Sytuacja polityczna RON (Rzeczpospolitej Obojga Narodów) w XVI w. -Imperium Osmańskie -Moskwa -Zakon Krzyżacki -Inflanty i Dominium Maris Baltici
Kwestia Mazowsza
Jagiellonowie i Habsburgowie to najbardziej znaczące dynastie Europejskie w czasach nowożytnych. Jagiellonowie to dynastia litewska założona przez Władysława Jagiełłę (1385 – układ w Krewie i unia polsko – litewska, Jadwiga, walki z Krzyżakami). Habsburgowie zapanowali nad więszością Europy do XVII w. (Austria, Niemcy, Czechy, Węgry, Hiszpania, Portugalia, Niderlandy, pańśtwa włoskie<– dewiza: „Bela gerant ali, tu felix Austria nube!”), będziemy mieć z nimi wiele związków, bo są naszymi sąsiadami. Np. rok 1515 układ dynastyczny pomiędzy Maksymilianem I Habsburgiem a Zygmuntem Starym (dynastia Jagiellonów).
Sąsiedzi RON
Imperium Osmańskie zarządzają Węgrami, Siedmiogrodem, Mołdawią – dla nas są zagrożeniem – to duże, silne państwo.
Moskwa jest zainteresowana ziemiami litewskimi – brną na zachód; rywalizujemy z nimi o Inflanty (które są w większości nasze, ale Moskwa chce je podbić, aby uzyskać dostęp do Morza Bałtyckiego – Dominium Maris Baltici)
Zakon Krzyżacki (Prusy) Od XIV w. pozostawaliśmy z nimi w konflikcie (bo zawarliśmy układ z Litwą – podważyliśmy cel ich istnienia, Grunwald, oszustwo z ich strony i zagarnięcie naszych ziem – Pomorze, z. dobrzyńska, z. chełmińska i michałowska, I i II pokój toruński, wojny). Ostatecznie w 1525 r. spór zażegnany – Albrecht Hohenzollern składa hołd Zygmuntowi Staremu – sekularyzacja Zakonu i powstanie świeckiego państwa Prusy (Książęce) – lenno polskie.
Inflanty i spór o dominium Maris Baltici (panowanie nad Morzem Bałtyckim) konflikt pomiędzy RON (Rzeczpospolitą Obojga Narodów), Moskwą, Szwecją i Danią. Inflanty to dobry punkt na Morzu Bałtyckim (centralny, można tworzyć porty, rozwijać handel). Po rozejmie w Jamie Zapolskim 1582 Moskwa traci całkowicie dostęp do Morza Bałtyckiego. My utracimy więszość Inflant w 1660 r. po potopie szwedzkim.
Ostatni Piast linii mazowieckiej przekazał Rzeczpospolitej Mazowsze w 1526 r. W poł. XVI w. Rzeczpospolita Obojga Narodów składła się z: Korony (Małopolska, Mazowsze, Podlasie,WIelkopolska), Litwy (Litwa, Ruś, Żmudź), Prus, terenów dzisiejszej Ukrainy (Podole, Dzikie Pola, Zaporoże), Inflant oraz Kurlandii i Semigalii – lenna RON (co sprawia, że pośrednio jesteśmy w posiadaniu kolonii – Tobago i Gambii).
