Dzień: 2021-03-18

CELEM lekcji jest wyjaśnienie, dlaczego we Francji doszło do buntu społecznego, który nie tylko obalił monarchię Burbonów, ale w bezpośredni sposób wpłynął na losy całego kontynentu oraz omówienie sytuacji politycznej i społecznej po rewolucji.

1. Przyczyny wybuchu rewolucji we Francji.
-społeczne (rozwarstwienie społeczeństwa, rywalizacja stanów, niezadowolenie stanu trzeciego, bieda, oświecenie)
-gospodarcze (kryzys, klęska nieurodzaju, podatki, wydatki dworu i króla, drożyzna)
-polityczne (szlachta i duchowieństwo chce przywrócenia Stanów Generalnych, burżuazja chce więcej praw politycznych – oni chcą państwa opartego o umowę społeczną)

2. Ludwik XVI zwołał Stany Generalne, żeby uchwaliły nowe podatki – 1789 r.

OKRES REWOLUCJI LUDOWEJ

3. Wybuch rewolucji we Francji :
a. przedstawiciele stanu trzeciego dążyli do przeprowadzenia reform społecznych
b. przedstawiciele stanu trzeciego ogłosili się Zgromadzeniem Narodowym
c.  Zgromadzenie Narodowe przekształciło się w Konstytuantę, czyli organ władzy, którego zadaniem było uchwalenie konstytucji
d. mieszkańcy Paryża zdobyli i zburzyli Bastylię – 14 lipca 1789 r.
–  zdobycie Bastylii uznaje się za początek Wielkiej Rewolucji Francuskiej

3. Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela – 1789 – Konstytuanta
a. znosiła podział społeczeństwa na stany
b. ustanawiała równość wszystkich wobec prawa
c. przyznawała prawa i wolności:
– wolność słowa
– wolność wyznania
– prawo własności
– gwarancję nietykalności osobistej
– prawo do oporu przeciwko niesprawiedliwości

Król próbował uciec z Paryża wraz z rodziną, ale mu się to nie udało.

OKRES MONARCHII KONSTYTUCYJNEJ

4. Konstytucja z 3 września 1791 r. zakładała:

a. Francja stała się monarchią konstytucyjną
– głową państwa pozostawał król
– władz króla była ograniczona przepisami konstytucji

b. konstytucja wprowadzała trójpodział władzy:
– władza ustawodawcza należała do Zgromadzenia Prawodawczego
– władzę wykonawczą sprawował król
– Władzę sądowniczą sprawowały niezależne sądy

c. konstytucja gwarantowała wszystkie prawa obywatelskie zapisane w Deklaracji praw człowieka i obywatela

Konstytucja była trzecią na świecie (pierwsza była USA z 4 marca 1789), drugą w Europie (po polskiej z 3 maja 1791 r.)

Rozpoczęto wojnę z Austrią – klęski. Zawiązanie koalicji antyfrancuskiej – cesarz, Prusy, Wielka Brytania.

Z obawy, że król wystąpi przeciw nowemu rządowi – decyzja o aresztowaniu.

OKRES REPUBLIKI

5. Ustanowienie republiki we Francji 1792:

a. 1792 – Zgromadzenie Prawodawcze przeobraża się w Konwent Narodowy, w którym zasiadali umiarkowani republikanie (żyrondyści), słabo zorganizowane centrum (tzw. bagno) oraz radykalni jakobini zwani „górą”, którym przewodzili (Georges Danton, Maximilian Robespierre)

b. wprowadzenie ustroju republikańskiego

c. postawiono króla przed sądem i skazano na karę śmierci za zdradę stanu

c. ścięcie króla – styczeń 1793 r. – wzburzenie innych państw europejskich

OKRES DYKTATURY JAKOBINÓW

6. Dyktatura jakobinów 1793-1794

-powstanie zwolenników króla w Wandei, wybuchły wielkie zamieszki w Paryżu

– władzę we Francji przejął Komitet Ocalenia Publicznego z Robespierrem na czele – początek wielkich prześladowań i licznych egzekucji wrogów rewolucji (tzw. terror jakobiński)

– uchwalono nową konstytucję (Konstytucja Roku I), , rozpoczęto radykalną walkę z Kościołem, pacyfikowano całe wioski, zgilotynowano tysiące osób – „Rewolucja zaczęła pożerać swe własne dzieci”

-zgilotynowanie najwybitniejszych działaczy rewolucyjnych, w tym Dantona, a po przewrocie termidoriańskim również Robespierrea

RZĄDY DYREKTORIATU

7. Przewrót termidoriański i rządy dyrektoriatu – 1794

-zamach stanu (deputowani), aresztowania jakobinów –> ponieważ był nowy kalendarz rewolucyjny nazwa pochodzi od nazwy miesiąca thermidor

-kalendarz rewolucyjny – (lata liczyły się od proklamowania republiki 22 września 1792)

-nowa konstytucja z 1795, oddająca władzę w ręce 5-cio osobowego dyrektoriatu.

SKUTKI REWOLUCJI FRANCUSKIEJ

-zmiana struktury społecznej (podział na 3 stany)

-arystokracja straciła przywileje

-Kościół utracił na znaczeniu

-umocniła się burżuazja

-przeprowadzenie zmian w gospodarce (przejście do wolnej produkcji)

-decentralizacja władzy mająca na celu ograniczenie króla

KARTA PRACY

Dodatkowe materiały

Artykuł o Marii Antoninie: Hejt na Marię Antoninę

Marsylianka:

Materiał powtórkowy:

Mapa 1.

I. Koncepcje odbudowy terytorialnej Polski (s. 188)

1. Koncepcja inkorporacyjna

a. koncepcja Romana Dmowskiego
b. założenia:
– wcielenie do Polski ziem z przeważającą liczbą ludności polskiej
– polonizacja mniejszości narodowych

2. Koncepcja federacyjna
a. koncepcja Józefa Piłsudskiego
b. założenia:
– odtworzenie państwa wielonarodowościowego w granicach z czasów Jagiellonów
– utworzenie powiązanych sojuszami z Polską niepodległych państw (Litwy, Białorusi i Ukrainy)

II. Walka o granicę zachodnią i południową (s. 189 – 191)

1. Powstanie Wielkopolskie
-impulsem było pojawienie się w Poznaniu Ignacego Paderewskiego (drugi dzień świąt Bożego Narodzenia – 26.12.1918)
-Powstańcy opanowali prawie całą Wielkopolskę do lutego 1919
-Wielkopolska przyznana Polsce w traktacie wersalskim

2. Traktat Wersalski – dotyczył przebiegu granicy zachodniej (polsko-niemieckiej)
– 28.06.1919 – podpisany
-Polska otrzymała Wielkopolskę
-Polska otrzymała Pomorze Gdańskie bez Gdańska (Wolne Miasto Gdańsk) – 10.02.1920 r. gen. Józef Haller dokonał symbolicznych „zaślubin Polski z Bałtykiem”
-decyzja o plebiscytach na Warmii, Mazurach, Powiślu – 11.07.1920 – Polska przegrała, bo większym problemem są bolszewicy na wschodzie – Problem jest taki, że ziemie te zajęli Niemcy (wcinają się w terytorium naszego państwa – Mapa 1)

-Śląsk – ustalono plebiscyt – Polacy muszą zrobić wszystko by wygrać

3. Górny Śląsk

a. I powstanie śląskie (17.08.-24.08. 1919)
-Niemcy próbowali sterroryzować polską ludność – Niemcy posiadali wiele kopalń i fabryk – zwalniali Polaków i zatrudniali Niemców (strajk w kopalni Mysłowice – impuls do wybuchu powstania)
-powstanie szybko stłumione przez Niemców
– o upadku powstania władzę nad obszarem plebiscytowym przejęła
Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa . Wkroczyły tam wojska franc., ang. i włoskie.

b. II Powstanie Śląskie (19.08.- 28.08.1920)
-Niemcy chcą wykorzystać fakt, że Polacy walczą z bolszewikami więc znów nasilają represje na ludność polską. Dochodzi do starć między POW (Polska Organizacja Wojskowa Górnego
Śląska) i niemieckimi oddziałami Selbstschutzu.
– to spowodowało wybuch II Powstania Śląskiego – Polacy przegrali
c. plebiscyt na Górnym Śląsku 20.03.1921 r.
-Polacy przegrali (Śląsk miał przypaść Niemcom)
-Niemcy oszukiwali – (1.) mieli czas, aby przywieźć na Śląsk ludność, która się tu urodziła i mogła zagłosować – Niemcy, którzy tam nie mieszkali stanowili prawie 20% głosujących. (2.) Dostawali oni potrzebne dokumenty, urlop od pracy, pieniądze na podróż, podczas gdy chcący głosować za Polską zazwyczaj musieli porzucać pracę i podróżować na własny koszt. (3.)Dodatkowo Niemcy obsadzali parafie proboszczami niemieckimi, by Ci nawoływali do głosowania po ich stronie.

d) III Powstanie Śląskie 2./3.05. – 5.08.1921 r.
-przygotowane przez POW, na czele stanął Wojciech Korfanty
-lepiej przygotowane niż poprzednie
-powstańcy opanowali tereny aż po rzekę Odrę
-najcięższe walki o Górę Św. Anny
-ostatecznie 29% terenów plebiscytowych przypadło Polsce (było tam dużo kopalń i hut)
-problem z mniejszościami (bo w Niemczech znalazło się dużo Polaków a na Śląsku polskim dużo Niemców)
-1922 – II RP – nadała Górnemu Śląskowi autonomię

4. Śląsk Cieszyński (patrz Mapa1.)
-początkowo teren podzielono według zasady etnicznej
-styczeń 1919 – Śląsk Cieszyński zajęły wojska czeskie
-Polacy i Czesi próbowali się w tej kwestii dogadać i miał odbyć się plebiscyt
-ale do niego nigdy nie doszło, bo w czasie wojny polsko – bolszewickiej Władysław Grabski (premier) udał się na konferencję w Spa (tam miały być omówione różne kwestie dotyczące m. in. granic) i tam obiecano Polsce pomoc w wojnie z bolszewikami pod warunkiem zrzeczenia się tych ziem.
-Czechosłowacja otrzymała większość Śląska Cieszyńskiego (Zaolzie, Spisz i Orawa również) – to były tereny w dużej części zamieszkane przez Polaków

III. Walka o granicę wschodnią (s. 191 – 193)

1. Walki o Galicję Wschodnią (patrz Mapa1)
a. sytuacja etniczna w Galicji Wschodniej
– Polacy dominowali w miastach
– Ukraińcy stanowili większość na wsi
b. Ukraińcy proklamowali powstanie Ukraińskiej Republiki Ludowej (URL) – 31.10.1918/1.11.1918 – Szymon Petlura
c. opór Polaków doprowadził do wybuchu walk we Lwowie
– w walkach uczestniczyła młodzież – „Orlęta Lwowskie”
– na pomoc walczącym Polakom skierowano oddziały z Wielkopolski i armię gen. Józefa Hallera

2. Wyprawa kijowska Józefa Piłsudskiego
a. wiosną 1919 r. wojska polskie ruszyły na wschód, by zająć tereny opuszczane przez oddziały niemieckie
b. Józef Piłsudski zawarł sojusz z przywódcą Ukraińskiej Republiki Ludowej, Szymonem Petlurą
– URL uznała prawa Polski do Galicji Wschodniej
– Polska miała udzielić pomocy militarnej Ukraińcom w walce przeciwko bolszewickiej Rosji
c. wojska polskie przystąpiły do ofensywy przeciwko wojskom bolszewickim i w maju 1920 r. zajęły Kijów

4. Wojna polsko-bolszewicka

a. Armia Czerwona rozpoczęła ofensywę na Kijów i zmusiła oddziały polskie do odwrotu

b. 28.07.1920 r. komuniści utworzyli Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski (TKRP)
– na czele TKRP stali Feliks Dzierżyński i Julian Marchlewski
– TKRP miał przejąć władzę w Polsce po ostatecznym pokonaniu armii polskiej

c. państwa zachodnie zaproponowały ustalenie wschodniej granicy Polski na tzw. linii Curzona

d. zmiany w organizacji państwa (bo realne zagrożenie)
– powołano Radę Obrony Państwa z Józefem Piłsudskim na czele
– utworzono Rząd Obrony Narodowej z Wincentym Witosem jako premierem

e. bitwa warszawska od 13 do 25.08.2020 r. – zatrzymanie „pochodu” bolszewików

f. wojska polskie odniosły kolejne świetne zwycięstwa w bitwach nad Niemnem i pod Komarowem (dowodził Siemion Budionny – ogromne okrucieństwa na wschodnich granicach RP)

g. wojnę zakończył pokój zawarty w Rydze 18.03.1921 r.

5. Po wycofaniu się Armii Czerwonej wybuchł konflikt polsko-litewski o Wileńszczyznę

a. w październiku 1921 r. dywizja gen. Lucjana Żeligowskiego  wkroczyła do Wilna ( to tzw. bunt Żeligowskiego – Piłsudski podał do opinii publicznej, że nie ma z zajęciem siłą Litwy nic wspólnego – w rzeczywistości był to jego plan – dlaczego? jest rok 1921 – kształtują się granice wielu państw – zasady ustalone powinny być przez mocarstwa, a nie Piłsudskiego).

b. w referendum przeprowadzonym na Wileńszczyźnie większość głosowała za przynależnością do Polski (problem – Wilno było miastem polskim, zamieszkanym przez Polaków, w przeciwieństwie do okolicznych miast i wsi)

c. włączenie tzw. Litwy Środkowej (fragment z Wilnem, patrz Mapa 1) do Polski pogorszyło stosunki polsko-litewskie.