NAZIZM: –antykomunizm – nienawiść do komunistów i socjalistów, których obwiniano za przegraną wojnę (rząd socjalistyczny podpisał akt kapitulacji Niemiec); – antysemityzm – nienawiść do Żydów, których obwiniano o wszystko; – rasizm – Hitler uważał Niemców za „rasę panów” (Herrenvolk), nadludzi, którzy powinni rządzić światem. Niemcy wywodził się, jego zdaniem, z rasy aryjskiej, która ma predyspozycje do sprawowania władzy. Ludy niegermańskie (Słowianie, Cyganie, Żydzi) byli jego zdaniem podludźmi; – teoria przestrzeni życiowej – Niemcy powinni mieć przestrzeń by móc się swobodnie rozwijać (Labensraum); na wschód w kierunku ZSRR
1. Globalizacja – proces zmian prowadzących do coraz większej współzależności i integracji państw, społeczeństw, gospodarek i kultur, czego efektem jest tworzenie się społeczeństwa światowego.
*HOMOGENIZACJA – ujednolicanie się kultury (tworzenie się wspólnych zwyczajów, kultury się zaczynają między sobą mieszać) *UNIFORMIZACJA – ujednolicanie
2. Na rozwój globalizacji mają wpływ: -państwa, organizacje międzynarodowe i korporacje, które kontrolują, hamują i przyśpieszają procesy napędzające globalizację -organizacje międzynarodowe to Światowa Organizacja Handlu (WTO), Bank Światowy (WB), Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF) – środki masowego przekazu które wpływają na kształtowanie wizerunku świata jako „globalnej wioski”
*KORPORACJA – duża firma, która działa co najmniej w dwóch krajach
2. Podstawowe wymiary globalizacji a. wymiar gospodarczy – umiędzynarodowienie działalności gospodarczej – regionalizacja polityczno – gospodarcza
b. wymiar polityczny – rozwój prawa międzynarodowego i organizacji międzynarodowych – ograniczenie roli państw narodowych – upowszechnianie liberalnej demokracji
c. wymiar komunikacyjny – upowszechnienie telefonii komórkowej i Internetu – szybki przepływ informacji i rozwój nowoczesnych środków przekazu – ułatwienia w przemieszczaniu się
d. wymiar kulturowy – zacieranie się różnic kulturowych – kształtowanie się globalnej tożsamości – dominacja modelu społeczeństwa konsumpcyjnego – tzw. magdonaldyzacja – kształtowanie się społeczeństwa informacyjnego – kształtowanie się społeczeństwa wielokulturowego
e. wymiar ekologiczny – wzmożony wpływ człowieka na środowisko naturalne – pojawienie się globalnych zagrożeń ekologicznych (np. kryzys klimatyczny) – tworzenie globalnych regulacji w dziedzinie ochrony środowiska
3. Pozytywne aspekty procesów globalizacji
4. Negatywne aspekty procesów globalizacji
Materiał pomocniczy:
PROJEKTY
Współczesne konflikty etniczne na przykładzie wybranego konfliktu toczącego się na terenie Unii Europejskiej
Współczesny terroryzm (na wybranym przykładzie ze świata).
Omów zagadnienie. Spróbuj zaproponować rozwiązania tego sporu tak, aby rozstrzygnąć go pozytywnie.
Skład Rady Ministrów: -premier (jakie ma kompetencje?) – ministrowie -wiceprezesi -przewodniczący określonych w ustawach komitetów.
Sposób powołania rządu (trzy warianty): a. wariant I polega na… b. wariant II – c. wariant III – d. gdyby trzeci wariant nie zakończył się powołaniem rządu, prezydent obligatoryjnie skraca kadencję Sejmu i zarządza nowe wybory parlamentarne.
Odpowiedzialność Rady Ministrów i członków Rady Ministrów oraz okoliczności dymisji: – odpowiedzialność polityczna (wotum nieufności) – odpowiedzialność konstytucyjna – postawienie członka Rady Ministrów w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu (w jaki sposób to przebiega?) -ukonstytuowanie się nowego sejmu – nieuchwalenie przez sejm wotum zaufania -rezygnacja premiera z urzędu (dymisja)
Kompetencje: a. premiera: – – b. ministrów – –
Administracja rządowa – (co to?) – naczelne organy administracji rządowej (np. ….) – centralne organy administracji rządowej (np. …) – terenowe organy administracji rządowej…
Zapisz notatkę rozwijając poniższe punkty: 1. Stosunki międzynarodowe (co to) 2. Cechy współczesnych stosunków międzynarodowych: a. poliarchiczność- b. pluralizm- c. złożoność- d. żywiołowość- 3. Podmioty prawa międzynarodowego publicznego: a. podział ze względu na sposób uzyskania podmiotowości -pierwotne -wtórne b. podział ze względu na zakres podmiotowości: -pełne -niepełne c. stopnia niezależności -suwerenne -niesuwerenne 4. Zasady prawa międzynarodowego (omów) a. zasada suwerenności b. zasada równości c. integralności terytorialnej d. nienaruszalności granice. samostanowienia narodów f. pokojowego rozwiązywania sporów g. zasada powstrzymywania się od używania siły .
a. według podań pierwszymi władcami państwa Polan z dynastii Piastów byli:
Źródło: http://wlaczpolske.pl/pliczki/2179
b. pierwszym historycznym władcą z dynastii Piastów był Mieszko I
2. Chrzest Mieszka I a. Mieszko I przyjął chrzest za pośrednictwem Czech b. Mieszko I zawarł małżeństwo z księżniczką czeską Dobrawą c. Dobrawa urodziła najstarszego syna Mieszka I – Bolesława d. Chrzest Mieszka I odbył się prawdopodobnie w 966 r. d. w 968 r. zostało utworzone biskupstwo w Poznaniu – pierwszym biskupem został Jordan
3. znaczenie przyjęcia chrztu przez Mieszka I – Mieszko I stał się władcą równorzędnym innym władcom chrześcijańskim – autorytet Kościoła umacniał władzę księcia – wiara w jednego Boga sprzyjała integracji społeczeństwa – Polska znalazła się w kręgu kultury łacińskiej i zaczęła czerpać z jej dorobku – w Polsce został przyjęty alfabet łaciński i zaczęło się rozwijać piśmiennictwo – pojawili się duchowni – jako ludzie wykształceni pełnili różne funkcje pozareligijne – w Polsce zaczęło się rozpowszechniać budownictwo murowane – np. palatium na Ostrowie Lednickim
4. Najazd margrabiego Hodona a. najazd był spowodowany rywalizacją o wpływy na Pomorzu b. wojska polskie pokonały oddziały Hodona w bitwie pod Cedynią – 972 r.
4. Po śmierci Dobrawy Mieszko I ożenił się z niemiecką księżniczką Odą
5. Najstarszy opis granic Polski został zamieszczony w dokumencie zwanym Dagome iudex
6. Po śmierci Mieszka I w roku 992 r. władzę przejął Bolesław I Chrobry
7. Misja i śmierć biskupa Wojciecha a. Wojciech był biskupem praskim i przyjacielem cesarza Ottona III b. w 997 r. udał się na misję do pogańskich Prusów, podczas której zginął śmiercią męczeńską c. Bolesław I Chrobry wykupił ciało Wojciecha i złożył jako relikwie w katedrze gnieźnieńskie d. biskup Wojciech został kanonizowany
8. Zjazd gnieźnieński – spotkanie Ottona III i Bolesława Chrobrego w Gnieźnie w 1000 r. a. Otton III przybył do Gniezna z pielgrzymką do grobu św. Wojciecha b. podczas wizyty Ottona III ustanowiono arcybiskupstwo gnieźnieńskie – podlegały mu nowe biskupstwa: w Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu – biskupstwo poznańskie zachowało niezależność do śmierci biskupa Ungera – pierwszym arcybiskupem został Radzim-Gaudenty
9. Podboje Bolesława Chrobrego a. po śmierci Ottona III królem Niemiec został Henryk II b. wojny polsko-niemieckie – Bolesław I Chrobry zajął Milsko i Łużyce – wojny z Niemcami trwały 16 lat – na mocy zawartego w 1018 r. pokoju w Budziszynie Bolesław zatrzymał Milsko i Łużyce c. wyprawa Bolesława I Chrobrego na Ruś – 1018 r. – Bolesław I Chrobry pokonał wojska Jarosława Mądrego – wojska Bolesława zajęły Kijów – Bolesław I Chrobry przyłączył do Polski Grody Czerwieńskie 10. W 1025 r. Bolesław I Chrobry koronował się w Gnieźnie na króla Polski
ĆWICZENIA ŹRÓDŁOWE*
Źródło 1. Państwo Mieszka I według relacji Ibrahima ibn Jakuba
A co się tyczy kraju Mieszko, to [jest] on najrozleglejszy z ich krajów. Obfituje on w żywność, mięso, miód i rolę orną. Pobierane przez niego podatki [stanowią] odważniki handlowe. [Idą] one [na] żołd jego piechurów. Co [miesiąc] przypada każdemu oznaczona ilość z nich. Ma on trzy tysiące pancernych [podzielonych na] oddziały, a setka znaczy ich tyle, co dziesięć secin innych [wojowników]. Daje on tym mężom odzież, konie, broń i wszystko czego tylko potrzebują. A gdy jednemu z nich urodzi się dziecko, on każe mu wypłacić żołd od chwili urodzenia, czy będzie płci męskiej, czy żeńskiej. A gdy [dziecię] dorośnie, to jeżeli jest mężczyzną, żeni go i wypłaca za niego dar ślubny ojcu dziewczyny, jeżeli zaś jest płci żeńskiej, wydaje ją za mąż i płaci dar ojcu dziewczyny. A dar ślubny [jest] u Słowian znaczy, w czym zwyczaj ich [jest] podobny do zwyczaju Berberów. Jeżeli mężowie urodzą się dwie albo trzy córki, to one [stają się] powodem jego bogactwa, a jeżeli mu się urodzi dwóch chłopów, to [staje] się to powodem jego ubóstwa. Z Mieszko sąsiadują na wschodzie Rus, a na północy Burus. Sziedziby Burus [leżą] nad Oceanem […]
Źródło: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole. Słowiańszczyzna pogańska i wczesnofeudalna państwa słowiańskiego, z. 5, oprac. Waleria Dziurla. Warszawa 1959, str. 31
Zadania do źródła 1:
1. Kim był autor przekazu? Ustal to korzystając z pomocy encyklopedii 2. W czym przejawiała się troska Mieszka I o wojsko? 3. Jak autor ocenia gospodarkę państwa Mieszka I?
Źródło 2. Legenda piastowska, Gall Anonim, Kronika polska
Był w […] Gnieźnie, które po słowiańsku znaczy tyle, co „gniazdo”, książę o imieniu Popiel, mający dwóch synów; przygotował on zwyczajem pogańskim wielką ucztę na ich postrzyżyny […]. Zdarzyło się zaś z woli Boga, że przybyli tam dwaj goście, którzy […] nie zostali zaproszeni na ucztę […]. A oni […] skierowali się na przedmieście, gdzie trafili […] przed domek oracza […]. Ów biedak, pełen współczucia, zaprosił tych przybyszów do swej chatki […]. Mieszkańcami gościnnego domu byli: niejaki Piast, syn Chruściska, i jego żona imieniem Rzepka; oboje oni z całego serca starali się wedle możności zaspokoić potrzeby gości. […] Goście każą spokojnie nalewać piwa, bo dobrze wiedzieli, że nie ubędzie go, lecz przybędzie […] natomiast ci, co ucztowali u księcia, znaleźli [swoje naczynia puste]. […] Piast i Rzepka tedy na widok tych cudów, […] przeczuwali w nich jakąś ważną wróżbę dla syna. […] Po tym wszystkim młody Siemowit, syn Piasta, wzrastał w siły i […] król królów za powszechną zgodą ustanowił go księciem Polski, a Popiela wraz z potomstwem doszczętnie usunął z królestwa. Opowiadają też starcy sędziwi, że ów Popiel wypędzony z królestwa tak wielkie cierpiał prześladowanie od myszy, iż z tego powodu przewieziony został […] na wyspę, gdzie tak długo w drewnianej wieży broniono go przed owymi […] zwierzętami […], aż […] zginął.
Na podstawie źródła 2.
1. Wskaż odpowiedni fragment mówiący o tym, skąd Gall Anonim, żyjący w XII w, czerpał wiedzę o początkach państwa polskiego. Z jakich innych źródeł Gall Anonim mógł czerpać wiedzę o przeszłości? 2. Oceń wiarygodność źródeł wiedzy o przeszłości, którymi dysponował autor kroniki. 3. Wyjaśnij pochodzenie nazwy pierwszej dynastii panującej w Polsce. 4. W jaki sposób przedstawiona w tekście legenda utwierdzała władzę pierwszej polskiej dynastii?
Źródło 3. Thietmar, Kronika [fragment]
W czeskiej krainie pojął za żonę […] Dobrawę […]. Owa wierna wyznawczyni Chrystusa […] zastanawiała się […], w jaki sposób mogłaby [małżonka] pozyskać dla swej wiary. […] Kiedy […] nadszedł okres wielkiego postu i Dobrawa starała się złożyć Bogu dobrowolną ofiarę przez wstrzymanie się od jedzenia mięsa i umartwianie swego ciała, jej małżonek namawiał ją […] do złamania postanowienia. Ona zaś zgodziła się na to w tym celu, by z kolei móc łatwiej zyskać u niego posłuch w innych sprawach. […] I wysłuchał jej miłościwy Stwórca. Jego nieskończona łaska sprawiła, iż [małżonek] pokajał się […] i chrztem świętym zmył plamę grzechu pierworodnego.
Thietmar (ok. 975–1018) – kronikarz, biskup Merseburga.
Na podstawie źródła 3.
1. Jaka rolę w opisanych przez kronikarza okolicznościach przyjęcia chrztu odegrała żona księcia? 2. Z jakiego państwa pochodziła pierwsza żona księcia? 3. Jaki cel polityczny miało to małżeństwo?
Źródło 4. Dagome iudex
Dagome, […] i Ote, i synowie ich Mieszko i Lambert […], mieli nadać świętemu Piotrowi w całości jedno państwo, które zwie się Schinesghe z wszystkimi swymi przynależnościami w tych granicach, jak się zaczyna od pierwszego boku wzdłuż morza [dalej] granicą Prus aż do miejsca, które nazywa się Ruś, a granicą Rusi [dalej] ciągnąc aż do Krakowa i od tego Krakowa aż do rzeki Odry, prosto do miejsca, które nazywa się Alemure, a od tej Alemury aż do ziemi Milczan i od granicy Milczan prosto do Odry i stąd idąc wzdłuż rzeki Odry aż do rzeczonego państwa Schinesghe[1].
Dagome – Mieszko I Oda, druga żona Mieszka I nadać świętemu Piotrowi = tu Stolicy Apostolskiej, papieżowi Schinesghe – nazwa państwa, prawdopodobnie brzmiała – Gniezno Alemure – prawdopodobnie Morawy
Na podstawie źródeł 4, 5 i 6 wykonaj polecenia: 1. Spróbuj rozszyfrować, co znaczy nazwa tego dokumentu – Dagome iudex. 2. O jakiej decyzji Mieszka (Dagome) mówi tekst? 3. Na podstawie informacji zawartych w dokumencie wskaż na mapie przebieg granicy państwa polskiego u schyłku panowania Mieszka I. 4. Wymień wystawców dokumentu. 5. Który syn Mieszka I został w nim pominięty? Jakie mogły być tego przyczyny? 6. Dlaczego Mieszko I powierzył swoje państwo papieżowi?
1.Sytuacja Polski po II rozbiorze: – gospodarka w złej kondycji – RP utraciła najbardziej urodzajne ziemie i główne ośrodki przemysłowe i rzemieślnicze, – budżet – przychody są nieadekwatne do wydatków -ceny żywności rosną, rośnie bezrobocie i nędza – niektórzy właściciele ziemscy mają dobra rozrzucone po różnych zaborach -reformatorzy Sejmu Wielkiego przebywają na emigracji i tam przygotowują powstanie, na naczelnika powstania wyznaczono gen. Tadeusza Kościuszkę – Rzeczpospolita szuka sojuszników –> Turcja
2. Przyczyny wybuchu powstania: – caryca Katarzyna II zażądała zmniejszenia armii polskiej o 50% -12 marca 1794 r. dowódca I Wielkopolskiej Brygady Kawalerii brygadier Józef Madaliński odmówił zmniejszenia oddziału i rozpoczął marsz na Kraków
3. Wybuch insurekcji kościuszkowskiej a. na czele powstania stanął Naczelnik Sił Zbrojnych Narodowych – Tadeusz Kościuszko.
gen. Tadeusz Kościuszko domena publiczna
b. ogłosił Akt insurekcji (akt powstania) w Krakowie 24 marca 1794 r.
c. HASŁO: „WOLNOŚĆ, CAŁOŚĆ, NIEPODLEGŁOŚĆ” – cel: odzyskanie ziem polskich
Przysięga Tadeusza Kościuszki
Do jakich wartości odwołał się Tadeusz Kościuszko w swojej przysiędze złożonej na rynku krakowskim?
Ja, Tadeusz Kościuszko, przysięgam w obliczu Boga całemu Narodowi Polskiemu, iż powierzonej mi władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie jej dla obrony całości granic, odzyskania samowładności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności używać będę. Tak mi Panie Boże dopomóż i niewinna męka Syna Jego.
a. wojska Tadeusza Kościuszki połączyły się z oddziałem Madalińskiego i ruszyły w kierunku Warszawy – odniosły pierwsze zwycięstwo pod Racławicami (4 kwiecień 1794) – przyłączają się kolejne oddziały
b. Powstanie warszawskie (17 kwiecień 1794) przywódcą był Jan Kiliński
c. Powstanie na Litwie (22/23 kwiecień 1794) na czele gen. Jakub Jasiński – nie uznali Kościuszki
d. Tadeusz Kościuszko 7 maja 1794 r. ogłosił Uniwersał połaniecki – poprawiał położenie chłopów (zmniejszenie pańszczyzny, znosi poddaństwo osobiste, na czas powstania zawieszono pańszczyznę)
Józef Chełmoński. Kosynierzy przed bitwą (obraz z 1906 r.)
1. Wyjaśnij, dlaczego Kościuszce udało się zachęcić chłopów do walki z najeźdźcą? 2. Opisz wygląd i uzbrojenie kosyniera. 3. Bartosz Głowacki to najbardziej znany kosynier. Jest symbolem odwagi i męstwa
e. wydarzenia warszawskie (9-10 maja), w lipcu 1794 r. wojska rosyjskie i pruskie przystąpiły do oblężenia Warszawy
f. bitwa pod Szczekocinami (czerwiec 1794) – Kościuszko poniósł klęskę
„Kucie kos” XIX wieczna grafika Artura Grottgera z cyklu Polonia. źródło: https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/25/Kosy1863.jpg
g. Kraków kapituluje – bez walki –> punktem oporu staje się Warszawa
h. sierpień – upadek powstania na Litwie
i. wybuchu powstania w Wielkopolsce – z pomocą wyruszył gen. Jan Henryk Dąbrowski
j. 10 październik 1794 r. po klęsce pod Maciejowicami Kościuszko dostał się do niewoli rosyjskiej – nowym naczelnikiem Tomasz Wawrzecki
k. rzeź Pragi (dzielnica Warszawy) – kapitulacja 4 listopada 1794
Pomnik Kościuszki w Warszawie, kopia Pomnika Tadeusza Kościuszki w Waszyngtonie.
4. Trzeci rozbiór Polski – 1795 r.
a. Prusy zabrały zach. część Mazowsza z Warszawą
b. Austria otrzymała południową i wschodnią część Mazowsza
c. Rosja przejęła Litwę, Polesie, Wołyń oraz ziemie białoruskie
d. trzeci rozbiór oznaczał całkowitą likwidację państwa polskiego
e. Stanisław August abdykuje
f. POWSTANIE KOŚCIUSZKOWSKIE BYŁO PIERWSZYM Z POWSTAŃ NARODOWYCH.
Norman Davies o klęsce powstania kościuszkowskiego [fragment]
[…] Kościuszko trzykrotnie ranny i pozbawiony konia, dostał się do niewoli. […] Przed Rosjanami droga stała otworem. […] Atakujący mieli przewagę nad obrońcami. […] rozpoczęła się rzeź mieszkańców miasta. Warszawa skapitulowała. Opór został ostatecznie przełamany. […] Spadając z konia pod Maciejowicami – Kościuszko miał wypowiedzieć słowa, które włożyła mu w usta legenda: Finis Poloniae – oto kres Polski. […]
[cyt. za Norman Davies. Boże Igrzysko, Znak, Kraków, 1993, t. I, s. 707-708.]
Czy wiesz, dlaczego Tadeusz Kościuszko uznawany jest za bohatera dwóch narodów: polskiego i amerykańskiego? Odpowiedź na to pytanie, oraz wyjaśnienie innych faktów z życia Tadeusza Kościuszki znajdziesz w filmie dokumentalnym TVP „Tadeusz Kościuszko Polski Bohater . Kościuszko Człowiek, który wyprzedził swoje czasy”
