Nawet w krajach demokratycznych i rozwiniętych zdarzają się przypadki łamania praw człowieka, choć dzieje się to na mniejszą skalę niż w reżimach autorytarnych i totalitarnych czy w krajach biednego Południa. Dzisiaj dowiesz się dlaczego łamane są prawa człowieka.
Po dzisiejszej lekcji powinieneś/ powinnaś umieć: wymienić społeczne warunki sprzyjające przestrzeganiu praw człowieka, opisać przykłady łamania praw człowieka w czasie wojny, na tle religijnym oraz wobec kobiet i dzieci, klasyfikować przyczyny łamania praw człowieka, wskazać na mapie świata kraje, w których nie są przestrzegane prawa człowieka oraz kraje, gdzie jest to zagrożone, charakteryzować okoliczności i sytuacje, w których prawa człowieka mogą zostać prawnie ograniczone lub zawieszone
Zapisz notatkę lekcyjną uwzględniając powyższe elementy. W tym celu zapoznaj się z treścią podręcznika s. 74 – 81 oraz dokładnie przyjrzyj się mapie s. 78 – 79.
Powstanie tak dużego państwa jak Rzym było długotrwałym procesem.
I. Proszę zapoznać się z treścią podręcznika s. 105 – 111. Zwróć uwagę na przełomowe momenty ekspansji rzymskiej.
II. W wyniku podbojów powstało ogromne państwo, które wymagało specjalnego sposobu zarządzania.
1. Przyczyny podbojów: -chęć zdobycia łupów -potrzeba zdobywania ziemi uprawnej -pragnienie zdobycia przez wodzów prawa do triumfu
2. Armia rzymska Legiony – podstawa armii rzymskiej Żółw – szyk bojowy armii rzymskiej Legioniści – żołnierz armii rzymskiej Triumf – w antycznym Rzymie najwyższe wyróżnienie jakie otrzymywał wódz za swe zwycięstwa na polu walki, mające na celu uczczenie zwycięskiego wodza i jego żołnierzy Limes – umocnienia na rzymskich granicach Wał Hadriana – umocnienia w Brytanii mające powstrzymywać ataki barbarzyńców
Podboje rzymskie
III. Wojny punickie: 1. Pierwsza wojna punicka (264-241 r. p.n.e.) a. rywalizacja o Sycylię b. zwycięstwo Rzymian c. zajęcie posiadłości kartagińskich na Sycylii d. wypłata odszkodowania
2. Druga wojna punicka (218-201r. p.n.e.) a.podboje Kartaginy na Półwyspie Pirenejskim b. wyprawa Hannibala (dowódca armii Kartaginy) do Italii c. bitwa pod Kannami (216 r. p.n.e.) – zwycięstwo Hannibala d. przeniesienie przez Rzymian działań wojennych do Afryki Północnej – bitwa pod Zammą (202 r. p.n.e.) – zwycięstwo armii rzymskiej dowodzonej przez Publiusza Korneliusza Scypiona e.kapitulacja Kartaginy – utrata wszystkich posiadłości zamorskich i afrykańskich; wypłata olbrzymiego odszkodowania; zakaz posiadania floty
3. Trzecia wojna punicka (149-146 r. p.n.e.) a. zdobycie Kartaginy b. zniszczenie miasta
Imperium rzymskie w I w. p.n.e.
IV. Rzym stał się potęgą. W I w. Imperium Romanum objęło cały basen Morza Śródziemnego. Polityka Rzymu wobec podbitych terenów: -tworzenie prowincji i kolonii- obszar podbity przez Rzym poza Italią, daje korzyści finansowe. Na czele prowincji namiestnicy. -rzymskie obywatelstwo – ograniczone prawa obywatelskie dla „sprzymierzeńców”, niezależność wewnętrzna, obowiązek służby wojskowej dla terenów włączonych do Italii.
V. Skutki podbojów: -podporządkowanie przez Rzym terenów wokół Morza Śródziemnego -napływ bogactw, taniego zboża i niewolników do Italii -rozwój handlu -budowa dróg – „wszystkie drogi prowadzą do Rzymu” -napływ niewolników
VI. KRYZYS REPUBLIKI RZYMSKIEJ
I. Zapoznaj się z materiałem podręcznikowym s. 110 -111 oraz Podrozdziałem „Upadek republiki” s. 113.
II. Stwórz notatkę lekcyjną uwzględniając następujące elementy: – błędy w działaniu systemu prowincji i namiestnicy -kim był Juliusz Cezar -problemy z niewolnikami (powstanie Spartakusa) – wojny domowe -ostateczny upadek republiki.
Artykuły o wojnach rzymskich https://www.imperiumromanum.edu.pl/wojny/
Uwarunkowania naturalne a. Rzym to miasto nad rzeką Tyber, leżące w krainie zwanej Lacjum na Płw. Apenińskim. Przez Płw. Apeniński przebiegają góry Apeniny. Morza: Adriatyckie, Jońskie, Tyrreńskie i Śródziemne. (mapa s. 101) To tereny wyżynne i górskie. b.Urodzajne tereny dogodne do uprawy zbóż znajdują się na północy – Nizina Padańska (Galia Przedalpejska). c. surowce naturalne – marmur, bazalt, rudy żelaza i miedzi d. uprawa winnej latorośli, oliwek, pszenicy, fig. e. początkowo handel nie był rozwinięty ( w przeciwieństwie np. do Grecji czy Fenicjan)/ Brak rozwiniętej linii brzegowej.
Na Płw. Apenińskim zamieszkiwali Etruskowie, Italikowie (Latynowie, Sabinowie, Samnici), koloniści greccy na południu (osiedlili się tu podczas Wielkiej Kolonizacji w VIII w. p.n.e.)
3. Historia Rzymu: a.okres królewski (od założenia w 753 r. p.n.e. – 509 r. p.n.e) b. republika (509 r. p.n.e. – 27 r.p.n.e.) c. cesarstwo rzymskie (27 r. p.n.e. – do upadku Cesarstwa zachodniorzymskiego w 476 r. )
4. Okres królewski: -7 królów (pierwszy Romulus – założyciel miasta Rzym, ostatnim wygnany Tarkwiniusz Pyszny) – -ustrój polityczny – monarchia: na czele król, posiadający najwyższą władzę (pełni również funkcje sądownicze i kapłańskie); senat – rada starszych – charakter doradczy.
Kings of Ancient Rome
There were 7 kings (Latin and Etruscan). Form of government in Rome was monarchy in this time. In 509 BC the Patricians organised a revolt against the king Targuin the Proud and he was expelled. A new form of government was established the republic.
The main characteristics of this time was: -political changes – form of government of Rome changed – it became a republic. -territorial expansion
5. Podział społeczeństwa rzymskiego: -patrycjusze (najznamienitsze rody, arystokracja, elita pełniąca urzędy -plebejusze -niewolnicy
6. Okres republiki
REPUBLIKA – rzecz publiczna – ustrój w którym władzę sprawują obywatele poprzez swoich przedstawicieli wybranych na odpowiednią kadencję
Republic (res publica– public thing =rzecz publiczna)– – a system in which power is exercised by citizens through their representatives elected for a certain period of time (term of office = kadencja).
a. republika w Rzymie wprowadzona została po wygnaniu ostatniego króla
b. podstawą – zgromadzenie ludowe – Citizens’ Assemblies (komicja = comitia), w którym głosowano według klas majątkowych oraz senat (senate). Prawa polityczne posiadali wolni obywatele, obowiązkiem obywateli była służba wojskowa i płacenie podatków. Comitia was creating by all Roman citiziens. Main functions: passed laws and elected the magistrates.
c.ustrój
Zgromadzenia nie miały prawa dyskusji nad projektami jak w Atenach – zatwierdzały je lub odrzucały. Wybierano na nich najważniejszych urzędników. Decydowano o wojnie i pokoju. Zajmowało się również kwestiami religijnymi.
Urzędy były kolegialne (sprawowane przez więcej niż jedną osobę) za wyjątkim dyktatora oraz kadencyjne.
KONSULOWIE – CONSULS – two (2): -the most important office – had full executive and administrative powers (posiadał pełnię władzy wykonawczej i administracyjnej) -summoned the Assembly and the Senate, (zwoływał Zgromadzenie i senat) -chaired the Assembly, (przewodniczył Zgromadzeniu) -during the war, the consul commanded the army, (podczas wojny konsul dowodził armią)
PRETORZY (2) PRETORS – two -presided over the courts, (przewodniczyli sądom) -issued edicts that supplemented the Law of the Twelve Tables, (wydawali edykty, które uzupełniały Prawo XII Tablic) -replaced the consuls during their absence in Rome, -guarded law and order in the city, -they could command the army if necessary,
CENZORZY –CENSORS – two (2) -elected every 5 years for 18 months, -they created a list of property (census) of Roman citizens – tworzyli cenzus (spis majątkowy) obywateli rzymskich, – they created lists of senators – supervised state finances, set the amount of duties and taxes, (nadzorowali finanse państwa, wyznaczali wysokość ceł i podatków) -they carried out various public projects, e.g.
EDYLOWIE –AEDILS = EDYLOWIE – four people (4) – elected by the Assembly(wybierani przez zgromadzenie) – took care of the city’s food supply -dbają o zaopatrzenie miasta w żywność, – organized the Olympic Games at their own expense – organizują igrzyska, – kept order in the city, – conducted grain distribution, (prowadzili rozdawnictwo zboża) – they supervised the markets and the measures and weights; (sprawowali nadzór nad targowiskami oraz miarami i wagami)
KWESTORZY (4) QUEESTORS – assisted consuls in financial matters, (pomagali konsulom w sprawach finansowych)
TRYBUNI LUDOWI PEOPLE’S TRIBUNES (first 4 then 10) -they had personal inviolability, their house was an asylum for plebeians, (mieli nietykalność osobistą, ich dom był azylem dla plebejuszy) -posiadają prawo veta wobec uchwał Zgromadzenia sprzecznych z interesem plebejuszy – Appointed from among the plebeians (powoływani spośród plebejuszy)
DYKTATOR – DICTATOR– urząd nadzwyczajny (emergency office), -appointed at the time of imminent threat to Rome, (powoływany w chwili bezpośredniego zagrożenia Rzymu) -the only office held by one person (jedyny urząd pełniony przez 1 osobę) -appointed for a period of 6 months, -had unlimited power
Liktorzy – towarzyszyli wyższym urzędnikom w Rzymie, trzymali rózgi liktorskie (fasces)- czuwali nad jego ochroną.
SENAT (SENATE) to najwyższy organ, senatorowie pełnili swoje funkcje dożywotnio, kierował polityką zagraniczną, ratyfikował umowy międzynarodowe, decydował o budżecie, kontrolował finanse
The most important authority in the period of the Roman Republic. It consisted of 300 senators (later 600). A senator held office for all of their life. A former official (consul or praetor) could enter the senate, from the 2nd century BCE also aedile, plebeian tribune (do senatu mógł wejść były urzędnik (konsul lub pretor), od II w. p.n.e. również edyl, trybun plebejski). Lists of senators were prepared by censors according to the appropriate property census, (listy senatorów sporządzali cenzorzy wg odpowiedniego cenzusu majątkowego). He directed foreign policy, received foreign embassies, ratified international treaties (kierował polityką zagraniczną, przyjmował obce poselstwa, ratyfikował traktaty międzynarodowe). Decisions on the budget, controlled state finances, giving opinions on the proposed resolutions, which were then submitted to the Assembly, (opiniował propozycję uchwał, które następnie trafiały przed Zgromadzenie) .
New social groups * nobilowie(nobiles – znakomici, znaczni) people from higher social strata, famous families, privileged, ruling elite. Początkowo tylko patrycjusze sprawowali urzędy, zasiadali w senacie i pełnili funkcje kapłańskie, dopiero potem wyłoniła się warstwa nowa arystokracja.
* ekwici – (equites – jeździec) wealthy (zamożni), mainly engaged in trade; they did not sit in the senate; their task was horse service; influential group
I. Zanim rozpoczniesz opracowanie materiału przypomnij sobie informacje na temat ukształtowania się we Francji monarchii stanowej. W tym celu możesz wykorzystać poniższy film (uruchomi się we właściwym miejscu):
II. Absolutyzm – forma rządów, polegająca na skupieniu władzy w rękach panującego monarchy, którego władza nie podlega niczyjej kontroli.
Absolutyzm we Francji zawdzięczamy reformom kardynała Armanda Richelieu – pierwszego ministra Ludwika XIII. Ostatecznie Francja stała się monarchią absolutną za panowania Ludwika XIV.
III. Zapoznaj się z treścią podręcznika, a następnie przejdź do wykonania karty pracy. Twoim zadaniem jest opracowanie w formie hasłowej głównych czynników, które doprowadziły do ukształtowania się monarchii absolutnej we Francji. Do każdej „ości” dopisz działania podejmowane we Francji.
Jeżeli nie wiesz jak uzupełnić schemat zapoznaj się ze wskazówkami <<KLIK>>.
Pobierz kartę pracy:
Karta pracy absolutyzm we Francji
Po zakończonej pracy przepisz notatkę lekcyjną:
NOTATKA
Absolutyzm we Francji
Odeślij zdjęcie uzupełnionego schematu przez Classroom. „Rybie ości” zostaną wybiórczo ocenione. (zwłaszcza u tych uczniów, którzy posiadają mało ocen lub mają jakieś zaległości).
W celu utrwalenia wiadomości możesz zapoznać się z poniższym filmem (uwaga, głośno):
1. «poszanowanie czyichś poglądów, wierzeń, upodobań, różniących się od własnych» 2. «zdolność żywego organizmu do znoszenia bez szkody dla niego niektórych bodźców chemicznych, fizycznych i biologicznych» 3. «liczba określająca dopuszczalne odchylenie danej wielkości technicznej od jej wartości nominalnej»
Należy pamiętać że tolerancja nie jest tym samym co akceptacja!
Tolerancja w starożytności
Z praktycznych przyczyn rządy zawsze musiały rozważać, którym grupom i praktykom mogą pozwalać na dalsze funkcjonowanie i istnienie, a którym grupom i praktykom tego prawa odmawiać. Edykty Aśoki usankcjonował tolerancję religijną oraz etniczną. Fakt, że Aśoka był buddystą, pokazuje jak bardzo buddyzm był tolerancyjny wobec innych religii. Późniejsza ekspansja Imperium rzymskiego również podniosła kwestię tolerancji – Rzymianie zastanawiali się, jak traktować liczne ludy o różnych religiach i zwyczajach, które podbili. Ogólnie tolerowali oni wszystko, co nie było w konflikcie z rzymskimi prawami.
Średniowiecze
Podobnie, w czasach średniowiecza władcy chrześcijańskiej Europy oraz muzułmańskiego Bliskiego Wschodu czasem decydowali się na tolerowanie mniejszości, a czasem nie. W tym okresie Żydzi często byli celem różnego rodzaju dyskryminacji i pogromów. Szczególnym wyjątkiem była wtedy Polska, która to służyła jako bezpieczne schronienie dla europejskiego judaizmu. W połowie XVI wieku 80% Żydów na świecie znalazło bezpieczne schronienie w Rzeczypospolitej Obojga Narodów Polski i Litwy.
Tolerancja po XVII w.:
Wolter
Wolter był racjonalistą i deistą, niestrudzenie propagował rozum ludzki, tolerancję religijną, postęp cywilizacyjny i techniczny, głosił też postulat niezależności jednostki ludzkiej. W swych wypowiedziach zażarcie zwalczał instytucje feudalne (zwłaszcza dwór i Kościół), krytykował również skostniałe obyczaje i przesądy, tak mocno zakorzenione jeszcze w społeczeństwie francuskim w drugiej połowie XVIII stulecia.
Oświecenie
„List o tolerancji” jednego z najbardziej znanych i cenionych brytyjskich filozofów Johna Locke’a jest odzwierciedleniem oświeceniowego pojęcia tolerancji.
Jego koncepcje można określić jako zmniejszenie ryzyka przemocy, prześladowań i okrucieństwa. Locke nadał temu terminowi rangę obywatelskiej cnoty społecznej wartości, która powinna stać się fundamentem owocnie funkcjonującego, nowoczesnego społeczeństwa.Tolerancja jest potrzebna wówczas, gdy nie mamy pewnej wiedzy o tym co prawdziwe. Według Lucke’a opiera się ona na możliwości indywidualnego rozwoju człowieka i decydowaniu o własnym postępowaniu.
Pozytywizm
John Stuart Mill ma odmienne pojęcie tolerancji. Zakłada on, że jej celem jest przeciwstawianie się nurtom religigijnym czy też zachowaniom społecznym, które są dominujące i mają wpływ na codzienne życie.
Rzeczpospolita na tle ówczesnej Europy cieszyła się względną religijną tolerancją. Pierwszym aktem będącym krokiem w stronę równouprawnienia w zakresie wyznawanej religii na terenie Rzeczypospolitej była tzw. ugoda sandomierska podpisana w roku 1570 między przedstawicielami kościołów protestanckich działających w Polsce.
Pierwszym dokumentem prawnym gwarantującym tolerancję religijną w Rzeczypospolitej był Akt Konfederacji Warszawskiej: -bezwarunkowy i wieczysty pokój między wszystkimi wyznaniami -szlachcie, mieszczanom królewskim i innym ludziom wolnym zagwarantowano pełne równouprawnienie, niezależnie od wyznania w prawie publicznym i prywatnym.
„Mendel Gdański”
Maria Konopnicka w swoim dziele – „Mendel Gdański” nawiązuje do zachowań antysemickich w stosunku do starego Żyda, który od wielu lat mieszka w Polsce, ale nadal napotyka się brak akceptacji od strony Polaków.
Współczesne pojęcie tolerancji
Tolerancja w dzisiejszych czasach nawiązuje nie tylko do kwestii religijnej. Coraz częściej używa się tego terminu w znacznie szerszym zakresie.
Najczęściej mówi się o tolerancji oraz nietolerancji w kwestiach:
Koloru skóry (rasizm)
Orientacji lub praktyk seksualnych (homofobia)
Partii i poglądów politycznych
Narodowościowych (ksenofobia)
Kulturowych
Zmiany w zastosowaniu i rozumieniu tego terminu często stają się przyczyną ogromnych trudności, jakie pojawiają się podczas dyskusji na ten temat.
Ujmiemy zagadnienie szerzej. Pracujemy nad listą książek i filmów poruszających tematykę nastawienia do obcego/innego (nie trzeba się odnosić tylko do europejskiego wyobrażenia o mieszkańcach innych kontynentów. Poruszamy „swojskość i obcość” w kontekście zderzenia cywilizacji, różnic religijnych, społecznych i kulturowych. Problematyka wyobcowania może dotyczyć także życia na wsi, w mieście a także wybiegać w przyszłość – literatura i filmy science fiction.
Przykładowe pozycje z literatury: • Obcy, Albert Camus • Ostatni Mohikanin, James Fenimore Cooper • Przypadki Robinsona Crusoe, Daniel Defoe • Ten obcy, Irena Jurgielewiczowa • Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, Ignacy Krasicki Solaris, Stanisław Lem • Obcy, Sándor Márai
Przykłady filmów: • Atlantyda, reż. Jacques Feyder; Indyjski grobowiec, reż. Joe May; Szejk,reż. George Melford z Rudolfem Valentino • Avatar, reż. James Cameron • Czarna suknia, reż. Bruce Beresford • Inny film , reż. Brygida Frosztęga-Kmiecik • Obcy, reż. Ventura Pons • Obcy (Aliens), seria filmów: Obcy – ósmy pasażer Nostromo, reż. Ridley Scott; Obcy decydujące starcie, reż. James Cameron; Obcy – Przebudze- nie, reż. Jean-Pierre Jeunet; Obcy kontra Predator, reż. Paul W.S. An- derson • Ostatni Mohikanin, reż. Michael Mann • Sami swoi, reż. Sylwester Chęciński • Wojny domowe, reż. Damien O’Donnell; Podkręć jak Beckham, reż. Gurinder Chadha
