I. Rządy Mieszka II (1025 – 1034)
a. Koronacja w 1025 r.
b. problem — Bezprym – starszy brat i młodszy Otton
c. chce skupić się na polityce wyznaczona przez ojca – podboje
II. Kryzys
1. Przyczyny:
a. szybki wzrost terytorialny, aparat państwowy nie nadąża
b. fiskalizm – bunty ludności przeciw nadmiernym obciążeniom na rzecz państwa, możnych i Kościoła
c. powrót ludzi do dawnych kultów – reakcja pogańska
d. zachwianie zasadami dziedziczności tronu
e. dążenie poszczególnych terenów do odłączenia
f. duże znaczenie możnowładztwa
2. Wystąpienie rodzeństwa przeciw Mieszkowi II
a. opozycja popiera
b. sąsiedzi popierają
-Jarosław Mądry – Bezprym
– cesarz Konrad II – Otton
c. najazd na Polskę – 1031 r.
-Grody Czerwieńskie – Jarosław Mądry
– Cesarz – Łużyce i Milsko
– Czechy – Morawy
– Węgry – Słowacja
d. Mieszko ucieka, władzę przejmuje Bezprym
-odsyła insygnia koronacyjne do Niemiec
e. Bezprym zamordowany, Mieszko wraca do kraju, ale w 1034 r. umiera
f. państwo jest rozbite, Mieszko nie zdążył go odbudować.
3. upadek władzy centralnej:
a. wygnanie Rychezy, żony Mieszka II i syna Kazimierza
b. reakcja pogańska i bunt ludowy
c. niezależność Mazowsza (Miecław, cześnik- urzędnik Mieszka II)
4. Najazd księcia czeskiego Brzetysława – 1038 r.
a. wywiezienie relikwii św. Wojciecha
b. wcielenie Śląska do Czech
c. zniszczenie najważniejszych grodów i złupienie państwa
III. Kazimierz I Odnowiciel (1039 – 1058)
1. Dlaczego mógł wrócić?
– Rycheza związana z dworem cesarza Henryka III
– pochodzi z królewskiej dynastii Piastów
– reakcja pogańska – nasi sąsiedzi chcą równowagi w Europie Środkowej
-przymierze polsko – ruskie przeciw Miecławowi na Mazowszu
2. Odbudowa państwa
a. odzyskanie Mazowsza
b. odzyskanie Śląska – w zamian za trybut dla Czech
c. odbudowa sieci grodów
d. przeniesienie głównej siedziby do Krakowa (pojęcie „fruwającego dworu” – Wrocław, Sandomierz, Płock) – władza centralna się rozwija i musi mieć stałą siedzibę (np. kancelaria)
[…] Bolesław zaś, prawy syn mój, obejmie główne stolice królestwa we Wrocławiu, w Krakowie i w Sandomierzu […]
Gall Anonim, Kronika polska, II, 7–8[5]
IV. Bolesław II Śmiały (1058 – 1076)
1. chce odbudować silną Polskę, dlatego prowadzi agresywną politykę wobec sąsiadów (np. odzyskał Grody Czerwieńskie i zaangażował się w spór o inwestyturę między Henrykiem IV a Grzegorzem VII)
2. koronował się w 1076 r.
3. Bunt możnych przeciw Bolesławowi
4. Śmierć biskupa Stanisława
– kolejny bunt
– ucieczka Bolesława z kraju
– 1253 – kanonizacja bp Stanisława
V. Władysław I Herman (1079 – 1102)
1. porzucił agresywną politykę
2. zrezygnował z korony królewskiej
3. dojście do władzy palatyna Sieciecha
4. podzielił swoje państwo pomiędzy synów:
5. Walka o władzę pomiędzy braćmi po śmierci Władysława 1102 r.
a. Zbigniew szuka pomocy u cesarza – 1109 wyprawa wojenna Henryka V
-obrona Głogowa
b. Bolesław nakazuje oślepienie i uwięzienie Zbigniewa
6. Panowanie Bolesława Krzywoustego
a. po przejęciu władzy mógł skupić się na wzmacnianiu państwa i rozszerzaniu granic – podbój Pomorza (1121 – 1122) –> podporządkował sobie Szczecin, Wolin, Uznam, Pomorze Zachodnie –> Warcisław pomorski złożył hołd lenny i płaci trybut
TRYBUT – danina składana zwycięskiemu władcy przez władcę podbitego państwa.
Rozpoczęto także chrystianizację Pomorza.
Mamy spór z arcybiskupstwem magdeburskim (sfałszowane dokumenty pozwoliły na wystawienie bulli podporządkowującej polskie biskupstwa arcybiskupstwu w Magdeburgu <– najazd Brzetysława czeskiego w 1038 roku –> 1036 bulla gnieźnieńska przywraca)
BULLA – dokument papieski, są jeszcze BREWE
b. wyprawa na Wegry przeciwko Beli II (popierają go Czesi i Niemcy) –.> Czesi się odgrywają i atakują Śląsk –> Bolesław szuka poparcia u cesarza Lotara III i składa mu hołd z Pomorza Zachodniego –> Lotar III poparł przywrócenie arcybiskupstwa
7. Statut Bolesława Krzywoustego – miał zapobiec walkom o władzę – 1138 r.
Zasady:
1. Podział na dzielnice dziedziczne
2. ZASADA SENIORATU. Dzielnicę senioralną przejmował zawsze najstarszy z Piastów (męski przedstawiciel rodu). Dzielnica senioralna obejmowała Małopolskę, część Kujaw i Wielkopolskę. Pomorze Gdańskie i Zachodnie pozostawały lennami.
3. ZASADA PRYNCYPATU. Książę panujący w Krakowie był nazywany princepsem („pierwszy” spośród pozostałych, najważniejszy, ten który sprawuje władzę). Oznacza, że senior ma władzę zwierzchnią nad pozostałymi książętami –> znaczenie Krakowa jako ośrodka władzy. Zasada zanikła po śmierci Leszka Białego w 1227 r.
Praca domowa
Co najbardziej zagrażało Polsce w okresie XI–XII w.: wrogowie zewnętrzni, konflikty wewnętrzne czy nieudolne rządy władcy? Uzasadnij odpowiedź.