I wojna światowa

I. Główne ogniska zapalne na świecie na przełomie XIX i XX w.

1. II RZESZA
a. wzrost potęgi gospodarczej Niemiec
b. wzrost wpływów niemieckich na Bliskim Wschodzie
– podróż Wilhelma II do Turcji – 1898 r.
– budowa linii kolejowej Berlin-Stambuł-Bagdad
c. plany budowy niemieckiego imperium kolonialnego
d. plan rozbudowy floty wojennej
e. planom tym sprzeciwiała się Anglia – nie chce konkurencji.
f. Francja również przeciw Niemcom, przez utratę Alzacji i Lotaryngii w 1871. a dodatkowo…
g. kryzys marokański (niemiecka próba rozbicia przymierza francusko-angielskiego poprzez przeciwstawienie się zajmowaniu Maroka przez Francję)

2. ROSJA
a. chce zdobyć cieśniny czarnomorskie należące do Turcji
b. miesza się w konflikty na Bałkanach (to strefa wpływów Turcji) –>

3. KOCIOŁ BAŁKAŃSKI
a. sytuacja na Bałkanach
– pogłębiająca się słabość Turcji
– walka o wpływy mocarstw: Austro-Węgier, Rosji i Wielkiej Brytanii
– mocarstwowe aspiracje Serbii – plan budowy Wielkiej Serbii
– uzyskanie przez Bułgarię niepodległości – 1908 r.
–  formalna aneksja Bośni i Hercegowiny przez Austro-Węgry (1908 r.) – faktycznie były w ich posiadaniu od 30 lat.
– powstanie Ligi Bałkańskiej – przymierze Serbii, Czarnogóry, Bułgarii i Grecji (1912 r.) – pomoc Rosji
– powstanie niepodległej Albanii – 1912 r.
b. pierwsza wojna bałkańska (X 1912 –  V 1913 r.)
– atak Ligi Bałkańskiej na Turcję – 1912 r.
– pokój w Londynie (utrata przez Turcję terenów europejskich, powstanie Albanii, Bułgaria otrzymała Trację)
c. druga wojna bałkańska (VI-VIII 1913 r.)
– wojna Bułgarii z dotychczasowymi sojusznikami: Serią i Grecją z o podział łupów
– klęska Bułgarii
– znaczne straty terytorialne Bułgarii na mocy pokoju w Bukareszcie

II. Układy państw – „zbrojny pokój” oraz „wyścig zbrojeń”

III. Wybuch wojny – 28 czerwca 1914 r. – Gavrilo Princip dokonał zamachu na arcyksięcia Franciszka Ferdynanda

CIĄG ZDARZEŃ:

IV. FRONT ZACHODNI
1. Plan Schliffena (wojna błyskawiczna – manewrowa)
2. bitwa nad Marną – zatrzymanie lini Frontu
3. wojna pozycyjna
4. bitwa o Verdun (1916) oraz nad Sommą
5. Stany Zjednoczone:
-najpierw neutralność
-blokada portów morskich Niemiec przez Anglię
-nieograniczona wojna podwodna (luty 1917) została wprowadzona przez Niemcy i miała uderzyć w Wielką Brytanię
-Stany Zjednoczone wypowiedziały Niemcom wojnę w kwietniu 1917
-Niemcy słabną, przełamanie frontu przez aliantów, bunty żołnierzy niemieckich, rewolucja w Niemczech
-11 listopada 1918 – Niemcy podpisują rozejm z aliantami

V. FRONT WSCHODNI
1. Atak Rosjan na Niemcy od Prus Wschodnich – front wschodni
2. Niemcy – sukcesy – zajmują Warszawę
3. Ofensywa Brusiłowa – 1916
4. Wybuch rewolucji lutowej w Rosji (1917)
5. Pokój brzeski – marzec 1918.

VI. Skutki:
POLITYCZNE
1. upadek wielkich mocarstw europejskich (Rosja, Niemcy, Austro-Węgry)
2. wzrost potęgi Wielkiej Brytanii, Francji i USA.
3. zmiany granic
-niepodległe państwa: Polska, Czechosłowacja, Austria, Węgry, Finlandia, Litwa, Łotwa, Estonia, Królestwo SHS (Serbów, Chorwatów i Słoweńców)
-dodatkowo Alzacja i Lotaryngia dla Francji, Szlezwik dla Danii, Besarabia i Siedmiogród dla Rumunii, południowy Tyrol i Triest dla Włoch, Eupen i Malmedy dla Belgii.
4. Gdańsk – wolnym miastem pod kontrolą międzynarodową
5. Kolonie Niemiec rozdzielone pomiędzy Wielką Brytanię i Francję
6. Zarządzono plebiscyty na terenach wielonarodowych (Szlezwik, Górny Śląsk, Warmia i Mazury)
7. W Rosji obalenie caratu –> rewolucje w Rosji
8. Maksymalne osłabienie Niemiec (demilitaryzacja Nadrenii, armia 100 000, zakaz zbrojenia się). Postanowienia dotyczące Niemiec zawarto w traktacie wersalskim (1919).
9. Liga Narodów
10. Ład wersalsko-waszyngtoński

GOSPODARCZE
1.inflacja
2.zadłużenie państw Europy Zachodniej
3. osłabienie Niemiec reparacjami wojennymi

SPOŁECZNE
1.inwalidzi wojenni
2.emancypacja kobiet
3. powstanie państw narodowych
4. dojście do władzy komunistów, faszystów i narodowych socjalistów