Początki państwa polskiego – Historia i wiedza o społeczeństwie

1.Początki dynastii Piastów

a. według podań pierwszymi władcami państwa Polan z dynastii Piastów byli:

Źródło: http://wlaczpolske.pl/pliczki/2179

b. pierwszym historycznym władcą z dynastii Piastów był Mieszko I

2. Chrzest Mieszka I
a. Mieszko I przyjął chrzest za pośrednictwem Czech
b. Mieszko I zawarł małżeństwo z księżniczką czeską Dobrawą
c. Dobrawa urodziła najstarszego syna Mieszka I – Bolesława
d. Chrzest Mieszka I odbył się prawdopodobnie w 966 r.
d. w 968 r. zostało utworzone biskupstwo w Poznaniu – pierwszym biskupem został Jordan

3. znaczenie przyjęcia chrztu przez Mieszka I
– Mieszko I stał się władcą równorzędnym innym władcom chrześcijańskim
– autorytet Kościoła umacniał władzę księcia
– wiara w jednego Boga sprzyjała integracji społeczeństwa
– Polska znalazła się w kręgu kultury łacińskiej i zaczęła czerpać z jej dorobku
– w Polsce został przyjęty alfabet łaciński i zaczęło się rozwijać piśmiennictwo
– pojawili się duchowni – jako ludzie wykształceni pełnili różne funkcje pozareligijne
– w Polsce zaczęło się rozpowszechniać budownictwo murowane – np. palatium na Ostrowie Lednickim

4. Najazd margrabiego Hodona
a. najazd był spowodowany rywalizacją o wpływy na Pomorzu
b. wojska polskie pokonały oddziały Hodona w bitwie pod Cedynią – 972 r.

4. Po śmierci Dobrawy Mieszko I ożenił się z niemiecką księżniczką Odą

5. Najstarszy opis granic Polski został zamieszczony w dokumencie zwanym Dagome iudex

Źródło: http://wlaczpolske.pl/index.php?etap=10&i=803

6. Po śmierci Mieszka I w roku 992 r. władzę przejął Bolesław I Chrobry

7. Misja i śmierć biskupa Wojciecha
a. Wojciech był biskupem praskim i przyjacielem cesarza Ottona III
b. w 997 r. udał się na misję do pogańskich Prusów, podczas której zginął śmiercią męczeńską
c. Bolesław I Chrobry wykupił ciało Wojciecha i złożył jako relikwie w katedrze gnieźnieńskie
d. biskup Wojciech został kanonizowany

8. Zjazd gnieźnieński – spotkanie Ottona III i Bolesława Chrobrego w Gnieźnie w 1000 r.
a. Otton III przybył do Gniezna z pielgrzymką do grobu św. Wojciecha
b. podczas wizyty Ottona III ustanowiono arcybiskupstwo gnieźnieńskie
– podlegały mu nowe biskupstwa: w Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu
– biskupstwo poznańskie zachowało niezależność do śmierci biskupa Ungera
– pierwszym arcybiskupem został Radzim-Gaudenty

9. Podboje Bolesława Chrobrego
a. po śmierci Ottona III królem Niemiec został Henryk II
b. wojny polsko-niemieckie
– Bolesław I Chrobry zajął Milsko i Łużyce
– wojny z Niemcami trwały 16 lat
– na mocy zawartego w 1018 r. pokoju w Budziszynie Bolesław zatrzymał Milsko i Łużyce
c. wyprawa Bolesława I Chrobrego na Ruś – 1018 r.
– Bolesław I Chrobry pokonał wojska Jarosława Mądrego
– wojska Bolesława zajęły Kijów
– Bolesław I Chrobry przyłączył do Polski Grody Czerwieńskie
10. W 1025 r. Bolesław I Chrobry koronował się w Gnieźnie na króla Polski

ĆWICZENIA ŹRÓDŁOWE*

Źródło 1. Państwo Mieszka I według relacji Ibrahima ibn Jakuba

A co się tyczy kraju Mieszko, to [jest] on najrozleglejszy z ich krajów. Obfituje on w żywność, mięso, miód i rolę orną. Pobierane przez niego podatki [stanowią] odważniki handlowe. [Idą] one [na] żołd jego piechurów. Co [miesiąc] przypada każdemu oznaczona ilość z nich. Ma on trzy tysiące pancernych [podzielonych na] oddziały, a setka znaczy ich tyle, co dziesięć secin innych [wojowników]. Daje on tym mężom odzież, konie, broń i wszystko czego tylko potrzebują. A gdy jednemu z nich urodzi się dziecko, on każe mu wypłacić żołd od chwili urodzenia, czy będzie płci męskiej, czy żeńskiej. A gdy [dziecię] dorośnie, to jeżeli jest mężczyzną, żeni go i wypłaca za niego dar ślubny ojcu dziewczyny, jeżeli zaś jest płci żeńskiej, wydaje ją za mąż i płaci dar ojcu dziewczyny. A dar ślubny [jest] u Słowian znaczy, w czym zwyczaj ich [jest] podobny do zwyczaju Berberów. Jeżeli mężowie urodzą się dwie albo trzy córki, to one [stają się] powodem jego bogactwa, a jeżeli mu się urodzi dwóch chłopów, to [staje] się to powodem jego ubóstwa.
Z Mieszko sąsiadują na wschodzie Rus, a na północy Burus. Sziedziby Burus [leżą] nad Oceanem […]

Źródło: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole. Słowiańszczyzna pogańska i wczesnofeudalna państwa słowiańskiego, z. 5, oprac. Waleria Dziurla. Warszawa 1959, str. 31

Zadania do źródła 1:

1. Kim był autor przekazu? Ustal to korzystając z pomocy encyklopedii
2. W czym przejawiała się troska Mieszka I o wojsko?
3. Jak autor ocenia gospodarkę państwa Mieszka I?

Źródło 2. Legenda piastowska, Gall Anonim, Kronika polska

Był w […] Gnieźnie, które po słowiańsku znaczy tyle, co „gniazdo”, książę o imieniu Popiel, mający dwóch synów; przygotował on zwyczajem pogańskim wielką ucztę na ich postrzyżyny […]. Zdarzyło się zaś z woli Boga, że przybyli tam dwaj goście, którzy […] nie zostali zaproszeni na ucztę […]. A oni […] skierowali się na przedmieście, gdzie trafili […] przed domek oracza […]. Ów biedak, pełen współczucia, zaprosił tych przybyszów do swej chatki […]. Mieszkańcami gościnnego domu byli: niejaki Piast, syn Chruściska, i jego żona imieniem Rzepka; oboje oni z całego serca starali się wedle możności zaspokoić potrzeby gości. […] Goście każą spokojnie nalewać piwa, bo dobrze wiedzieli, że nie ubędzie go, lecz przybędzie […] natomiast ci, co ucztowali u księcia, znaleźli [swoje naczynia puste]. […] Piast i Rzepka tedy na widok tych cudów, […] przeczuwali w nich jakąś ważną wróżbę dla syna. […] Po tym wszystkim młody Siemowit, syn Piasta, wzrastał w siły i […] król królów za powszechną zgodą ustanowił go księciem Polski, a Popiela wraz z potomstwem doszczętnie usunął z królestwa. Opowiadają też starcy sędziwi, że ów Popiel wypędzony z królestwa tak wielkie cierpiał prześladowanie od myszy, iż z tego powodu przewieziony został […] na wyspę, gdzie tak długo w drewnianej wieży broniono go przed owymi […] zwierzętami […], aż […] zginął.

Na podstawie źródła 2.

1. Wskaż odpowiedni fragment mówiący o tym, skąd Gall Anonim, żyjący w XII w, czerpał wiedzę o początkach państwa polskiego. Z jakich innych źródeł Gall Anonim mógł czerpać wiedzę o przeszłości?
2. Oceń wiarygodność źródeł wiedzy o przeszłości, którymi dysponował autor kroniki.
3. Wyjaśnij pochodzenie nazwy pierwszej dynastii panującej w Polsce.
4. W jaki sposób przedstawiona w tekście legenda utwierdzała władzę pierwszej polskiej dynastii?

Źródło 3. Thietmar, Kronika [fragment]

W czeskiej krainie pojął za żonę […] Dobrawę […]. Owa wierna wyznawczyni Chrystusa […] zastanawiała się […], w jaki sposób mogłaby [małżonka] pozyskać dla swej wiary. […] Kiedy […] nadszedł okres wielkiego postu i Dobrawa starała się złożyć Bogu dobrowolną ofiarę przez wstrzymanie się od jedzenia mięsa i umartwianie swego ciała, jej małżonek namawiał ją […] do złamania postanowienia. Ona zaś zgodziła się na to w tym celu, by z kolei móc łatwiej zyskać u niego posłuch w innych sprawach. […] I wysłuchał jej miłościwy Stwórca. Jego nieskończona łaska sprawiła, iż [małżonek] pokajał się […] i chrztem świętym zmył plamę grzechu pierworodnego.

Thietmar (ok. 975–1018) – kronikarz, biskup Merseburga.

Na podstawie źródła 3.

1. Jaka rolę w opisanych przez kronikarza okolicznościach przyjęcia chrztu odegrała żona księcia?
2. Z jakiego państwa pochodziła pierwsza żona księcia?
3. Jaki cel polityczny miało to małżeństwo?

Źródło 4. Dagome iudex

Dagome, […] i Ote, i synowie ich Mieszko i Lambert […], mieli nadać świętemu Piotrowi w całości jedno państwo, które zwie się Schinesghe z wszystkimi swymi przynależnościami w tych granicach, jak się zaczyna od pierwszego boku wzdłuż morza [dalej] granicą Prus aż do miejsca, które nazywa się Ruś, a granicą Rusi [dalej] ciągnąc aż do Krakowa i od tego Krakowa aż do rzeki Odry, prosto do miejsca, które nazywa się Alemure, a od tej Alemury aż do ziemi Milczan i od granicy Milczan prosto do Odry i stąd idąc wzdłuż rzeki Odry aż do rzeczonego państwa Schinesghe^[1].

Dagome – Mieszko I
Oda, druga żona Mieszka I
nadać świętemu Piotrowi = tu Stolicy Apostolskiej, papieżowi
Schinesghe – nazwa państwa, prawdopodobnie brzmiała – Gniezno
Alemure – prawdopodobnie Morawy

Źródło 5. Mapa

Źródło 6. Drzewo genealogiczne

Źródło: http://wlaczpolske.pl/index.php?etap=10&i=886

Na podstawie źródeł 4, 5 i 6 wykonaj polecenia:
1. Spróbuj rozszyfrować, co znaczy nazwa tego dokumentu – Dagome iudex.
2. O jakiej decyzji Mieszka (Dagome) mówi tekst?
3. Na podstawie informacji zawartych w dokumencie wskaż na mapie przebieg granicy państwa polskiego u schyłku panowania Mieszka I.
4. Wymień wystawców dokumentu.
5. Który syn Mieszka I został w nim pominięty? Jakie mogły być tego przyczyny?
6. Dlaczego Mieszko I powierzył swoje państwo papieżowi?

*Powyżej zamieszczone źródła pochodzą ze strony http://wlaczpolske.pl/
** Notatka pochodzi ze strony: https://www.e-historia.com.pl

KONIEC 🙂