RODZINA – najmniejsza i najpowszechniejsza forma życia społecznego, oparta na więziach emocjonalnych i związkach pokrewieństwa. Tworzą ją rodzice i ich dzieci. <– nauki społeczne
Family is the smallest and the most popular form of social life. Family is group of people related either by consanguinity (pokrewieństwo) and emocional ties. Family is composed of parents and their kids.
W ujęciu prawnym rodzinę traktujemy na dwóch płaszczyznach:
1. Związek unormowany prawnie – Rodzinę tworzą osoby, które zawarły związek małżeński.
2. Ukierunkowanie na posiadanie potomstwa – Rodzina to osoby pozostające w związku pokrewieństwa (rodzic-dziecko).
Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie definiuje pojęcia rodziny wprost. Jednak – zgodnie z art. 23 i 27 k.r.o. – rodzinę tworzą kobieta i mężczyzna poprzez zawarcie związku małżeńskiego.
Funkcjonowanie rodziny reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz Kodeks cywilny. Również Konstytucja RP (art. 18.) zaznacza, że rodzina pozostaje pod opieką i ochroną państwa.
MAŁŻEŃSTWO – sformalizowany, równoprawny związek mężczyzny i kobiety uregulowany normami prawnymi. / Marriage is formal union between man and woman (they are called spouses – współmażonek)
KONKUBINAT (ZWIĄZEK POZAMAŁŻEŃSKI) – nieusankcjonowany prawnie ani religijnie. / Concubinage is realtionship between a man and a woman, but they does not want to or cannot enter into a full marriage.
FORMALNY ZWIĄZEK PARTNERSKI (A civil union or a civil partnership) uznany prawnie związek dwóch osób (również tej samej płci), który nie jest małżeństwem. W Polsce nie obowiązuje. / is a legally recognized arrangement of two person similar to marriage (but it is not).
Małżeństwo ustaje / the end of marrige:
-w chwili śmierci jednego ze współmałżonków / the death of a spouse
-w wyniku rozwodu – sąd okręgowy orzeka, gdy nastąpi trwały rozdkład pożycia małżeńskiego /the divorce
– anulowania – the annulment
Separacja – uchylenie małżeństwa bez prawa wstąpienia w inne. /separation
Unieważnienie małżeństwa – małżeństwo w określonych przypadkach może zostać uznane za niebyłe. / Annulment of marrige is declaring the marriage null and void (the union was never legally valid).
CECHY RODZINY jako grupy społecznej:
1. niewielka liczebność
2. oparcie na silnych więziach emocjonalnych
3.członkowie grupy utrzymują częste bezpośrednie kontakty
4.jest trwałą grupą społeczną
Rodzina – Kabaret Starszych Panów (Jeremi Przybora, Jerzy Wasowski)
Przejawy kryzysu współczesnej rodziny/Today we can see, family is in crisis.
a. wzrost liczby rozwodów (the number of divorces in Europe is growing)
b. spadek liczby zawieranych małżeństw (the number of marriages is declining)
c. spadek dzietności (a falling birth rate)
d. zanik tradycyjnych funkcji rodziny (traditional functions of family are less popular)
e. zjawisko eurosieroctwa (Euro-orphan – is describing of a „social orphan” in the European Union whose parents have migrated to another member state, typically for economic reasons. The child is left behind, often in the care of older relatives).
Rodzaje rodziny współczesnej
– rodzina nuklearna i rodzina poszerzona
– konkubinat – małżonkowie pozostają w związku nieformalnym
– rodzina niepełna
– rodziny rekonstruowane (patchworkowe) – rodzice wychowują dzieci z poprzednich związków
– rodziny adopcyjne
– rodziny zastępcze
2. Funkcje rodziny
a. prokreacyjna – wydawanie na świat potomstwa
b. seksualna – społecznie akceptowana forma współżycia seksualnego
c. emocjonalna – wzajemne udzielanie sobie wsparcia emocjonalnego
d. ekonomiczna – zaspokajanie potrzeb materialnych
e. wychowawczo-socjalizacyjna – przekazanie wartości i wzorców kulturowych
f. stratyfikacyjna – nadawanie potomstwu pozycji społecznej
g. opiekuńcza – opieka nad dziećmi lub osobami starszymi
h. integracyjno-kontrolna – nadzór nad postępowaniem jej członków
i. rekreacyjno-towarzyska – organizacja wolnego czasu i zaspokajanie potrzeb towarzyskich
Modele rodziny
a. klasyfikacja ze względu na typ małżeństwa
– monogamiczny
– poligamiczny
b. klasyfikacja ze względu na wielkość
– mała – nuklearna
– rodzina duża – krewniacza (rozszerzona i wielopokoleniowa)
c. klasyfikacja ze względu na podział władzy
– matriarchalna
– patriarchalna
– partnerska (egalitarna)
d. klasyfikacja ze względu na zasady dziedziczenia
– matrylinearna
– patrylinearna
Związki nieformalne
a. konkubinat – związek nieformalny
b. związki partnerskie – niebędący małżeństwem związek usankcjonowany prawnie
c. rodziny „tęczowe” (homoseksualne)
d. samotne rodzicielstwo z wyboru
e. kółko przyjacielskie
f. DINK – pozostający w związku partnerzy rezygnują z posiadania dzieci