- Uwarunkowania naturalne
a. Rzym to miasto nad rzeką Tyber, leżące w krainie zwanej Lacjum na Płw. Apenińskim. Przez Płw. Apeniński przebiegają góry Apeniny. Morza: Adriatyckie, Jońskie, Tyrreńskie i Śródziemne. (mapa s. 101) To tereny wyżynne i górskie.
b.Urodzajne tereny dogodne do uprawy zbóż znajdują się na północy – Nizina Padańska (Galia Przedalpejska).
c. surowce naturalne – marmur, bazalt, rudy żelaza i miedzi
d. uprawa winnej latorośli, oliwek, pszenicy, fig.
e. początkowo handel nie był rozwinięty ( w przeciwieństwie np. do Grecji czy Fenicjan)/ Brak rozwiniętej linii brzegowej.
- Na Płw. Apenińskim zamieszkiwali Etruskowie, Italikowie (Latynowie, Sabinowie, Samnici), koloniści greccy na południu (osiedlili się tu podczas Wielkiej Kolonizacji w VIII w. p.n.e.)
- Legenda o początkach Rzymu
3. Historia Rzymu:
a.okres królewski (od założenia w 753 r. p.n.e. – 509 r. p.n.e)
b. republika (509 r. p.n.e. – 27 r.p.n.e.)
c. cesarstwo rzymskie (27 r. p.n.e. – do upadku Cesarstwa zachodniorzymskiego w 476 r. )
4. Okres królewski:
-7 królów (pierwszy Romulus – założyciel miasta Rzym, ostatnim wygnany Tarkwiniusz Pyszny)
-ustrój polityczny – monarchia: na czele król, posiadający najwyższą władzę (pełni równnież funkcje sądownicze i kapłańskie); senat – rada starszych – charakter doradczy.
5. Podział społeczeństwa rzymskiego:
-patrycjusze (najznamienitsze rody, arystokracja, elita pełniąca urzędy
-plebejusze
-niewolnicy
6. Okres republiki
REPUBLIKA – rzecz publiczna – ustrój w którym władzę sprawują obywatele poprzez swoich przedstawicieli wybranych na odpowiednią kadencję
a. republika w Rzymie wprowadzona została po wygnaniu ostatniego króla
b. podstawą – zgromadzenie ludowe, w którym głosowano według klas majątkowych oraz senat. Prawa polityczne posadali wolni obywatele, obowiązkiem obywateli była służba wojskowa i płacenie podatków
c.ustrój
Zgromadzenia nie miały prawa dyskusji nad projektami jak w Atenach – zatwierdzały je lub odrzucały. Wybierano na nich najważniejszych urzędników. Decydowano o wojnie i pokoju. Zajmowało się również kwestiami religijnymi.
Urzędy były kolegialne (sprawowane przez więcej niż jedną osobę) za wyjątkim dyktatora oraz kadencyjne.
KONSUL (2): najważniejszy urząd – pełnia władzy wykonawczej i administracyjnej, zwoływali Zgromadzenie i senat, przewodniczą w Zgromadzeniu, dowodzą armią, pełnią funkcje religijne
PRETORZY (2) przewodniczyli sądom, wydawali edykty uzupełniające Prawo XII Tablic, pilnowali prawa i porządku w mieście
CENZORZY (2) – tworzyli cenzus (spis majątkowy) obywateli rzymskich, nadzorowali kwestie podatkowe i majątkowe.
EDYLOWIE (4) dbają o zaopatrzenie miasta w żywność, organizują igrzyska
KWESTORZY (4) pomagają konsulom w sprawach finansowych
TRYBUNI LUDOWI (10) nietykalność osobista, posiadają prawo veta wobec uchwał Zgromadzenia sprzecznych z interesem plebejuszy
DYKTATOR – urząd nadzwyczajny, powoływany w chwili bezpośredniego zagrożenia Rzymu (np. wojny) na okres 6 miesięcy, posiadał nieograniczoną władzę
SENAT to najwyższy organ, senatorowie pełnili swoje funkcje dożywotnio, kierował polityką zagraniczną, ratyfikował umowy międzynarodowe, decydował o budżecie, kontrolował finanse