Dzień: 2022-02-10

I. Na początek przypomnij sobie następujące pojęcia:

STRATYFIKACJA SPOŁECZNA (SOCIAL STRATIFICATION)
WARSTWY SPOŁECZNE (SOCIAL LAYERS)
RUCHLIWOŚC SPOŁECZNA (SOCIAL MOBILITY)
SPOŁECZEŃSTWO OTWARTE (OPEN SOCIETY)
SPOŁECZEŃSTWO ZAMKNIĘTE (CLOSED SOCIETY)

CEL: Dowiesz się jakie nierówności występują w społeczeństwie i do czego mogą prowadzić.

Idea równości powinna być fundamentem ustroju demokratycznego. Konstytucja przecież gwarantuje wszystkim obywatelom prawo do równego traktowania przez władze publiczne oraz zakazuje dyskryminacji z jakichkolwiek przyczyn. A jednak, wielu z nas uważa, że nierówności społeczne w Polsce występują. Zarówno na płaszczyźnie prawa jak i ekonomii.

II. Zapoznaj się z filmem (przede wszystkim 10 ostatnich minut – część „EGALITARYZM”):

III. NIERÓWNOŚCI SPOŁECZNE (social inequalities)

1.Nierówność społeczna – zjawisko nierównego podziału dóbr cenionych w społeczeństwo. / the phenomenon of unequal distribution of valued goods in society.

2. Źródła nierówności społecznych / sources, social factors of social inequality:
a. władza (authority)
b. dochody i majątek (Income and property)
c. prestiż (Prestige)
d. wykształcenie (Our education)
e. nierówne traktowanie  – dyskryminacja lub faworyzowanie grup lub jednostek (unequal life chances, discrimination, favoring groups or individuals)
f. uwarunkowania osobiste (talent, nabyte umiejętności i wiedza, poziom motywacji, pracowitość) – personal conditions

3. Poziom nierówności w społeczeństwie może być mierzony np. wskaźnikiem Giniego, który mierzy stopień koncentracji dochodu w społeczeństwie
–> im wyższa jest wartość wskaźnika, tym większe są dysproporcje w dochodach.

Gini coefficient – a statistical measure of economic inequality in a population.

„Naturalną wadą kapitalizmu jest nierówny podział bogactwa. Naturalną zaletą socjalizmu jest sprawiedliwy podział biedy”

4. Kontrowersje
a. Komunizm dążył do likwidacji nierówności społecznych
b. zwolennicy występowania nierówności uważają, że są one czynnikiem motywującym (mobilizacja społeczeństwa)
c. zbyt duże dysproporcje powodują hamowanie rozwoju
d. negatywnym aspektem jest nierówność szans życiowych – prawdopodobieństwo, że dany człowiek uzyska różne dobra cenione w społeczeństwie

5. Państwo przeciwdziała nierównościom społecznym:
a. progresywny podatek dochodowy
b. powszechny dostęp do edukacji
c. bezpłatny dostęp do służby zdrowia
d. system świadczeń społecznych

6. Konflikty i napięcia spowodowane nierównościami.
a. konflikt między pracodawcami a pracownikami
b. konflikt o władzę
c. pogłębianie się różnic religijnych narodowościowych i rasowych, które prowadzą do kolejnych konfliktów.

Materiał dodatkowy – dostępne są napisy polskie.

NOTATKA

1. Struktura społeczna w PRL:
   a. reforma rolna i nacjonalizacja przemysłu wprowadzona przez komunistów po II wś zdeterminowały strukturę społeczeństwa polskiego w tym okresie:
   -nomenklatura partyjna – elita Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej
   -inteligencja
   -robotnicy przemysłowi i rolni (PGR, spółdzielnie rolnicze) – najliczniejsza klasa społeczna,
   -chłopi (rolnicy indywidualni
   

2. Transformacja ustrojowa po 1989 r.
a. skutki przemian w początkach transformacji
– degradacja społeczna (social degradation)
– pogorszenie się jakości życia (worsening living standards)
-wzrost bezrobocia (rise in unemployment)
-inflacja (inflation)

b. reformy lat 90. XX w.
-prywatyzacja
-przywrócenie gospodarki wolnorynkowej
-demokratyzacja ustroju politycznego

c. adaptacja społeczna – przystosowywanie się społeczeństwa do nowych warunków
– nomenklatura –> klasa wyższa, wykorzystali proces prywatyzacji i się wzbogacili na własnej działalności gospodarczej
– inteligencja –> inwestycje zagraniczne
– robotnicy i chłopi –> tzw. small biznes
– duża emigracja o podłożu zarobkowym

3. Homo sovieticus – mentalność opierająca się na:
– brakiem inicjatyw, bierności
-roszczeniową postawą w stosunku do władzy
-niechęcią do zmian
-grozi im marginalizacja – wykluczenie ze społeczeństwa

4. Proces dyferencjacji inteligencji (zróżnicowania):
-to zbiorowość ludzi wykonujących pracę umysłową lub twórczą, wyróżniają się wysokimi walorami intelektualnymi i moralnymi
-etos inteligencji – poczucie obowiązku wobec całego społeczeństwa oraz odpowiedzialność za jego rozwój

5. Struktura współczesnego społeczeństwa polskiego
a. struktura klasowa:
– klasa wyższa
– nowa klasa średnia
– klasa średnia
– klasa niższa

b. kategorie społeczno-zawodowe:
– wyżsi kierownicy, urzędnicy i specjaliści
– specjaliści średniego stopnia
– pracownicy biurowi
– pracownicy handlu i usług
– średni i mali właściciele
– robotnicy wykwalifikowani
– robotnicy niewykwalifikowani
– chłopi i robotnicy rolni

PORÓWNANIE STRUKTURY SPOŁECZEŃSTWA PRL I WSPÓŁCZESNEGO

Praca domowa „Praca z lekturą” s. 121



Materiał dodatkowy:

https://pie.net.pl/wp-content/uploads/2019/06/PIE-Polska_1989-2019.pdf