I. Definicja państwa (wg. Jellinka):
-suwerenna terytorialnie (TERYTORIUM) – territory
-przymusowa organizacja (LUDZIE) – forced organization
-wyposażona we władzę, którą sprawują powołane do tego instytucje (WŁADZA) – central authority.
Państwo wg. Arystotelesa – wspólnota ludzi (podział na obywateli i pozostałych, którzy też są potrzebni) dążąca do realizacji zasad etycznych (dobra, sprawiedliwości) –> dla zainteresowanych artykuł >>KLIK<<
Państwo wg. marksistów (Marxists) powstało w wyniku walki klas. (główni teoretycy: Karol Marks, Fryderyk Engels). Rewolucja miała zlikwidować państwo będące formą ucisku proletariatu przez klasy wyższe. Włodzimierz Lenin pisał: „Państwo jest machiną do utrzymywania panowania jednej klasy nad drugą. „
–> artykuł >>KLIK<<
II. CECHY PAŃSTWA:
a. suwerenność (national sovereignty).
– suwerenność wewnętrzna (internal sovereignty)
– suwerenność zewnętrzna (external sovereignty)
b. terytorium
c. przymusowość (władza) (state compulsion)
III. GENEZA (POCHODZENIE) PAŃSTWA
- Teoria teistyczna (teo– od gr. theos – bóg)
-działanie sił boskich
-św. Tomasz z Akwinu – od Boga pochodzi idea władzy, a państwa są dziełem ludzi (jeżeli władca źle państwem rządzi, ludzie mogą go tej władzy pozbawić)
b. Teorie umowy społecznej (social contract theory)
-państwo jest rezultatem umowy między społeczeństwem a władzą (dla zachowania pokoju i bezpieczeństwa)
-powstały w nowożytności: Thomas Hobbes, John Locke, Jean Jacques Rousseau
-społeczeństwo niezadowolone może się zbuntować i wypowiedzieć posłuszeństwo
c. teorie podboju i przemocy
-państwo powstało w wyniku podboju ludów słabszych przez silniejsze
– Ludwik Gumplowicz
d. koncepcja marksistowska
-powstanie państwa w wyniku przejęcia władzy bogatszych nad ubogimi (przewaga ekonomiczna = przejęcie władzy)
-podatki narzucone przez silniejszych
-główni teoretycy: Karol Marks, Fryderyk Engels
IV. Funkcje państwa:
-wewnętrzna
-zewnętrzna
-gospodarczo-organizatorska
-socjalna
-kulturalno-oświatowa
-wychowawcza
V. Władza państwowa – relacja w której rządzący narzucają rządzonym określone normy postępowania i egzekwują ich przestrzeganie.
a. Władza jest zorganizowana (organy, instytucje, urzędy, biurokracja), suwerenna (powinna być niezależna) oraz zawiera elementy przymusu (bo rządzący wymuszają przestrzeganie prawa)
b. Aby mogła funkcjonować musi być legitymizacja władzy (legitimization of power)– uprawomocnienie władzy oparte na społecznej akceptacji, powszechne przekonanie, że sprawowanie władzy przez określone podmioty jest zasadne, usprawiedliwione
c. typy legitymizacji władzy wg. Webera:
– legitymizacja tradycyjna – opiera się na przekonaniu lub tradycji, że sprawowanie władzy przez daną osobę jest słuszne
– legitymizacja charyzmatyczna – opiera się na przekonaniu, że rządzący posiada wyjątkowe cechy, predysponującego go do sprawowania władzy
– legitymizacja legalna – opiera się na obowiązujących w państwie przepisach prawnych