Autor: Paulina Stelmaszczyk

Walki o tron krakowski (w XIII w.)

1. Po rozpadzie Monarchii Henryków Śląskich książęta piastowscy rozpoczęli walki o Kraków. Zasiadali tam kolejno: Bolesław Rogatka, Konrad mazowiecki, Bolesłąw Wstydliwy, Leszek Czarny, Henryk IV Probus oraz Przemysł II, który w 1295 r. koronował się w Gnieźnie (nie w Krakowie, bo tam panuje Wacław II) na króla Polski (abp Jakub Świnka) ale zamordowano go w Rogoźnie.

2. Mimo, że spuściznę po Przemyśle przejął Władysław Łokietek, nie udało mu się przejąć władzy. W 1300 r. w na króla koronował się Wacław II czeski (ożenił się z córką Przemysła – przyłączył dzięki temu do Małopolski Wielkopolskę, zdobył Pomorze Gdańskie, Kujawy, ziemię łęczycką i sieradzką, zhołdował większość księstw śląskich oraz Mazowsze). Umiera w 1305 r., następcą miał być syn Wacław III, ale został zamordowany.

3. Władysław Łokietek wraca do kraju. Koronował się na króla Polski w 1320 r. w katedrze krakowskiej – jest to koniec rozbicia dzielnicowego w Polsce.

Polska Łokietka: Wielkopolska, Małopolska, ziemia sandomierska, ziemia sieradzka i łęczycka, Kujawy (utracone pod koniec panowaniana rzecz Krzyżaków). Pomorze Gdańskie zajęli Krzyżacy. Śląsk w rękach Czeskich, Mazowsze pod panowaniem samodzielnych Piastów.

Podsumowując – w Polsce dwa ośrodki zjednoczeniowe:
-Małopolska – Kraków – stolica państwa polskiego
-Wielkopolska – Gniezno – arcybiskupstwo – tylko abp może koronować na króla.
Największe szanse na centralizację władzy mieli władcy tych dzielnic.

Ciekawostka… Dlaczego Władyslawa nazwano Łokietkiem?

4. Po śmierci Władysława Łokietka władzę odziedziczył Kazimierz Wielki. Koronował się na króla Królestwa Polskiego w Krakowie. Jego państwo było stosunkowo niewielkie, bez dostępu do morza.

Wrogowie:
-Marchia Brandenburska
-Zakon Krzyżacki
-Czechy

Sojusznicy:
-Węgry (Elżbieta Łokietkówna żoną Karola Roberta Andegaweńskiego)
-Litwa (wspólny wróg – Krzyżacy)
-Księstwa Zachodniopomorskie (Marchia Brandenburska zagraża)

5. Sytuacja wewnętrzna – państwo osłabione w wyniku wojen i walk o władzę. Potrzebne jest zunifikowanie (ujednolicenie), centralizacja i rozwój gospodarczy państwa. Dlatego Kazimierz wprowadził reformy:
-administracyjną (urząd starosty -zarządzał daną ziemią)
-kodyfikacja prawa (statuty wiślicko-piotrkowskie)
-popierał akcję osadniczą (dodatkowo prawo składu i przymus drogowy)
-1364 – ufundował Akademię Krakowską
-reforma wojskowa i fortyfikacje

6. Polska przekształca się w monarchię stanową (była patrymonialną). Kazimierz tworzy tzw. Corona Regni Poloniae – korona jestnierozerwalnie związana z państwem (kraj jest dziedziczny, ale niepodzielny).

7. Polityka zagraniczna:
-dąży do odzyskania ziem zabranych przez Krzyżaków (Pomorze Gdańskie, Kujawy, ziemia chełmińska, dobrzyńska i Czechów (Śląsk). Ma świadomość, że Polska jest zbyt słaba na otwarty konflikt, więc będzie robił to dyplomatycznie.

-spór z Krzyżakami miał być rozwiązany przy poparciu Karola Roberta Andegaweńskiego i Jana Luksemburskiego. Dwa razy na zjeździe w Wyszehradzie oraz Warszawie Kazimierz próbował odzyskać ziemie zagarnięte przez zakon. Ostatecznie zawarto pokój wieczysty w Kaliszu w 1343 r. – Krzyżacy mieli zwrócić zagarnięte Kujawy oraz ziemię dobrzyńską. Kazimierz musiał zrzec się Pomorza oraz ziemi chełmińskiej i michałowskiej na rzecz Krzyżaków. Krzyżacy postanowień nie zrealizowali.

-król Czech Jan Luksemburski rościł sobie prawa do korony polskiej (bo Wacław III był jego poprzednikiem), jednak w 1335 r. na zjeździe w Wyszehradzie zrzekł się tytułu za 20 tys. kop praskich groszy (olbrzymie pieniądze).

-1338 – II zjazd w Wyszehradzie – dotyczył pretensji do Śląska i Mazowsza oraz czeskiego poparcia dla Zakonu Krzyżackiego. Mediatorem został król Węgier Karol Robert Andegaweński. Ustalono, że Kazimierz zrzeka się pretensji do tych ziem, ale w zamian Jan Luksemburski nie będzie utrudniał procesu przeciwko Krzyżakom

-1339 – proces warszawski przeciwko Krzyżakom
– sędziowie nakazali Krzyżakom zwrot Kujaw i ziemi dobrzyńskiej
– przyznali Polsce prawa do Pomorza Gdańskiego i ziemi chełmińskiej
– Krzyżacy mieli wypłacić Polsce odszkodowanie
– Krzyżacy ponownie odwołali się do papieża, który nie zatwierdził wyroku

-1343 – pokój w Kaliszu – Polska odzyskała ziemię dobrzyńską i Kujawy, zakon zatrzymał ziemię chełmińską i Pomorze Gdańskie jako „wieczystą jałmużnę”

– Pokój w Namysłowie 1348 potwierdził, że Śląsk należy się Luksemburgom

-rozpoczął ekspansję na Ruś i przyłączył Ruś Halicką.

8. Gospodarka:
– akcje kolonizacyjne
-rozwój handlu (prawo składu i przymusu drogowego)
-reforma monetarna – srebrny grosz
-dochody z żup solnych w Bochni i Wieliczce
-wprowadzenie tzw. poradlnego – podatku od gruntu
– dochody z ceł (przywożenie i wywożenie towarów) i myt (mosty i drogi)

9. Zmiany w administracji państwowej – urzędy:
-starosta – administracja terenowa
-kanclerz – kancelaria królewska
-podskarbi – zarządza skarbem królewskim
-marszałek – zarządza dworem królewskim

10. Prawo: statuty wiślicko – piotrowskie w 1362 r. – zunifikowano prawo.

11. Założenie Akademii Krakowskiej – 1364.

Kształtowanie się monarchii stanowej –> wyłaniają się STANY (mieszczanie, chłopi, duchowni i rycerstwo)

Polska – Corona Regni Poloniae – monarcha już nie dysponuje państwem swobodnie.

1. Najwyższa Izba Kontroli kontroluje działalność organów administracji rządowej,  Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności.
2. Trybunał Konstytucyjny jest sądem konstytucyjnym, organem władzy sądowniczej
3. Trybunał Stanu  jest organem sądowym, który sądzi najwyższych urzędników państwowych
4. Prokuratura jest państwowym organem powołanym do strzeżenia praworządności oraz czuwania nad ściganiem przestępstw, jak również występowania z oskarżeniami przed sądami
5. Instytut Pamięci Narodowej jest instytucją naukowo-badawczą o uprawnieniach śledczych
6. Rzecznik Praw Obywatelskich jest jednoosobowym konstytucyjnym organem kontrolnym, powołanym specjalnie i wyłącznie w celu strzeżenia praw i wolności obywatelskich określonych w konstytucji i innych aktach prawnych

KSENOFOBIA – lęk przed „obcymi”

Piramida nienawiści:

Gordon Allport był amerykańskim uczonym związanym z Uniwersytetem Harvarda. W swoich badaniach zauważył, że popełniane na świecie zbrodnie, np. Zagłada Żydów w czasie drugiej wojny światowej, poprzedzone były mową nienawiści, wykluczeniem i dyskryminacją wobec jakieś grupy lub warstwy społecznej Zależność tę zilustrował jako „piramidę nienawiści”. Ma ona 5 stopni:
1) MOWA NIENAWIŚCI rozumiana m.in. jako rozpowszechnianie negatywnych stereotypów połączone z wrogim, krzywdzącym językiem;
2) UNIKANIE, czyli odczłowieczanie i izolacja jednostek i grup społecznych;
3) DYSKRYMINACJA, czyli nierówne traktowanie przez osoby, ale także i instytucje państwowe;
4) AKTY PRZEMOCY FIZYCZNEJ przeciwko ludziom i ich własności
5) EKSTERMINACJA całych grup narodowych, wyznaniowych lub posiadających odmienny światopogląd.

Model Allporta jest uniwersalny – zmieniają się tylko ofiary i sprawcy.
– Holokaust, ludobójstwo Ormian lub Tutsi
– w czasach dawniejszych, jak i współcześnie.
– powtarzające się od średniowiecza pogromy Żydów w Europie czy polowania na czarownice (Jean Delumeau w swoim dziele Strach w kulturze Zachodu świetnie na ten temat pisze)
-postępujące od 2012 roku prześladowania ludności muzułmańskiej , np. Rohingya w Mjanmie (dawnej Birmie)

Co sprzyja przełamywaniu uprzedzeń i nietolerancji?

PRACA W GRUPACH
Zadaniem zespołów jest przygotowanie plakatu i hasła kampanii dotyczącej przeciwdziałania stereotypom i uprzedzeniom.

PODPOWIEDZI:
– podręcznik s. 189
-co każdy z nas może robić w codziennym życiu, by przeciwdziałać uprzedzeniom?
-„Piaskownica”

• stereotypy

• ZOBACZ, ZROZUM, ZAREAGUJ

1.Akcja „Burza” i powstanie warszawskie – klęska (podziemia niepodległościowego i rządu emigracyjnego). Stalin chce przejąć władzę.

SKRÓTY

PRL – Polska Rzeczpospolita Ludowa
PKWN – Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego
ZPP – Związek Patriotów Polskich
KRN – Krajowa Rada Narodowa
CBKP – Centralne Biuro Komunistów Polskich
TRJN – Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej
PSZ – Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie
WiN – Wolność i Niezawisłość
NSZ – Narodowe Siły Zbrojne
MO – Milicja Obywatelska
KBW – Korpus Bezpieczeństwa Wewnętrznego
UB – Urząd Bezpieczeństwa
PZPR – Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

2. PPR – Polska Partia Robotnicza
– specjalnie do tego celu szkoleni w Moskwie polscy komuniści:
*przyszły przewodniczący Polskiej Partii Robotniczej Marceli Nowotko
*Paweł Finder i Bolesław Mołojec
– partia nie głosiła idei komunistycznych, by nie odstraszyć od siebie Polaków- wzywali do walki z Niemcami oraz obrony demokracji.
-propaganda spowodowała, że wielu młodych Polaków zasiliło szeregi Gwardii Ludowej (organizacja zbrojna).
– w PPR były zmiany osobowe – spory o władzę w partii. Ostatecznie władzę przejmie Władysław Gomułka.

3. W ZSRR Stalin tworzy oddziały polskie – I Korpus Polski. (działalność Wandy Wasilewskiej i Związku Patriotów Polskich)

W jego skład wchodziły: trzy dywizję piechoty (imienia Kościuszki, Traugutta i Dąbrowskiego), Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte, Brygada Artylerii im. Bema i Pułk Lotnictwa Myśliwskiego „Warszawa”. Celowo nazwy poszczególnych jednostek nawiązywały do ważnych dla Polaków postaci lub wydarzeń, by obudzić w nich duch patriotyzmu.

4. Zbrodnia katyńska – NKWD rozstrzelało wiosną 1940 roku co najmniej 21 768 obywateli Polski (w tym ponad 10 tys. oficerów Wojska Polskiego i Policji Państwowej) – na mocy decyzji najwyższych władz ZSRR zawartej w tajnej uchwale Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku (tzw. „decyzja katyńska”).

DWA OŚRODKI WŁADZY W POLSCE : PKWN i RJN

5. 1944 -powstała Krajowa Rada Narodowa – na czele stanął Bolesław Bierut. Ogłosili się parlamentem Polski – alternatywą polityczną dla Rządu RP na uchodźstwie (Stanisława Mikołajczyka). Dla rządu emigracyjnego to sygnał, że Stalin chce stworzyć w Polsce państwo komunistyczne.

-Gwardia Ludowa –> przekształcona na Armię Ludową (dowódca Michał Rola-Żymierski).
-Komuniści w Polsce chcą współpracy ze Związkiem Radzieckim.

6. Rząd na emigracji tworzy RJN (Radę Jedności Narodowej) – Kazimierz Pużak przewodniczącym.
-RJN chce współpracy z aliantami i odbudowy demokracji w Polsce.
-RJN jest związana z Rządem RP na uchodźctwie – Do 5 lipca 1945 r. był jedynym legalnym rządem będącym kontynuacją władz II RP – tego który musiał opuścić kraj po ataku hitlerowskim. Siedzibą był Paryż, później Londyn. Później, mimo przejęcia władzy przez komunistów funkcjonował nadal, aż do pierwszych powszechnych wyborów prezydenckich w Polsce w 1990 r. – zakończył działalność po przekazaniu insygniów prezydenckich Lechowi Wałęsie.

7. W ZSRR zostaje utworzony Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego (PKWN) – na czele Edward Osóbka-Morawski –> nowy rząd polski.

PKWN wydał Manifest, gdzie zamieszczono fałszywą datę 22 lipca 1944 – Lublin –> ma to oznaczać, że jest on utworzony przez KRN. Manifest sprawiał wrażenie kontynuacji rządów II Rzeczpospolitej, jednak wiele rzeczy było zatajonych jak nacjonalizacja przemysłu, czy problem polskich granic. W 1944 PKWN przekształcono na Rząd Tymczasowy.

8. Armia Czerwona wkracza do Polski. Następnie NKWD – Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych ZSRR – represje, czystki, działalność przeciw kontrrewolucji . W styczniu 1945 r. Gen. Leopold Okulicki, komendant główny AK, nakazał rozwiązanie Armii Krajowej, nie widząc sensu walki z nową władzą.

9. KONFERENCJA w JAŁCIE ( luty 1945).
– Powstaje Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej (TRJN) – 28 czerwca 1945 r., Stalin prowadził rozmowy z Stanisławem Mikołajczykiem. Mikołajczyk – fiasko – podaje się do dymisji.
– rząd ten jest zależny od ZSRR – na czele Osóbka- Morawski i Gomułka

10. „Proces szesnastu” – proces przywódców Polski podziemnej – unieszkodliwienie legalnych władz RP. Wyroki skazujące na działaczach patriotycznych. Alianci nie zareagowali, a później alianci potwierdzili jego legalność (konferencja w Poczdamie). Gabinet Tomasza Arciszewskiego bezskutecznie protestował.

11. Referendum „3 razy TAK!”

12. Polska Rzeczpospolita Ludowa – PRL

Konstytucja 1952 – znosiła urząd prezydenta a wprowadzała Radę Państwa z przewodniczącym na czele (Bolesław Bierut). W praktyce władzę ma PZPR (Polska Zjednoczona Partia Robotnicza)

CELE LEKCJI:
-sytuowanie w czasie i przestrzeni rozbicia dzielnicowego
-omówienie przyczyn i skutków rozbicia
-rozwijanie umiejętności pracy z mapą, obiektywnej oceny wydarzeń, wnioskowania

MAPA: Testament Bolesława Krzywoustego – 1138 r.

Dlaczego Bolesław Krzywousty zdecydował się na podział państwa?
Jakie ziemie otrzymali poszczególni synowie?
Jakie ziemie weszły w skład dzielnicy senioralnej?

DZIELNICE
– Władysław II – Śląsk oraz, jako najstarszy z rodu – dzielnicę senioralną
– Bolesław IV Kędzierzawy – Mazowsze i część Kujaw
– Mieszko III Stary – Wielkopolska
– Henryk – ziemia sandomierska (jako niepełnoletni otrzymał ją później)
– księżna Salomea jako dożywotnie zabezpieczenie otrzymała ziemię łęczycką
– przez Bolesława Krzywoustego został pominięty pogrobowiec Kazimierz II Sprawiedliwy

DZIELNICA SENIORALNA (s. 248)
Była niepodzielna, składała się z ziemi krakowskiej (z Krakowem), części Wielkopolski (z Gnieznem), część Kujaw, ziemia łęczycko-sieradzka, Pomorze Gdańskie

KARTA PRACY

ZASADA SENIORATU. Dzielnicę senioralną przejmował zawsze najstarszy z Piastów (męski przedstawiciel rodu). Dzielnica senioralna obejmowała Małopolskę, część Kujaw i Wielkopolskę. Pomorze Gdańskie i Zachodnie pozostawały lennami.

Upadła na zjeździe w Łęczycy w 1180 r., kiedy na princepsa wybrano Kazimierza Sprawiedliwego (najstarszym Piastem był wtedy syn Władysława Wygnańca – Bolesław Wysoki).

ZASADA PRYNCYPATU. Książę panujący w Krakowie był nazywany princepsem („pierwszy” spośród pozostałych, najważniejszy, ten który sprawuje władzę). Oznacza, że senior ma władzę zwierzchnią nad pozostałymi książętami –> znaczenie Krakowa jako ośrodka władzy.

Zasada zanikła po śmierci Leszka Białego w 1227 r.

I. WOJNY MIĘDZY KSIĄŻĘTAMI

1.Mimo wprowadzonej zasady senioratu szybko doszło do walk między braćmi:
a. młodsi bracia zjednoczyli się aby ograniczyć władzę seniora – 1146 Władysław został wygnany.
b. władzę przejął Bolesław Kędzierzawy (Mazowsze).
c. po jego śmierci zgodnie z testamentem władza powinna należeć do Mieszka Starego (Wielkopolska), ale na zjeździe w Łęczycy w 1180 r. wydzielono ziemię krakowską dla Kazimierza Sprawiedliwego.
d. następnie władzę przejął jego syn Leszek Biały – nie udało mu się utrzymać zwierzchności.

2. Wyłaniają się różne linie Piastów rządzących w swoich dzielnicach
Śląsk –> potomkowie Władysława Wygnańca,
Wielkopolska –> Mieszko Stary,
Małopolska–> Leszek Biały,
Mazowsze i Kujawy –> Konrad Mazowiecki.

3. Zjazd w Gąsawie 1227 – zamordowano Leszka Białego –> walki o tron krakowski (kto ma Kraków, ten jest najważniejszy)

4. Państwo ulega co raz większemu rozdrobnieniu.

5. Monarchia Henryków Śląskich.

a. Henryk I Brodaty – zjednoczenie Śląska, Małopolski i większej części Wielkopolski.
b. Henryk II Pobożny dołączył całą Wielkopolskę
c. rozpad monarchii Henryków Śląskich po śmierci Henryka II Pobożnego – poległ w bitwie pod Legnicą – 1241 r.

II. Najazd mongolski:

1. Mongołowie – plemiona koczowników zamieszkujący obszar Wielkiego Stepu (dzisiejsza Mongolia, Mandżuria i południowo-wschodnia Syberia).
2. Tworzyli Ordy (wspólnoty militarne, które łączyły się w plemiona), na czele każdej stali chanowie.
3. Temudżyn (Czarny wilk) zjednoczył wszystkie plemiona, przyjął tytuł Wielkiego Chana – Czyngis Chana i rozpoczął ekspansję.
4. Polska nie była głównym celem ataku – chodziło o Węgry (Bela IV).
5. Armie pomocnicze zaatakowały Polskę i Siedmiogród. Zdobyli Sandomierz, Kraków, pokonali zjednoczone armie książąt polskich dowodzone przez Henryka Pobożnego w Bitwie pod Legnicą (1241). Spustoszyli Śląsk, Łużyce, Morawy i ruszyli na Węgry.

Czy gdyby Polska nie była rozbita na dzielnice, miałaby szansę pokonania Mongołów?

III. Zagrożenia zewnętrzne:
1. Najazdy pogańskich Prusów na Mazowsze (1226 – Konrad Mazowiecki – Krzyżacy)
2. Wzmocnienie Litwy
3. problemy z Marchią Brandenburską (ziemia lubuska, zagrożenie dla Wielkopolski, Pomorza Zachodniego)
4. Pomorze Gdańskie i Zachodnie (książęta pomorscy uznają zwierzchność cesarza)
5. Czechy podbijają Śląsk

Praca domowa

Jak wyglądałaby sytuacja Polski, gdyby Bolesław Krzywousty nie podzielił swojego państwa między synów, a pełnię władzy przekazał najstarszemu z nich? Uzasadnij odpowiedź.

I. Powstanie Organizacji Narodów Zjednoczonych

1. Konferencja w San Francisco – 25 IV-26 VI 1945 r.

a. podpisanie Karty Narodów Zjednoczonych – podstawa działania, która określa cele i zasady funkcjonowania

b. początek działalności Organizacji Narodów Zjednoczonych – 24 X 1945 r.

c. jest największym i najważniejszym podmiotem o statusie międzynarodowej organizacji rządowej.

2. Główne cele ONZ:

a.

b.

c.

d.

6. Zasady działania ONZ (s.163)

a.

b.

c.

d.

e.

f.

II. Organy ONZ

1. Zgromadzenie Ogólne (czym się zajmuje, jakie ma kompetencje?)

a. jest nazywane „parlamentem narodów” ponieważ…

b. zbiera się raz w roku, we wrześniu i trwa…

c. mogą być zwoływane sesje nadzwyczajne w sytuacji…

d. kompetencje

–

–

–

–

2. Rada Bezpieczeństwa ONZ

a. skład:

–

–

–działa na zasadzie jednomyślności wielkich mocarstw, tzn….

b. podejmowane działania:

–

–

–

3. Sekretariat i Sekretarz Generalny ( kompetencje i zadania)

a.

b.

c.

4. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (skład, kompetencje i zadania)

a.

b.

c.

5. Rada Gospodarcza i Społeczna (skład, kompetencje i zadania)

a.

b.

c.

III. Organizacje wyspecjalizowane ONZ – tzw. System Narodów Zjednoczonych to …

Najważniejsze organizacje Wyspecjalizowane ONZ:

MATERIAŁ DODATKOWY DLA SZCZEGÓLNIE ZAINTERESOWANYCH – ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE

JAKIE PRAWA PRZYSŁUGUJOM MNIEJSZOŚCIOM NARODOWYM W POLSCE?

Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 roku, Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz inne ustawy przyznają obywatelom polskim innego pochodzenia wiele praw związanych z ich odrębnym pochodzeniem narodowym:

• wolność zachowania i rozwoju własnego języka, zachowania obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury;
• prawo do tworzenia własnych instytucji edukacyjnych, kulturalnych i instytucji, które służą ochronie tożsamości religijnej;
• prawo uczestnictwa w rozstrzyganiu spraw dotyczących ich tożsamości kulturowej;
• prawo do zwolnienia komitetu wyborczego utworzonego przez członków organizacji mniejszości narodowych z wymogu przekroczenia 5% progu wyborczego w wyborach do Sejmu RP;
• prawo do uwzględnienia potrzeb mniejszości narodowych i etnicznych w publicznym radiu i telewizji;
• prawo do zachowania tajemnicy, z wyjątkiem przewidzianym prawem, dotyczącej ujawnienia informacji o własnej przynależności do mniejszości lub ujawnienia swojego pochodzenia, języka mniejszości lub religii;
• zakaz przymusowej asymilacji osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych;
• prawo do używania i pisowni swoich imion i nazwisk zgodnie z zasadami pisowni języka mniejszości narodowych;
• prawo używania języka mniejszości w wybranych gminach jako języka pomocniczego;
• używania nazw geograficznych, ulic w języku mniejszości jako nazw dodatkowych;
• zobowiązanie organów władz publicznych do podejmowania inicjatyw w celu wspierania działalności zmierzającej do ochrony, zachowania i rozwoju tożsamości kulturowej mniejszości.

Utworzono również Komisję Wspólna Rządu i Mniejszości Narodowych -organu opiniodawczo‑doradczego dla Prezesa Rady Ministrów.

Na podstawie obowiązującego prawa państwo polskie finansuje nauczanie języków mniejszości narodowych. 

Podstawy prawne gwarantują przestrzeganie praw mniejszości narodowych w Polsce, pozwalają na ich rozwój i swobodne funkcjonowanie.

CUDZOZIEMIEC A PRZEDSTAWICIEL MNIEJSZOŚCI NARODOWEJ – różnica?
-Konstytucja
-Ustawa z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach
-Umowy międzynarodowe

STATYSTYKI
Obywatele:

Ukrainy 214,7 tys. osób,
Białorusi – 25,6 tys.,
Niemiec – 21,3 tys.,
Rosji – 12,5 tys.,
Wietnamu – 12,1 tys.,
Indii – 9,9 tys.,
Włoch – 8,5 tys.,
Chin – 8,5. tys.,
Wielkiej Brytanii – 6,3 tys.,
Hiszpanii – 5,9 tys.

Większość z nich, 241,6 tys. osób, posiada zezwolenie na pobyt czasowy, które jest wydawane na okres maksymalnie trzech lat. Zezwolenie na pobyt stały posiada 78,4 tys. osób.

Oprócz tego oczywiście w naszym kraju funkcjonuje wielu obcokrajowców przebywających tymczasowo w ramach ruchu bezwizowego lub na podstawie wiz.

JAKI JEST STOSUNEK POLAKÓW DO MNIEJSZOŚCI NARODOWYCH I OSÓB INNYCH NARODOWOŚCI?

Badania Centrum Badania Opinii Społecznej 2020 r.

OD CZEGO ZALEŻY NASTAWIENIE DO DANYCH NACJI?

-wykształcenie (wyższe, średnie, podstawowe)
-mieszkający w dużych miastach są bardziej otwarci
-znajdujący się w lepszej sytuacji materialnej (wśród zadowolonych z własnych warunków materialnych nastawienie było lepsze)
– płeć (kobiety przeciętnie wyrażały pozytywne nastawienie do większej liczby nacji niż mężczyźni
– kwestie światopoglądowe – częściej sympatię do innych nacji deklarowali ankietowani nieuczestniczący w praktykach religijnych oraz identyfikujący się z lewicą – niechęć związana była z respondentami identyfikującymi się z prawicą
– wiek (niechęć wobec innych narodów częściej deklarują respondenci w wieku 55 lat i więcej)
– doświadczenie II wojny światowej, która mimo że zakończyła się 75 lat temu, czyli przed urodzeniem się większości Polaków, to nadal wpływa na nasz stosunek do Niemców, Rosjan, Ukraińców, Żydów lub Anglików. W badaniach przeprowadzonych w 2009 roku przez Pentor Research International, na zamówienie Muzeum II Wojny Światowej, zapytano o złe wspomnienia, jakie zachowały się w pamięci rodzinnej o innych nacjach z lat 1939–1945. Najwięcej złych wspomnień dotyczyło Ukraińców – 63,8%, następnie Niemców – 62,6% oraz Rosjan – 57%.

NOTATKA

POSTAWA – reakcja jednostki na określoną sytuację

1. Komponenty postaw wobec mniejszości:-

a. emocjonalny  – nastawienie wobec obiektu, emocje jakie w nas wywołuje

b. poznawczy  – zespół przekonań na temat mniejszości, wiedza na dany temat

c. behawioralny – zachowania wobec mniejszości

2. Postawy:
-akceptacja
-odrzucenie (wrogość/niechęć)
-obojętność

3. Na postawy wobec narodu silny wpływ mają stereotypy (uproszczone przeświadczenie dotyczące innych grup społecznych)

a. stereotypy jawne (otwarcie o nich mówimy – uzasadniamy dlaczego) i ukryte (podświadomie zachowujemy się w jakiś sposób, nie do końca rozumiemy dlaczego postępujemy w dany sposób – może być to związane z konformizmem)

b. dystans społeczny – poziom sympatii lub niechęci w stosunku do konkretnych nacji

4. Postawy wobec mniejszości i cudzoziemców

a.  kosmopolityzm – postawa charakteryzująca się osłabieniem poczucia więzi z własnym narodem w wyniku uznawania za swoją ojczyznę całego świata

b.  nacjonalizm – postawa charakteryzująca się uznawaniem własnego narodu jako dobra najwyższego

c.  ksenofobia – postawa charakteryzująca się niechęcią lub wrogością do przedstawicieli innych narodów, wynikającą z poczucia zagrożenia

d.  szowinizm – bezkrytyczny stosunek do własnego narodu połączony z brakiem szacunku i pogardą do innych narodów

e.  rasizm – przekonanie o nierównej wartości biologicznej i intelektualnej przedstawicieli różnych ras

f.  antysemityzm – odmiana rasizmu polegająca na wrogości wobec Żydów

Odmowa przyjęcia uchodźców przez Polskę w 2017 roku spowodowała, że nasz kraj jest postrzegany jako ksenofobiczny. Badanie przeprowadzone przez Amnesty International Refugees Welcome Index wykazało, że Polska zajęła 24. na 27 miejsc pod względem negatywnego nastawienia do uchodźców. Gorszą pozycję od Polski zajęły Tajlandia, Indonezja i Rosja.

Potwierdzają to podszyte ksenofobią ataki na obcokrajowców w Polsce: w Bydgoszczy i Toruniu pobito studentów z Turcji i Bułgarii, za wypowiedź w języku niemieckim zaatakowano profesora w tramwaju, w Łodzi napadnięto na muzułmankę, w Rzeszowie – na Portugalczyka. Są to, niestety, częste akty przemocy, jednak jesteśmy krajem, który w 2015 roku wydał najwięcej po Wielkiej Brytanii zezwoleń na pobyt dla osób spoza Unii Europejskiej. 

(źródło: https://epodreczniki.pl/a/przeczytaj/D1G42FQa9 )

ZADANIA MATURALNE (rozszerzenie 2005)

WOS – Prasówka

Wybierz i omów jedno aktualne wydarzenie (polityczne lub gospodarcze). Napisz, jakie były jego przyczyny i jakie mogą być możliwe skutki.

Pamiętaj, że praca powinna być samodzielna.

Napoleon Bonaparte

Czy Napoleon naprawdę był niski?

1. Sytuacja Francji za rządów dyrektoriatu (1795–1799)
a. niezadowolenie z powodu kryzysu gospodarczego, wysokich podatków oraz  korupcji urzędników

b. Francja toczyła wojny z koalicją Austrii, Prus, Rosji i Wielkiej Brytanii
– w wyniku wojen Francja zdobyła Niderlandy (należące wcześniej do Prus) i ziemie we Włoszech
– w czasie wojen włoskich wielką sławę zdobył Napoleon Bonaparte (był świetnym dowódcą, mimo słabego uzbrojenia wojska), który pokonał Austrię (traktat pokojowy w Campo Formio, 1797 r. Napoleon zdobył północne Włochy. Utworzył tam Republikę Liguryjską i Cisalpioską).

c. Wojna w Egipcie (konflikt zaczepiał o kolonie – chodzi o opanowanie Egiptu i Bliskiego Wschodu, by zagrozić Anglikom w Indiach). Napoleon zwyciężył w bitwie pod piramidami, ale flota brytyjska była silniejsza i pokonała Francuzów pod Abukirem.

2. Zamach stanu Napoleona Bonapartego
a. w 1799 r. Napoleon Bonaparte opuścił Egipt (bo sytuacja we Francji co raz gorsza), obalił dyrektoriat i przejął władzę we Francji.
b. we Francji ustanowiono rządy trzyosobowego konsulatu
c. Napoleon Bonaparte rządził Francją jako pierwszy konsul |
– dowodził armią
– dbał o propagandę
– decydował o działaniach parlamentu
– wprowadził nową konstytucję

3. Zakończenie wojen z Austrią (1801) i Anglią (1802) oraz reformy Napoleona:
– porozumienie z papieżem
– przyjęcie przeciwników politycznych
– rozwój gospodarki i oświaty

4. W 1804 r. został uchwalony zbiór praw zwany Kodeksem Napoleona, który:
– likwidował ograniczenia stanowe
– realizował zasadę równości wobec prawa
– zapewniał wolność osobistą i religijną
– gwarantował swobodę działalności gospodarczej
– chronił własność prywatną

4. W 1804 r. Napoleon Bonaparte koronował się na „cesarza Francuzów„

5.  Podboje Napoleona I:

NOTATKA LEKCYJNA

1. Sądownictwo w Polsce

I. Konstytucyjne zasady działania sądów w Polsce
1. Zasada niezależności sądów-

2. Zasada niezawisłości sędziów –

3. Zasada jednolitości sądów –

4. Zasada dwuinstancyjności postępowania sądowego – musi istnieć możliwość odwołania się do sądu drugiej instancji od każdej sprawy rozpatrzonej w sądzie pierwszej instancji

5. Udział obywateli w rozpatrywaniu spraw – jest realizowany przez instytucję ławnika  niezawodowego członka składu orzekającego

II. Sądownictwo w Polsce

1. Sąd Najwyższy –

a. czym się zajmuje?

b. skład? kto powołuje?
– pierwszy prezes
– prezesi Sądu Najwyższego
– sędziowie Sądu Najwyższego

c. Izby Sądu Najwyższego:

d. funkcje Sądu Najwyższego

2. Sądy powszechne (czym się zajmują? jakie wyróżniamy?)

3. Sądy administracyjne (czym się zajmują? jakie wyróżniamy)

4. Sądy wojskowe (czym się zajmują? jakie wyróżniamy)