- What is a human being? What makes a human being special? What distinguishes human from animal?
-human spirit – dusza ludzka
-language
-the ability to abstract thinking
-creation of culture
-free will – wolna wola
-human dignity – godność ludzka - Philosophical antropology (Philosophy of man) is the science of human nature.
- Cognitive studies – interdisciplinary scientific study of the mind.
- The philosophical concepts of man
Metaphysics – metafizyka (science of the being/existence).
*Being/existence is the material or immaterial existence of a thing.
Ontology – ontologia (science of the structure of being). Nauka o strukturze bytu, rzeczywistości.
Jak zbudowany jest byt?
Monism – monizm – wszystko co istnieje zbudowane jest z jednej substancji.
Dualism – dualizm – byt składa się z dwóch substancji: materii (ciała, substancji fizycznej) oraz ducha (idei, formy, to co niedostępne dla zmysłów)
Pluralizm – istnieje wiele substancji niematerialnych/duchowych a w świecie zmysłowym moga one przejawiać się w formie cielesnej.
Czym jest to co istnieje?
Spiritualism – spirytualizm – istnieje tylko substancja duchowa, która jest budulcem wszystkiego (czy nasze istnienie jest tylko wymysłem naszego umysłu?)
Materialism – materializm – realne są tylko byty materialne, czyli dostępne dla zmysłów.
Główne kierunki antropologii filozoficznej:
MONIZM
Monizm spirytualistyczny
George Berkley – świat to wytwór ludzkiej świadomości – nie ma tu żadnych substancji materialnych – wszystko co namacalne jest wytworem naszego umysłu – tylko Bóg może obserwować rzeczywistość taką jaka jest (czyli tę duchową)
Monizm materialistyczny
Byt jest materią (świat składa się z atomów) – człowiek jest tylko ciałem – Karol Marks, Fryderyk Engels i marksizm przykładem
DUALIZM
Dualizm radykalny (spirytualistyczny)
-Człowiek jest złożony z duszy i ciała
-Platon mówił o nieśmiertelnej duszy i śmiertelnym ciele – śmierć uwolni duszę, która jest ograniczona przez ciało
-św. Augustyn z Hippony duch ludzki jest doskonały, ponieważ jest najbliżej Boga; ciało przeszkadza i oddala od Boga (poprzez potrzeby cielesne i dążenie do zdobywania dóbr doczesnych)
-Kartezjusz „Cogito ergo sum” człowiek to dusza (myśląca) i ciało (cielesne i zmysłowe doznania)
Dualizm umiarkowany
-ciało i dusza są ze sobą nierozerwalnie związane – nie mogą istnieć bez siebie
-Arystoteles – byt składa się z materii (ciało) i formy (dusza) – dusza stanowi źródło życiowej energii, bez niej nie można istnieć
-św. Tomasz z Akwinu – byt cielesny składa się z formy (aktu) oraz materii (możności) – potrzebne są dusza i ciało żeby można istnieć
PERSONALIZM
-XX w.
-nurt związany z chrześcijaństwem
-pojęcie osoby ludzkiej i godności
-osoba ludzka jest bytem nadrzędnym, dlatego należy podporządkować życie społeczne jednostkom
-ks. Karol Wojtyła – człowiek jest duszą ucieleśnioną = ciałem obdarzonym duszą – (łac. corpore et anima unus) – jedność duchowo-cielesna
Obszary refleksji filozoficznej
- Człowiek w społeczeństwie (na ile człowiek jest w społeczeństwie autonomiczny?)
*Indywidualnizm – człowiek jest najwyższym dobrem, więc powinien być jak najbardziej niezależny od instytucji państwowych i innych osób
*Kolektywizm – najwyższym dobrem są wspólnoty i inne zbiorowości społeczne, dlatego jednostka musi się podporządkować. - Poznanie rzeczywistości (jak człowiek zdobywa wiedzę?)
*Racjonalizm – najważniejszy w procesie poznania jest rozum (intelekt) – to cecha ludzka wyróżniająca człowieka (potrafi myśleć i wyciągać wnioski)
*Empiryzm – zmysły pełnią kluczową rolę (najpierw odbieramy bodźce, potem składamy je w całość i formujemy wnioski) - Wybieranie i decydowanie (czy człowiek zawsze kieruje się wolną wolą? czy różne czynniki mają wpływ na podejmowane przez niego decyzje?)
*Woluntaryzm – koncepcja wolności woli – każdy posiada wolną wolę i decyduje według swojego sumienia, każdy ma prawo wyboru
*Determinizm – wolna wola ograniczona jest czynnikami środowiskowymi – nasze postępowanie zależy od sytuacji i innych - Uczucia i emocje (w jakim stopniu wpływają one na człowieka?)
*Emocjonalizm – uczucia motywem działania
*Empatyzm – powinniśmy wczuwać się w sytuację innych osób, aby zrozumieć dlaczego postępuje tak a nie inaczej
*Emotywizm – nasze decyzje wynikają głównie z uczuć, racjonalne poznanie oddalone na dalszy plan