Zanim przejdziesz do lekcji , przypomnij sobie jakie były okoliczności upadku Polski.
I. Korzystając z tabeli z podręcznika (s. 235), przedstaw sytuację panującą na ziemiach polskich po zaborach. Zwróć uwagę na politykę państw zaborczych wobec mieszkańców dawnej Rzeczpospolitej oraz postawy tych mieszkańców wobec nowej władzy.
II. Przypomnij sobie okoliczności, w jakich doszło do wybuchu rewolucji we Francji. Co w tym czasie działo się w Polsce? Zwróć uwagę, że podjęte w tym czasie próby reformowania państwa napotkały opór części stanu szlacheckiego. Dzięki wsparciu militarnemu Rosji udało się je powstrzymać. Klęska wojsk polskich broniących Konstytucji 3 maja oraz porażka powstania kościuszkowskiego doprowadziły do upadku państwa polskiego. Wielu Polaków zdecydowało się udać na emigrację, wierząc że rewolucyjna Francja pomoże w odzyskaniu niepodległości.
III.Przeczytaj fragment „Legiony Polskie we Włoszech” (podręcznik s. 235) a następnie obejrzyj poniższy film (uwaga, głośny początek)
IV.Wykonaj poniższą kartę pracy i wklej ją do zeszytu.
V. Przeczytaj podrozdział „Polska w polityce Napoleona” (s. 236-238). Jakie plany miał Napoleon względem Polski? Z czego wynikało zaufanie i uwielbienie dla postaci Napoleona? Czy postawa Polaków była uzasadniona? Staraj się podejść do tych zagadnień obiektywnie, bez emocji.
VI. Zapisz notatkę:
1.Ziemie Rzeczpospolitej po III rozbiorze
a.zabór rosyjski : – represje i rusyfikacja za czasów Katarzyny II; – podział zaboru rosyjskiego na gubernie, surowe represje wobec uczestników powstania kościuszkowskiego (zsyłki na Syberię); – więziono patriotów (np. Kościuszkę, Juliana Ursyna Niemcewicza), utrzymano polskie szkolnictwo
b.zabór pruski: – ziemie polskie przekształcono w nowe prowincje (pruski podział administracyjny); – nałożono wysokie podatki, zmuszano do służby w pruskim wojsku; utrzymano pańszczyznę; – germanizacja polskiego szkolnictwa
c.zabór austriacki: – nowy podział administracyjny (Królestwo Galicji i Lodomerii z gubernatorem na czele); – umocniono podział stanowy (a także wprowadzono nowy stan – magnacki – który mógł ubiegać się o austriackie tytuły arystokratyczne za opłatą); – rekruci do austriackiej armii; utrzymano pańszczyznę; – germanizacja szkolnictwa i cenzura.
2. Powstanie Księstwa Warszawskiego:
– pokój w Tylży – 1807 – utworzono Księstwo Warszawskie – to kompromis między planami Napoleona i Aleksandra I kosztem Prus. – powstało z ziem drugiego i trzeciego zaboru pruskiego. –otrzymało ograniczoną suwerenność. – Napoleon nadał Konstytucję – dwuizbowy sejm (senat i izba poselska), podejmujący decyzje w sprawach podatkowych i zmian w systemie prawnym; na czele państwa miał stanąć książę – król Saksonii Fryderyk August; wprowadzono Kodeks Napoleona; polski językiem urzędowym, – w 1809 r. po wojnie Napoleona z Austrią, na mocy pokoju w Schӧnbrunn powiększono Księstwo o ziemie trzeciego zaboru austriackiego
3. Sprawa polska w latach 1809 – 1812:
– car Aleksander I zaniepokojony rozrostem Księstwa. – przygotowania do wojny – każda ze stron chciała zjednać sobie Polaków dla siebie. – podczas kampanii rosyjskiej Polacy odznaczyli się męstwem pod dowództwem księcia Józefa Poniatowskiego – straciliśmy 70 tys. żołnierzy. – w 1813 r. Warszawa została zajęta przez wojska rosyjskie, a zwolennicy porozumienia skupili się wokół Adama Jerzego Czartoryskiego.
Dzisiaj dowiecie się czym była „Solidarność” i kto zasłużył się w jej działaniu. Następna lekcja dotyczyła będzie życia codziennego w PRL’u oraz stanu wojennego.
Pytanie wstępne: Czy okupacja ziem polskich po zakończeniu wojny w 1945 r. faktycznie się zakończyła? Sowieci nas wyzwolili, czy ponownie zniewolili?
I.Przypomnij sobie najważniejsze cechy ustroju, który zapanował w Polsce po zakończeniu II wojny światowej. Spróbuj samodzielnie, potem spójrz na mapę mentalną <klik> i sprawdź jakie były cechy komunizmu, również w naszym państwie.
Jak czulibyście się jako obywatele takiego państwa? Co chcielibyście zrobić, aby to samopoczucie zmienić?
II.Przeczytaj z podręcznika podrozdziały „Podwyżki cen”, „Sierpień 1980” oraz „Solidarność” (s. 155 – 157).
III.Czy wiesz jak próbowano walczyć z władzą komunistyczną do 1980 r.?
Obejrzyj poniższy film, który jest kompilacją kilku polskich filmów opowiadających o czasach komunistycznych
a następnie film Polskiej Kroniki Filmowej o wydarzeniach grudnia ’70.
IV. Przed rokiem 1980 w Polsce działali żołnierze podziemia niepodległościowego, również robotnicy i inteligencja próbowali występować przeciw władzy. Zwróć uwagę, że choć komuniści uważali, iż w ich państwie najważniejsi są ludzie pracujący, to właśnie oni stanowili jedną z grup społeczeństwa, która sprzeciwiała się komunizmowi.
Dlaczego dochodziło do protestów robotniczych? Np. z powodu trudnych warunków materialnych czy łamania praw politycznych i obywatelskich. Każde takie wystąpienie było tłumione przez władzę z użyciem siły i, nierzadko, kończyło się śmiercią wielu protestujących. Dlatego gdy w sierpniu 1980 roku po raz kolejny doszło do wystąpień, organizujący je robotnicy postanowili zadziałać inaczej. Zamknęli się w zakładach pracy i ogłosili strajk okupacyjny. Wśród robotników, którzy odegrali w tych wydarzeniach znaczącą rolę, znajdowali się Lech Wałęsa i Anna Walentynowicz.
IV. Zapoznaj się z biogramami tych postaci (podręcznik, s. 156–157). Na podstawie tych informacji odpowiedz sobie na pytania:
Jaką rolę w wydarzeniach sierpnia 1980 roku odegrała każda z tych postaci?
Czego dowiadujemy się z biogramów o tym, co wydarzyło się po strajku w sierpniu 1980 roku?
V.Zapisz notatkę:
1. W latach 70. i 80. komunistyczna Polska była w złej sytuacji gospodarczej – rosła inflacja, a żywność drożała.
2. „Sierpień 1980” to ciąg wydarzeń związanych ze strajkiem w stoczni Gdańskiej na czele którego stanął Lech Wałęsa.
VI.Jednym z żądań, które wysunęli strajkujący robotnicy było powstanie niezależnego od władzy związku zawodowego. Dlaczego władza komunistyczna zgodziła się na jego realizację? Co zamierzała zrobić później?
VII. Zapisz notatkę:
3. „Solidarność” to „Niezależny Samorządowy Związek Zawodowy”- na czele Lech Wałęsa – ludzie przystępowali masowo, dlatego komuniści postanowili go zniszczyć.
VIII. Wykonaj zadania w grze Postaci i wydarzenia.
Anna Walentynowicz
Lech Wałęsa
Zadanie dodatkowe. Wsłuchaj się w tekst.
Czy wiesz, że w Polsce powstawały w tym czasie piosenki „antysystemowe”, które krytykowały i obalały komunizm? Jestem pewna, że część z nich znasz!
Napisał Zbigniew Hołdys. Utwór robił furorę na koncertach w PRL-u, bo wszyscy tłumnie zamieniali tekst refrenu „Chciałbym być sobą” na „Chcemy bić ZOMO”. ZOMO było znienawidzonymi przez wszystkich oddziałami milicji, wykorzystanymi między innymi do pacyfikacji strajków po wprowadzeniu stanu wojennego w 1981 roku.
Osaczony człowiek, który domaga się „kawałka podłogi”, czyli po prostu wolności.
Ten utwór to prawdziwa lekcja historii. Ballada została napisana przez Krzysztofa Dowgiałłę, zainspirowanego gdyńskimi strajkami w 1970 roku i zastrzeleniem młodego Zbyszka Godlewskiego. W 2010 r. przypomniał o niej Kazik w swoim punkowym coverze.
Skoro mowa o Kaziku to trzeba zaznaczyć, że Kult nagrał wiele piosenek krytykujących szarą rzeczywistość PRL’u.
Piosenka ta urosła do rangi protestu wobec morderstwa studenta Grzegorza Przemyka. Ludzie „podchwycili” fragment o maturze i „Mniej niż zero” zaczęło żyć własnym życiem – do tego stopnia, że władza kazała usunąć piosenkę z listy przebojów Trójki.
Na wesoło. Kabaretowy utwór został przez publiczność jednoznacznie odebrany jako prztyczek w nos władzy. Satyrę dostrzegli także urzędnicy: „Gdy poszedłem do cenzora, usłyszałem, że jest to piosenka, która namawia do likwidacji ustroju socjalistycznego” – wspomina po latach Młynarski.
Dezerter to legenda polskiego punkrocka. Według jednej z anegdot kpiący z Milicji Obywatelskiej tekst mógł ujrzeć światło dzienne, bo odpowiadający za cenzurowanie piosenek urzędnik… nie zrozumiał jej ironicznego wydźwięku.
I. Przypomnij sobie, jakie zmiany zaszły we Francji w wyniku rewolucji francuskiej. Wymień najważniejsze przyczyny jej wybuchu, jakie zmiany (etapy) następowały i jak odnosiło się społeczeństwo francuskie do kolejnych rządów rewolucyjnych.
Pomoże Ci w tym film:
II. Przeczytaj z podręcznika podrozdziały „Dyrektoriat i kapania włoska”, „Konsulat Napoleona” (s. 226 – 227).
III. Obejrzyj poniższy materiał i na podstawie podręcznika oraz filmu zastanów się:
jak kształtowała się sytuacja we Francji w okresie rządów dyrektoriatu?
dlaczego społeczeństwo francuskie było niezadowolone z sytuacji panującej w kraju?
w jaki sposób Napoleon zdobył poparcie ludzi?
IV. Zapisz notatkę lekcyjną:
1.Rządy Napoleona Bonaparte we Francji: a. 1799 r. Napoleon stanął na czele rządu jako pierwszy konsul. b. reformy : – reforma administracyjna: nowy podział administracyjny Francji na departamenty, powiaty i gminy z prefektami, podprefektami i merami na czele – utworzenie nowoczesnej policji, która zaprowadziła porządek – zniesienie wolności prasy i wprowadzenie cenzury – reforma skarbowa – dbał o rozwój fabryk i manufaktur – organizował roboty publiczne, dzięki czemu zlikwidowano bezrobocie – wprowadził nowe kodeksy regulujące prawo cywilne i karne – 1804 – Kodeks Napoleona znoszący feudalny system stanowy, wprowadzający wolność osobistą, wyznania i równość obywateli wobec prawa – zawarcie konkordatu z kościołem katolickim (konkordat – porozumienie pomiędzy państwem świeckim a Państwem Kościelnym, które określało stosunki pomiędzy władzą świecką a kościelną w państwie
2.W 1804 r. Napoleon koronował się na cesarza Francuzów: a. Francja monarchią dziedziczną b. przywrócono tytuły szlacheckie c. jego działania doprowadziły do sprzeciwu innych władców
jak myślisz – dlaczego?
1. władcy widzą, że Napoleon odnosi sukcesy i są tym zaniepokojeni. Sukcesy Napoleona, który chce rozszerzyć swoje imperium = wojna; 2. koronacja Napoleona to zachwianie dotychczasowej równowagi, gdzie królowie wywodzą się z królewskich rodów. Napoleon jest generałem i jego potomkowie nigdy królami nie byli. W praktyce oznacza to, że królem zostać może każdy, a nie ten kto ma do tego prawo (wg. innych monarchów). A to oznacza, że poddani mogą się zbuntować i wypowiedzieć posłuszeństwo.
V. Przeczytaj pozostałą część lekcji z podręcznika. Jaką funkcję sprawował Napoleon bezpośrednio po przejęciu władzy, a jaką od 1804 r.? Jakimi kierował się celami politycznymi?.
VI. Przyjrzyj się poniższej mapie. Które państwa zostały podbite przez Napoleona? Wskaż miejsce bitwy pod Trafalgarem oraz Austerlitz. Gdzie Francuzi ponieśli największą klęskę, która ostatecznie przekreśliła plany podboju Europy przez Napoleona?
Mapa pochodzi ze zbioru materiałów udostępnianych przez wydawnictwo GWO
VII. Zapisz pozostałą notatkę lekcyjną:
3.Wojny napoleońskie 1796 – 1815:
a. Koalicje antyfrancuskie – państwa, które sprzymierzyły się, ponieważ sprzeciwiały się zmianom wprowadzonym w drodze rewolucji i chciały przywrócić we Francji ustrój monarchii absolutnej b. 1796 – 1797 – pokonanie Austriaków w kampanii włoskiej i zajęcie północnych Włoch c. 1799 – Kampania egipska mająca na celu opanowanie Egiptu i Bliskiego Wschodu, aby zagrozić Anglikom. Bitwa pod piramidami, przegrana Francji. d. 1805 – wojna z Austrią i Anglią. Anglicy rozbili flotę francuską w bitwie pod Trafalgarem. Napoleon pokonał władców Prus, Rosji i Austrii w bitwie pod Austerlitz. Skutkiem było zyskanie licznych ziem kosztem Austrii. Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego przestało istnieć.
[Zatrzymajmy się w tym miejscu na moment, aby wyjaśnić tę kwestię. Dotychczasowy cesarz Franciszek II musiał zrzec się tytułu cesarza rzymskiego i króla niemieckiego. Tego wasz podręcznik nie wyjaśnia. Pierwszym cesarzem rzymskim – w sensie cesarzem odrodzonego Cesarstwa Rzymskiego, był Otton I, który koronował się w 962 r. Wtedy też Święte Cesarstwo Rzymskie (Narodu Niemieckiego), zwane także Świętą Rzeszą Niemiecką zaczęło kontynuować tradycje Cesarstwa zachodniorzymskiego. Ale czysto teoretycznie, bo w praktyce nie ma tu żadnego związku z antycznym Imperium Rzymskim. Rzesza to państwo w skład którego wchodziły różne kraje niemieckie – tak, jak wspominaliśmy przy okazji reformacji i Lutra – Cesarstwo było związkiem państw, federacją. Na czele każdego państwa/ kraju stał król, który musiał podporządkowywać się cesarzowi sprawującemu naczelną władzę. Od XV w. cesarzami zostali przedstawicie dynastii Habsburgów, którzy cały czas chełpią się spuścizną Cesarstwa zachodniorzymskiego. Dlaczego? No bo tak sobie wymyślili. Antyczne Imperium Rzymskie postrzegane było jako synonim władzy, wielkości, zwycięstwa, prestiżu itd. Nie ma tu żadnej filozofii. Napoleon ogłaszając się Cesarzem Francuzów chce przejąć rolę kontynuatora tradycji zachodniorzymskich. Tu chodzi o prestiż, dokonanie czegoś wielkiego, nic więcej. Dlatego tak bardzo zależy mu na rozbiciu Rzeszy Niemieckiej. Chce pokazać swoją wielkość – przecież ma plan – podbicia całej Europy. Niezbyt to oryginalne, w przeszłości się już powtarzało i powtarzać będzie, o czym jeszcze powiemy w 7 klasie (chociażby plany Stalina, czy Hitlera). ]
e. 1806 – blokada kontynentalna Anglii – zakaz handlu z Anglią pod groźbą wojny f. 1807 – pokój w Tylży – dla nas to istotne o tyle, że dzięki temu z ziem II i III zaboru powstało Księstwo Warszawskie g. kampania rosyjska 1812 – 1813 – celem było pokonanie Cesarstwa Rosyjskiego. Nie udało się, bowiem Rosja zastosowała taktykę spalonej ziemi, przyszła zima. h. Ogólnoeuropejska wojna przeciw Napoleonowi – „bitwa narodów” pod Lipskiem 1814. Zesłanie go na wyspę Elbę. i. 100 dni Napoleona – 1815 – chciał odzyskać władzę we Francji, co mu się udało, ale został pokonany pod Waterloo. Abdykował i został zesłany na Wyspę św. Heleny.
VIII. Wykonaj poniższe ćwiczenie z tekstem źródłowym. Spróbuj zrobić je samodzielnie. Odpowiedzi znajdują się na końcu lekcji.
Przeczytaj tekst źródłowy, a następnie w każdym zadaniu zaznacz poprawną odpowiedź.
Tekst źródłowy
Art. 213. Mąż winien obronę dla żony, a żona posłuszeństwo dla męża. (…) Art. 215. Żona stawać w sądzie nie może bez upoważnienia od męża swojego. (…) Art. 227. Rozwiązuje się małżeństwo: 1) przez śmierć jednego z małżonków, 2) przez rozwód prawnie wydany (…). Art. 371. Dziecię w każdym wieku powinno cześć i uszanowanie ojcu swemu i matce. Art. 372. Zostaje pod ich władzą aż do pełnoletności albo usamowolnienia*. (…) Art. 374. Dziecię nie może opuścić ojcowskiego domu bez pozwolenia ojca, oprócz przyjęcia wojskowej służby dobrowolnie, po skończonym osiemnastym roku wieku swego. (…) Art. 376. Jeżeli dziecię szesnastu lat nie zaczęło, może go ojciec trzymać w zamknięciu na czas nie dłuższy nad miesiąc (…).
Kodeks Napoleona, 1804 r.
usamowolnienie – dawniej: usamodzielnienie
1. Wymienione w tekście artykuły są przepisami
a) prawa karnego. c) prawa finansowego.
b) prawa cywilnego. d) prawa międzynarodowego.
2. Która z okoliczności nie uzasadniała rozwiązania małżeństwa?
a) Śmierć jednego z małżonków.
b) Rozwód wydany na mocy prawa.
c) Stawienie się żony w sądzie bez upoważnienia od męża.
3. W jakim wypadku dziecko mogło opuścić dom ojca bez jego pozwolenia?
a) Nie było takiej możliwości.
b) Po ukończeniu szesnastego roku życia.
c) Gdy zostało zamknięte przez ojca na miesiąc.
d) Gdy zdecydowało się na służbę w wojsku po ukończeniu osiemnastego roku życia.
4. Który z artykułów określa pozycję żony w małżeństwie?
a) Art. 213. b) Art. 227. c) Art. 371. d) Art. 374.
CEL: Wyjaśnienie kto i jak może zostać polskim prezydentem lub premierem. Omówienie kompetencji prezydenta i premiera. Wyjaśnienie działania rządu.
Władza ustawodawcza wymyśla, a potem zatwierdza nowe prawo z Polsce. Natomiast wprowadza je w życie władza wykonawcza – wykonawcza, ponieważ wykonuje polecenia parlamentu.
1.Kim jest i czym zajmuje się prezydent – obejrzyj film:
2.Otwórz teraz podręcznik na 4. temacie: Prezydent i Rada Ministrów i przeczytaj fragment „Prezydent RP” oraz „Wybory Prezydenckie”.
3.Zapoznaj się z bioramami naszych prezydentów od 1989 r. i wykonaj ćwiczenie:
4. Otwórz podręcznik i zapoznaj się z tekstem „Rada ministrów”.
5. Wykonaj ćwiczenie:
6. Uzupełnij notatkę i przepisz do zeszytu:
Władza wykonawcza w Polsce jest sprawowana przez dwa organy władzy: ………………………………… i Radę Ministrów (czyli …………….) z Premierem na czele.
Prezydent to „głowa państwa”, musi mieć ukończone ……. lat, jego kadencja trwa ….. lat i można ją sprawować …… razy. Prezydenta wybiera się w wyborach ……………………………….. czyli że wybierają go dorośli obywatele. Obecnie prezydentem Polski jest …………………………………………… .
Premier to najczęściej przywódca ………………………, która wygrała wybory do …………………………. . Jest mianowany przez prezydenta. Premier dobiera sobie ………………………….. i wspólnie z nimi tworzy …………. czyli Radę Ministrów, i zostaje Prezesem Rady Ministrów. Obecnie premierem Polski jest ……………………………………………… .
Dzisiejsza lekcja będzie dotyczyła bardzo ważnej osoby – papieża Jana Pawła II.
I.Przypomnij sobie, jaki ustrój zapanował w Polsce po zakończeniu II wojny światowej.
II.Przeczytaj rozdział „Kościół katolicki w PRL” s. 150. Dlaczego komuniści prześladowali kościół?
III. Relacje między komunistyczną władzą a Kościołem katolickim nie były dobre – podobnie jak żołnierze Armii Krajowej, został on uznany za wroga władzy ludowej. Początkowo próbowano zachować pozory zgodnego współistnienia, np. zezwalając na powrót lekcji religii do szkół, odnowienie struktur Caritasu, powrót księży do szpitali i więzień, powrót prymasa do Polski, wydawanie prasy katolickiej. Ale faktycznie już we wrześniu 1945 r. rząd zerwał przyjazne stosunki z kościołem i rozpoczął realizację planu rozdziału kościoła od państwa. Próbowano odciągać młodzież od kościoła zachęcając do wstępowania do Związku Młodzieży Polskiej (w niedziele organizowano wyjazdy i różne zajęcia), inwigilowano duchownych, aresztowano ich pod pozorem propagandy antykomunistycznej, likwidowano zakony i zajmowano majątki kościelne. Nie pomogły działania prymasa Stefana Wyszyńskiego, który łagodził całą sytuację i próbował osiągnąć porozumienie z nową władzą. On też jako honorowy przywódca Kościoła stał w pierwszej linii walki z władzami PRL.
IV. Zapisz notatkę:
1. Polska Rzeczpospolita Ludowa (PRL) – nazwa Polski rządzonej przez komunistów.
2. Komuniści walczyli z Kościołem Katolickim. Aresztowali Stefana Wyszyńskiego – prymasa Polski. Uwolniono go w czasie „odwilży” w roku 1956.
V. Obejrzyj krótki wykład:
VI. Przeczytaj pozostałą część lekcji.
VII. Okres pontyfikatu pontyfikatu Jana Pawła II w znaczący sposób wpłynął na świat. Jak sądzicie, dlaczego papież Jan Paweł II był tak chętnie przyjmowany w różnych krajach świata?
VIII. Jaki był papież? W jaki sposób zdobywał sympatię ludzi? Sami zobaczcie:
IX. Dokończ notatkę – uzupełnij „słoneczko” prawidłowymi informacjami – znajdziesz je poniżej:
Umiejętność wyjaśnienia różnicy pomiędzy faktem a opiniami; posługiwanie się pojęciami: opinia publiczna, cenzura, mass media, „czwarta władza”, fakt, opinia, reklama, perswazja, manipulacja.
1. Przypomnij sobie na czym polega trójpodział władzy.
– pierwsza ustala prawa (ustawodawcza), – druga wprowadza je w życie (wykonawcza),
– trzecia pilnuje, aby to prawo było przestrzegane – a jeśli tak nie jest, to karze za jego złamanie.
To są władze oficjalne.
Ale jest jeszcze jedna, o której mówi się „czwarta władza” – to media przekazujące informacje
Dziś zaczniemy od tego, co w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat na całym świecie stało się niesamowicie ważne i cenne – INFORMACJA. Na swobodnym dostępie do niej zależy wszystkim.
2. W celu przypomnienia sobie wiadomości przeczytaj lekcję z podręcznika s. 158 – 161.
3. Spójrz na ćwiczenie 1 na końcu tego tematu i zapoznaj się z danymi z tabelki.
Media to miejsce pracy dziennikarzy, którzy dostarczają nam informacji i komentują rzeczywistość otaczającą nas. Posługują się faktami i opiniami.
Aby uświadomić sobie tę „subtelną” różnicę zrób ćwiczenie
4. Następnie obejrzyj reklamę:
To też informacja, ale inna. Jednostronna (czyli same plusy) – o czym wiesz z lekcji języka polskiego. Proces wytwarzania, modyfikowania i przekazywania informacji pomiędzy jednostkami nazywany jest komunikacją społeczną. Dzięki temu procesowi można kształtować, wpływać oraz zmieniać wiedzę, postawy i zachowania ludzi. Reklama jest tego bardzo dobrym przykładem. Komunikacja społeczna opiera się na przekazie medialnym, który przy pomocy różnych środków perswazyjnych jest w stanie wywołać odpowiednie zachowania odbiorcy.
5. Obejrzyj film:
6. Uzupełnij notatkę i zapisz ją w zeszycie:
Opinia ……………………. to poglądy społeczeństwa na daną sprawę. Istotną rolę w pośredniczeniu między rządzącymi a obywatelami odgrywają mass …………… – prasa, radio, telewizja i ……………….. , które ……………………………… wpływają na kształtowanie przekonań mieszkańców kraju i dlatego nazywane są „…………………. władzą”.
Dla działania mediów najważniejsza jest …………………………. słowa. Tak jest w państwach demokratycznych. Natomiast w krajach autorytarnych i totalitarnych istnieje ……………………….. Oznacza to, że wszelkie publikacje prasowe, telewizyjne i radiowe są ……………… przez rządzących.
………… to rzeczywiste wydarzenie, a …………… to czyjeś zdanie na jakiś temat. Formą przekazu informacji jest również …………………. , która ma zachęcić do ………………….. towaru lub usług.
I. Przypomnij sobie, jakie wydarzenia doprowadziły do II rozbioru RON.
Pomoże Ci w tym film Upadek Rzeczpospolitej <klik>.
II. Przeczytaj z podręcznika podrozdziały „Po II rozbiorze”, „Wybuch insurekcji kościuszkowskiej”, „Klęska insurekcji” (s. 218 – 220).
III. Obejrzyj film
IV. Zastanów się:
Co na temat dalszych losów Rzeczpospolitej mówi film?
Jak sądzisz, kto był uczestnikiem wydarzenia?
Dlaczego doszło do wydarzenia?
Kto był wygranym, a kto – przegranym?
Przeczytaj pozostałą część lekcji z podręcznika.
V. Zapisz notatkę lekcyjną:
1.Insurekcja kościuszkowska: a. Przyczyny: *utrata ziem w II rozbiorze, która spowodowała załamanie gospodarki *brak pieniędzy na utrzymanie armii (bunt generała Madalińskiego) *dążenie Polaków do odzyskania suwerenności *dające Polakom nadzieje informacje docierające z rewolucyjnej Francji b. Przebieg: *ogłoszenie przez Kościuszkę Aktu powstania w Krakowie – wybuch powstania *Tadeusz Kościuszko zostaje Naczelnikiem Powstania *bitwa pod Racławicami z armią rosyjską zakończona zwycięstwem Polski. *kosynierzy – chłopi uzbrojeni w kosy (zadanie dodatkowe – poszukaj kim był Władysław Bartos, dlaczego był wyjątkowym chłopem?) *ogłoszenie Uniwersału Połanieckiego (dawał chłopom wolność osobistą, nieusuwalność chłopa z ziemi, zawieszenie pańszczyzny na czas walki w powstaniu) *polskie klęski: pod Szczekocinami, na Litwie *obrona Warszawy *wybuch powstania w Wielkopolsce – Jan Henryk Dąbrowski *klęska wojsk polskich pod Maciejowicami, Kościuszko do niewoli *rzeź Pragi (dzielnicy Warszawy), kapitulacja stolicy *upadek powstania, c. skutki: III rozbiór Polski
2. III rozbiór Rzeczypospolitej – 1795
VI. Przyjrzyj się poniższej mapie, a następnie uzupełnij tabelę. Wykorzystaj informacje z podręcznika (s. 223). Przepisz tabelę do zeszytu.
Mapa pochodzi ze źródeł udostępnionych przez wydawnictwo GWOUzupełnij tabelę i przepisz do zeszytu.
Jak myślisz, jakie będą dalsze losy Rzeczpospolitej? Co zniknięcie z map Europy może oznaczać dla jej mieszkańców?
VII. Zadanie dla chętnych. Gra Postaci i wydarzenia https://postaci.gwo.pl/#/ . Po wejściu na stronę gry w kategorii „Postaci” znajdź hasła „Stanisław August Poniatowski” i „Tadeusz Kościuszko”, w kategorii „Wydarzenia” – „I rozbiór Polski”, „II rozbiór Polski”, „III rozbiór Polski”, „powstanie kościuszkowskie”, a w kategorii „Czas” – okres „II połowa XVIII wieku” i zaznacz wszystkie poprawne informacje.
Ostatnio zapoznaliście się z wydarzeniami mającymi miejsce pod koniec II wojny światowej i w pierwszych miesiącach po jej zakończeniu. Dzisiaj dowiecie się kim byli żołnierze wyklęci. Poznacie również ich najważniejsze sylwetki.
II. Na podstawie opowiadania odpowiedz na poniższe pytania. Pytania i odpowiedzi przepisz do zeszytu.
1. W jaki sposób komuniści traktowali żołnierzy dawnej Armii Krajowej?
2. Jak sądzisz, w jakim celu to robili?
3. Co mogli czuć Basia i Janek, gdy zobaczyli ojca wychodzącego z więzienia?
III. Należy zwrócić uwagę, że bohater opowiadania miał wiele szczęścia, gdyż mnóstwo osób z dawnej Armii Krajowej polscy i rosyjscy komuniści po prostu zamordowali.
IV. Wśród postaci, które walczyły z komunizmem i za swoją postawę zostały przez komunistów ukarane utratą życia, byli Witold Pilecki i Danuta Siedzikówna „Inka”. Zapoznaj się z informacjami na ich temat (s. 147-149).
V. Następnie wykonaj ćwiczenie w grze Postaci i wydarzenia. Dopasuj właściwe informacje do postaci. Czy wiesz, że komuniści zdecydowali się zabić „Inkę”, pomimo faktu, że zgodnie z obowiązującym prawem była jeszcze dzieckiem?
Danuta Siedzikówna „Inka”
Witold Pilecki
Powyższe materiały zostały udostępnione ze strony GWO – gra Postaci historyczne.
VI. Przepisz w formie notatki właściwie uzupełnione powyższe ćwiczenie. Może być to na zasadzie „słoneczka”.
VII. Zastanów się, co twoim zdaniem oznacza słowo ”niezłomny”? Do jakiej postawy może nawiązywać to określenie? (nie musisz zapisywać)
VIII. Dziś na wiele sposobów upamiętniamy działalność żołnierzy niezłomnych, a jednym z nich są ustanowione na dzień 1 marca obchody Narodowego Dnia Pamięci „Żołnierzy Wyklętych”.
II. Przypomnij sobie, informacje o Sejmie Czteroletnim (strona a – prawy górny róg)– odsłuchaj w powyższej prezentacji nagranie <play>. Oprócz tego przeczytaj wszystkie zakładki na tej stronie. Jeżeli program Ci się nie uruchomił, i nie masz do niego dostępu, po prostu skorzystaj z podręcznika lub swoich notatek w zeszycie.
III. Przypomnij sobie wiadomości o Konstytucji 3 maja (strona b – prawy górny róg). Podobnie jak wcześniej wysłuchaj krótkiego omówienia oraz przeczytaj zakładki znajdujące się w tym oknie.
IV. Wykonaj ćwiczenia (strona c i d) Przyporządkuj poszczególnym obozom ich przedstawicieli i odpowiednie programy oraz uzupełnij zdania.
V. Zatrzymujemy się teraz w momencie, gdy król wykonał kawał niezłej roboty (jak na niego) i wprowadził Konstytucję. Do głosu dochodzą zwolennicy reform, ale nad Rzeczpospolitą pojawiły się już ciemne chmury. Efektom pracy Sejmu Wielkiego zagroziły dwa czynniki:
po pierwsze wewnętrzny – Polacy, którzy chcieli zachowania dotychczasowego porządku
oraz sąsiednie państwa, które chciały utrzymać w Rzeczpospolitej całkowity bezład.
VI. Zapoznaj się z treścią podrozdziału „Konfederacja targowicka” oraz „Wojna z Rosją” (s. 212 – 214) i zastanów się jakie działania podjęli polscy magnaci we współpracy z carycą Rosji. Czym była konfederacja targowicka? Jak przebiegała wojna w obronie Konstytucji 3 maja? Kto zasłużył się w czasie wojny z Rosją?
1.Konfederacja targowicka 1792 uchwalona została przez przeciwników reform i Konstytucji 3 maja (obóz magnacki), dzięki pomocy Katarzyny II. Przywódcy konfederacji: Szczęsny Potocki, Franciszek Ksawery Branicki, Seweryn Rzewuski, Szymon Kossakowski w Targowicy poprosili o pomoc wojska rosyjskie.
2.Wojna polsko – rosyjska (1792) – wojna w obronie Konstytucji. a. Katarzyna II wysłała armię rosyjską (na pomoc konfederatom), b. przewaga liczebna Rosjan, c. Polacy ponosili w większości klęski, ale zwyciężyli pod Zieleńcami (książę J. Poniatowski) i Dubienką (generał T. Kościuszko), d. Stanisław August Poniatowski nie wierzył w zwycięstwo, dlatego podjął rokowania z Rosją. Skapitulował oraz przystąpił do targowicy, e.wojna w obronie reform Sejmu Wielkiego i Konstytucji 3 Maja zakończyła się klęską i II rozbiorem RON w 1793 r.
IX. Przyjrzyj się poniższej mapie. Które ziemie zostały zagarnięte przez Rosję i Prusy w II rozbiorze?
X. Zapisz notatkę lekcyjną:
3.III rozbiór Polski 1793 zatwierdzony został przez sejm zwołany do Grodna. Przywrócono stary ustrój: przywileje szlacheckie, elekcyjność tronu. Zlikwidowano niemal wszystkie reformy Sejmu Wielkiego. W II rozbiorze zabrano nam obszary o wielkim znaczeniu gospodarczym, utraciliśmy dostęp do morza, co spowodowało kryzys gospodarczy. Najważniejsi politycy i reformatorzy musieli udać się na emigrację.
