Po zakończonej lekcji będziecie potrafili wyjaśnić specyfikę praw i wolności człowieka przysługujących obywatelom Polski, które są zapisane w Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Dowiecie się jakie prawa przysługują mniejszościom narodowym w Polsce.
Zanim rozpoczniesz, zastanów się gdzie zapisane są podstawowe prawa człowieka, przysługujące mieszkańcom danego kraju? Czy samo zapisanie praw w konstytucji wystarczy, aby były one realizowane? Jakie znacie przykłady sytuacji świadczące o nieprzestrzeganiu praw człowieka na świecie albo w Polsce. Możecie odnieść się też do historii Polski.
I. Zapoznaj się z treścią podręcznika s. 46 – 48.
II. Następnie przejrzyj rozdział I i II Konstytucji (z końca podręcznika – strony z czerwonym brzegiem) i spróbuj odpowiedzieć sobie na pytanie, czy ustawa zasadnicza w sposób dostateczny gwarantuje przestrzeganie praw człowieka.
III. Zapisz notatkę lekcyjną:
1.Prawa człowieka – zespół fundamentalnych, powszechnych o praw i wolności, przysługujących człowiekowi.
2. Cechy praw człowieka:
*Powszechne – przysługują każdemu niezależnie od przynależności państwowej, pozycji społecznej czy też płci lub rasy.
*Nienaruszalne – żadna władza nie może ich odebrać
*Przyrodzone – przysługują każdemu od urodzenia do śmierci
*Niezbywalne – nie można nikomu ich odebrać ani nie można się ich zrzec.
3. W jakich sytuacjach prawa człowieka mogą zostać ograniczone? Napisz na podstawie podręcznika (s. 48)
IV. Zapoznaj się z materiałem ze s. 52 – 53 podręcznika. Następnie wykonaj poniższe ćwiczenie.
Ćwiczenie.
Przyporządkuj prawa i wolności zagwarantowane w Konstytucji RP z 1997 r. do odpowiedniego zbioru. Następnie przepisz.
Praca domowa na ocenę:
Jakie historyczne czynniki spowodowały, że w Konstytucji RP wolności i prawa człowieka zostały w takim stopniu wyeksponowane? Przedstaw argumenty przemawiające za tezą, że Konstytucja RP nadała wysoką rangę kwestii wolności i praw człowieka (skorzystaj z podręcznika s. 50 – 51).
Możesz, ale nie musisz wspomóc się fragmentami Konstytucji PRL z 1952 r. (i porównać ją z aktualną Konstytucją). bądź innymi dokumentami np. Powszechną Deklaracją Praw Człowieka.
Termin wykonania zadania następna lekcja.
Proszę o uwzględnienie co najmniej 5 argumentów . Objętość: najmniej 10 zdań. Pamiętaj, że próba nieuczciwości w postaci kradzieży własności intelektualnej (przesłania gotowca pobranego z Internetu), skutkuje wpisaniem oceny niedostatecznej.
Konstytucja PRL z 1952 r. [fragmenty]
Artykuł 58.
1.Obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mają prawo do pracy, to znaczy prawo do zatrudnienia za wynagrodzeniem według ilości jakości pracy.
2.Prawo do pracy zapewniają: społeczna własność podstawowych środków produkcji, rozwój na wsi ustroju społeczno –spółdzielczego, wolnego od wyzysku, planowy wzrost sił wytwórczych, usunięcie źródeł kryzysów ekonomicznych, likwidacja bezrobocia.
Artykuł 59.
1.Obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mają prawo do wypoczynku.
2.Prawo do wypoczynku zapewniają robotnikom i pracownikom umysłowym: ustawowe skrócenie czasu pracy przez urzeczywistnienie ośmiogodzinnego dnia pracy oraz krótszego czasu pracy w przypadkach przewidzianych ustawami, ustawowo określone dni wolne od pracy, coroczne płatne urlopy.
Artykuł 60.
1.Obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mają prawo do ochrony zdrowia oraz do pomocy w razie choroby lub niezdolności do pracy.
Artykuł 61.
1.Obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mają prawo do nauki.
Artykuł 62.
1.Obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mają prawo do korzystania ze zdobyczy kultury i do twórczego udziału w rozwoju kultury narodowej.
2.Prawo to zapewniają coraz szerzej: rozwój i udostępnienie ludowi pracującemu miast i wsi bibliotek, książek, prasy, radia, kin, teatrów, muzeów i wystaw, domów kultury, klubów, świetlic, wszechstronne popieranie i pobudzanie twórczości kulturalnej mas ludowych i rozwoju talentów twórczych.
Artykuł 66.
1.Kobieta w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ma równe z mężczyzną prawa we wszystkich dziedzinach życia państwowego, politycznego, gospodarczego, społecznego i kulturalnego. (opieka nad matką i dzieckiem, ochrona kobiety ciężarnej, płatny urlop w okresie przed porodem i po porodzie, rozbudowa sieci zakładów położniczych, żłobków i przedszkoli, rozwój sieci zakładów usługowych i żywienia zbiorowego).
Artykuł 67.
1.Małżeństwo i rodzina znajdują się pod opieką i ochroną Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Rodziny o licznym potomstwie państwo otacza szczególną troską.
2.Urodzenie poza małżeństwem nie uszczupla praw dziecka.
Artykuł 69.
1.Obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej niezależnie od narodowości, rasy i wyznania mają równe prawa we wszystkich dziedzinach życia państwowego, politycznego, gospodarczego, społecznego i kulturalnego. Naruszenie tej zasady przez jakiekolwiek bezpośrednie lub pośrednie uprzywilejowanie albo ograniczenie w prawach ze względu na narodowość, rasę czy wyznanie podlega karze.
2.Szerzenie nienawiści lub pogardy, wywoływanie waśni albo poniżanie człowieka ze względu na różnice narodowości, rasy czy wyznania, jest zakazane.
Artykuł 70.
1.Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia obywatelom wolność sumienia i wyznania. Kościół i inne związki wyznaniowe mogą swobodnie wypełniać swoje funkcje religijne. Nie wolno zmuszać obywateli do niebrania udziału w czynnościach lub obrzędach religijnych. Nie wolno też nikogo zmuszać do udziału w czynnościach lub obrzędach religijnych.
2.Kościół jest oddzielony od państwa. Zasady stosunku państwa do kościoła oraz sytuację prawną i majątkową związków wyznaniowych określają ustawy.
Artykuł 71.
1.Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia obywatelom wolność słowa, druku, zgromadzeń i wieców, pochodów i manifestacji.
Artykuł 72.
1.W celu rozwoju aktywności politycznej, społecznej, gospodarczej i kulturalnej ludu pracującego miast i wsi Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia obywatelom prawo zrzeszania się.
2.Organizacje polityczne, związki zawodowe, zrzeszenia pracujących chłopów, zrzeszenia spółdzielcze, organizacje młodzieżowe, kobiece, sportowe i obronne, stowarzyszenia kulturalne, techniczne i naukowe, jak również inne organizacje społeczne ludu pracującego –skupiają obywateli dla czynnego udziału w życiu politycznym, społecznym, gospodarczym i kulturalnym.
3.Tworzenie zrzeszeń i udział w zrzeszeniach, których cel lub działalność godzą w ustrój polityczny i społeczny albo w porządek prawny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jest zakazane.
Artykuł 73.
1.Obywatele mają prawo zwracania się do wszystkich organów państwa ze skargami i zażaleniami.
2.Skargi i zażalenia obywateli powinny być rozpatrywane i załatwiane szybko i sprawiedliwie. Winni przewlekania albo przejawiający bezduszny i biurokratyczny stosunek do skarg i zażaleń obywateli pociągani będą do odpowiedzialności.
Artykuł 74.
1.Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia obywatelom nietykalność osobistą. Pozbawienie obywatela wolności może nastąpić tylko w przypadkach, określonych ustawą. Zatrzymany powinien być zwolniony, jeżeli w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania nie doręczono mu postanowienia sądu lub prokuratora o aresztowaniu.
2.Ustawa ochrania nienaruszalność mieszkań i tajemnicę korespondencji. Przeprowadzenie rewizji domowej dopuszczalne jest jedynie w przypadkach, określonych ustawą.
3.Przepadek mienia może nastąpić jedynie w przypadkach przewidzianych ustawą, na podstawie prawomocnego orzeczenia.