- Partia polityczna – dobrowolna organizacja dążąca do zdobycia i utrzymania władzy w państwie w celu realizacji swojego programu politycznego. (CEL-STRUKTURA ORGANIZACYJNA – PROGRAM)
Współczesne partie polityczne powstały wraz z rozwojem zachodnich systemów parlamentarnych (np. wigowie i torysi – Wlk. Bryt.) - Ewolucja partii politycznych
a. koterie arystokratyczne
– XVII i XVIII w.
– głównym celem zdobycie władzy przez arystokrację
– np. Familia Czartoryskich
b. kluby polityczne
– XVIII – XIX w.
– trzon stanowili posłowie zasiadający w parlamencie
– posiadały przywódców i program polityczny
– to ludzie o podobnych poglądach politycznych
– jakobini w rewolucyjnej Francji
c. partie masowe
– XIX w. – XXw.
– powstały w wyniku demokratyzacji prawa wyborczego
– miały program, rozbudowane struktury organizacyjne
– były nastawione na pozyskiwanie jak największej liczby członków
– partie komunistyczne, socjaldemokratyczne
d. partie wyborcze
– od poł. XX w
– nastawienie na wygrywanie wyborów
– współczesne partie
3. Struktura – hierarchiczna:
– organy lokalne podporządkowane centralnym, na szczycie prezes lub przewodniczący
– elita partyjna, aktywiści, pozostali zarejestrowani działacze
4. Funkcje
5. Program polityczny partii – zawiera opis celów, jakie partia zamierza realizować po zdobyciu władzy, i sposobów ich osiągania
6. Podział partii politycznych
a. ze względu na zróżnicowanie programowe i światopoglądowe:
– lewica
– prawica
– centrum
b. ze względu na ideologię:
– konserwatywne
– chrześcijańskie (chadeckie)
– liberalne
– socjalistyczne i socjaldemokratyczne
– komunistyczne
– ekologiczne
c. ze względu na stosunek do zasad konstytucyjnych państwa
– prosystemowe (konstytucyjne)
– antysystemowe (rewolucyjne)
+ partie protestu – nie kwestionują zasad demokratycznych ale chcą zmiany w wybranym obszarze
7. Diagram Nolana – David Nolan – podział sceny politycznej wg. dwóch osi ( 1. wolność osobista odnosi się do światopoglądu konserwatywnego i liberalnego; 2. wolność gospodarcza – różnica w postrzeganiu gospodarki od wolnego rynku do etatyzmu lub interwencjonizmu państwowego
Poniżej przykład na podstawie partii działających w 2017 r.
8. Podział socjopolityczny – spór między partiami odzwierciedla podziały polityczne i światopoglądowe w społeczeństwie.
– Europa Zachodnia (podział kulturowo-etniczny, socjoekonomiczny, religijny, konflikt centrum
-Europa Środkowo-Wschodnia (podział dotyczący transformacji ustrojowej, idei i tradycji narodowych, etatyzmu i wolnego rynku, związków z Kościołem i laicyzacji, wartości tradycyjnych i przemiany obyczajowej
Zadanie 2. s. 143 + Polityka bez ideologii