Dzień: 2021-04-23

I. Mniejszości w Polsce

1. Mniejszość narodowa – grupa ludzi, odróżniająca się od większości społeczeństwa językiem, kulturą, pochodzeniem etnicznym bądź religią, która posiada lub posiadała własne państwo

a. mniejszości narodowe w Polsce
– Niemcy
– Ukraińcy
– Białorusini
– Żydzi
– Rosjanie
– Litwini
– Czesi
– Słowacy
– Ormianie

2. Mniejszość etniczna – grupa ludzi, odróżniająca się od większości społeczeństwa językiem, kulturą, pochodzeniem etnicznym bądź religią, która nie posiada i nigdy nie posiadała własnego państwa

b. mniejszości etniczne w Polsce
– Romowie
– Łemkowie
– Tatarzy
– Karaimi

3. grupy posługujące się językiem regionalnym – j. kaszubski

II. Status prawny mniejszości

1.O przynależności do mniejszości narodowej lub etnicznej decydują przepisy obowiązujące w danym państwie. Władze państwa decydują o statusie poszczególnych grup mniejszościowych.

2. Akty prawne regulujące prawna mniejszości narodowy i etnicznych w Polsce:
a. konstytucyjne gwarancje zachowania i rozwoju własnego języka, obyczajów i tradycji oraz rozwoju własnej kultury (Konstytucja RP, art.35)
b. zawarta pod auspicjami Rady Europy Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych
c. sytuację prawną mniejszości narodowych i etnicznych szczegółowo określa Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym
– prawo do posługiwania się własnym językiem w życiu prywatnym i publicznym
– w gminach, w których liczba osób należących do danej mniejszości jest nie mniejsza niż 20% jej język może być używany jako język pomocniczy (podwójne nazewnictwo; możliwość prowadzenia oficjalnej korespondencji)
– obowiązek pastwa wspierania działalności zmierzającej do zachowania i rozwoju tożsamości narodowej
– komitetów wyborczych mniejszości narodowych nie obowiązuje 5 procentowy próg wyborczy

III. Działania upowszechniające i utrwalające dorobek kulturowy mniejszości narodowych i etnicznych:
a. prowadzenie działalność kulturową
b. uprawnieninia w zakresie oświaty:
– prawo do nauczania jeżyka oraz historii i kultury danej mniejszości
– prawo do nauczania w języku mniejszości (poza obowiązkowymi lekcjami z j. polskiego, historii i geografii Polski
– udział w subwencji oświatowej

Zagadnienie dodatkowe:

Halina Rusek, WIELOKULTUROWOŚĆ Z KONFLIKTEM W TLE – ŚLĄZACY: NARÓD? NARODOWOŚĆ? GRUPA ETNICZNA?

ZADANIA (na podstawie arkuszy maturalnych)

IV. Prawa mniejszości w RP:
1. Zakaz dyskryminacji z powodu pochodzenia narodowego i etnicznego
-nie mogą funkcjonować organizacje które głoszą nierówność rasową i narodowościową
– państwo musi ścigać przestępstwa popełniane na tle narodowościowym i rasowym
-nie można zmuszać do asymilacji
-trzeba wspierać ochronę i rozwój tożsamości kulturowej mniejszości.
2. Szkolnictwo:
– prawo do nauczania w szkołach języka, kultury i historii mniejszości (i geografii państwa danej mniejszości narodowej)
– prawo do nauczania w języku mniejszości (oprócz polskiego, historii i geografii Polski)
-możliwość tworzenia kierunków studiów wyższych związanych z kulturą i językiem mniejszości

Silesianistyka:

3. Język
a. mniejszości mogą używać w gminie swojego języka jako pomocniczego (20% mieszkańców gminy musi należeć do mniejszości i muszą być wpisane do Urzędowego rejestru gmin, w których używany jest język pomocniczy)
b. nazewnictwo miejscowości i obiektów geograficznych może funkcjonować w dwóch językach (REJESTR)

V. Prawo międzynarodowe wobec mniejszości narodowych i etnicznych:
1. Powszechna deklaracja praw człowieka (1948) – ONZ
2. Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (1966) – ONZ
3. Dokument podsumowujący spotkanie kopenhaskie (1990) – OBWE
4. Konwencja ramowa o ochronie mniejszości narodowych (1994) – RE
5. Karta praw podstawowych (2000) – UE