At the beginning let’s remind what are political parties and what functions do they have. What are their goals?
1. Systemy partyjne to całokształt relacji zachodzących pomiędzy wszystkimi partiami działającymi w danym państwie:
-zadania i funkcje partii,
-relacje pomiędzy ugrupowaniami i wewnątrz nich
-relacje na linii partia – instytucje państwowe
System partyjny jest konieczny żeby mogła istnieć konkurencja międzypartyjna oraz legitymizacja władzy państwowej.
Party systems are the result of relations between all parties operating in the state. It could be functions and goals of party, relations between them or between parties and authorities (=organy władzy = state institutions)
2. Klasyfikacja systemów partyjnych
a. ONE PARTY SYSTEM – system jednopartyjny (monopartyjny, niekonkurencyjny) – w państwie działa tylko jedna partia. Aktualnie np. na Kubie (Komunistyczna Partia Kuby), Erytrea (Ludowy Front na rzecz Demokracji i Sprawiedliwości)
*wyróżnia się tu jeszcze system partii hegemonicznej (czyli jest więcej partii, ale tylko takie na które zgadzają się rządzący). Aktualnie system taki panuje w Chińskiej Republice Ludowej, Korei Północnej, Wietnamie i Laosie.
b. TWO PARTY SYSTEM – system dwupartyjny – w państwie działa wiele partii, ale dwie liczą się w wyborach, np. USA – Demokraci i Republikanie. Gwarancja stabilności rządów.
*system dwuipółpartyjny. np. w Niemczech Socjaldemokratyczna Partia Niemiec (SPD) i Unia Chrześcijańsko- Demokratyczna/ Unia Chrześcijańsko-Społeczna (CDU/CSU) + Zieloni lub Wolna Partia Demokratyczna (FDP)
c. MULTI PARTY SYSTEM -system wielopartyjny – wady to niestabilność rządów, każda partia ma inny pomysł na rządzenie państwem
– system partii dominującej (dominant party system)– istnieje wiele partii, z których tylko jedna jest w stanie zdobyć większość w parlamencie
– system dwóch partii dominujących (two-party system)– istnieje wiele partii, ale podczas wyborów łączą się w dwa rywalizujące bloki
– system kooperacji partii (party cooperative system)– podczas wyborów wszystkie partie prowadzą odrębną kampanię, a po ich zakończeniu przystępują do współpracy
–system dwublokowy (two block system)– współpraca partii zgrupowanych w dwóch przeciwstawnych blokach politycznych
– system rozbicia partyjnego (split party system)– brak zdecydowanego zwycięzcy w wyborach i konieczność tworzenia koalicji rządowej
4. Systemy partyjne wybranych państw demokratycznych
a. Stany Zjednoczone Ameryki
b. Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej
c. Republika Francuska
d. Republika Federalna Niemiec
e. Konfederacja Szwajcarska
f. Republika Włoska
+ Zadanie 2. s. 149