- Proces demokratyzacji
-nadawanie konstytucji
-wybory przedstawicieli do władz ustawodawczych
-rząd może być odpowiedzialny również przed parlamentem a nie tylko przed władcą
-nadawanie praw wyborczych, wszystkim obywatelom a nie tylko ograniczonym cenzusem (powszechne, tajne, równe, bezpośrednie) – pierwsze równe wybory, w których wzięli udział wszyscy mężczyźni przeprowadzono we Francji w 1848 r.
2. Emancypacja kobiet
-do tej pory kobiety nie miały równych praw (pod względem prawnym, majątkowym, nie mogły brać udziału w wyborach, oświata, niektóre zawody)
-w USA i Europie Zach. pojawił się ruch kobiecy – feministyczny dążący do równouprawnienia
-udało się dopuścić kobiety do studiów wyższych, następnie do zawodów lekarza czy adwokata wcześniej zarezerwowanych tylko dla kobiet
-sufrażystki – działaczki walczące o przyznanie kobietom praw wyborczych (i politycznych) – Nowa Zelandia 1893, Finlandia 1906
3. Masowe ruchy polityczne
-partia polityczna – organizacja skupiająca ludzi o podobnych poglądach, ideologii, interesach, którzy dążą do realizacji programu politycznego poprzez przejęcie władzy
-partie polityczne stają się organizacjami masowymi
-zaczęli wstępować tam chłopi, robotnicy
-przynależność do partii była odpłatna
4. Nowoczesne narody
-od XIX wieku ludzie niższych klas społecznych zaczynają odczuwać przynależność do swoich narodów (wcześniej związane to było przede wszystkim z warstwami wyższymi i dobrze wykształconymi)
-sprzyjało temu poczucie odrębności względem innych (o innym języku, kulturze), rozbudowa edukacji, prasa.
5. Nacjonalizm – ruch głoszący wyższość swojego narodu nad interesami innych narodów i ludzi.
6. Socjalizm:
-marksizm – dąży do wywołania robotniczej rewolucji, wartością nadrzędną ma być przynależność do klasy robotniczej a nie narodu.
-rewizjonizm – należy dążyć do obalenia kapitalizmu ale drogą łagodniejszą, ewolucyjną, legalnie.
-anarchiści – chcą wywołania rewolucji, ale nie zależy im na ruchu robotniczym a na obaleniu jakiejkolwiek władzy i państwa –> ma być zastąpione samorządnymi, autonomicznymi komunami. Stosowali terror indywidualny – zamachy na polityków, przemysłowców, wojskowych.
Socjalizm dążył do polepszenia losu robotników, wprowadzenia 8-godzinnego czasu pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy.
7. Początki chadecji = chrześcijańskiej demokracji
-I sobór watykański (1869 – 1870) – ogłoszenie dogmatu o nieomylności papieża w sprawach wiary i moralności.
-Leon III – jako pierwszy postulował polepszenie sytuacji robotników
-społeczna nauka Kościoła – ma regulować życie społeczeństwa –> tzw. solidaryzm społeczny – polega na wspólnocie wszystkich warstw i grup społecznych niezależną od ich statusu ekonomicznego lub zawodowego i związanych z nimi różnic interesów.
8. Sytuacja Żydów
-są grupą wyizolowaną (nie mają pełni praw), pogromy Żydów
-głoszone są w społeczeństwie hasła antysemickie
-wielu wyjeżdża do USA, tam mają większe możliwości rozwoju
-syjonizm – żydowski ruch polityczny, dążący do odbudowy państwa żydowskiego w Palestynie – doprowadził do powstania państwa Izrael w 1948 r.