2. Czym jest demokracja? * gr. demos, krathos <lud, rządzenie> *czym jest demos? -zakłada udział obywateli w rządach *wartości demokratyczne -wolność -równość -sprawiedliwość
Formy demokracji 1. bezpośredniej a. referendum -głosowanie obligatoryjne(referendum konstytucyjne z 1997)/fakultatywne (wynika z inicjatywy władz) -rozstrzygające/konsultacyjne -ogólnopaństwowe/lokalne b. plebiscyt (np. na Śląsku w 1921 r.) c. inicjatywa ludowa (obywatelska)
2.pośrednia a. przebieg wyborów reguluje Kodeks wyborczy b. prawo wyborcze – czynne prawo wyborcze – udział w głosowaniu – bierne prawo wyborcze – kandydowanie c. cztery podstawowe zasady demokratycznego prawa wyborczego – zasad powszechności – zasada równości – zasada bezpośredniości – zasada tajności głosowania
Kiedy demokracja działa? -partycypacja obywateli – aktywne uczestnictwo obywateli w życiu publicznym. Formy partycypacji: -informowanie, -konsultowanie, -współdecydowanie
Wybory: – muszą się odbywać wolne wybory aby ustrój demokratyczny mógł funkcjonować (demokracja pośrednia) -pozwalają na wyłonienie własnego przedstawicielstwa -mają funkcję kontrolną -przeprowadzane przez Państwową Komisję Wyborczą
Prawo wyborcze – określa zasady przeprowadzenia wyborów. Konstytucja: -np. o wyborach do sejmu i senatu mówi w artykułach 96 – 101 -np. o wyborach prezydenta RP mówi w artykułach 127-130 -art. 127 – określa wybory
Reguły przeprowadzania wyborów – cztery przymiotniki wyborcze: -zasada powszechności -zasada równości -zasada bezpośredniości -zasada tajności głosowania
System wyborczy – sposób przeprowadzania głosowań i obliczania ich wyników -większościowy – mandat uzyskuje ten kandydat, który w danym okręgu uzyskał w czasie wyborów największą liczbę głosów. (wybory do Senatu) -proporcjonalny- głosy oddane na poszczególnych kandydatów są przeliczane na mandaty. Dana partia otrzyma proporcjonalnie tyle mandatów, ile uzyskała głosów poparcia w wyborach. (wybory do Sejmu)
Postawy wyborców wobec wyborów: -partycypacja wyborcza – udział w głosowaniu wynikający ze świadomej decyzji wyborcy -absencja niezawiniona – zaistniały okoliczności niezależne od wyborcy, skutkujące brakiem udziału w głosowaniu (zdarzenia losowe, niepełnosprawność, inwalidztwo, błędna organizacja wyborów, np. pominięcie w spisie) -absencja zawiniona – świadoma rezygnacja z udziału w głosowaniu – protest przeciw działaniu władz, brak zainteresowania polityką, przekonanie że jeden głos nie ma znaczenia
Rolnictwo – podstawa gospodarki a. Stan chłopski: – wykształcenie się gospodarki feudalnej -chłopi stali się poddanymi w wyniku nadań lennych i immunitetów – są zależni od swojego pana -odrabiali pańszczyznę i zobowiązani byli do dostarczania danin i posług w zamian za użytkowanie ziemi.
Życie codzienne na wsi
Przemiany w rolnictwie (XI – XIII w.) -narzędzia drewniane zastępowano żelaznymi -radło zastąpiono pługiem koleśnym -upowszechniono stosowanie żelaznej brony -kosy zastępowano sierpami -zastosowano chomąto -zastosowanie trójpolówki -młyny wodne i wiatraki -klasztory przyczyniły się do upowszechniania nowych rozwiązań
Źródło: Vademecum Operon 2013
SKUTKI: -zwiększyła się produkcja żywności -nastąpił wzrost liczby ludności -nasiliła się akcja kolonizacyjna
Procesy osadnicze – kolonizacja a. przyczyny: -zwiększenie liczby ludności w pełnym średniowieczu zmusza do szukania nowych ziem pod uprawę (w kierunku Europy Środkowo-Wschodniej) -panowie feudalni zaczęli szukać nowych obszarów pod uprawę roli (lasy, nieużytki) b. akcje osadnicze i lokacje (zakładanie wsi zgodnie z określonymi zasadami) -każdy chłop otrzymywał taką samą ilość ziemi -wolnizna – okres, kiedy chłop był zwolniony z opłat, to czas na zagospodarowanie się -później płacił czynsz za dzierżawę ziemi -zasadźca – sołtys – stał na czele wsi – ma prawo założyć młyn i karczmę, reprezentuje wieś w stosunkach z panem feudalnym -prawo osadnicze było korzystne i dawało osadnikom możliwość dziedziczenia dzierżawy ziemi, stałą wysokość czynszu, samorząd wiejski
Skutki: -rozwój gospodarki towarowo-pieniężnej -zwiększenie się obszarów gruntów uprawnych, zmniejszenie nieużytków -prawo wychodu – ograniczenie poddaństwa osobistego chłopa – nadwyżki żywności wystarczyły do wyżywienia ludności miejskiej -rozwija się handel i rzemiosło -pojawienie się pieniędzy -rozwój miast
MIASTA Po upadku Cesarstwa rzymskiego załamanie gospodarcze – miasta upadają. W średniowieczu życie miejskie odbudowuje się.
Rozwój miast a) urbanizacja (X-XIII w.) -miasta zakłada się przy szlakach handlowych, w miejscach targowych, przy ośrodkach władzy świeckiej lub duchownej -to ośrodki życia handlowego, politycznego, gospodarczego, religijnego i kulturalnego -korzystano z infrastruktury miejskiej pozostałej po miastach starożytnych lub budowano nowe.
b. cechy miast średniowiecznych
-mury miejskie -domy mieszczan (kamienice, trzeba w górę je ciągnąć, bo mało miejsca) -zabudowa gęsta (pożary) -ratusz i rynek (waga miejska, pręgierz, sukiennice) -kościół (kościoły, klasztory, szpitale) -ulice przecinają się pod kątem prostym -ulice brukowane, brak kanalizacji,
c. ustrój miejski – mieszkańcy miasta są ludźmi wolnymi -na czele miasta stoją samorządy (kontrola finansów, administracja, handel, wymiar sprawiedliwości) z radą miejską (rajcowie miejscy z burmistrzem) -ława miejska (ma funkcje sądownicze) -miasta mają zróżnicowane prawa
d. społeczeństwo -patrycjat -pospólstwo -plebs + Żydzi
e. rzemiosło -powstają cechy – rzemieślnik musi do niego należeć, aby prowadzić warsztat (mistrz posiada zakład, w którym zatrudnia czeladników i uczniów), inaczej określa się go mianem partacza (czyli tego co jest poza cechem) -gałęzie rzemiosła: sukiennictwo, metalurgia, budownictwo… -cech ma za zadanie dbać o jakość wytwarzanych towarów, bronić swoich członków przed konkurencją, zapewniał bezpieczeństwo i nadawał uprawnienia mistrzowskie
f. handel -rozwijają się szlaki handlowe lądowe i morskie -miasta włoskie handlują z Lewantem (tereny zajęte przez Arabów i Turków) – najbogatsze tworzą miasta-państwa (republiki) np. Wenecja, Genua, Florencja -handel morski statki zwane kogami (duże statki kupieckie)
-glidie – zrzeszenia kupców – mają zapewnić bezpieczeństwo w czasie podróży i ograniczać możliwość handlu kupcom z innych miast -hanza – związek kupiecki stworzony na północy Europy (M. Bałtyckie i M. Północne) należało do niego wiele miast europejskich (Lubeka, Hamburg, Gdańsk, Kraków, Toruń, Wrocław, Ryga) – rozwija się gospodarka towarowo-pieniężna, zwiększa się ilość monet w obiegu
Włochy, srebrny grosz – Królestwo Neapolu i Sycylii – Robert I Mądry, XVI w. Źródło: https://wcn.pl/eauctions/181213/details/108053/Wlochy-grosz-gigliato-1312-1317Złoty Floren, Florencja – Aw: Lilia, LODOVICI REX, Rw: Św. Jan na wprost, S IOHANNES B Źródło: https://wcn.pl/eauctions/141030/details/31569/Polska-floren-1342-1353Złoty dukat wenecki (doża Michele Steno) Źródło: https://foto.wcn.pl/sklep/full/61099.jpg
-zaczynają rozwijać się pierwsze banki udzielające kredytów -do obrotu wchodzą weksle -prawo składu – każdy przybywający do miasta kupiec musi wyłożyć swoje towary -organizowane są jarmarki
A. Podaj nazwę dzielnicy, na terenie której w XIII w. lokowano najwięcej miast. B. Odwołując się do wiedzy pozaźródłowej, wyjaśnij, co było tego przyczyną.
Przez współczesne terytorium Polski przebiegała tzw. droga Via Regia, która biegła od Zgorzelca, przez Wrocław, Kraków i dalej w kierunku na Ruś. Mapa uwzględnia również szlak handlowy o charakterze południkowym, biegnący od Gdańska w kierunku na południe. Szlak ten dalej przebiegał przez Bramę Morawską, która stanowiła naturalne przejście pomiędzy Sudetami i Karpatami.
Pojęcie narodu jest pojęciem nowym (XVIII/ XIX w.), wykształconym w wyniku przemian gospodarczych i społecznych, które spowodowały wytworzenie się tożsamości narodowej.
Czym jest naród?
3. Problematyczne narody? -Kurdowie
Kurdowie w tradycyjnych strojach, 1873 r. domena publiczna
a. koncepcja etniczno-kulturalna (antropologiczna) – podstawą istnienia narodu wartości kulturowe i historyczne (Johann Herder)
b. koncepcja polityczna (polityczna)– podstawą kształtowania się narodu jest organizacja polityczna (Ernest Gellner)
5. Czynniki narodowotwórcze:
-język i pismo -terytorium (ojczyzna) -posiadanie własnego państwa -więzy krwi (wspólne pochodzenie) – świadomość narodowa – historia i tradycja – religia i wyznanie – kultura
ZADANIE
Zadanie opracowane przez wydawnictwo Nowa Era
6. Naród (etapy rozwoju idei narodu): – koncepcja narodu politycznego (warstwy uprzywilejowane) – np. Anglia, Francja – koncepcja narodu nowoczesnego (wszystkie warstwy społeczne) – np. Ukraina, Białoruś
WYMIEŃ 3 RÓŻNICE pomiędzy nimi w kategorii: a. ścieżki rozwoju b. lokalizacji c. cech charakterystycznych narodu
7. W którą koncepcję wpisuje się Polska? (X w., XVII w., XIX w.)
I. Polska za panowania Jana III Sobieskiego (1674-96): -odsiecz wiedeńska, plany odzyskania ziem utraconych -Polska liczy się na arenie międzynarodowej -nie podoba się to Prusom, Austrii i Rosji
Rzeczpospolita za panowania Jana III Sobieskiego. Źródło: https://static.epodreczniki.pl/portal/f/res-minimized/RRy6hHIcyLkMg/2/2fozKtimHmd1Iold5OUWczIYoFfuNDvO.jpg
II. Rządy Wettinów
1. August II Mocny:
August II Mocny domena publiczna
a. wstąpienie na tron Augusta II połączyło Polskę i Saksonię unią personalną b. wpływ wojny północnej (1700-1721) na sytuację w Polsce – August II Mocny zawarł sojusz z carem Piotrem I Wielkim przeciwko Szwecji – Szwedzi pokonali wojska rosyjskie i saskie i wkroczyli do Polski – 1704 r. zawarte zostały dwie konfederacje – warszawska (przeciw Augustowi II, detronizująca go) i konfederacja sandomierska (wierna mu, poprosiła o pomoc Piotra I Wielkiego) –> wojna domowa – ponieważ Szwedzi zajęli Saksonię, August II został zdetronizowany i wybrano na tron Stanisława Leszczyńskiego
Stanisław Leszczyński domena publiczna
– w 1709 r. Szwedzi ponieśli klęskę pod Połtawą i August II Mocny wrócił na tron polski –skutki III wojny północnej: osłabienie kraju, głód, epidemie, spadek pozycji na arenie międzynarodowej c. Sejm Niemy – August II Mocny dążył do wzmocnienia władzy królewskiej (a szlachta na to nie pozwala) – niezadowolona szlachta zawiązała konfederację tarnogrodzką i poprosiła o pomoc cara Piotra I, który wkracza na teren RON z armią rosyjską – spór został zakończony za pośrednictwem Rosji podczas tzw. Sejmu Niemego w 1717 r. – wojska rosyjskie miały nie dopuścić do zerwania sejmu d. znaczenie Sejmu Niemego – zapoczątkował ingerencję Rosji w sprawy polskie – osłabił władzę króla – ustalił liczbę wojska na bardzo niskim poziomie – 24 tys. żołnierzy (Prusy – 100 tys., Rosja nawet do 300 tys.) –pokazał, że nasze państwo nie radzi sobie z wewnętrznymi problemami, na czym skorzystają nasi sąsiedzi
2. Elekcja po śmierci Augusta II Mocnego: a. upadek znaczenia sejmu b. przejawy słabości państwa – państwo było bezsilne wobec samowoli magnatów – Polska nie mogła przeciwstawić się wpływom państw sąsiednich – na terytorium Polski stacjonowały obce wojska c. traktat trzech czarnych orłów – traktat Loewenwolda – 1732
Przymierze trzech czarnych orłów Źródło: https://static.prsa.pl/images/bc17a30d-ac2c-4873-be13-7fe5070f044c.jpgŹródło: https://pbs.twimg.com/media/EhyyBncXgAAHGCx.jpg
d. podwójna elekcja – August III (Fryderyk, elektor saski, syn poprzedniego króla – był popierany przez sąsiadów polskich) – Stanisław Leszczyński (poparty przez szlachtę polską oraz Francję) e. ostatecznie przy pomocy Rosji na tronie osadzono Augusta III (potwierdził to sejm pacyfikacyjny – sejm walny, który miał uspokoić sytuację w Polsce)
3. Rządy Augusta III a. sejmy zrywane wskutek Liberum veto b. do głosu doszły dwa obozy magnackie: Potoccy oraz Familia Czartoryskich i Poniatowskich (poparcie dla Rosji) c. państwa ościenne dążą do utrzymania anarchii w RON d. gospodarka w złej kondycji e. zaczyna pojawiać się ksenofobia (1733 – pozbawienie praw dysydentów) a szlachta się zamyka w swojej grupie, nie chcą żadnych reform f. potrzeba reform, ale obozy polityczne wzajemnie się blokują (bo głosy ubogiej szlachty są podkupywane)
Sanacja – od łac. Sanatio – uzdrowienie – nazwa okresu historii Polski w latach 1926 – 1939 , w którym władzę sprawował Józef Piłsudski i jego zwolennicy (obóz propiłsudczykowski). Nazwa okresu jest związana z hasłem „uzdrowienia” państwa polskiego, do którego nawoływał J. Piłsudski.
Dlaczego? – Piłsudski wycofał się z życia politycznego -rządy parlamentarne były niestabilne -kryzys gospodarczy -trudne położenie Polski na arenie międzynarodowej (np. układ radziecko-niemiecki w Rapallo, a potem traktat z Locarno)
– powołanie drugiej CHJENY (rządu Chjeno-Piasta) z Wincentym Witosem na czele. -przygotowano przewrót polityczny (zamach stanu, przewrót majowy) mający na celu objęcie władzy przez marszałka Piłsudskiego
wykresy i tabele zaczerpnięto ze strony: https://slideplayer.pl/slide/13897184/
Transformacja ustrojowa – zmiany zapoczątkowane w Polsce u schyłku PRL’u i w pierwszych latach Rzeczpospolitej Polskiej, dążące do budowy wolnego rynku oraz demokratyzacji życia społecznego.
Polskie konstytucje:
3 maja 1791 – Ustawa Rządowa (Konstytucja 3 maja) 1807 – Konstytucja Księstwa Warszawskiego 1815 – Konstytucja Królestwa Polskiego 1919 – Mała Konstytucja 17 marca 1921 – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (konstytucja marcowa) 23 kwietnia 1935 – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (konstytucja kwietniowa) 1947 – Mała Konstytucja 1952 – Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1992 – Mała Konstytucja 2 kwietnia 1997 – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
Budowa: 1. Preambuła 2. Rozdział I – zawiera m. in. zasady ustroju politycznego, gospodarczego, społecznego państwa oraz podkreśla symbolikę narodową. 3. Rozdział II – katalog obowiązków, praw i wolności obywateli oraz mechanizmy ich ochrony 4.Rozdział III zawiera katalog źródeł prawa obowiązującego w Rzeczypospolitej oraz sposób ich wydawania 5.Rozdziały IV – IX – określają kompetencje najwyższych organów władzy 6. Rozdział X – dotyczy finansów publicznych, zasad nakładania podatków i procedury uchwalania ustawy budżetowej 7. Rozdział XI określa zasady postępowania w sytuacjach szczególnych zagrożeń 8. Rozdział XII określa procedury zmian konstytucji 9. Rozdział XIII zawiera przepisy przejściowe i końcowe
Podział redakcyjny: Rozdziały –> Artykuły –> Ustępy –> Punkty
Czym różni się konstytucja od innych aktów prawnych? a. Szczególna treść b. Szczególna moc prawna c. Szczególna forma
Zasady ustrojowe zawarte w konstytucji: – zasada demokratycznego państwa prawnego (np. artykuł 1. i 7. ) – zasada unitarnej formy państwa (art. 3) -zasada zwierzchności Narodu (art. 4). Naród w konstytucji rozumiany jest jako ogół obywateli. – zasada podziału władzy (art. 10) (podział i równowaga władz – zasada pluralizmu politycznego i społecznego (art. 11 i 12) – zasada republikańskiej formy rządów nie została zawarta wprost. Znajduje swój wyraz w oficjalnej nazwie państwa – Rzeczpospolita Polska. W języku polskim słowo rzeczpospolita jest odpowiednikiem słowa republika. – zasada decentralizacji władzy państwowej i samorządności (art. 15 i 16)
I. Wykluczenie społeczne to sytuacja polegająca na tym że obywatel nie może w pełni uczestniczyć w ważnych aspektach życia społecznego.
1. Główne źródła (i skutki) wykluczenia społecznego: a. niskie pochodzenie b. niski poziom wykształcenia c. bezrobocie d. niski status społeczny e. niekorzystne miejsce zamieszkania f. zły stan zdrowia g. kryminalna przeszłość h. nieakceptowany w danym społeczeństwie styl życia i. uzależnienia
Kto w największym stopniu jest zagrożony wykluczeniem społecznym?
2. Ubóstwo –
II.Bezrobocie – stan bezczynności zawodowej osoby w wieku produkcyjnym, niemogącej znaleźć zatrudnienia, mimo gotowości i zdolności do podjęcia pracy oraz starań w jej znalezieniu.
1.Rodzaje bezrobocia według jego źródeł: a. bezrobocie frykcyjne b. bezrobocie technologiczne c. bezrobocie strukturalne d. bezrobocie koniunkturalne e. bezrobocie sezonowe
2.Metody zwalczania bezrobocia a. metody aktywne – działania na rzecz tworzenia nowych i zachowania istniejących miejsc pracy – szkolenia dla bezrobotnych – tworzenie warunków do rozwoju małej przedsiębiorczości
b. metody pasywne – zasiłki i pomoc socjalna dla bezrobotnych – obniżanie wieku emerytalnego oraz wydłużanie obowiązku szkolnego – dzieleni miejsc lub czasu pracy
III. Opieka społeczna w Polsce Zapewnia ją administracja rządowa i samorządowa. Przeznaczona dla osób dotkniętych ubóstwem, bezdomnością, bezrobociem, niepełnosprawnością, długotrwałą chorobą, sieroctwem.
1. Formy pomocy – działania na rzecz przeciwdziałania kryzysowi rodziny a. wsparcie finansowe dla rodzin najuboższych b. rozwiązania ułatwiające godzenie rodzicielstwa z pracą zawodową (urlopy opiekuńcze i wychowawcze) c. udogodnienia podatkowe (wspólne opodatkowanie małżonków; ulgi podatkowe) d. rozbudowa infrastruktury zaspokajającej potrzeby rodzin (żłobki, przedszkola, szkoły)
2. Działania na rzecz przeciwdziałania bezrobociu -wypłacanie zasiłków -funkcjonowanie urzędów pracy (pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe, szkolenia zawodowe, podnoszenie kwalifikacji, prace interwencyjne, wypłacanie pożyczek z Fuduszu Pracy
3. Działania na rzecz przeciwdziałania przestępczości 4. Działania zmierzające do ograniczenia problemu mieszkaniowego 5. Działania na rzecz poprawy opieki zdrowotnej a. programy badań profilaktycznych b. ułatwienia w dostępie do specjalistów
IV. Edukacja 1. Polski system edukacji I etap – kl.1 – 3 szkoły podstawowej II etap – kl. 4 – 8 szkoły podstawowej III etap – szkoła średnia IV etap – szkoła wyższa
2. Polityką edukacyjną zajmuje się Minister Edukacji Narodowej: -decyzje o obowiązkowych treściach nauczania zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego i zawodowego -dopuszczanie podręczników do użytku -określanie warunków wykonywania zawodu nauczyciela -ministerstwu podlegają kuratoria oświaty (zarządza nimi województwo), które sprawują nadzór pedagogiczny nad placówkami edukacyjnymi -zadaniem nauczyciela jest realizacja wymagań opisanych w podstawach programowych -dyrektorzy szkoły zarządzają placówkami edukacyjnymi -placówki oświatowe są prowadzone przez samorząd terytorialny (gmina zarządza szkolnictwem podstawowym, powiat szkołami ponadpodstawowymi) -po zdaniu matury uczeń może kontynuować naukę na studiach wyższych -system boloński (studia licencjackie/inżynierskie + studia magisterskie+ studia doktoranckie; niektóre kierunki są prowadzone jako jednolite studia magisterskie -np. prawo, medycyna, psychologia, aktorstwo) -kształcenie ustawiczne – kształcenie osób dorosłych, które uzyskały wykształcenie ale podnajmują działania na rzecz zdobycia następnych kwalifikacji i umiejętności
Polityka zagraniczna Japonii -dążenie do utworzenia imperium – kryzys gospodarczy –> „Azja tylko dla Azjatów”- dążenie do wyparcia mocarstw kolonialnych z Azji (mocarstw europejskich)- w latach 20 – 30 XX w. – ekspansja na terenie Chin (Mandżukuo). – w roku 1933 wystąpienie z Ligii Narodów. -zahamowanie dążeń imperialistycznych przez ZSRR (pomoc udzielona Chinom).
Wojna włosko-etiopska (abisyńska) 1935 – 1936 – Włochy dążą do odtworzenia Imperium Rzymskiego (chcą zamknąć Morze Śródziemne w granicach imperium) – Etiopia była niepodległym państwem – w praktyce Europa i Stany nie pomogły
Zbrojenia Niemiec i remilitaryzacja Nadrenii w 1936 r.
Hiszpańska wojna domowa 1936 – 1939 -przejęcie władzy przez gen. Francisco Franco
Oś „Berlin – Rzym – Tokio” -powstanie 25.10.1936 r. (układ dotyczył pomocy Franco, zwalczanie Kominternu (Międzynarodówka Komunistyczna – mają propagować idee komunizmu w innych państwach, potem Kominform) , Rzesza dąży do zdobycia kolonii, Włochy nie chcą być izolowane)
Anschluss Austrii – 12 marca 1938
Kryzys sudecki – Konferencja monachijska „Hitler Háchę wziął pod pachę, zabrał na kiełbachę, A Hácha z tej uciechy oddał mu całe Czechy.”
Polityka Józefa Becka w latach 30. XX w. -polityka równowagi -25.07.1932 – pakt o nieagresji z ZSRR (do 1944) -26.01. 1934 – deklaracja o niestosowaniu przemocy z III Rzeszą -polityka appeasementu w obliczu łamania postanowień traktatu wersalskiego przez Hitlera -Beck zbliżył się do Niemiec (krytyka międzynarodowa, zajęcie Zaolzia, Spiszu i Orawy) -Propozycje Joachima von Ribbentropa
II. Bezpośrednie przyczyny – rok 1939: 1. rozpad Czechosłowacji – 15 marca – utworzenie Protektoratu Czech i Moraw 2. żądania wobec Polski – 21 marca – to co wcześniej chcieli po dobroci, teraz siłą 3. zajęcie Kłajpedy – 23 marca 4. 6 kwietnia – Wielka Brytania udziela Polsce gwarancji niepodległości na wypadek agresji niemieckiej 5. 28 kwietnia III Rzesza wypowiada pakt o nieagresji 6. 5 maja Józef Beck oficjalnie odrzuca niemieckie żądania 7. próba stworzenia koalicji antyfaszystowskiej nie powiodła się 8. pakt Ribbentrop-Mołotow a. 23 sierpnia 1939 – pakt o nieagresji b. 28 września 1939- traktat o granicach i przyjaźni
„Pogłoski o małżeństwie Hitlera sprawdziły się” Źródło: https://lh3.googleusercontent.com/Ny7f7q7BT8RYoa0KxyGaGOhi_AYmNhI5R78NlkhBQhmr_dsb46o4HPrrNPB6TvI
9. 25 sierpnia 1939 – oficjalne gwarancje dla Polski
III. Wybuch wojny
Niemiecki plan ataku na Polskę „Fall Weiss”. -„Blitzkrieg”– wojna błyskawiczna – atak z dwóch stron od północy z Pomorza Zachodniego i Prus oraz z południa ze Śląska i Słowacji.
Polski plan obrony „Zachód” zakładał powstrzymanie sił niemieckich w pasie granicznym przez 3 dni. Trzeciego dnia wojny Francja i Wielka Brytania miały wypowiedzieć Niemcom wojnę, a 15 dnia rozpocząć działania wojenne. Naczelnym Wodzem był marszałek Edward Rydz-Śmigły.
Układ sił (udział wydatków zbrojeniowych Polski i Niemiec w dochodzie narodowym 1936 – 1939)* POLSKA (mld zł)” -dochód narodowy: 48,00 -wielkość wydatków zbrojeniowych: 4,03 -% dochodu narodowego: 8,4
3. Wybuch wojny. a) prowokacja gliwicka – 31 sierpnia 1939 r. b) 1.09.1939 r. – wojnę rozpoczął nalot na miasto Wieluń o 4.40. Pancernik „Schlezwig-Holstein” o 4.45 rozpoczął ostrzał Westerplatte. Zaatakowano Pocztę Polską w Gdańsku, Hel, port w Gdyni. c) bitwa graniczna do 3.09 d)bitwy o „front środkowy” 7 – 17.09
4. Agresja ZSRR i opuszczenie kraju przez rząd polski – 17.09 -wkroczyli bez wypowiedzenia wojny -pretekst: opieka nad ludnością ukraińską i białoruską -marszałek Rydz-Śmigły wydał dyrektywę w której nakazał wycofać się na Rumunię i Węgry oraz nie prowokować Armii Czerwonej -atak był zaskoczeniem, nie spodziewano się ataku ze wschodu -28.09 kapitulacja Warszawy
5. Dogaszanie walk – do 5.10 (bitwa pod Kockiem)
6. Ocena kampanii wrześniowej
Źródło: http://www.wlaczpolske.pl
Inf. za: *A. Czubiński, Najnowsze dzieje Polski 1914 – 1983, W-wa, 1987, s. 255. **A. Czubiński, Najnowsze dzieje Polski 1914 – 1983, W-wa, 1987, s. 256-57.
II WOJNA ŚWIATOWA – przebieg
ZSRR atakuje Finlandię – wojna zimowa
Litwa, Łotwa i Estonia tracą niepodległość.
Hitler atakuje Danię i Norwegię. Następnie na Belgię, Holandię i Luksemburg oraz Francję.
Bitwa o Anglię
Benito Mussolini
Atak Niemiec na ZSRR
USA przystępuje do wojny
8 maja 1945 – zakończenie wojny w Europie
Hiroszima i Nagasaki – 2 września 1945 – zakończenie II wojny światowej na świecie
Przypomnij, jakie były losy Niemców i Rosjan w I wojnie światowej – uzupełnij tabelę.
Państwo
Blok militarny, do którego państwo należało
Wynik wojny
Postawa ludności pod koniec wojny
Rosja
Niemcy
I. Totalitaryzm – ustrój, w którym państwo stara się kontrolować całe życie obywateli. W okresie międzywojennym powstały dwa państwa totalitarne: III Rzesza (państwo faszystowskie) i ZSRR (państwo komunistyczne)
Cechy: -podporządkowanie jednostki państwu -system monopartyjny -wódz na czele państwa -całe życie społeczne i polityczne podporządkowane partii -propaganda -indoktrynacja -aparat bezpieczeństwa -militaryzm -likwidacja opozycji
domena publiczna
II. Sytuacja u schyłku I wś. i w pocz. Republiki Weimarskiej (1919-1933). 1. Przewrót polityczny w Niemczech w XI 1918 r. a. abdykacja Wilhelma II b. objęcie władzy przez Radę Pełnomocników Ludowych – Friedrich Ebert (SPD) c. stłumienie przewrotu komunistycznego zorganizowanego przez Związek Spartakusa – Róża Luksemburg i Karol Liebknecht
d. obrady Zgromadzenia Narodowego w Weimarze – stąd nazwa Republika Weimarska
e. wybór Friedricha Eberta na pierwszego prezydenta
II. Niemcy w latach 20. XX wieku 1. Kryzys powojenny. a. bezrobocie b. hiperinflacja c. reformy gospodarcze Gustava Stresemanna – 1923 r.
2. Napięta sytuacja wewnętrzna a. krytyka socjaldemokratycznego rządu zarówno ze strony monarchistów i nacjonalistów jak i komunistów b. działalność bojówek komunistycznych i Freikorpsów c. załamanie gospodarki podczas wielkiego kryzysu gospodarczego (1929-1935)
III. Narodziny nazizmu. 1. Powstanie Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP)
2. dążenie do złamania „dyktatu wersalskiego”
3. doktryna faszyzmu: a. „Mein Kampf” Adolfa Hitlera b. „Mit XX wieku” Alfreda Rosenberga c. cechy faszyzmu: – nacjonalizm – rasizm (antysemityzm) – antykomunizm – antydemokratyzm – teoria przestrzeni życiowej
IV. Droga Hitlera do władzy:
1. Adolf Hitler staje na czele Niemieckiej Partii Robotniczej (1919) – przekształci ją w NSDAP.
2. Pucz monachijski – 1923
3. Wzrost wpływów NSDAP podczas wielkiego kryzysu gospodarczego (1929-1933). a. utworzenie bojówek partyjnych SA (Oddziały Szturmowe) – Ernst Röhm b. zwycięstwo w wyborach parlamentarnych w 1932 r. – NSDAP (Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników) c. powierzenie przez prezydenta Paula von Hindenburga funkcji kanclerza Adolfowi Hitlerowi – 30 I 1933 r.
4.Następnie rozwiązanie parlamentu – wybory w marcu
5.Pożar Reichstagu – 27 II 1933 -pretekst do ograniczenia praw obywatelskich
Podaj stosowaną w historiografii nazwę wydarzenia, które zostało upamiętnione na znaczku pocztowym. Odpowiedź uzasadnij, przywołując dwa argumenty.
3. Prześladowania Żydów: – ustawy norymberskie (1935 r.) – ograniczenie praw obywatelskich ludności żydowskiej – „noc kryształowa” – pogromy żydowskie (9 XI 1938 r.)
Wybite okno sklepu żydowskiego, które zostało zniszczone w czasie Nocy Kryształowej., 1938, fotografia, domena publicznaa. Podaj nazwę ideologii obecnej w życiu społeczno-politycznym Niemiec, o której świadczy napis na ławce przedstawionej na fotografii. b. Zaznacz poprawne dokończenie zdania i uzasadnij swój wybór. Fotografia mogła zostać wykonana najwcześniej w roku A. 1918. B. 1932. C. 1935. D. 1939.
4. Militaryzacja kraju 1. Przywrócenie obowiązkowej służby wojskowej – 1935 r.
2. Rozbudowa Wehrmachtu
3. Odtwarzanie rodzajów broni zabronionych przez traktat wersalski: – lotnictwa – broni pancernej – pancerników i okrętów podwodnych
5. Gospodarka i kultura III Rzeszy a. Kontrola państwa nad formalnie prywatną gospodarką b. Rozbudowa przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego c. Budowa autostrad
1. Geneza a. sytuacja na Bliskim Wschodzie – agresywna polityka Turków seldżuckich – zagrożenie Bizancjum – konieczność obrony chrześcijaństwa przed ekspansją islamską
b. krucjaty podnoszą autorytet Kościoła (walka z papiestwem o inwestyturę) to idea świętej wojny
c. motywacje uczestników krucjat: – nadzieja na zdobycie nowych ziem i bogatych łupów wojennych – obietnica zbawienia – odpust dla uczestników krucjaty
2. Krucjaty
a. apel papieża Urbana II na synodzie w Clermont – 1095 r. b. krucjata „ludowa” – 1096 r.
b. pierwsza krucjata rycerska (1096-1099 r.) – udział 40-60 tys. rycerzy – sukcesy i utworzenie państw (hrabstwa Edessy, księstwa Antiochiii księstwo Trypolisu) – zdobycie Jerozolimy – 1099 r. i utworzenie Królestwa Jerozolimskiego
Gotfryd z Bouillon w dniu 22 lipca 1099 został wybrany na króla Jerozolimy, domena publiczna
c. druga krucjata (1147-1149 r.) – sukcesy Turków i Arabów – utrata Jerozolimy przez krzyżowców – 1187 r. – w rękach krzyżowców pozostały tylko Tyr, Trypolis oraz Antiochia
d. Trzecia krucjata (1189-1192 r.) – udział władców: cesarza Fryderyka II Barbarossy, króla Anglii Ryszarda Lwie Serce, króla Francji Filipa II Augusta – zdobycie Akki
e. kolejne krucjaty nie odniosły już tak dużych sukcesów i zatraciły swój prawdziwy sens.
-krucjata dziecięca – 1292 r. – upadek Akki – ostatniej twierdzy krzyżowców w Ziemi Świętej – koniec krucjat
CZĘŚĆ II – INSTRUKCJA
Zapoznaj się z treścią podręcznika s. 190 – 196. A następnie uzupełnij notatkę oraz przepisz ją do zeszytu.
3. Powstanie zakonów rycerskich (proszę znaleźć informacje, czym te zakony się zajmowały – nie musisz tych informacji zapisywać, po prostu przeczytaj): a. templariusze – 1118 r. (lub 1119 r.) b. joannici – 1154 c. Krzyżacy – 1191 r.
Od lewej: Zakon Rycerski Grobu Bożego w Jerozolimie (bożogrobcy), Zakon Krzyżacki, Templariusze, Zakon Maltański (joannici), Zakon Złotego Runa
d. zasady: – podlegały wyłącznie papieżowi – bracia składali zwykłe śluby zakonne – walka z niewiernymi – budowali szpitale, opiekowali się chorymi i biednymi
