Kim jest człowiek?/ What is a human being? (podstawa 2022)

INTR 1001 Introduction to Interdisciplinary Studies |
  1. What is a human being? What makes a human being special? What distinguishes human from animal?

    -human spirit – dusza ludzka
    -language
    -the ability to abstract thinking
    -creation of culture
    -free will – wolna wola
    -human dignity – godność ludzka

  2. Philosophical antropology (Philosophy of man) is the science of human nature.
  3. Cognitive studies – interdisciplinary scientific study of the mind.
  4. The philosophical concepts of man

Metaphysics – metafizyka (science of the being/existence).

*Being/existence  is the material or immaterial existence of a thing.

Ontology – ontologia (science of the structure of being). Nauka o strukturze bytu, rzeczywistości.

Jak zbudowany jest byt?
Monism – monizm – wszystko co istnieje zbudowane jest z jednej substancji.

Dualism – dualizm – byt składa się z dwóch substancji: materii (ciała, substancji fizycznej) oraz ducha (idei, formy, to co niedostępne dla zmysłów)

Pluralizm – istnieje wiele substancji niematerialnych/duchowych a w świecie zmysłowym moga one przejawiać się w formie cielesnej.

Czym jest to co istnieje?
Spiritualism – spirytualizm – istnieje tylko substancja duchowa, która jest budulcem wszystkiego (czy nasze istnienie jest tylko wymysłem naszego umysłu?)

Materialism – materializm – realne są tylko byty materialne, czyli dostępne dla zmysłów.

Główne kierunki antropologii filozoficznej:

MONIZM
Monizm spirytualistyczny
George Berkley – świat to wytwór ludzkiej świadomości – nie ma tu żadnych substancji materialnych – wszystko co namacalne jest wytworem naszego umysłu – tylko Bóg może obserwować rzeczywistość taką jaka jest (czyli tę duchową)

Monizm materialistyczny
Byt jest materią (świat składa się z atomów) – człowiek jest tylko ciałem – Karol Marks, Fryderyk Engels i marksizm przykładem

DUALIZM
Dualizm radykalny (spirytualistyczny)
-Człowiek jest złożony z duszy i ciała
-Platon mówił o nieśmiertelnej duszy i śmiertelnym ciele – śmierć uwolni duszę, która jest ograniczona przez ciało
-św. Augustyn z Hippony duch ludzki jest doskonały, ponieważ jest najbliżej Boga; ciało przeszkadza i oddala od Boga (poprzez potrzeby cielesne i dążenie do zdobywania dóbr doczesnych)
-Kartezjusz „Cogito ergo sum” człowiek to dusza (myśląca) i ciało (cielesne i zmysłowe doznania)


Dualizm umiarkowany
-ciało i dusza są ze sobą nierozerwalnie związane – nie mogą istnieć bez siebie
-Arystoteles – byt składa się z materii (ciało) i formy (dusza) – dusza stanowi źródło życiowej energii, bez niej nie można istnieć
-św. Tomasz z Akwinu – byt cielesny składa się z formy (aktu) oraz materii (możności) – potrzebne są dusza i ciało żeby można istnieć

PERSONALIZM
-XX w.
-nurt związany z chrześcijaństwem
-pojęcie osoby ludzkiej i godności
-osoba ludzka jest bytem nadrzędnym, dlatego należy podporządkować życie społeczne jednostkom
-ks. Karol Wojtyła – człowiek jest duszą ucieleśnioną = ciałem obdarzonym duszą – (łac. corpore et anima unus) – jedność duchowo-cielesna

Obszary refleksji filozoficznej

  1. Człowiek w społeczeństwie (na ile człowiek jest w społeczeństwie autonomiczny?)

    *Indywidualnizm – człowiek jest najwyższym dobrem, więc powinien być jak najbardziej niezależny od instytucji państwowych i innych osób
    *Kolektywizm – najwyższym dobrem są wspólnoty i inne zbiorowości społeczne, dlatego jednostka musi się podporządkować.

  2. Poznanie rzeczywistości (jak człowiek zdobywa wiedzę?)

    *Racjonalizm – najważniejszy w procesie poznania jest rozum (intelekt) – to cecha ludzka wyróżniająca człowieka (potrafi myśleć i wyciągać wnioski)
    *Empiryzm – zmysły pełnią kluczową rolę (najpierw odbieramy bodźce, potem składamy je w całość i formujemy wnioski)

  3. Wybieranie i decydowanie (czy człowiek zawsze kieruje się wolną wolą? czy różne czynniki mają wpływ na podejmowane przez niego decyzje?)

    *Woluntaryzm – koncepcja wolności woli – każdy posiada wolną wolę i decyduje według swojego sumienia, każdy ma prawo wyboru
    *Determinizm – wolna wola ograniczona jest czynnikami środowiskowymi – nasze postępowanie zależy od sytuacji i innych

  4. Uczucia i emocje (w jakim stopniu wpływają one na człowieka?)

*Emocjonalizm – uczucia motywem działania
*Empatyzm – powinniśmy wczuwać się w sytuację innych osób, aby zrozumieć dlaczego postępuje tak a nie inaczej
*Emotywizm – nasze decyzje wynikają głównie z uczuć, racjonalne poznanie oddalone na dalszy plan