Dzień: 2021-09-10

I. Obywatelstwo – więź prawna łącząca jednostkę z państwem (Citizenship is a relationship between an individual and a state through legal ties)
a. w znaczeniu formalnym – oznacza przynależność jednostki do państwa
b. w znaczeniu materialnym – oznacza zespół praw i obowiązków posiadanych przez jednostkę
c. obywatel ma określone prawa i obowiązki – znajdują się one w konstytucji danego państwa. –> s. 14 podręcznik

2. Instytucja obywatelstwa w historii (The institution of citizenship in history)

a. starożytna Grecja i Rzym (ancient Greece and ancient Rome)
– obywatelem jest – każdy mężczyzna, wolnie urodzony (kryterium płci i wieku)
– angażuje się w życie polityczne
– obowiązek służby wojskowej

b. średniowiecze (Middle Ages)
– idea obywatelstwa związana z systemem feudalnym (zależność wasal- senior)

c. epoka nowożytna (Modern times)
– przywrócenie idei obywatelstwa rozumianego jako związek z państwem w XVII/XIX w.
– wykształcenie się stosunków społecznych opartych na zasadach równości wobec prawa

3. Nabywanie obywatelstwa

Ustawa o obywatelstwie polskim

a. zasada prawa krwi (ius sanguinis)– w wyniku urodzenia się z rodziców będącymi obywatelami danego państwa (Polska i większość państw europejskich: Niemcy, Francja ale też np. Australia)
b. zasada prawa ziemi (ius soli) – w wyniku urodzenia się na terytorium danego państwa (USA, Ameryka Łacińska)

Prawo polskie (art. 14 ustawy o obywatelstwie polskim) przyjęło zasadę „prawa krwi”, jednak uzupełniająco stosuje się także zasadę „prawa ziemi” – gdyby dziecko urodzone na terytorium Polski nie nabywało żadnego innego obywatelstwa.

c. zawarcie związku małżeńskiego z obywatelem/obywatelką danego państwa – nadanie przez właściwy organ państwowy (Wojewoda, Konsul, nadanie przez Prezydenta)- są określone zasady (pobyt w Polsce legalnie przez określony czas, znajomość języka, stałe źródło dochodu, polskie pochodzenie itd.)

d. adopcja – nadanie obywatelstwa polskiego w dniu urodzin

4. Obywatelstwo w prawie polskim

a. sposoby nabywania obywatelstwa polskiego

– podstawową zasadą jest zasada krwi – obywatelstwo polskie otrzymuje również dziecko, którego tylko jeden rodzic jest obywatelem polskim

– prawo opcji – nabycie obywatelstwa utraconego w dzieciństwie

– repatriacja – powrót do kraju osób, które z różnych powodów znalazły się  poza granicami kraju

– reintegracja – nabycie obywatelstwa utraconego na skutek małżeństwa z cudzoziemcem

5. Utrata obywatelstwa – wyłącznie na wniosek obywatela za zgodą Prezydenta RP

6. Brak obywatelstwa
a. bezpaństwowcy (apatrydzi) – osoby bez żadnej przynależności państwowej.( np. zaginięcie dokumentów, niewydawanie aktów urodzenia przez niektóre państwa, niewłaściwie skonstruowane regulacje prawne)

b. uniemożliwia normalne korzystanie z praw -np. do edukacji, zatrudnienia itd.

c. nieposiadanie dokumentów tożsamości

d. zajmuje się tym ONZ (podejmuje działania, aby państwo na któym przebywa taka osoba miało prawo do normalnego życia)

7. Podwójne obywatelstwo
-zdarza się gdy np. gdy rodzice są obywatelami kraju w którym obowiązuje prawo krwi, a dziecko urodzi się tam, gdzie jest prawo ziemi.

-wyłączność obywatelstwa – obywatel polski posiadający równocześnie obywatelstwo innego państwa ma wobec Rzeczypospolitej Polskiej takie same prawa i obowiązki jak osoba posiadająca wyłącznie obywatelstwo polskie.

8. Prawa i obowiązki obywatela polskiego
a. najważniejsze prawa:
– prawa polityczne – np. prawo do uczestniczenia w wyborach
– prawo dostępu do służby publicznej
– prawo do nauki
– niektóre prawa socjalne – np. prawo do opieki zdrowotnej i zabezpieczenia społecznego

b. obowiązki:
– wierność Rzeczypospolitej Polskiej oraz troska o dobro wspólne
– przestrzeganie prawa Rzeczypospolitej Polskiej
– ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków
– obrona Ojczyzny
– dbałość o stan środowiska

6. Obywatelskość jako postawa

a. troska o los państwa
b. cnoty obywatelskie:
– lojalność
– odpowiedzialność
– odwaga cywilna – obrona swoich racji, nawet jeżeli wiąże się to z wysokimi sankcjami i kosztami społecznymi
– aktywność społeczna

SKĄD SIĘ WZIĄŁ CZŁOWIEK?
-do XIX w. teoria kreacjonizmu
-następnie teoria ewolucji Darwina

1. Pochodzenie człowieka

ANTROPOGENEZA – pochodzenie człowieka. (dziedzina nauk przyrodniczych)

ANTROPOLOGIA – nauka zajmująca się badaniem różnych aspektów życia ludzi.

HISTORIA natomiast zajmuje się badaniem dziejów społeczności ludzkich.

Pierwsze społeczności tworzyły HOMINIDY( istoty człekokształtne).
-pionowa postawa ciała, budowa szkieletu, budowa i objętość czaszki, uzębienie

Co odróżnia człowieka od zwierzęcia?

Homo sapiens sapiens pojawił się ok. 200 rys. lat temu, w Afryce i „rozszedł się” po Ziemi.

2. Osiągnięcia epoki paleolitu:
-sztuka (np. malowidła naścienne w Lascaux we Francji)
-ludzie żyli w gromadach
-myślistwo, zbieractwo, łowienie ryb
-figurki gliniane, tzw. „prehistoryczne Wenus” lub „Wielka Matka”

Paleolit trwał do wybuchu rewolucji neolitycznej.

3. Rewolucja neolityczna
-ok. X – VIII tys. lat p.n.e
-przejście od koczowniczego trybu życia do osiadłego

DLACZEGO?
-zmiany klimatu (ocieplenie, koniec epoki lodowcowej, wymarcie zwierząt
-gromady się powiększały
-potrzeba wyżywienia ludzi
-potrzeba uniezależnienia się od warunków środowiska –> ukierunkowanie się na zakładanie osad
-potrzebne odpowiednie warunki naturalne –> Żyzny Półksiężyc
-rozwój rolnictwa oraz hodowli zwierząt

Zaczęto nazywać to rewolucją, ponieważ konsekwencje zmian były bardzo duże.

Żyzny Półksiężyc – obszar o kształcie przypominającym półksiężyc, obejmujący niziny późniejszej Mezopotamii (doliny rzek Tygrys i Eufrat) od Zatoki Perskiej aż po Wybrzeże Morza Śródziemnego, oraz ziemie wschodniego krańca tego Morza od Syrii po Palestynę.

DOLINY WIELKICH RZEK – rzeki wylewają i użyźniają glebę:
-Nil – Egipt
-Eufrat i Tygrys – Mezopotamia
-Indus – Indie
-Jangcy i Huang He – Chiny

Ludzi łączy np. budowa kanałów irygacyjnych – powstaje hierarchia, musi być ktoś, kto dowodzi. Wykształca się warstwa kapłanów. Rozwój rzemiosła doprowadza do zróżnicowania majątkowego

Wynaleziono: koło garncarskie (ceramika jest sposobem badania kultur) –>rozwija się rzemiosło, tkactwo

PROTOMIASTA:
-Jerycho (Palestyna) – otoczone murem (wys. 5m) – biblijny mur Jerycha
-Çatalhöyük (Turcja) – brak ulic – mieszkańcy przemieszczali się po dachach.

4. Epoka brązu i żelaza
-opanowano umiejętność przetopu metali
-brąz (stop miedzi i cyny), później żelazo

PREZENTACJA SZTUKA i ARCHITEKTURA

Główne problemy:
-bariera jezykowa (np. języki martwe)
-stan zachowania źródeł
-mała ilość źródeł
-typy źródeł (gliniane tabliczki, papirus, ostrakony, inskrypcje)
-źródła często funkcjonują w odpisach
-datacja jest zaburzona lub nieznana (np. n.e lub p.n.e. nie było używane, inne określanie czasu – Rzymianie od założenia Rzymu, Grecy według kolejnych olimpiad, inne państwa według dat panowania monarchów), kalendarze mogły być inne – kalendarz solarny, lunarny, juliański a gregoriański)

Źródła:
-dokumenty wyryte w kamieniu, zbiory praw, odpisy dzieł wielkich filozofów, utwory literackie, historyczne stworzone przez kopistów
-„Dzieje” Herodota – V w.p.n.e. wojny grecko -perskie
-„Iliada” i „Odyseja” Homera – VIII w. p.n.e. – epos – jeden z najstarszych gatunków literackich zaliczany do epiki
– teksty sakralne – Mezopotamia, Egipt
-teksty filozoficzne: Arystoteles, Sokrates, Platon
-monety:

Archeologia:
-bada źródła wydobyte z ziemi, wody: monety, broń, biżuterię, pozostałości budowli, fortyfikacji itp.
-na tej podstawie można dowiedzieć się gdzie w danym okresie przebywali ludzie, czym się zajmowali
-historyk w pracy badawczej również korzysta z tych źródeł, poszukuje nakładających się na siebie informacji (na podstawie źródeł pisanych i niepisanych), szuka dowodów na uzasadnienie swoich hipotez.
-metody badań archeologicznych:
Badanie izotopu węgla C14

Dendrochronologia

1. Personality – osobowość człowieka
2. Classical theories of personality and the Five-Factor Theory of Personality (or the Big Five model)- klasyczne teorie osobowości, a model wielkiej piątki
3. Emotional intelligence – inteligencja emocjonalna
4. Attitude – postawy
5. Persuasion – perswazja
6. Conformity – konformizm

HOMEWORK
What is the difference between persuasion and manipulation? Explain and give examples. You can find some in public broadcasting.

Ad. 1. PERSONALITY – the characteristic sets of behaviors, cognitions (procesy poznawcze), and emotional patterns that evolve (rozwijać się) from biological and environmental factors. Those distinctive features determine our behaviour, way of thinking and feeling.

What are the factors that determine personality?
-environment
-social roles
-attitudes
-mentality
-biology/genetics
-intelligence
-culture
-temperament 
-character
-desires

Ad. 2. CLASSICAL THEORIES OF PERSONALITY AND BIG FIVE MODEL

1. Hippocrates Theory (związane z fizjologią)

Wyróżniał cztery typy osobowości, które opierały się na czterech płynach występujących w ludzkim organizmie, zwanych humorami (żółć, czarna żółć, krew i flegma). Przewaga jednego z nich prowadzi do ukształtowania się określonego temperamentu: cholerycznego, melancholijnego, sangwinistycznego i flegmatycznego. Zbyt duża ilość jednego z płynów jest przyczyną zaburzeń. Teoria ta była kontynuowana przez Galena (Rzym).Oni jako pierwsi zaczęli postrzegać przyczynę zaburzeń jako zachwianie określonej równowagi w organizmie.

2. „The Big Five”

In 20.th Century Psychologists were found that it is imposible to define only one type of personality. So they found combination of features and called it „The Big Five”.

„Wielka piątka” opiera się na cechach osobowiści.

Ile jest cech?
Gordon Allport wyróżnił ok. 4500 cech. „Wielka piątka” obejmuje 5 czynników (dlatego Pięcioczynnikowy model osobowości): neurotyzm, ekstrawersję, otwartość na doświadczenie, ugodowość i sumienność.

3. Psychodynamic Theory (psychodynamiczne lub psychoanalityczne)

Metafora góry lodowej

3.Social learning theory (teorie społeczno -poznawcze)

4.  Humanistic theory of personality

Człowiek dąży do samorealizacji (patrz piramida potrzeb). Nosi w sobie wartości, cele i mądrości. Stopniowo to w sobie odkrywa. Powstrzymuje go przed tym otoczenie.

DO YOU WANT MORE? –> https://www.khanacademy.org/test-prep/mcat/behavior/theories-personality/e/theories-of-personality-questions