Autor: Paulina Stelmaszczyk

Na początek zapoznaj się z krótkim wykładem prof. Zamorskiego (UJ)

I. Historia i historiografia. Podział historii
Historia to nauka zajmująca się działalnością człowieka w przeszłości od momentu wynalezienia pisma (źródła niepiśmienne bada archeologia).

Kiedy zostało wynalezione pismo i gdzie?

-historia powszechna (świata)
-Historia Polski (ojczysta)
-historia regionalna (lokalna)

Historiografia – spisany wynik pracy historyka (dziejopisarstwo). Ojciec historiografii – Herodot z Halikarnasu (V w.p.n.e.) – „Dzieje” – opisywały historię i geografię Hellady, Persji i Egiptu w okresie wojen perskich.

* * *

HISTORIA MOŻE ULEGAĆ ZMIANOM

II. Źródła historyczne

Jak badać źródło historyczne?

Krytyka zewnętrzna (to co zobaczysz na pierwszy rzut oka)

1. Sprawdź w jakiej epoce historycznej powstało. Gdzie. W jakich warunkach. Kto jest autorem.
2. Zastanów się nad przydatnością i wiarygodnością źródła.
   
   Krytyka wewnętrzna
   
3. Dokonaj analizy źródła. Odtwórz szczegółowe fakty na podstawie źródła.
4. Synteza źródła – wyjaśnij odtworzone fakty i zjawiska historyczne.

Pamiętaj – czasami może dojść do zjawiska fałszowania historii – poprawiania historii w imię wyższych idei.

III. Periodyzacja dziejów

Periodyzacja – podział dziejów na mniejsze jednostki, np.
-era (najdłuższy okres w dziejach ludzkości, fragment dziejów wyznaczony przełomowym wydarzeniem),
– epoka (okres czasu wyznaczony ważnymi, przełomowymi wydarzeniami historycznymi – są tu zaznaczone ramy czasowe, choć mogą być one płynne).

EPOKI HISTORYCZNE:
-starożytność (od wynalezienia pisma do upadku Rzymu/podział cesarstwa rzymskiego na wschodnie i zachodnie/ zwycięstwo Wizygotów pod Adrianopolem/panowanie Justyniana Wielkiego w Bizancjum)
-średniowiecze (koniec epoki: odkrycie Ameryki/upadek Konstantynopola/początek reformacji/wynalezienie druku/ renesans)
-nowożytność (do I wojny światowej/ jej zakończenia
-czasy najnowsze

Chronologia – nauka o mierzeniu czasu
Proszę zapoznać się z poniższymi filmami.

Następnie przypomnij sobie, jak obliczamy upływ czasu pomiędzy wydarzeniami historycznymi.

Więcej o periodyzacji dziejów znajdziesz <<TU>>

IV. Nauki pomocnicze historii

Paleografia i epigrafika – odczytywanie źródeł pisanych (inskrypcje lub teksty na papierze, papirusie) – ważne są tu również narzędzia

Heraldyka – herby

Genealogia – pokrewieństwo pomiędzy postaciami

Dyplomatyka – bada źródła aktowe (np. dokumenty średniowieczne, potwierdza autentyczność, sprawdza czy dokument nie został sfałszowany – falsyfikat

Sfragistyka

Numimatyka

Ćwiczenie powtórkowe – Nauki pomocnicze historii. Odgadniesz wszystkie?

REVISION:

1. What is the main concern of social studies (or civics)?
2. Why Aristotle said: Humans are social beings?
3.  What is the defference between colective consciousness and society?
4. Can you name forms of social life?

I. Formy życia społecznego (Forms of social life) s. 8:

1. Society- społeczeństwo
   -a huge group of people
   -they have their own territory (area)
   -their own history and culture
   -social relation/social interaction create some hierarchy
   -public institutions (like government)
   
2. Collective consciousness – zbiorowość społeczna
   -impermanent group of random people
   -without social relations
   
3. Community – społeczność
   -more permanent than colective consciousness
   -may appear some hierarchy (people can recognize others)
   
4. Local community – społeczność lokalna
   -common small territory (village, town, city district)
   -people are connected with the teritorry and they have known each other
   -they take care of their own problems and solve problems together
   
5. Social group – grupa społeczna
   – consist of three or more people who interact and identify with one another
   -they have common motives and goals
   -may have hierarchical social structure
   
   
   *Social categorization is the process through which we group individuals based upon social information, f.ex.: occupation, sex, race and age. People inside have some distinctive features, but they aren’t social group.

II. Jakie wyróżniamy grupy społeczne (s. 9)
TYPES OF SOCIAL GROUPS AND EXAMPLES

1. Number of members:
-small
-big

2. Types of membership
-primmary – close, emotional relationship. Relation between them are face–to–face and more intimate and this group is relatively small (for example family, neighbour, play group)

-secondary – is more formal, impersonal, indirect and less intimate relationship among the members.
-there are common values and goals (for example political party , social class, school , college etc.)

3. A way of organizing
-formal (there are defined rules and regulations)
-informal (members haven’t any formal regulations and no official leader)

4.Accesibility
-exclusive – membership is limited, only people with special qualifications or specifications are admitted (f.ex. police, doctors)
-inclusive – everybody can be included, open door for all comers

III. WHY PEOPLE WANT TO BE MEMBERS OF SOCIAL GROUPS?

1. It is human nature
2. Humans need belongingness (need of belonging- potrzeba przynależności)
3. Creation of their own identity (tworzenie własnej tożsamości)
4. Role model searching (poszukiwanie wzorców)
5. The fear of social exclusion (wykluczenie społeczne)

ANSWER THE QUESTIONS

Do jakich grup należycie?
Czy za każdym razem był to wasz wybór?
Czy dwie osoby tworzą już grupę społeczną?
Czy istnieją jakieś ograniczenia, jak liczna może być grupa?
Czy można funkcjonować poza wszelkimi grupami i tym samym wypisać się ze społeczeństwa?

IV. Group cohesiveness (SPÓJNOŚĆ, SPOISTOŚĆ GRUPOWA)
Cohesion is the extent (stopień) to which group members are attracted to the group and its goals. 
Examples of displaying social cohesiveness is tied together by mutual friendship, caring, or personal liking.

For example, a group of friends may be very cohesive just because they enjoy spending time together, regardless of whether or not they share similar goals.

CAN A GROUP HAVE TOO MUCH COHESION?

The dangers of groupthink (when a group have too much cohesion)
There may be appear The Groupthink Syndrome- myślenie grupowe (Syndrom myślenia grupowego)
-people inside of group want to stay in balance with others.

–> patrz KATASTROFA CHALLENGERA (podręcznik)

WHAT DOES IT MEAN?

1. Humans are social beings because they need the support of others just to survive.
   
   
2. SPOŁECZEŃSTWO A ZBIOROWOŚĆ
   
   -social relation/social interaction
   
   
3. Formy życia społecznego (Forms of Social Life):

Society- społeczeństwo
Colective consciousness – zbiorowość społeczna
Community – społeczność
Local community – społeczność lokalna
Social group – grupa społeczna

THE FIRST PROBLEM – TRANSLATION

-knowledge about the society (?) – accurate translation

-civics / civic education (In USA: the study of way in which a local government works and of the rights and duties of the people who live in the city)

-citizienship education (edukacja obywatelska, wychowanie obywatelskie)

-political education (?)

– SOCIAL STUDIES = nauki społeczne (are concerned with the study of social relationships and the functionning of society. It is associated with history, government, civics, geography, sociology, antropology )

1. Samorząd to forma organizacji wyodrębnionej grupy społecznej, która może decydować o sprawach dla niej istotnych.

2. Formy samorządu
a. samorząd terytorialny (powszechny) – forma organizacji ludności zamieszkującej dany obszar
b. samorząd specjalny
np. samorządy gospodarcze – rolników, zawodowe – lekarskie
c. inne – np. lokalny, szkolny itp.

3. Cechy samorządu terytorialnego:
-obejmuje osoby zamieszkujące dany teren (członkostwo z mocy prawa)
-wykonuje pewne określone zadania administracji publicznej
-posiada własną organizację (przedstawicieli wybierają ludzie)
-realizuje zasadę decentralizacji władzy (ale pozostaje pod nadzorem centralnych organów państwowych).

4.* Tradycje współczesnego samorządu terytorialnego w Polsce:
-demokracja szlachecka (sejmiki i urzędy ziemskie)

-za Stanisława Augusta Poniatowskiego reformy administracyjne – dotyczyły np. miast, które mogły decydować o wolności i porządku w nich panującym

-klęska polityczna Rzeczypospolitej zakończona w 1795 roku
trzecim rozbiorem Polski uniemożliwiła dalsze kształtowanie się polskiej samorządności (władze państw zaborczych na okupowanych przez nie terytoriach wprowadzały własne zasady administracji publicznej obowiązujące w ich państwach).

-różnorodność form sprawowania władzy lokalnej utrudniała scalenie terytorialne po odzyskaniu niepodległości przez Polskę.

-w II Rzeczypospolitej (1918–1939) odbudowano ogniwa samorządności na poziomie gminy i powiatu. Wprowadzono organy władzy wykonawczej, stanowiącej i kontrolującej.
GMINY WIEJSKIE: rada gminy i zarząd gminy (wójt+ławnicy)
GMINY MIEJSKIE: rada miejska i zarząd (burmistrz/prezydent+ławnicy)

-II wojna światowa – zwalczanie samorządności

-po drugiej wojnie światowej przeprowadzono w Polsce zmianę zasad ustrojowych państwa, wprowadzając rady narodowe różnego szczebla wyposażone w funkcje uchwałodawcze, wykonawcze i kontrolne. – likwidacja jakiejkolwiek niezależności

-w roku 1990 w wyniku gruntownych przemian społecznych połączonych ze zmianą ustroju państwa Sejm 8 marca 1990 roku po uprzedniej zmianie Konstytucji uchwalił Ustawę o samorządzie terytorialnym.

– do roku 1998 na poziomie gminy, zaś z l stycznia 1999 roku
również na poziomie powiatu i województwa.

Na podstawie Konstytucji RP:
-jednostki samorządu terytorialnego mają osobowość cywilnoprawną
-wprowadzono reformę administracyjną w wyniku której powstała trójstopniowa struktura terytorialna państwa.

5. Struktura – w Polsce obowiązuje struktura trójstopniowa samorządu terytorialnego:
– gmina
– powiat
– województwo

Zasady:
-na szczeblu wojewódzkim – model dualistyczny administracji (organy samorządowe: sejmik, zarząd oraz organy administracji rządowej – wojewoda)
-samorząd lokalny to gminy i powiaty, a samorząd regionalny – województwa.

Funkcjonowanie władz samorządowych określają zasady konstytucyjne:
– subsydiarności (pomocniczości) – organy szczebla wyższego nie realizują zadań publicznych wykonywanych przez niższy szczebel
-decentralizacji władzy publicznej – samorząd w Polsce nie jest hierarchiczny – szczeble niższe samorządu nie podlegają szczeblom wyższym.

GMINA
-najmniejsza, podstawowa jednostka podziału terytorialnego w Polsce.
-zadania lokalnie
-zasada domniemania kompetencji – realizacja wszystkich zadań samorządu terytorialnego (chyba że w aktach prawnych inaczej).
-gminy wiejskie, miejsko-wiejskie, miejskie
-jednostki pomocnicze: sołectwa, dzielnice, osiedla

POWIAT – lokalne zadania określone ustawą o charakterze ponadgminnym

WOJEWÓDZTWO – wspólnota działająca na rzecz rozwoju danego regionu
-usługi publiczne wykraczające poza zakres zadań wykonywanych przez gminy i powiaty.

6. Zadania samorządu terytorialnego
a. zadania własne
–
–
np.

b. zadania zlecone
–
–
np.

c. zadania powierzone
–
–
np.

5. Organy samorządu terytorialnego

7. Źródła dochodów samorządów
a. dochody własne pozyskiwane z obszaru danej jednostki terytorialnej, np. z podatków lokalnych, z majątku (wynajem nieruchomości, sprzedaż ziemi), dochody z opłat (opłata uzdrowiskowa, skarbowa, targowa), spadki, zapisy, darowizny, mandaty ipt.
b. subwencje – środki z budżetu państwa przeznaczone na finansowanie realizacji zadań własnych samorządów wszystkich szczebli
c. dotacje celowe – środki pochodzące z budżetu państwa i z innych źródeł (np. innych jednostek samorządu) –> przeznaczone są na ściśle określony cel

Na co wydawane są pieniądze samorządów?

zadania własne

Ład przestrzenny i ekologia
Infrastruktura społeczna, techniczna i gospodarcza
Porządek publiczny i bezpieczeństwo obywateli
Edukacja, kultura, turystyka
Współpraca samorządowa i promocja gminy

zadania zlecone

Z zakresu administracji rządowej
Z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzania wyborów powszechnych i referendów
Podstawą jest ustawa
Gmina otrzymuje środki finansowe na realizację zadań zleconych

zadania powierzone

Zadania z zakresu administracji rządowej, właściwości powiatu, województwa
Realizacja na zasadzie dobrowolności
Podstawą jest porozumienie
Gmina otrzymuje środki finansowe na realizację zadań powierzonych

NADZÓR
-Prezes Rady Ministrów
-wojewoda
-RIO – Regionalne Izby Obrachunkowe

I. Konflikty międzynarodowy jest najostrzejszą formą sporu międzynarodowego (użycie siły, konflikt zbrojny, wojna)

1. Wojna – zorganizowany konflikt zbrojny między państwami, narodami lub grupami etnicznymi i społecznymi. Oznacza zerwanie stosunków pokojowych (w tym także stosunków dyplomatycznych) pomiędzy co najmniej dwoma państwami przejście do stosunków wojennych czyli rozpoczęcie walki zbrojnej i wrogich działań skierowanych przez państwa wzajemnie przeciwko sobie. Konwencje haskie z 1899 i 1907 r. wymagają, by wojna rozpoczęła się oficjalnym jej wypowiedzeniem przez jedno z państw. Państwa toczące wojnę zobowiązane są do zachowywania humanitarnych zasad (jak zakaz stosowania broni masowego rażenia czy złego traktowania jeńców i ludności cywilnej) i do uszanowania neutralności pozostałych państw. Również dobra kultury w czasie wojny powinny być ochraniane.

2. Pojęcie konfliktu zbrojnego jest szersze od pojęcia wojny. Obejmuje ono wszelkiego rodzaju walkę zbrojną pomiędzy państwami – nawet wówczas, kiedy wojna nie zostanie wypowiedziana w sposób oficjalny, jak również różnego rodzaju specyficzne konflikty zbrojne, tzn. takie, w których uczestniczą strony nie uznane za podmioty prawa międzynarodowego. konflikt zbrojny może przekształcić się w wojnę.

Wojna sprawiedliwa (łac. bellum iustum)
Obecnie wymienia się następujące warunki wojny sprawiedliwej:

• jest to wojna obronna, która stanowi odpowiedź na bezprawną agresję;
• istnieje realna szansa na jej wygranie;
• celem ataku nie jest ludność cywilna;
• przemoc stosuje się tylko w przypadkach uzasadnionych.

3. Główne przyczyny współczesnych konfliktów zbrojnych

a. konflikty etniczne i narodowe
b. konflikty kulturowe
c. konflikty religijne

4. Konflikt etniczny rodzaj konfliktu społecznego, w którym bez względu na przyczyny stronami są narody, mniejszości narodowe bądź grupy etniczne, funkcjonujące w społeczeństwach wielonarodowościowych i wieloetnicznych, bądź na pograniczu etnicznym.

PRZYKŁADY:

5. Przyczyny konfliktów etnicznych:
a. przymusowa asymilacja
b. uwolnienie tożsamości etnicznej
c. ograniczenie realizacji tożsamości etnicznej
d. zagrożenie całkowitym zanikiem tożsamości etnicznej

6. W jaki sposób można zakończyć konflikt etniczny?

II. Terroryzm – metoda sprawowania władzy lub dążenia do osiągnięcia celów politycznych za pomocą agresji i wzbudzania strachu

1. Formy działań terrorystów

a. terror indywidualny
b. terror zbiorowy

2. Klasyfikacja terroru ze względu na motywacje

a. terroryzm ideologiczny
– Turcja (Rewolucyjna Partia i Front Wyzwolenia)
– Peru(Świetlisty Szlak)

b. terror religijny
– Hezbollah
– Al-Kaida
– Hamas
– Kach

c. terror narodowowyzwoleńczy
– ETA
– Irlandzka Republikańska Armia
– Tamilskie Tygrysy

d. terroryzm kryminalny

3. Formy walki z terroryzmem:
a. interwencja zbrojna
b. operacje sił specjalnych i oddziałów antyterrorystycznych (odbijanie zakładników i akcje specjalne)
c. ekonomiczne i polityczne sankcje
d. działania prewencyjne (kontrole na lotniskach, regulacje prawne)

1. Polacy po utracie niepodległości.
2. Utworzenie Legionów Polskich we Włoszech.
3. Organizacja i zasady życia legionowego.
4. Udział legionistów w wojnach napoleońskich.
5. Utworzenie Księstwa Warszawskiego.
6. Konstytucja Księstwa Warszawskiego.
7. Polacy pod rozkazami Napoleona.
8. Upadek Księstwa Warszawskiego.
9. Terminy: legiony, emigracja.
10. Postaci: Jan Henryk Dąbrowski, Józef Wybicki, książę Józef Poniatowski.

PREZENTACJA

1.Kazimierz Wielki zmarł w 1370 r i był ostatnim władcą z dynastii Piastów.

2.Unia polsko-węgierska
-Kazimierz Wielki nie posiadał potomka, więc zawarł układ sukcesyjny z Karolem Robertem Andegaweńskim (zjazd w Wyszehradzie 1338).
-usynowienie wnuka Kaźka Słupskiego – nie udało się

3.Unia polsko – węgierska – unia personalna – związek państw, posiadających wspólnego władcę, przy zachowaniu odrębnych instytucji państwowych.

4.Ludwik Węgierski panował w latach 1370 – 1382.
– regencja Elżbiety Łokietkówny (córka Łokietka)
– nadał szlachcie przywilej w Koszycach – 1374 – przywilej generalny – zapewniał dziedziczenie jednej z córek

Przywilej koszycki z 1374 r.

Szczerze i z dobrej woli troszcząc się, aby Królestwo Polskie w dobrym stanie i w mocy trwało, zobowiązaliśmy [się], że po zejściu naszym z tego świata będzie [szlachta] miała i weźmie sobie za spadkobiercę i następcę na tronie polskim potomstwo nasze tylko płci męskiej, nie zaś żeńskiej; następnie jednak z zezwolenia i woli panów, szlachty oraz wszystkich innych – gdy potomstwa męskiego nie ma – córki nasze, te mianowicie, co do których nastąpi zgoda […] aby otrzymały koronę Królestwa Polskiego […].
Chcemy zadowolić się tym tylko, aby corocznie na św. Marcina wyznawcę nam i następcom naszym na znak najwyższego panowania i uznanie korony królestwa polskiego płacono po dwa grosze zwykłej monety, w Królestwie obieg mającej […] z każdego osiadłego łanu lub jego części.

PYTANIA:

1. Dlaczego Ludwik Węgierski nadał szlachcie przywilej koszycki?
2. Do czego zobowiązał się władca wobec szlachty?
3. Czy w dokumencie podano, która z córek Ludwika Węgierskiego ma po jego śmierci zasiąść na tronie polskim? Kto miał o tym zdecydować?

5. Przywilej koszycki (1374) – przywilej generalny – zapewniał dziedziczenie jednej z córek:
– przywilej nadany w zamian za zgodę na dziedziczenie tronu polskiego po Ludwiku Węgierskim przez córkę
– zwolnienie szlachty z podatków – z wyjątkiem 2 groszy poradlnego z łana kmiecego
– prawo do wynagrodzenia za udział w wojnie poza granicami kraju
– obowiązek wykupu szlachcica z niewoli, jeśli dostał się do niej podczas wyprawy poza granice kraju
– zobowiązanie do nadawania urzędu starosty wyłącznie Polakom, a urzędów ziemskim wyłącznie szlachcie z danej ziemi

6. W 1384 r. władzę obejmuje Jadwiga Andegaweńska – nowy król Polski – możni ją poparli, ale męża postanowili wybrać jej sami (zaręczona z Wilhelmem Habsburgiem).

Walki o tron krakowski (w XIII w.)

1. Po rozpadzie Monarchii Henryków Śląskich książęta piastowscy rozpoczęli walki o Kraków. Zasiadali tam kolejno: Bolesław Rogatka, Konrad mazowiecki, Bolesłąw Wstydliwy, Leszek Czarny, Henryk IV Probus oraz Przemysł II, który w 1295 r. koronował się w Gnieźnie (nie w Krakowie, bo tam panuje Wacław II) na króla Polski (abp Jakub Świnka) ale zamordowano go w Rogoźnie.

2. Mimo, że spuściznę po Przemyśle przejął Władysław Łokietek, nie udało mu się przejąć władzy. W 1300 r. w na króla koronował się Wacław II czeski (ożenił się z córką Przemysła – przyłączył dzięki temu do Małopolski Wielkopolskę, zdobył Pomorze Gdańskie, Kujawy, ziemię łęczycką i sieradzką, zhołdował większość księstw śląskich oraz Mazowsze). Umiera w 1305 r., następcą miał być syn Wacław III, ale został zamordowany.

3. Władysław Łokietek wraca do kraju. Koronował się na króla Polski w 1320 r. w katedrze krakowskiej – jest to koniec rozbicia dzielnicowego w Polsce.

Polska Łokietka: Wielkopolska, Małopolska, ziemia sandomierska, ziemia sieradzka i łęczycka, Kujawy (utracone pod koniec panowaniana rzecz Krzyżaków). Pomorze Gdańskie zajęli Krzyżacy. Śląsk w rękach Czeskich, Mazowsze pod panowaniem samodzielnych Piastów.

Podsumowując – w Polsce dwa ośrodki zjednoczeniowe:
-Małopolska – Kraków – stolica państwa polskiego
-Wielkopolska – Gniezno – arcybiskupstwo – tylko abp może koronować na króla.
Największe szanse na centralizację władzy mieli władcy tych dzielnic.

Ciekawostka… Dlaczego Władyslawa nazwano Łokietkiem?

4. Po śmierci Władysława Łokietka władzę odziedziczył Kazimierz Wielki. Koronował się na króla Królestwa Polskiego w Krakowie. Jego państwo było stosunkowo niewielkie, bez dostępu do morza.

Wrogowie:
-Marchia Brandenburska
-Zakon Krzyżacki
-Czechy

Sojusznicy:
-Węgry (Elżbieta Łokietkówna żoną Karola Roberta Andegaweńskiego)
-Litwa (wspólny wróg – Krzyżacy)
-Księstwa Zachodniopomorskie (Marchia Brandenburska zagraża)

5. Sytuacja wewnętrzna – państwo osłabione w wyniku wojen i walk o władzę. Potrzebne jest zunifikowanie (ujednolicenie), centralizacja i rozwój gospodarczy państwa. Dlatego Kazimierz wprowadził reformy:
-administracyjną (urząd starosty -zarządzał daną ziemią)
-kodyfikacja prawa (statuty wiślicko-piotrkowskie)
-popierał akcję osadniczą (dodatkowo prawo składu i przymus drogowy)
-1364 – ufundował Akademię Krakowską
-reforma wojskowa i fortyfikacje

6. Polska przekształca się w monarchię stanową (była patrymonialną). Kazimierz tworzy tzw. Corona Regni Poloniae – korona jestnierozerwalnie związana z państwem (kraj jest dziedziczny, ale niepodzielny).

7. Polityka zagraniczna:
-dąży do odzyskania ziem zabranych przez Krzyżaków (Pomorze Gdańskie, Kujawy, ziemia chełmińska, dobrzyńska i Czechów (Śląsk). Ma świadomość, że Polska jest zbyt słaba na otwarty konflikt, więc będzie robił to dyplomatycznie.

-spór z Krzyżakami miał być rozwiązany przy poparciu Karola Roberta Andegaweńskiego i Jana Luksemburskiego. Dwa razy na zjeździe w Wyszehradzie oraz Warszawie Kazimierz próbował odzyskać ziemie zagarnięte przez zakon. Ostatecznie zawarto pokój wieczysty w Kaliszu w 1343 r. – Krzyżacy mieli zwrócić zagarnięte Kujawy oraz ziemię dobrzyńską. Kazimierz musiał zrzec się Pomorza oraz ziemi chełmińskiej i michałowskiej na rzecz Krzyżaków. Krzyżacy postanowień nie zrealizowali.

-król Czech Jan Luksemburski rościł sobie prawa do korony polskiej (bo Wacław III był jego poprzednikiem), jednak w 1335 r. na zjeździe w Wyszehradzie zrzekł się tytułu za 20 tys. kop praskich groszy (olbrzymie pieniądze).

-1338 – II zjazd w Wyszehradzie – dotyczył pretensji do Śląska i Mazowsza oraz czeskiego poparcia dla Zakonu Krzyżackiego. Mediatorem został król Węgier Karol Robert Andegaweński. Ustalono, że Kazimierz zrzeka się pretensji do tych ziem, ale w zamian Jan Luksemburski nie będzie utrudniał procesu przeciwko Krzyżakom

-1339 – proces warszawski przeciwko Krzyżakom
– sędziowie nakazali Krzyżakom zwrot Kujaw i ziemi dobrzyńskiej
– przyznali Polsce prawa do Pomorza Gdańskiego i ziemi chełmińskiej
– Krzyżacy mieli wypłacić Polsce odszkodowanie
– Krzyżacy ponownie odwołali się do papieża, który nie zatwierdził wyroku

-1343 – pokój w Kaliszu – Polska odzyskała ziemię dobrzyńską i Kujawy, zakon zatrzymał ziemię chełmińską i Pomorze Gdańskie jako „wieczystą jałmużnę”

– Pokój w Namysłowie 1348 potwierdził, że Śląsk należy się Luksemburgom

-rozpoczął ekspansję na Ruś i przyłączył Ruś Halicką.

8. Gospodarka:
– akcje kolonizacyjne
-rozwój handlu (prawo składu i przymusu drogowego)
-reforma monetarna – srebrny grosz
-dochody z żup solnych w Bochni i Wieliczce
-wprowadzenie tzw. poradlnego – podatku od gruntu
– dochody z ceł (przywożenie i wywożenie towarów) i myt (mosty i drogi)

9. Zmiany w administracji państwowej – urzędy:
-starosta – administracja terenowa
-kanclerz – kancelaria królewska
-podskarbi – zarządza skarbem królewskim
-marszałek – zarządza dworem królewskim

10. Prawo: statuty wiślicko – piotrowskie w 1362 r. – zunifikowano prawo.

11. Założenie Akademii Krakowskiej – 1364.

Kształtowanie się monarchii stanowej –> wyłaniają się STANY (mieszczanie, chłopi, duchowni i rycerstwo)

Polska – Corona Regni Poloniae – monarcha już nie dysponuje państwem swobodnie.

1. Najwyższa Izba Kontroli kontroluje działalność organów administracji rządowej,  Narodowego Banku Polskiego, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności.
2. Trybunał Konstytucyjny jest sądem konstytucyjnym, organem władzy sądowniczej
3. Trybunał Stanu  jest organem sądowym, który sądzi najwyższych urzędników państwowych
4. Prokuratura jest państwowym organem powołanym do strzeżenia praworządności oraz czuwania nad ściganiem przestępstw, jak również występowania z oskarżeniami przed sądami
5. Instytut Pamięci Narodowej jest instytucją naukowo-badawczą o uprawnieniach śledczych
6. Rzecznik Praw Obywatelskich jest jednoosobowym konstytucyjnym organem kontrolnym, powołanym specjalnie i wyłącznie w celu strzeżenia praw i wolności obywatelskich określonych w konstytucji i innych aktach prawnych