Przemiany polityczne późnego średniowiecza

I. Niewola awiniońska

  1. Konflikt papieża Bonifacego VIII z Filipem IV Pięknym

    „przyszedł jak lis, rządził jak lew, ale zdechł jako pies”

    a. Filip IV nakłada na kler francuski nowy podatek
    b. Bonifacy VIII chce narzucić zwierzchność królowi francuskiemu
    c. Filip IV zwołał Stany Generalne i zwyciężył
    d. papież został przeniesiony do Awinionu (Francja) – niewola awiniońska – papież zostaje uzależniony od króla francuskiego – 1309 do 1377
    e. w Rzymie wybrano nowego papieża (nie uznają się wzajemnie, obłożyli się klątwą) – schizma zachodnia
    f. podział Europy na dwie obediencje – posłuszeństwa
    g. sobór w Konstancji (1414 – 1418) – dogadali się i wybrali nowego papieża – Marcina V
Źródło: Wikipedia


II. Wojna stuletnia (1337–1453)

Karolingowie –> Kapetyngowie –> Walezjusze –>Burbonowie

  1. Przyczyny:
    a. problem lenn angielskich Plantagenetów we Francji
    b. sprawa sukcesji do tronu Francuskiego (Edward III jest wnukiem Filipa IV Pięknego)
  2. Przebieg:
    a. Anglicy początkowo odnoszą zwycięstwa pokonując Francuzów na ich własnym terytorium (Poitiers, Crecy, zdobycie Calais), król francuski Jan III Dobry dostaje się do niewoli, we Francji zamieszki i powstania (np. żakeria – powstanie chłopskie)
    b. Zmiana sytuacji, gdy dowództwo obejmuje Joanna d’Arc – ostatecznie pojmana przez Burgundczyków oraz spalenie jej na stosie przez Anglików.
    c. Francuzi odzyskali swoje terytoria, tylko Calais pozostało w rękach Anglików
  3. Skutki:


III. Husytyzm
– Jan Hus domagał się reformy kościoła i powrotu kleru do surowych zasad życia.
ZAŁOŻENIA:
– Biblia jedynym źródłem wiary
-odrzucenie papieża jako głowy Kościoła
-krytyka symonii
-sprzeciw wobec gromadzenia dóbr doczesnych przez Kościół i duchowieństwo
-potępienie sprzedaży odpustów
-liturgia w języku narodowym

MAPA MENTALNA (przykład)

Kultura doby oświecenia w Rzeczypospolitej

1. Myśl oświeceniowa rozpowszechniana była głównie przez mieszczan protestanckich i masonerię.

* Oświecenie – ruch intelektualny, przypadający na cały XVIII wiek, polegający na krytyce ustalonych poglądów i postaw, popierający potęgę ludzkiego umysłu i kult wiedzy.

2. Oświata i nauka:

a. Działalność Stanisława Konarskiego
– założenie Collegium Nobilium

Stanisław Konarski
Źródło: Wikipedia

b. reforma szkolnictwa pijarskiego

c. Biblioteka Załuskich (Warszawa 1747 r.)

Źródło: Wikipedia


2. Założenie z inicjatywy Stanisława Augusta Poniatowskiego Szkoły Rycerskiej – 1765 r.

Źródło: Wikipedia
Źródło: Wikipedia

3. Komisja Edukacji Narodowej
a. została powołana w 1773 r.  przez sejm rozbiorowy
b. przekazano jej majątek pojezuicki
c. objęła swoim nadzorem wszystkie szkoły poza seminariami duchownymi i Szkołą Rycerską
d. utworzenie Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych

4.Mecenat Stanisława Augusta Poniatowskiego
– obiady czwartkowe (prace autorów spotykających się na obiadach publikowane były w „Zabawach Przyjemnych i Pożytecznych” – czasopiśmie literackim kierowanym przez Adama Naruszewicza)
– finansowanie zakupów dzieł artystycznych
– finansowanie działalności literackiej i naukowej

5. Sztuka
Malarstwo klasycystyczne
a. Marcello Bacciarelli
– portrety Stanisława Augusta Poniatowskiego
– sceny z historii Polski (np. Traktat chocimski)
b. Canaletto (Bernardo Bellotto)
– widoki Warszawy: Widok Warszawy od strony Pragi
– sceny z historii Polski – Pole elekcyjne na Woli

6. Architektura klasycystyczna w Polsce
a. Belweder w Warszawie
b. Teatr Wielki w Warszawie
c. Polskie Ateny (rezydencja Kazimierza i Izabeli Czartoryskich w Puławach – rezydencja stała się ważnym centrum kultury)
d. Łazienki

Źródło: Wikipedia

7. Literatura
a. Franciszek Bohomolec
b. Adam Naruszewicz
d. Ignacy Krasicki
e. Jan Ursyn Niemcewic
f. Franciszek Karpiński