Rzym – od królestwa do republiki

1. Uwarunkowania naturalne
   a. Rzym to miasto nad rzeką Tyber, leżące w krainie zwanej Lacjum na Płw. Apenińskim. Przez Płw. Apeniński przebiegają góry Apeniny. Morza: Adriatyckie, Jońskie, Tyrreńskie i Śródziemne. (mapa s. 101) To tereny wyżynne i górskie.
   b.Urodzajne tereny dogodne do uprawy zbóż znajdują się na północy – Nizina Padańska (Galia Przedalpejska).
   c. surowce naturalne – marmur, bazalt, rudy żelaza i miedzi
   d. uprawa winnej latorośli, oliwek, pszenicy, fig.
   e. początkowo handel nie był rozwinięty ( w przeciwieństwie np. do Grecji czy Fenicjan)/ Brak rozwiniętej linii brzegowej.

1. Na Płw. Apenińskim zamieszkiwali Etruskowie, Italikowie (Latynowie, Sabinowie, Samnici), koloniści greccy na południu (osiedlili się tu podczas Wielkiej Kolonizacji w VIII w. p.n.e.)
2. Legenda o początkach Rzymu
   

3. Historia Rzymu:
a.okres królewski (od założenia w 753 r. p.n.e. – 509 r. p.n.e)
b. republika (509 r. p.n.e. – 27 r.p.n.e.)
c. cesarstwo rzymskie (27 r. p.n.e. – do upadku Cesarstwa zachodniorzymskiego w 476 r. )

4. Okres królewski:
-7 królów (pierwszy Romulus – założyciel miasta Rzym, ostatnim wygnany Tarkwiniusz Pyszny) –
-ustrój polityczny – monarchia: na czele król, posiadający najwyższą władzę (pełni również funkcje sądownicze i kapłańskie); senat – rada starszych – charakter doradczy.

Kings of Ancient Rome

There were 7 kings (Latin and Etruscan). Form of government in Rome was monarchy in this time. In 509 BC the Patricians organised a revolt against the king Targuin the Proud and he was expelled. A new form of government was established the republic.

The main characteristics of this time was:
-political changes – form of government of Rome changed – it became a republic.
-territorial expansion

5. Podział społeczeństwa rzymskiego:
-patrycjusze (najznamienitsze rody, arystokracja, elita pełniąca urzędy
-plebejusze
-niewolnicy

6. Okres republiki

REPUBLIKA – rzecz publiczna – ustrój w którym władzę sprawują obywatele poprzez swoich przedstawicieli wybranych na odpowiednią kadencję

Republic (res publica– public thing =rzecz publiczna)–  – a system in which power is exercised by citizens through their representatives elected for a certain period of time (term of office = kadencja).

a. republika w Rzymie wprowadzona została po wygnaniu ostatniego króla

b. podstawą – zgromadzenie ludowe – Citizens’ Assemblies (komicja = comitia), w którym głosowano według klas majątkowych oraz senat (senate). Prawa polityczne posiadali wolni obywatele, obowiązkiem obywateli była służba wojskowa i płacenie podatków.
Comitia was creating by all Roman citiziens. Main functions: passed laws and elected the magistrates.

c.ustrój

Zgromadzenia nie miały prawa dyskusji nad projektami jak w Atenach – zatwierdzały je lub odrzucały. Wybierano na nich najważniejszych urzędników. Decydowano o wojnie i pokoju. Zajmowało się również kwestiami religijnymi.

Urzędy były kolegialne (sprawowane przez więcej niż jedną osobę) za wyjątkim dyktatora oraz kadencyjne.

KONSULOWIE – CONSULS – two (2):
-the most important office
– had full executive and administrative powers (posiadał pełnię władzy wykonawczej i administracyjnej)
-summoned the Assembly and the Senate, (zwoływał Zgromadzenie i senat)
-chaired the Assembly, (przewodniczył Zgromadzeniu)
-during the war, the consul commanded the army, (podczas wojny konsul dowodził armią)

PRETORZY (2) PRETORS – two
-presided over the courts, (przewodniczyli sądom)
-issued edicts that supplemented the Law of the Twelve Tables, (wydawali edykty, które uzupełniały Prawo XII Tablic)
-replaced the consuls during their absence in Rome,
-guarded law and order in the city,
-they could command the army if necessary,

CENZORZY –CENSORS – two (2)
-elected every 5 years for 18 months,
-they created a list of property (census) of Roman citizens – tworzyli cenzus (spis majątkowy) obywateli rzymskich, 
– they created lists of senators
– supervised state finances, set the amount of duties and taxes,  (nadzorowali finanse państwa, wyznaczali wysokość ceł i podatków)
-they carried out various public projects, e.g.

EDYLOWIE –AEDILS = EDYLOWIE – four people (4)
– elected by the Assembly(wybierani przez zgromadzenie)
– took care of the city’s food supply -dbają o zaopatrzenie miasta w żywność,
– organized the Olympic Games at their own expense – organizują igrzyska,
– kept order in the city,
– conducted grain distribution, (prowadzili rozdawnictwo zboża)
– they supervised the markets and the measures and weights; (sprawowali nadzór nad targowiskami oraz miarami i wagami)

KWESTORZY (4) QUEESTORS – assisted consuls in financial matters,  (pomagali konsulom w sprawach finansowych)

TRYBUNI LUDOWI PEOPLE’S TRIBUNES (first 4 then 10)
-they had personal inviolability, their house was an asylum for plebeians, (mieli nietykalność osobistą, ich dom był azylem dla plebejuszy)
-posiadają prawo veta wobec uchwał Zgromadzenia sprzecznych z interesem plebejuszy
– Appointed from among the plebeians (powoływani spośród plebejuszy)

DYKTATOR – DICTATOR– urząd nadzwyczajny (emergency office),
-appointed at the time of imminent threat to Rome, (powoływany w chwili bezpośredniego zagrożenia Rzymu)
-the only office held by one person (jedyny urząd pełniony przez 1 osobę)
-appointed for a period of 6 months,
-had unlimited power

Liktorzy – towarzyszyli wyższym urzędnikom w Rzymie, trzymali rózgi liktorskie (fasces)- czuwali nad jego ochroną.

SENAT (SENATE) to najwyższy organ, senatorowie pełnili swoje funkcje dożywotnio, kierował polityką zagraniczną, ratyfikował umowy międzynarodowe, decydował o budżecie, kontrolował finanse

The most important authority in the period of the Roman Republic. It consisted of 300 senators (later 600). A senator held office for all of their life.
A former official (consul or praetor) could enter the senate, from the 2nd century BCE also aedile, plebeian tribune (do senatu mógł wejść były urzędnik (konsul lub pretor), od II w. p.n.e. również edyl, trybun plebejski).
Lists of senators were prepared by censors according to the appropriate property census, (listy senatorów sporządzali cenzorzy wg odpowiedniego cenzusu majątkowego). He directed foreign policy, received foreign embassies, ratified international treaties (kierował polityką zagraniczną, przyjmował obce poselstwa, ratyfikował traktaty międzynarodowe). Decisions on the budget, controlled state finances, giving opinions on the proposed resolutions, which were then submitted to the Assembly, (opiniował propozycję uchwał, które następnie trafiały przed Zgromadzenie) . 

New social groups
* nobilowie(nobiles – znakomici, znaczni) people from higher social strata, famous families, privileged, ruling elite. Początkowo tylko patrycjusze sprawowali urzędy, zasiadali w senacie i pełnili funkcje kapłańskie, dopiero potem wyłoniła się warstwa nowa arystokracja.

* ekwici – (equites – jeździec) wealthy (zamożni), mainly engaged in trade; they did not sit in the senate; their task was horse service; influential group

KRYZYS REPUBLIKI – I w. p.n.e

FILM PODSUMOWUJĄCY

Wykresy oraz mapa pochodzą z poniższej strony:
KLIK