KRYZYS REPUBLIKI – I w.p.n.e.
- imperium szybko się rozwija (terytorialnie)
- jak zarządzać ziemiami?
- ziemie przejmują nobilowie (latyfundia) –> pracują tam niewolnicy
REFORMA BRACI GRAKCHÓW – 133 – 122 r. p.n.e. – reforma agrarna – ma ograniczyć łączenie majątków ziemskich w rękach nobilów i rozdać ziemię proletariuszom i chłopom – połączone z służbą wojskową
-Tyberiusz Grakchus – zamordowany przez przeciwników reform (optymatów)
-zwolennicy reform – popularzy – senat
-Gajusz Grakchus – kontynuował reformy, ale wywołały one zamieszki w Rzymie i popełnił samobójstwo
LUCJUSZ KORNELIUSZ SULLA – 82 – 79 r. p.n.e. – dyktator – kryzys republiki doprowadził do groźby wojny domowej (walki popularów z optymatami) . Dyktatorzy cieszyli się dużą władzą i poparciem armii – przejmowali władzę w państwie.
POWSTANIE SPARTAKUSA (73-71 r. p.n.e.)
-gladiatorzy –
-powstanie, które wybuchło w Kapui
-regularne starcia z wojskiem – upadek powstania
FIRST TRIUMVIRATE:
-Julius Caesar (namiestnik Galii), Pompey the Great (Hiszpania), and Marcus Crassus (Syria)
-porozumienia trzech osób sprawujących władzę
-60 r. p.n.e. – 53 r. p.n.e. – śmierć Krassusa – kłótnia pomiędzy pozostałymi –> Wzrosło znaczenie Gajusza Juliusza Cezara, który pokonał wodza Wercyngetoryksa w bitwie pod Alezją (52 r. p.n.e.) i przyłączył
Galię. Zdobył olbrzymie łupy i stał na czele wyszkolonej i wiernej mu armii. –> Wojna domowa – 49 r. p.n.e. – Rubikon (walki zakończyły okres republiki) „Alea iacta est”
JULIUSZ CEZAR
a. imperator – zwycięski wódz
b. dyktator – dożywotnio miał ten urząd
c. reformy:
–
–
d. idy marcowe –
Wojna domowa po śmierci Cezara :
a. II triumwirat (Second Triumvirate): Gajusz Oktawian (Octavianus – Caesar Augustus Octavianus) + Marek Antoniusz (Mark Antony) + Marek Lepidus (chcą ukarać sprawców) KONTRA zwolennicy republiki (43 r. p.n.e. – 36 r. p.n.e.)
b. bitwa pod Filippi – 42 r. p.n.e. – triumwirowie pokonali cezarobójców i podzielili między siebie władzę (Marek Antoniusz – Galia, Oktawian – Hiszpania, Lepidus – Afryka), a Italią mieli rządzić wspólnie.
Wojna domowa między członkami II triumwiratu:
a. rozpad triumwiratu – Lepidus usunięty przez Oktawiana i walka między dwoma pozostałymi
b. bitwa pod Akcjum – 31 r. p.n.e. – Oktawian wygrał, Marek Antoniusz samobójstwo.
KLEOPATRA – dynastia Ptolemeuszów (podział imperium Aleksandra), ostatnia królowa hellenistycznego Egiptu, z Cezarem miała Cezariona, romans z Markiem Antoniuszem.
GAJUSZ OKTAWIAN i ustanowienie CESARSTWA
a. pierwszy cesarz rzymski – Oktawian August
b. tytuły:
-August
-Cezar
-princeps senatus
-pontofex maximus
-uprawnienia trybuna ludowego, konsula i cenzora
c. ustrój cesarstwa:
Dzieje Cesarstwa Rzymskiego możemy podzielić na dwa okresy, biorąc pod uwagę system rządów, czyli ustrój:
-wczesne cesarstwo rzymskie – Oktawian August wprowadził ustrój pryncypatu, który polegał na zachowaniu pozorów republiki (komedia republiki)
-późne cesarstwo rzymskie – Dioklecjan w III w. wprowadził ustrój dominatu, czyli monarchię absolutną.
d. reformy Oktawiana:
–
–
–
Nastał okres zwany pax Romana – I w. p.n.e. – III w. n.e. – pokój wewnętrzny, rozwój gospodarczy. Potem koniec pax Romana i kryzys.
Nowa struktura społeczna:
-senatorowie – elita, zamożni, urzędy
-ekwici – kupcy i urzędnicy pełniący funkcje urzędnicze
-dekurioni – przedstawiciele administracji w prowincjach
-plebs – najbiedniejsi
-ludność wiejska i niewolnicy – najgorzej mieli
ROMANIZACJA –
OKRES DOMINATU:
-284 r. – Dioklecjan – przyjął tytuł dominus – „pan”
-293 r. – wprowadzenie tetrarchii – władzy czterech tetrarchów (rządzą dwaj cesarze -augustowie oraz dwaj zastępcy -cezarowie)
Władzę przejął Konstantyn Wielki, wprowadził jedynowładztwo i przeprowadził reformy:
–
–
–
Stolicę w 330 r. przeniósł do Bizancjum (potem Konstantynopol –> Istambuł –> aktualnie Stambuł).
Panowanie Teodozjusza Wielkiego (395 r.) – oficjalny podział cesarstwa na wschodnie i zachodnie.
-Wschód – Konstantynopol
-Zachód – Rawenna
UPADEK CESARSTWA ZACHODNIORZYMSKIEGO