskiej)1657 – Prusy Książęce zyskują niezależność w zamian za nieudzielanie poparcia Szwedom
SKUTKI
1660 – pokój w Oliwie Rzeczpospolita traci InflantyJan Kazimierz zrzeka się tytułu króla Szwecji
R. Wiliams: „culture jest jednym z najbardziej wieloznacznych, skomplikowanych wyrażeń w języku angielskim. Bo jego znaczenie nieustannie ulega zmianie, modyfikacjom i rozproszeniu” (Keywords: a Vocabulary of Culture and Society).
Kultura może obejmować:
„Szekspira, ale także komiksowego Supermana, oprę ale i futbol amerykański, problem kto zmywa naczynia w domu […]. Istnieje coś takiego jak kultura twojej ulicy, twojego miasta, kraju, ale i kulturę znajdziemy też na drugim końcu świata. Dzieci, nastolatki, dorośli i emeryci – wszyscy oni mają własną kulturę, zarazem jednak mogą uczestniczyć w kulturze wspólnej[1].
Edward Burnett Tylor , sformułował swoją definicję, opartą na wzorach niemieckiej etnografii i historiografii, analogiczne do uniwersalistycznej koncepcji kultury:
„[…] kultura, czyli cywilizacja jest to złożona całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność’, prawa, obyczaje oraz inne zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako członków społeczeństwa”.
I tą drogą poszły później socjologia czy antropologia kulturowa.
DEFINICJA: Współczesne definicje skłaniają się ku rozumieniu kultury jako sposobu życia ukształtowanego przez wiedzę, prawa, zwyczaje, normy i przekonania charakterystycznego dla danego społeczeństwa lub grupy społecznej.
Kultura w szerokim rozumieniu jest całokształtem duchowego i materialnego dorobku społeczeństwa. A więc będzie to ogół wytworów ludzkich – materialnych i niematerialnych (mentalnych).
2. W jaki sposób można określać kulturę?
Wartościujący (zawiera ocenę kultur poszczególnych zbiorowości ludzkich. Kultura podlega rozwojowi, zjawisko stopniowalne)
Opisowy (neutralny) zespół wielu zróżnicowanych zjawisk, których wzajemne powiązania i uwarunkowania mogą być przedmiotem opisu i analizy, ale nie wartościowania.
3. Rodzaje kultury
a. kultura narodowa – elementy kultury specyficzne dla danego narodu
b. kultura wysoka (elitarna) – adresowana do obiorców odpowiednio przygotowanych
c. kultura masowa (popularna) – skierowana do szerokiego grona odbiorców
d. kultura ludowa – jest spuścizną społeczeństw tradycyjnych – została ukształtowana przez niższe warstwy społeczne – charakteryzuje się religijnością, przywiązaniem do tradycji i rytuałów
e. kręgi kulturowe (cywilizacyjne) – obejmują wiele kultur sąsiadujących ze sobą
4. Trwałe składniki kultury są przekazywane z pokolenia na pokolenie w wyniku procesów socjalizacji, skłonności człowieka do naśladowania oraz dzięki przymusowi społecznemu.
5. Formy przekazywania i przyswajania kultury wg Margaret Mead
a. kultura postfiguratywna – głównym źródłem wzorców jest pokolenie starsze
b. kultura konfiguratywna głównym źródłem wzorców są rówieśnicy
c. kultura prefiguratywna – ważnym źródłem wzorców staje się pokolenie najmłodsze
6. Źródła zmian w kulturze
a. dyfuzja kulturowa – wzajemne oddziaływanie i przenikanie współistniejących kultur
b. kontestacja społeczna – odrzucenie obowiązujących norm i zastępowanie ich nowymi
c. polityka państwa
d. postęp naukowo-techniczny
e. przemiany gospodarcze
6. Wpływ globalizacji na kulturę
a. unifikacja kultury w skali światowej
c. czy kultury lokalne w związku z tym zanikną?
Niektóre narody, grupy etniczne i społeczności lokalne bardzo dbają o potrzymanie własnej odrębności kulturowej.
[1] E. Baldwin, B. Longhurst, S. Mc Cracken, M. Ogborn, G. Smith. Wstęp do kulturoznawstwa. Przeł. M. Kaczyński, J. Łoziński, T. Rosiński. Poznań 2007, s. 24.
System strasburski jest systemem ochrony praw człowieka w Europie. Najważniejsze elementy to: –Europejska konwencja praw człowieka – EKPCz (Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności) -Europejski Trybunał Praw Człowieka (ETPCz)
W Europejskim Trybunale Praw Człowieka (1949) zasiada 47 państw należących do Rady Europy (siedziba w Strasburgu). Rada Europy jest międzynarodową organizacją rządową, skupiającą państwa demokratyczne.
Zadania Europejskiego Trybunału Praw Człowieka: -ochrona praw człowieka (np. ochrona mniejszości narodowych, etnicznych, językowych, religijnych, kulturalnych, imigrantów, uchodźców, azylantów itp.)
Jak złożyć skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka?
