2. Orientacje polityczne w Polsce przed I wojną światową a. orientacja prorosyjska – Roman Dmowski (Narodowa Demokracja) – należy walczyć u boku Rosji a dostaniemy autonomię
Źródło: domena publiczna
b. orientacja proaustriacka – Józef Piłsudski – należy wystąpić przeciw Rosji poprzez wywołanie powstania w Kongresówce
Źródło: domena publiczna
c. orientacja rewolucyjna – PPS „Lewica” i SDKPiL – robotnicy powinni wywołać rewolucję i przejąć władzę. Niepodległość jest niepotrzebna.
3. Polskie formacje zbrojne pomogły w międzynarodowym nagłośnieniu problemu.
SOJUSZ Z PAŃSTWAMI CENTRALNYMI: -I Kompania Strzelców -Legiony Polskie -Centralny Komitet Obywatelski -Polskie Siły Zbrojne (po Akcie 5 Listopada w Królestwie Polskim) -Polska Organizacja Wojskowa
SOJUSZ Z ENTENTĄ -Komitet Narodowy Polski -Polska Brygada Strzelecka (później Dywizja Strzelców Polskich) -Naczelny Komitet Wojskowy -Legion Bajończyków -Armia Polska
4. Sprawa polska w polityce wielkich mocarstw a. W 1914 r. państwa zaborcze ogłosiły, że Polacy mają wstępować do ich armii. b. Akt 5 listopada 1916 c. orędzie Wilsona 22 stycznia 1917 r.
I. Główne ogniska zapalne na świecie na przełomie XIX i XX w.
1. II RZESZA a. wzrost potęgi gospodarczej Niemiec b. wzrost wpływów niemieckich na Bliskim Wschodzie – podróż Wilhelma II do Turcji – 1898 r. – budowa linii kolejowej Berlin-Stambuł-Bagdad c. plany budowy niemieckiego imperium kolonialnego d. plan rozbudowy floty wojennej e. planom tym sprzeciwiała się Anglia – nie chce konkurencji. f. Francja również przeciw Niemcom, przez utratę Alzacji i Lotaryngii w 1871. a dodatkowo… g. kryzys marokański (niemiecka próba rozbicia przymierza francusko-angielskiego poprzez przeciwstawienie się zajmowaniu Maroka przez Francję)
2. ROSJA a. chce zdobyć cieśniny czarnomorskie należące do Turcji b. miesza się w konflikty na Bałkanach (to strefa wpływów Turcji) –>
3. KOCIOŁ BAŁKAŃSKI a. sytuacja na Bałkanach – pogłębiająca się słabość Turcji – walka o wpływy mocarstw: Austro-Węgier, Rosji i Wielkiej Brytanii – mocarstwowe aspiracje Serbii – plan budowy Wielkiej Serbii – uzyskanie przez Bułgarię niepodległości – 1908 r. – formalna aneksja Bośni i Hercegowiny przez Austro-Węgry (1908 r.) – faktycznie były w ich posiadaniu od 30 lat. – powstanie Ligi Bałkańskiej – przymierze Serbii, Czarnogóry, Bułgarii i Grecji (1912 r.) – pomoc Rosji – powstanie niepodległej Albanii – 1912 r. b. pierwsza wojna bałkańska (X 1912 – V 1913 r.) – atak Ligi Bałkańskiej na Turcję – 1912 r. – pokój w Londynie (utrata przez Turcję terenów europejskich, powstanie Albanii, Bułgaria otrzymała Trację) c. druga wojna bałkańska (VI-VIII 1913 r.) – wojna Bułgarii z dotychczasowymi sojusznikami: Serią i Grecją z o podział łupów – klęska Bułgarii – znaczne straty terytorialne Bułgarii na mocy pokoju w Bukareszcie
IV. FRONT ZACHODNI 1. Plan Schliffena (wojna błyskawiczna – manewrowa) 2. bitwa nad Marną – zatrzymanie lini Frontu 3. wojna pozycyjna 4. bitwa o Verdun (1916) oraz nad Sommą 5. Stany Zjednoczone: -najpierw neutralność -blokada portów morskich Niemiec przez Anglię -nieograniczona wojna podwodna (luty 1917) została wprowadzona przez Niemcy i miała uderzyć w Wielką Brytanię -Stany Zjednoczone wypowiedziały Niemcom wojnę w kwietniu 1917 -Niemcy słabną, przełamanie frontu przez aliantów, bunty żołnierzy niemieckich, rewolucja w Niemczech -11 listopada 1918 – Niemcy podpisują rozejm z aliantami
V. FRONT WSCHODNI 1. Atak Rosjan na Niemcy od Prus Wschodnich – front wschodni 2. Niemcy – sukcesy – zajmują Warszawę 3. Ofensywa Brusiłowa – 1916 4. Wybuch rewolucji lutowej w Rosji (1917) 5. Pokój brzeski – marzec 1918.
VI. Skutki: POLITYCZNE 1. upadek wielkich mocarstw europejskich (Rosja, Niemcy, Austro-Węgry) 2. wzrost potęgi Wielkiej Brytanii, Francji i USA. 3. zmiany granic -niepodległe państwa: Polska, Czechosłowacja, Austria, Węgry, Finlandia, Litwa, Łotwa, Estonia, Królestwo SHS (Serbów, Chorwatów i Słoweńców) -dodatkowo Alzacja i Lotaryngia dla Francji, Szlezwik dla Danii, Besarabia i Siedmiogród dla Rumunii, południowy Tyrol i Triest dla Włoch, Eupen i Malmedy dla Belgii. 4. Gdańsk – wolnym miastem pod kontrolą międzynarodową 5. Kolonie Niemiec rozdzielone pomiędzy Wielką Brytanię i Francję 6. Zarządzono plebiscyty na terenach wielonarodowych (Szlezwik, Górny Śląsk, Warmia i Mazury) 7. W Rosji obalenie caratu –> rewolucje w Rosji 8. Maksymalne osłabienie Niemiec (demilitaryzacja Nadrenii, armia 100 000, zakaz zbrojenia się). Postanowienia dotyczące Niemiec zawarto w traktacie wersalskim (1919). 9. Liga Narodów 10. Ład wersalsko-waszyngtoński
Wielka czwórka I wojny światowej – przywódcy czterech zwycięskich państw sprzymierzonych przeciw państwom centralnym podczas I wojny światowej, którzy wzięli udział w konferencji pokojowej w Paryżu w styczniu 1919. Byli to: David Lloyd George – premier Wielkiej Brytanii (1 od lewej) Thomas Woodrow Wilson – prezydent Stanów Zjednoczonych (1 od prawej) Georges Clemenceau – premier Francji Vittorio Emanuele Orlando – premier Włoch (2 od lewej) Pierwsi trzej z nich określani bywali mianem „wielkiej trójki” (albo „grubej trójki”).
GOSPODARCZE 1.inflacja 2.zadłużenie państw Europy Zachodniej 3. osłabienie Niemiec reparacjami wojennymi
SPOŁECZNE 1.inwalidzi wojenni 2.emancypacja kobiet 3. powstanie państw narodowych 4. dojście do władzy komunistów, faszystów i narodowych socjalistów
CEL: poznasz genezę i główne zasady religii muzułmańskiej, a także będziesz potrafił przedstawić osiągnięcia kultury arabskiej i główne kierunki ekspansji Arabów.
I. Czy pamiętasz jakie obszary zajmowało cesarstwo rzymskie oraz jakie stare cywilizacje omawiane na lekcjach historii istniały wcześniej na obszarze Bliskiego Wschodu i Afryki? Spróbuj sobie odpowiedzieć na to pytanie – wskazówek dostarczy ci mapa zamieszczona w podręczniku na s. 114.
II. W czasie, kiedy Bizancjum osiągnęło szczyt swojej świetności, na terenie Półwyspu Arabskiego rozwijała się inna cywilizacja. Jaka?
III. Zapoznaj się z treścią podręcznika (podrozdział Arabowie i Półwysep Arabski, s. 154) oraz mapą (s. 157). Jak warunki panujące na Półwyspie Arabskim wpłynęły na życie tamtejszej ludności? Wskaż na mapie kolebkę świata arabskiego i najważniejsze miasta na Półwyspie Arabskim.
IV. Pobierz poniższą kartę pracy i uzupełnij ją. Zadania należy odesłać przez Classroom. Termin: dzisiaj.
Karta pracy
V. Na zakończenie zastanów się jakie osiągnięcia arabskie są Ci najbliższe i dlaczego.
VI. Praca domowa dla chętnych: Wyszukaj i napisz, w jaki sposób kultura arabska stanowi dziś natchnienie dla współczesnych twórców (pisarzy, reżyserów, twórców gier…)
CEL: Dowiesz się jakie nierówności występują w społeczeństwie i do czego mogą prowadzić.
Idea równości powinna być fundamentem ustroju demokratycznego. Konstytucja przecież gwarantuje wszystkim obywatelom prawo do równego traktowania przez władze publiczne oraz zakazuje dyskryminacji z jakichkolwiek przyczyn. A jednak, wielu z nas uważa, że nierówności społeczne w Polsce występują. Zarówno na płaszczyźnie prawa jak i ekonomii.
II. Zapoznaj się z filmem (przede wszystkim 10 ostatnich minut – część „EGALITARYZM”):
Czy w społeczeństwie może funkcjonować równość i sprawiedliwość?
III. Zapoznaj się z podrozdziałami „Jakie są źródła nierówności społecznych” oraz „Poziom nierówności dochodowej” (Podręcznik, s. 124 – 125).
IV. Przyjrzyj się wykresowi (s. 125). Jak ci się wydaje – Czy poziom nierówności dochodowych w poszczególnych krajach i pomiędzy zarobkami kobiet i mężczyzn jest duży? Jak na tle innych państw wypada Polska?
V. Zapisz notatkę lekcyjną. 1.Nierówność społeczna – zjawisko nierównego podziału dóbr cenionych w społeczeństwo.
2. Źródła nierówności społecznych: a. władza b. dochody i majątek c. prestiż d. wykształcenie e. nierówne traktowanie – dyskryminacja lub faworyzowanie grup lub jednostek f. uwarunkowania osobiste (talent, nabyte umiejętności i wiedza, poziom motywacji, pracowitość)
2. Poziom nierówności w społeczeństwie może być mierzony np. wskaźnikiem Giniego, który mierzy stopień koncentracji dochodu w społeczeństwie –> im wyższa jest wartość wskaźnika, tym większe są dysproporcje w dochodach.
3. Kontrowersje a. Komunizm dążył do likwidacji nierówności społecznych b. zwolennicy występowania nierówności uważają, że są one czynnikiem motywującym (mobilizacja społeczeństwa) c. zbyt duże dysproporcje powodują hamowanie rozwoju d. negatywnym aspektem jest nierówność szans życiowych – prawdopodobieństwo, że dany człowiek uzyska różne dobra cenione w społeczeństwie
4. Państwo przeciwdziała nierównościom społecznym: a. progresywny podatek dochodowy b. powszechny dostęp do edukacji c. bezpłatny dostęp do służby zdrowia d. system świadczeń społecznych
5. Konflikty i napięcia spowodowane nierównościami. a. konflikt między pracodawcami a pracownikami b. konflikt o władzę c. pogłębianie się różnic religijnych narodowościowych i rasowych, które prowadzą do kolejnych konfliktów.
Podstawowe zasady prawa karnego: -Zasada odpowiedzialności za czyn – jest konsekwencją popełnienia przez człowieka czynu zabronionego -Zasada winy – sprawca może ponieść odpowiedzialność tylko wtedy gdy wina jest udowodniona -Zasada odpowiedzialności indywidualnej i osobistej -Zasada humanitaryzmu -Zasada praworządności: *dotyczy obywatela (przestrzeganie prawa, to co nie jest zabronione jest dozwolone) dotyczy organów państwowych (to co nie zostało dozwolone jest zabronione)
Podstawowe pojęcia prawa karnego: -czyn zabroniony prawem – w świetle prawa zachowanie człowieka mające mające znamiona przestępstwa -przestępstwo -zawiniony i społecznie niebezpieczny czyn, który w momencie jego popełnienia jest zabroniony przez prawo pod groźbą kary -kontratypy – okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną (niepoczytalność, obrona konieczna, stan wyższej konieczności, rozkaz, działanie w granicach uprawnienia, eksperyment medyczny)
Klasyfikacja przestępstw: a. ze względu na wysokość kary – występek – czyn zagrożony karą pozbawienia wolności powyżej 30 dni – zbrodnia – czyn zagrożony karą co najmniej 3 lat pozbawienia wolności
b. ze względu na rodzaj winy – umyślne – nieumyślne
c. ze względu na sposób ścigania – prywatnoskargowe – ścigane na wniosek – publicznoskargowe – ścigane z urzędu
Do odpowiedzialności karnej może zostać pociągnięta osoba, która popełniła czyn zabroniony wymieniony w Kodeksie karnym po ukończeniu 17 roku życia, a w wyjątkowych okolicznościach – po ukończeniu małoletni po ukończeniu 15 roku życia
4. Uczestnicy procesu karnego:
a. ograny procesowe: -prokurator -policja -sąd
b. strony procesowe -pokrzywdzony -podejrzany lub oskarżony -oskarżyciel
c. Pomocnicy stron i organów procesowych -pełnomicnik -obrońca
d.Osobowe źródła dowodowe: -świadek -biegły
Postępowanie karne: 1. Naczelne zasady procesu karnego a. zasada prawdy materialnej – obowiązek rekonstrukcji fragmentu przeszłości, w którym doszło do przestępstwa b. zasada obiektywizmu – obowiązek zachowania bezstronnego stosunku sędziego do stron procesu c. zasada domniemania niewinności – traktowanie oskarżonego jako niewinnego do czasu udowodnienia winy d. zasada jawności e. zasada równouprawnienia stron f. zasada indywidualizacji g. zasada in dubio – nakazuje interpretować wątpliwości na korzyść oskarżonego
Etapy procesu karnego:
a. postępowanie przygotowawcze (zbieranie dowodów) – dochodzenie – prowadzone przez policję w spawach lżejszych – śledztwo – prowadzone przez prokuraturę w sprawach cięższych
b. postępowanie główne (sądowe) – wniesienie aktu oskarżenia (wniosek o wszczęcie postępowania) – sprawa główna – rozprawa toczy się przed sądem I instancji (w zależności od rangi sprawy – rejonowym lub okręgowym) – wydanie wyroku (uniewinniającego lub skazującego)
c. funkcje kary – odstraszająca – represyjna – resocjalizacyjna – izolacyjna
d. postępowanie odwoławcze– zostaje wszczęte na skutek wniesienia przez stronę środków odwoławczych (apelacja, kasacja)
e. postępowanie wykonawcze – rozpoczyna się w chwili uprawomocnienia wyroku i trwa do zakończenia odbywania kary.
3. Polska literatura barokowa – Jan Andrzej Morsztyn – poezja – Wacław Potocki – Wojna Chocimska – Jan Chryzostom Pasek – pamiętniki – Piotr Skarga – Kazania sejmowe
4. W okresie baroku sarmatyzm stał się ideologią szlachty polskiej: a. mit o pochodzeniu szlachty od starożytnego ludu Sarmatów b. bezkrytyczny stosunek do ustroju Polski c. idealizowanie złotej wolności szlacheckiej d. przekonanie o roli Polski jako przedmurza chrześcijaństwa e. w baroku ostatecznie wykształcił się szlachecki strój narodowy – żupan – kontusz – pas kontuszowy
Media – (środki masowego przekazu, mass media) – to środki, narzędzia służące do przekazywania różnych treści, skierowane do bardzo szerokiego grona odbiorców.
Rola (funkcje) współczesnych mediów: a. informacyjna b. opiniotwórcza c. kontrolna d. propagandowa e. mobilizacyjna f. rozrywkowa
4. Mediatyzacja polityki – wydarzenia polityczne odbywają się w obecności kamer i są transmitowane na żywo.
5. Polityzacja mediów – dziennikarze angażują się w spór polityczny, przez co zatracają obiektywizm i zaczynają bezkrytycznie wspierać wybrane ugrupowania polityczne
6. Zasady działania mediów w państwach demokratycznych: a. zasada niezależności mediów b. zasada wolności słowa c. zasada pluralizmu mediów
7. Etyka mediów i dziennikarzy: a. działalność Rady Etyki Mediów b. Karta etyczna mediów c. podstawowe zasady etyki dziennikarskiej: – zasada prawdy – zasada obiektywizmu – zasada uczciwości – zasada godności i praw – zasada szacunku i tolerancji – zasada wolności i odpowiedzialności – zasada pierwszeństwa dobra odbiorcy
Praca domowa (dla chętnych) Obejrzyj film „Czwarta władza” – poniżej zwiastun
