During the Republic Rome began to expand territorially. This expansion was possible thanks to a very disciplined organized army.
Powstanie tak dużego państwa jak Rzym było długotrwałym
procesem.
I. W wyniku podbojów powstało ogromne państwo, które wymagało specjalnego sposobu zarządzania.
-podział na prowincje (Roman province), na których czele stoją namiestnicy prowincji (province was ruled by a Roman appointed as governor.).
-trudności ze zbieraniem podatków
-latyfundia (latifundium ) – wielkie własności ziemskie – pracują tam niewolnicy
-zróżnicowanie społeczne będzie prowadziło do walk pomiędzy różnymi grupami społecznymi
-będą potrzebne reformy administracyjne
-funkcjonowanie państwa oparte będzie o ciągłe podboje – co jeśli podboje nagle się skończą?
Przyczyny podbojów:
-chęć zdobycia łupów
-potrzeba zdobywania ziemi uprawnej
-pragnienie zdobycia przez wodzów prawa do triumfu
Triumf (triumph)- w antycznym Rzymie najwyższe wyróżnienie jakie otrzymywał wódz za swe zwycięstwa na polu walki, mające na celu uczczenie zwycięskiego wodza i jego żołnierzy.
2. Armia rzymska – koniec II w. p.n.e. – reformy Gajusza Mariusza
Początkowo forma pospolitego ruszenia, potem armia zawodowa (16 lat)
Legiony (legion) – podstawa armii rzymskiej, dzieli się na kohorty (cohorts) i centurie (centuries), walczy piechota
Żółw (tortoise formation) – szyk bojowy armii rzymskiej (was a type of shield wall (ściana składająca się z tarczy) formation used by the Roman legions during battles)
Legioniści (legionnaires) – żołnierz armii rzymskiej
Limes – umocnienia na rzymskich granicach
Wał Hadriana – umocnienia w Brytanii mające powstrzymywać ataki barbarzyńców
ETAPY PODBOJÓW RZYMSKICH (Phases of the expansion):
V w. p.n.e. – III w. p.n.e – Italia (Italian Peninsula) – pokonanie Etrusków, Italików i Greków.
III w. p.n.e. – II w. p.n.e. – Kartagina (Carthage) – wojny punickie – Punic wars
II w. p.n.e. – I w. p.n.e. – Świat Hellenistyczny (Hellenistic World) – Grecja, Macedonia, Azja Mniejsza, Bliski Wschód, Egipt
I w. p.n.e. – I w. n.e. – Ludy Barbarzyńskie – Galowie, Germanowie, Brytowie
II. Podboje Italii
1. Etruskowie, Latynowie
2. Wojny z Samnitami – podbój na początku III w. p.n.e. (III wojna samnicka) – środkowa Italia
3. Podbój poleis Wielkiej Grecji – greckich kolonii:
a. wojna z Tarentem
b. interwencja króla Epiru Pyrrusa („pyrrusowe zwycięstwo”, „Jeszcze jedno takie zwycięstwo i jesteśmy zgubieni”)
c. bitwa pod Herakleją – wycofał się.
d. Italia w pełni podbita w 264 r. p.n.e. zajęcie Volsinii
III. Wojny punickie:
The Punic Wars were a series of wars between 264 and 146 BC fought between Rome and Carthage.
Kartagina – państwo w Afryce Północnej (kolonizacja fenicka)
1. Pierwsza wojna punicka (264-241 r. p.n.e.)
a. rywalizacja o Sycylię
b. zwycięstwo Rzymian – 241 r. p.n.e.
c. zajęcie posiadłości kartagińskich na Sycylii, Korsyka, Sardynia
d. wypłata odszkodowania
2. Druga wojna punicka (218-201r. p.n.e.)
a.podboje Kartaginy na Półwyspie Pirenejskim (odwet za wcześniej)
b. wyprawa Hannibala (dowódca armii Kartaginy) do Italii
c. bitwa pod Kannami (216 r. p.n.e.) – zwycięstwo Hannibala
d. przeniesienie przez Rzymian działań wojennych do Afryki Północnej – bitwa pod Zammą (202 r. p.n.e.) – zwycięstwo armii rzymskiej dowodzonej przez Publiusza Korneliusza Scypiona (Scypion Afrykański)
e.kapitulacja Kartaginy – utrata wszystkich posiadłości zamorskich i afrykańskich; wypłata olbrzymiego odszkodowania; zakaz posiadania floty większej niż 10 okrętów wojennych, uzależnienie od Rzymu
3. Trzecia wojna punicka (149-146 r. p.n.e.)
a. zdobycie Kartaginy
b. zniszczenie miasta
IV. Rzym stał się potęgą. W I w. Imperium Romanum objęło cały basen Morza Śródziemnego.
Polityka Rzymu wobec podbitych terenów:
1. Tworzenie prowincji i kolonii- obszar podbity przez Rzym poza Italią, daje korzyści finansowe. Ziemie te były zdobyczami, pokonanych ludów nie traktowali jako sprzymierzeńców. Płaci się daniny i podatki:
– kolonie – nie są samodzielne (jak w Grecji), ale są rzymskimi miastami;
– „ziemia publiczna” – (ager publicus) – dobra państwowe – ziemia na terenach podbitych, w której osiedlano osadników rzymskich. Osady zakładano w miejscach ważnych pod względem strategicznym. Osadnicy zachowywali obywatelstwo rzymskie, mają dbać o militarne i polityczne interesy państwa
– prowincje – na czele namiestnicy (konsulowie i pretorzy dostawali po zakończeniu kadencji)
-imperium – najwyższa władza cywilna i wojskowa w Rzymie (państwo należy do ludu)
2. Tereny Italii
-rzymskie obywatelstwo – ograniczone prawa obywatelskie dla „sprzymierzeńców”, niezależność wewnętrzna, obowiązek służby wojskowej dla terenów włączonych do Italii.
-municypium- miasto położone w Italii, sprzymierzone z Rzymem (Italikowie). Mieszkańcy mieli częściowe prawa obywatelskie, a od I w. p.n.e. pełnię praw obywatelskich.
V. Consequences of the expansion (Skutki podbojów):
POSITIVE (for Rome)
-podporządkowanie przez Rzym terenów wokół Morza Śródziemnego (territorial development – rozwój terytorialny)
-napływ bogactw, taniego zboża i niewolników do Italii (raw materials – surowce)
-rozwój handlu (trade development)
-budowa dróg – „wszystkie drogi prowadzą do Rzymu” (roads building)
-napływ niewolników (influx of slaves)
NEGATIVE
It caused:
-Social conflicts (due to the unequal distribution of wealth. Peasants (chłopi) who left their lands to serve in the army couldn’t compete with large landowners who’s lands were worked by slaves, so they were ruined)
-A political crisis – to solve the social conflicts, whe Senate gave the power to military chiefs, who fought for absolute power in Civil Wars. In 48 BC Julius Caesar was made dictator for life, but he was murdered in the Senate (44 BC). A new civil war started that led to the end of the Republic in 27 BC.
OKRES CESARSTWA
DALSZE PODBOJE:
-próby podbicia Germanów na wschód od Renu – niepowodzenie – klęska Rzymian w Lesie Teutoburskim – 9 w. n.e.
-podbój Wysp Brytyjskich
-Afryka Północna (Mauretania- Maroko, Algieria)
-Bałkany – Trakowie
-powstanie żydowskie w Judei – 66 – 73 r. (zburzenie drugiej Świątyni Jerozolimskiej) – zdobycie Jerozolimy.
-Trajan – Dacja (dziś Rumunia) – za jego panowania cesarstwo miało największy zasięg.
-Hadrian – budował system umocnień granicznych – limes, wał Hadriana
-Marek Aureliusz – Markomanowie – Barbariucum zamieszkują (tereny na północ od Dunaju
-Septymiusz Sewer – ostatni cesarz próbujący się rozwijać terytorialnie, potem regres.