I. Konstytucyjna zasada suwerenności narodu –> zdolność społeczeństwa do samodzielnego sprawowania władzy –> wybór swoich przedstawicieli (z różnych ugrupowań)
Legitymizacja władzy – uprawomocnienie władzy oparte na społecznej akceptacji, powszechne przekonanie, że sprawowanie władzy przez określone podmioty jest zasadne, usprawiedliwione
II. Prawo wyborcze 1. znaczenie podmiotowe – uprawnienia obywateli do głosowania i kandydowania 2. znaczenie przedmiotowe – zbiór zasad, norm i reguł określających sposób przeprowadzenia wyborów
III. Zasady wyborcze -powszechność -równość -bezpośredniość -tajność
+ zasada podziału mandatów: -większościowa – kandydat musi uzyskać największą liczbę głosów w okręgu (względna lub bezwzględna – 50% musi mieć, jak nie to II tura) – proporcjonalna – partie otrzymują liczbę mandatów proporcjonalną do liczby głosów na listy ich kandydatów
IV. Funkcje wyborów w państwach a. demokratycznych – artykulacyjno-integracyjna – kontrolna – kreacyjno-władzotwórcza – legitymizująco-stabilizująca – edukacyjno – prezentacyjna -selekcyjno-mobilizacyjna
b. niedemokratycznych -administracyjna -kontrolna -promocyjno-propagandowa
V. Systemy wyborcze
Zasady i procedury przeprowadzania wyborów regulują ustawy zwane ordynacjami wyborczymi.
W Polsce obowiązuje Kodeks wyborczy z 5 stycznia 2011 r.
1. system proporcjonalny – komitet wyborczy uzyskuje taki procent miejsc w parlamencie, jaki procent poparcia uzyskał w wyborach
2. system większościowy
– wariant z okręgami jednomandatowymi – W państwie tworzy się liczbę jednomandatowych okręgów wyborczych odpowiadającą liczbie mandatów. W każdym okręgu mandat zdobywa kandydat, który uzyskał największą liczbę głosów
– wariant z okręgami wielomandatowymi – W państwie tworzy wielomandatowe okręgi wyborcze. Każdy wyborca głosuje na liczbę kandydatów równą liczbie mandatów w okręgu. Mandat otrzymuje określona liczba kandydatów z najlepszymi wynikami wyborczymi
3. system mieszany – do określonego organu władzy przedstawicielskiej część kandydatów wybierana jest wg systemu proporcjonalnego, a część wg systemu większościowego
VI. Systemy przeliczania głosów -metoda d’Hondta -metoda Sainte-Lague” -metoda Hare’a-Niemeyera
1. Struktura społeczna – zbiór elementów, z których składa się społeczeństwo oraz układ zachodzących między nimi zależności.
Social structure is the set of elements (for example: social institutions and patterns of institutionalized relationships) that together compose society.
W socjologii wyróżniamy – makrostruktury (macrostructures)– tworzą je wielkie grupy, klasy, warstwy, grupy społeczno‑zawodowe oraz relacje między nimi (described at a large-scale level, featuring for instance social groups, organizations, institutions, nation-states and their respective properties and relations) –mikrostruktury – tworzą je relacje w obrębie małych grup społecznych, jak np. rodziny, społeczności lokalne, kręgi rówieśnicze (relations between social positions or social roles in small social groups).
Cechą struktur jest ich hierarchiczność. (The main feature of structures is hierarchy.)
Stratyfikacja (Social stratification)– to inaczej uwarstwowienie. (society’s categorization of its people into groups)
2. Rodzaje struktury a) Struktura klasowa (economic class structure) -Klasa wyższa (Upper class) -Klasa średnia (Middle class) -Klasa niższa (Lower class)
b) Struktura warstwowa (social stratum structure) Warstwa społeczna (social stratum) to zbiorowość ludzi, którzy uznają, że łączy ich wspólna pozycja społeczna. Wyznacznikiem tej pozycji może być styl życia, wykształcenie, wpływ na władzę, prestiż. (Przykład: inteligencja, którą charakteryzuje wyższe wykształcenie, zainteresowanie kulturą wysoką i liberalne poglądy). (people are assigned according to their social status, education, or income)
c) Struktura zawodowa (Occupational structure)
– ukazuje zróżnicowanie społeczeństwa pod względem zawodowym. W społeczeństwie z każdym zawodem jest związany określony prestiż społeczny (decyduje o nim wysokość zarobków). Jednak nie zawsze tak bywa, czego przykładem są wykładowcy akademiccy, którzy wykonują zawód o wysokim prestiżu, a ich zarobki są przeciętne.
d) Struktura demograficzna (Demographic structure)
– zróżnicowanie społeczeństwa m.in. ze względu na wiek. Na podstawie tego kryterium można podzielić jednostki na znajdujące się w wieku: przedprodukcyjnym ( do 17. roku życia), produkcyjnym (między 18.a 59 rokiem życia) poprodukcyjnym (60.-65. roku życia).
e) Struktura narodowościowa i religijna (National and religious structure)
.
3. Klasa społeczna a warstwa społeczna
Ruchliwość społeczna
4. Ruchliwość społeczna (mobilność społeczna) – zmiana pozycji społecznej jednostki na skutek przemieszczania się między grupami. a. ruchliwość strukturalna – polega na zanikaniu i powstawaniu grup społecznych b. ruchliwość wymienna – polega na zastępowaniu jednych osób przez inne c. ruchliwość pionowa (wertykalna) – typy przemieszczeń, które powodują zmianę pozycji społecznej jednostki – awans – degradacja d. ruchliwość pozioma (horyzontalna) – przejście jednostki z jednej grupy społecznej do drugiej, umieszczonej na tym samym poziomie stratyfikacji społecznej e. zmiana pozycji społecznej może zachodzić w skali –wewnątrzpokoleniowej (awans konkretnej osoby w czasie jej życia) – międzypokoleniowej (awans określonej osoby w stosunku do pozycji społecznej rodziców) f. ze względu na podmiot ruchliwości społecznej wyróżnia się ruchliwość indywidualną i zbiorową g. ruchliwość społeczna może mieć charakter wewnątrzgrupowy i międzygrupowy
5. Mobilność przestrzenna a. migracja – zjawisko przemieszczania się ludzi w przestrzeni b. rodzaje migracji ze względu na obszar: – migracja wewnętrzna (w granicach państwa) – migracja zewnętrzna (przemieszczanie się między państwami) c. rodzaje migracji zewnętrznej – imigracja – przyjazd do określonego państwa – emigracja – opuszczenie własnego kraju – reemigracja – powrót do państwa, które się wcześniej opuściło – deportacja – przymusowe przesiedlenie – repatriacja – powrót do kraju osób przymuszonych do jego opuszczenia –impatriacja – powrót do ojczyzny potomków obywateli państwa urodzonych za granicą d. migracje ekonomiczne (zarobkowe) i polityczne (uchodźcy) e. migracje czasowe i stałe f. migracje dobrowolne i przymusowe g. migracje legalne i nielegalne
Zadanie Zapoznaj się z poniższym fragmentem podręcznika do Socjologii. Zwróć uwagę na poszczególne przykłady różnych typów ruchliwości społecznej.
Opozycja polityczna: 1. instytucja systemu demokracji parlamentarnej, alternatywna politycznie i programowo dla rządu (wąskie ujęcie) 2. partie, ruchy i organizacje sprzeciwiające się polityce aktualnie sprawującego władzę ugrupowania (szerokie ujęcie)
Partie, które nie weszły do parlamentu, nazywa się „opozycją pozaparlamentarną”.
Gabinet cieni
Opozycja parlamentarna. Na zdjęciu Gabinet Cieni Platformy Obywatelskiej (od lewej: Bartosz Arłukowicz, Tomasz Siemoniak, Grzegorz Schetyna i była Prezes Rady Ministrów Ewa Kopacz), 2016
2. Funkcje opozycji a. kontrola działań i decyzji rządu b. krytyka prowadzonej przez niego polityki c. alternatywa polityczna (trzeba wytykać potknięcia aktualnej władzy, aby zapunktować i przejąć władzę w przyszłości; stworzyć odmienny program; przygotować kolejnych kandydatów na urzędy państwowe)
3. Rodzaje opozycji s. 159.
Ćwiczenia
https://zpe.gov.pl/a/sprawdz-sie/DZV5ZcffU
2. Zapoznaj się z tekstem źródłowym i wykonaj ćwiczenie.
Gabinet cieni Platformy Obywatelskiej: kto go tworzy? Ponad 50 osób, w tym 6 polityków ze Śląska
Gabinet cieni Platformy Obywatelskiej zebrał się w Katowicach w środę 19 września 2018, obradując – wspólnie m.in. z samorządowcami – na temat wydawania pieniędzy unijnych w miastach i województwach, a także o polityce energetycznej i zbliżających się wyborach. Gabinet w swoim założeniu miał być nie tylko recenzentem, ale i alternatywą wobec rządów PiS. Pomijając kwestię jego skuteczności, dziś prezentujemy jego skład. To 51 osób, w tym 6 polityków ze Śląska.
Źródło: Gabinet cieni Platformy Obywatelskiej: kto go tworzy? Ponad 50 osób, w tym 6 polityków ze Śląska, 19.09.2019 r., dostępny w internecie: dziennikzachodni.pl [dostęp 21.12.2020 r.]
Wyjaśnij, jaką rolę pełni gabinet cieni w państwie demokratycznym.
4. Opozycja we współczesnej Polsce a. o. w organach parlamentu -inicjacja obrad Konwentu Seniorów -ustalanie porządku obrad Sejmu PR -wpływ na porządek i plan pracy obrad komisji sejmowych -przemówienia w debatach mogą mieć dłuższe niż pojedynczy poseł -wicemarszałkowie mogą być wybierani z przedstawicieli klubów opozycyjnych (Marszałek Sejmu raczej z ramienia partii rządzącej, ponieważ wyboru dokonuje się większością bezwzględną w głosowaniu imiennym)
b. o. w procesie ustawodawczym c. o. w procedurach kreacyjnych
Działalność partii politycznych w Polsce regulują (w jaki sposób? s. 150):
a. Konstytucja RP z 1997 r. (art. 11, art. 13)
b. Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych
– ewidencje partii politycznych prowadzi Sąd Okręgowy w Warszawie
– rejestracji dokonuje się na podstawie statutu – ustawa wymaga zgodności statutu z polskim prawem i zasadami demokracji
– partie mają zagwarantowany dostęp do mediów publicznych
– główne źródła finansowania: składki członkowskie, dochody z majątku, darowizny, spadki oraz subwencje z budżetu, finansowanie jest jawne
c. Kodeks wyborczy
2. Finansowanie partii politycznych (zasady otrzymania? s. 151):
– DOTACJE – SUBWENCJE
3. Etapy rozwoju systemu partyjnego Rzeczypospolitej Polskiej
Do 1989 r. w Polsce panował system partii hegemonicznej (Polska Zjednoczona Partia Robotnicza oraz Zjednoczone Stronnictwo Ludowe i Stronnictwo Demokratyczne). W 1989 r. wprowadzenie pluralizmu politycznego.
a. FAZA I (1989 – 1993) – rozwiązanie PZPR – utworzenie SLD, PSL – opozycja antykomunistyczna utworzyła swoje partie – UD – Unia Demokratyczna – Tadeusz Mazowiecki – PC – Partia Centrum – Jarosław Kaczyński
– system wielopartyjny, bardzo rozdrobniony
b. FAZA II (1993 – 2001) – zmiana ordynacji wyborczej do Sejmu RP (progi wyborcze 5% dla partii i 8% dla koalicji) –> konsolidacja i stabilizacja sceny partyjnej – do Sejmu w 1993 r. weszły: SLD, PSL, UD, Konfederacja Polski Niepodległej, Unia Pracy, Bezpartyjny Blok Wspierania Reform – wybory 1997 – prawica stworzyła koalicję – Akcję Wyborczą Solidarność – scena polityczna podzielona na obóz postkomunistyczny (SLD na czele) oraz postsolidarnościową prawicę (AWS). – po rozpadzie AWS powstały: PO oraz PIS.
Reformy systemu wyborczego tego okresu: – wybór metody D’Hondta przeliczania głosów na mandaty – przy rejestracji partii politycznej wprowadzono wymóg uzyskania poparcia 1000 obywateli (1997 r.) – wprowadzenie progów wyborczych – 5% dla partii i 8% dla koalicji
c. FAZA III (od 2001) – zanika podział na obóz postkomunistyczny oraz postsolidarnościową prawicę. – od 2005 r. na czele PIS, PO, SLD – rozpoczyna się konflikt PIS – PO
4. Kryteria klasyfikacji partii politycznych w Polsce: -kryterium gospodarczo-społeczne -światopoglądowe -stosunku do Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej -stosunku do integracji europejskiej
5. Charakterystyka głównych partii politycznych: -PIS -PO -SLD -PSL -Konfederacja Wolność i Niepodległość
Prawo cywilne normuje stosunki prawne (majątkowe i osobiste) pomiędzy podmiotami prawa prywatnego, a więc osobami fizycznymi i prawnymi.
Źródło: https://www.gazetaprawna.pl
2. Podstawowe pojęcia z zakresu prawa cywilnego
a. PODMIOTY PRAWA CYWILNEGO:
* osoba fizyczna – każdy człowiek (ma prawa i obowiązki z zakresu prawa cywilnego, ale nie może stać się przedmiotem stosunków prawnych)
* osoba prawna – jednostka organizacyjna, która może wystąpić jako samodzielny podmiot prawa
b. ZDOLNOŚĆ PRAWNA I ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH
*zdolność prawna – posiada każda osobowa od urodzenia do śmierci – oznacza możliwość bycia podmiotem stosunków prawnych (np. bycie właścicielem jakiejś nieruchomości)
*zdolności do czynności prawnych – możliwość bycia podmiotem stosunków prawnych (możliwość dokonywania działań dzięki którym zmieni się stan cywilnoprawny, np. możliwość przekazania darowizny)
– nie posiadają– osoby do 13 roku życia lub ubezwłasnowolnionych
– ograniczona zdolność do czynności prawnych – osoby małoletnie po ukończeniu 13 roku życia i częściowo ubezwłasnowolnione
– pełna zdolność – po 18 roku życia (16 rok życia – kobiety zamężne)
c. PRZEDSTAWICIELSTWO- zastępowanie osoby, która nie ma prawa/możliwości/chęci osobistego działania:
– przedstawicielstwo ustawowe– każda osoba niepełnoletnia (nie ma zdolności do czynności prawnych) musi być reprezentowana przez przedstawiciela
– pełnomocnictwo – gdy zostaje wyznaczona druga osoba, która podejmuje w czyimś imieniu jakieś czynności (np. prawnik w toku procesu sądowego reprezentujący interesy klienta)
3. Prawo rzeczowe – zbiór regulacji dotyczących własności i innych sposobów korzystania z rzeczy (tj. przedmioty materialne):
*własność- posiadanie rzeczy, którą można samodzielnie dysponować i z niej korzystać.
4. Prawo spadkowe -spadek – dziedziczenie testamentowe -zachowek -dziedziczenie ustawowe
1. Systemy partyjne to całokształt relacji zachodzących pomiędzy wszystkimi partiami działającymi w danym państwie: -zadania i funkcje partii, -relacje pomiędzy ugrupowaniami i wewnątrz nich -relacje na linii partia – instytucje państwowe
System partyjny jest konieczny żeby mogła istnieć konkurencja międzypartyjna oraz legitymizacja władzy państwowej.
2. Klasyfikacja systemów partyjnych a. system jednopartyjny (monopartyjny, niekonkurencyjny) – w państwie działa tylko jedna partia. Aktualnie np. na Kubie (Komunistyczna Partia Kuby), Erytrea (Ludowy Front na rzecz Demokracji i Sprawiedliwości)
*wyróżnia się tu jeszcze system partii hegemonicznej (czyli jest więcej partii, ale tylko takie na które zgadzają się rządzący). Aktualnie system taki panuje w Chińskiej Republice Ludowej, Korei Północnej, Wietnamie i Laosie.
b. system dwupartyjny – w państwie działa wiele partii, ale dwie liczą się w wyborach, np. USA – Demokraci i Republikanie. Gwarancja stabilności rządów.
*system dwuipółpartyjny. np. w Niemczech Socjaldemokratyczna Partia Niemiec (SPD) i Unia Chrześcijańsko- Demokratyczna/ Unia Chrześcijańsko-Społeczna (CDU/CSU) + Zieloni lub Wolna Partia Demokratyczna (FDP)
c. system wielopartyjny – wady to niestabilność rządów, każda partia ma inny pomysł na rządzenie państwem
– system partii dominującej – istnieje wiele partii, z których tylko jedna jest w stanie zdobyć większość w parlamencie
– system dwóch partii dominujących– istnieje wiele partii, ale podczas wyborów łączą się w dwa rywalizujące bloki
– system kooperacji partii – podczas wyborów wszystkie partie prowadzą odrębną kampanię, a po ich zakończeniu przystępują do współpracy
–system dwublokowy – współpraca partii zgrupowanych w dwóch przeciwstawnych blokach politycznych
– system rozbicia partyjnego – brak zdecydowanego zwycięzcy w wyborach i konieczność tworzenia koalicji rządowej
4. Systemy partyjne wybranych państw demokratycznych
a. Stany Zjednoczone Ameryki
b. Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej
1. Uczestnicy sporów światopoglądowych: a. instytucje państwowe b. organizacje pozarządowe c. partie polityczne d. instytucje wyznaniowe
2. Wpływ mediów na przebieg sporów światopoglądowych a. pełnią funkcję dydaktyczną, rozpowszechniając obiektywną wiedzę na temat przedmiotu sporu b. umożliwiają rozpowszechnianie informacji na temat poglądów różnych uczestników sporu c. kształtują poglądy d. czasami przyczyniają się do zaostrzenia istniejących konfliktów światopoglądowych
3. Instytucje eksperckie uczestniczące w sporach światopoglądowych a. ośrodki badawcze (np. Centrum Badań Opinii Społecznej – CBOS) b. tzw. think thanki – z założenia, niezależny komitety doradcze zajmujące się badaniami i analizami dotyczącymi spraw publicznych c. ośrodki akademickie d. tzw. organizacje strażnicze (watchdog) – organizacja pozarządowe, zajmujące się monitorowaniem i upublicznianiem działań podejmowanych przez instytucje publiczne
4. Aktualne spory ideologiczne w Polsce a. aborcja („pro life”, pro choice”) // ABORTION https://ideologia.pl/aborcja/
Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży: -gdy ciąża stanowi zagrożenie dla życia lub zdrowia matki (zabieg w każdym momencie ciąży) -kiedy ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego (do 12 tygodnia ciąży) -22 października 2020 – Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność przesłanki embriopatologicznej przerywania ciąży i uznał, że legalizacja zabiegu przerwania ciąży, w przypadku gdy badania prenatalne lub inne przesłanki medyczne wskazują na duże prawdopodobieństwo ciężkiego i nieodwracalnego upośledzenia płodu albo nieuleczalnej choroby zagrażającej jego życiu, nie znajduje konstytucyjnego uzasadnienia.
b. eutanazja // EUTHANASIA -czyn lub zaniedbanie, które ze swej natury lub w intencji działającego powoduje śmierć w celu usunięcia wszelkiego cierpienia -zdrowa fizycznie nie może domagać się przerowadzenia eutanazji. To prawo dotyczy tylko osób nieuleczalnie chorych
Kodeks karny: Art. 150
§ 1. Kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla niego, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. W wyjątkowych wypadkach sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.
Art. 151.
Kto namową lub przez udzielenie pomocy doprowadza człowieka do targnięcia się na własne życie, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Art. 148
§ 1. Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 2. Kto zabija człowieka:
ze szczególnym okrucieństwem,
w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem,
w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie,
z użyciem materiałów wybuchowych,
podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 12, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.
§ 3. Karze określonej w §2 podlega, kto jednym czynem zabija więcej niż jedną osobę lub był wcześniej prawomocnie skazany za zabójstwo oraz sprawca zabójstawa funkcjonariusza publicznego popełnionego podczas lub w związku z pełnieniem przez niego obowiązków służbowych związanych z ochroną bezpieczeństwa ludzi lub ochroną bezpieczeństwa ludzi lub ochroną bezpieczeństwa lub porządku publicznego.
§ 4. Kto zabija człowieka pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. )
c. zapłodnienie in vitro // IN VITRO FERTILIZATION
PRZCIWNICY PODAJĄ, ŻE: – metoda jest niezgodna z wiarą Kościoła katolickiego i łamie prawo Boże. – zapłodnienie oznacza brak szacunku dla embrionu (czyli dziecka) – w warunkach laboratoryjnych powołuje się do życia embriony nadliczbowe – sztuczne zapłodnienie obarczone jest dużym ryzykiem poronienia i przez to niedoszli rodzice mogą mieć poważne problemy psychiczne.
d. związki homoseksualne // SAME-SEX RELATIONSHIP
LGBT – Lesbians, Gays, Bisexuals, Transgenders W niektórych państwach homoseksualizm jest przestępstwem – Iran – kara śmierci. Kiedyś postrzegany był również jako choroba.
Walka o równouprawnienie i legalizację związków homoseksualnych.
1989 – Dania zalegalizowała, większość krajów UE pozwala na tzw. związki partnerskie, status małżeństwa parom homoseksualnym przysługuje w Holandii, Belgii, Hiszpanii, Norwegii, Szwecji, Portugalii, Wielkiej Brytanii
e. inżynieria genetyczna (tzw. GMO) // GENETIC ENGINEERING (Genetically Modified Organisms)
Polega na zmianie cech dziedziczenia przez organizmy żywe przez ingerencję w materiał genetyczny.
EUGENIKA – próba stworzenia „lepszego” człowieka – negatywna – uniemożliwienie dziedziczenia „złych genów” -pozytywna – selekcja celem zwiększenia występowania w populacji genów uznawanych za pożądane.
Czy nowy homo sapiens sapiens będzie należał do tego gatunku czy już nie?
f. stosowanie kary śmierci (retencjoniści, abolicjoniści) // THE USE OF THE DEATH PENALTHY
Spór światopoglądowy ale również odnoszący się do filozofii prawa oraz pojmowania sprawiedliwości. Od najdawniejszych czasów dla niektórych był formą zadośćuczynienia za popełniany czyn. W czasach oświecenia narodziła się humanitarna doktryna prawa karnego, zakładająca że celem kary jest pozyskanie przestępcy dla społeczeństwa (resocjalizacja) – Cesare Beccaria.
RETENCJONIŚCI – zwolennicy kary śmierci ABOLICJONIŚCI – przeciwnicy
Partia polityczna – dobrowolna organizacja dążąca do zdobycia i utrzymania władzy w państwie w celu realizacji swojego programu politycznego. (CEL-STRUKTURA ORGANIZACYJNA – PROGRAM)
Współczesne partie polityczne powstały wraz z rozwojem zachodnich systemów parlamentarnych (np. wigowie i torysi – Wlk. Bryt.)
Ewolucja partii politycznych
a. koterie arystokratyczne – XVII i XVIII w. – głównym celem zdobycie władzy przez arystokrację – np. Familia Czartoryskich
b. kluby polityczne – XVIII – XIX w. – trzon stanowili posłowie zasiadający w parlamencie – posiadały przywódców i program polityczny – to ludzie o podobnych poglądach politycznych – jakobini w rewolucyjnej Francji
c. partie masowe – XIX w. – XXw. – powstały w wyniku demokratyzacji prawa wyborczego – miały program, rozbudowane struktury organizacyjne – były nastawione na pozyskiwanie jak największej liczby członków – partie komunistyczne, socjaldemokratyczne
d. partie wyborcze – od poł. XX w – nastawienie na wygrywanie wyborów – współczesne partie
3. Struktura – hierarchiczna: – organy lokalne podporządkowane centralnym, na szczycie prezes lub przewodniczący – elita partyjna, aktywiści, pozostali zarejestrowani działacze
4. Funkcje
5. Program polityczny partii – zawiera opis celów, jakie partia zamierza realizować po zdobyciu władzy, i sposobów ich osiągania
6. Podział partii politycznych
a. ze względu na zróżnicowanie programowe i światopoglądowe: – lewica – prawica – centrum
b. ze względu na ideologię: – konserwatywne – chrześcijańskie (chadeckie) – liberalne – socjalistyczne i socjaldemokratyczne – komunistyczne – ekologiczne
c. ze względu na stosunek do zasad konstytucyjnych państwa – prosystemowe (konstytucyjne) – antysystemowe (rewolucyjne) + partie protestu – nie kwestionują zasad demokratycznych ale chcą zmiany w wybranym obszarze
7. Diagram Nolana – David Nolan – podział sceny politycznej wg. dwóch osi ( 1. wolność osobista odnosi się do światopoglądu konserwatywnego i liberalnego; 2. wolność gospodarcza – różnica w postrzeganiu gospodarki od wolnego rynku do etatyzmu lub interwencjonizmu państwowego
Poniżej przykład na podstawie partii działających w 2017 r.
8. Podział socjopolityczny – spór między partiami odzwierciedla podziały polityczne i światopoglądowe w społeczeństwie. – Europa Zachodnia (podział kulturowo-etniczny, socjoekonomiczny, religijny, konflikt centrum -Europa Środkowo-Wschodnia (podział dotyczący transformacji ustrojowej, idei i tradycji narodowych, etatyzmu i wolnego rynku, związków z Kościołem i laicyzacji, wartości tradycyjnych i przemiany obyczajowej
Opinia publiczna – to zbiór poglądów, przekonań i ocen na określony temat, wyrażany jawnie przez znaczną część społeczeństwa.
Czynniki kształtujące opinię publiczną: a. media b. media społecznościowe c. partie polityczne d.instytucje społeczne
Ośrodki badania opinii publicznej: a. Ośrodek Badania Opinii Publicznej (OBOP) – powstał w latach 50. XX w. – pierwotnie należał do Telewizji Polskiej – w wyniku sprzedaży przeszedł na własność firmy Taylor Nelson Sofres (TNS) – obecnie działa jako TNS Polska
b. Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS) – powstało w 1982 r – do początku lat 90-ych było pod kontrolą Urzędu Rady Ministrów – od 1997 r. jest niezależną fundacją
c. Instytut Badań Rynku i Opinii Publicznej
3. Sondaż (co to?) Jaką przybiera formę?
Sondaż nie pozwala na uzyskanie pełnej wiedzy na temat opinii publicznej, ponieważ…
4. Społeczny dowód słuszności –
5. Opinia publiczna skutecznie wpływa na decyzje polityków.
