Miesiąc: marzec 2021

I. Wykluczenie społeczne to sytuacja polegająca na tym że obywatel nie może w pełni uczestniczyć w ważnych aspektach życia społecznego.

1. Główne źródła (i skutki) wykluczenia społecznego:
a. niskie pochodzenie
b. niski poziom wykształcenia
c. bezrobocie
d. niski status społeczny
e. niekorzystne miejsce zamieszkania
f. zły stan zdrowia
g. kryminalna przeszłość
h. nieakceptowany w danym społeczeństwie styl życia
i. uzależnienia

Kto w największym stopniu jest zagrożony wykluczeniem społecznym?

2. Ubóstwo –

II.Bezrobocie – stan bezczynności zawodowej osoby w wieku produkcyjnym, niemogącej znaleźć zatrudnienia, mimo gotowości i zdolności do podjęcia pracy oraz starań w jej znalezieniu.

1.Rodzaje bezrobocia według jego źródeł:
a. bezrobocie frykcyjne 
b. bezrobocie technologiczne 
c. bezrobocie strukturalne 
d. bezrobocie koniunkturalne 
e. bezrobocie sezonowe

2.Metody zwalczania bezrobocia
a. metody aktywne
– działania na rzecz tworzenia nowych i zachowania istniejących miejsc pracy
– szkolenia dla bezrobotnych
– tworzenie warunków do rozwoju małej przedsiębiorczości

b. metody pasywne
– zasiłki i pomoc socjalna dla bezrobotnych
– obniżanie wieku emerytalnego oraz wydłużanie obowiązku szkolnego
– dzieleni miejsc lub czasu pracy

III. Opieka społeczna w Polsce
Zapewnia ją administracja rządowa i samorządowa. Przeznaczona dla osób dotkniętych ubóstwem, bezdomnością, bezrobociem, niepełnosprawnością, długotrwałą chorobą, sieroctwem.

1. Formy pomocy – działania na rzecz przeciwdziałania kryzysowi rodziny
a. wsparcie finansowe dla rodzin najuboższych
b. rozwiązania ułatwiające godzenie rodzicielstwa z pracą zawodową (urlopy opiekuńcze i wychowawcze)
c. udogodnienia podatkowe (wspólne opodatkowanie małżonków; ulgi podatkowe)
d. rozbudowa infrastruktury zaspokajającej potrzeby rodzin (żłobki, przedszkola, szkoły)

2. Działania na rzecz przeciwdziałania bezrobociu
-wypłacanie zasiłków
-funkcjonowanie urzędów pracy (pośrednictwo pracy, poradnictwo zawodowe, szkolenia zawodowe, podnoszenie kwalifikacji, prace interwencyjne, wypłacanie pożyczek z Fuduszu Pracy

3. Działania na rzecz przeciwdziałania przestępczości
4. Działania zmierzające do ograniczenia problemu mieszkaniowego
5. Działania na rzecz poprawy opieki zdrowotnej
a. programy badań profilaktycznych
b. ułatwienia w dostępie do specjalistów

IV. Edukacja
1. Polski system edukacji
I etap – kl.1 – 3 szkoły podstawowej
II etap – kl. 4 – 8 szkoły podstawowej
III etap – szkoła średnia
IV etap – szkoła wyższa

2. Polityką edukacyjną zajmuje się Minister Edukacji Narodowej:
-decyzje o obowiązkowych treściach nauczania zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego i zawodowego
-dopuszczanie podręczników do użytku
-określanie warunków wykonywania zawodu nauczyciela
-ministerstwu podlegają kuratoria oświaty (zarządza nimi województwo), które sprawują nadzór pedagogiczny nad placówkami edukacyjnymi
-zadaniem nauczyciela jest realizacja wymagań opisanych w podstawach programowych
-dyrektorzy szkoły zarządzają placówkami edukacyjnymi
-placówki oświatowe są prowadzone przez samorząd terytorialny (gmina zarządza szkolnictwem podstawowym, powiat szkołami ponadpodstawowymi)
-po zdaniu matury uczeń może kontynuować naukę na studiach wyższych
-system boloński (studia licencjackie/inżynierskie + studia magisterskie+ studia doktoranckie; niektóre kierunki są prowadzone jako jednolite studia magisterskie -np. prawo, medycyna, psychologia, aktorstwo)
-kształcenie ustawiczne – kształcenie osób dorosłych, które uzyskały wykształcenie ale podnajmują działania na rzecz zdobycia następnych kwalifikacji i umiejętności

I. GENEZA:

1. Polityka zagraniczna Japonii
   -dążenie do utworzenia imperium
   – kryzys gospodarczy –> „Azja tylko dla Azjatów”- dążenie do wyparcia mocarstw kolonialnych z Azji (mocarstw europejskich)- w latach 20 – 30 XX w. – ekspansja na terenie Chin (Mandżukuo).
   – w roku 1933 wystąpienie z Ligii Narodów.
   -zahamowanie dążeń imperialistycznych przez ZSRR (pomoc udzielona Chinom).
2. Wojna włosko-etiopska (abisyńska) 1935 – 1936
   – Włochy dążą do odtworzenia Imperium Rzymskiego (chcą zamknąć Morze Śródziemne w granicach imperium)
   – Etiopia była niepodległym państwem
   – w praktyce Europa i Stany nie pomogły
3. Zbrojenia Niemiec i remilitaryzacja Nadrenii w 1936 r.
4. Hiszpańska wojna domowa 1936 – 1939
   -przejęcie władzy przez gen. Francisco Franco
5. Oś „Berlin – Rzym – Tokio”
   -powstanie 25.10.1936 r. (układ dotyczył pomocy Franco, zwalczanie Kominternu (Międzynarodówka Komunistyczna – mają propagować idee komunizmu w innych państwach, potem Kominform) , Rzesza dąży do zdobycia kolonii, Włochy nie chcą być izolowane)
6. Anschluss Austrii – 12 marca 1938
7. Kryzys sudecki – Konferencja monachijska
   „Hitler Háchę wziął pod pachę,
   zabrał na kiełbachę,
   A Hácha z tej uciechy
   oddał mu całe Czechy.”
8. Polityka Józefa Becka w latach 30. XX w.
   -polityka równowagi
   -25.07.1932 – pakt o nieagresji z ZSRR (do 1944)
   -26.01. 1934 – deklaracja o niestosowaniu przemocy z III Rzeszą
   -polityka appeasementu w obliczu łamania postanowień traktatu wersalskiego przez Hitlera
   -Beck zbliżył się do Niemiec (krytyka międzynarodowa, zajęcie Zaolzia, Spiszu i Orawy)
   -Propozycje Joachima von Ribbentropa
   

II. Bezpośrednie przyczyny – rok 1939:
1. rozpad Czechosłowacji – 15 marca – utworzenie Protektoratu Czech i Moraw
2. żądania wobec Polski – 21 marca – to co wcześniej chcieli po dobroci, teraz siłą
3. zajęcie Kłajpedy – 23 marca
4. 6 kwietnia – Wielka Brytania udziela Polsce gwarancji niepodległości na wypadek agresji niemieckiej
5. 28 kwietnia III Rzesza wypowiada pakt o nieagresji
6. 5 maja Józef Beck oficjalnie odrzuca niemieckie żądania
7. próba stworzenia koalicji antyfaszystowskiej nie powiodła się
8. pakt Ribbentrop-Mołotow
a. 23 sierpnia 1939 – pakt o nieagresji
b. 28 września 1939- traktat o granicach i przyjaźni

9. 25 sierpnia 1939 – oficjalne gwarancje dla Polski

III. Wybuch wojny

1. Niemiecki plan ataku na Polskę „Fall Weiss”.
   -„Blitzkrieg”– wojna błyskawiczna
   – atak z dwóch stron od północy z Pomorza Zachodniego i Prus oraz z południa ze Śląska i Słowacji.
2. Polski plan obrony „Zachód” zakładał powstrzymanie sił niemieckich w pasie granicznym przez 3 dni. Trzeciego dnia wojny Francja i Wielka Brytania miały wypowiedzieć Niemcom wojnę, a 15 dnia rozpocząć działania wojenne. Naczelnym Wodzem był marszałek Edward Rydz-Śmigły.
   
   Układ sił (udział wydatków zbrojeniowych Polski i Niemiec w dochodzie narodowym 1936 – 1939)*
   POLSKA (mld zł)”
   -dochód narodowy: 48,00
   -wielkość wydatków zbrojeniowych: 4,03
   -% dochodu narodowego: 8,4
   
   NIEMCY (mld marek)
   -dochód narodowy: 301,10
   -wielkość wydatków zbrojeniowych: 97,00
   -% dochodu narodowego: 32,2
   
   Porównanie sił polskich i niemieckich**:

	POLSKA	NIEMCY
Ludność	35 mln	78 ml
Liczba rekruta	1,2 mln	1,8 mln
Liczba dział	3000 1250 działek przeciwpancernych 344 działka przeciwlotnicze	11000
Liczba czołgów	600	2800
Liczba samolotów	400	2600

3. Wybuch wojny.
a) prowokacja gliwicka – 31 sierpnia 1939 r.
b) 1.09.1939 r. – wojnę rozpoczął nalot na miasto Wieluń o 4.40. Pancernik „Schlezwig-Holstein” o 4.45 rozpoczął ostrzał Westerplatte. Zaatakowano Pocztę Polską w Gdańsku, Hel, port w Gdyni.
c) bitwa graniczna do 3.09
d)bitwy o „front środkowy” 7 – 17.09

4. Agresja ZSRR i opuszczenie kraju przez rząd polski – 17.09
-wkroczyli bez wypowiedzenia wojny
-pretekst: opieka nad ludnością ukraińską i białoruską
-marszałek Rydz-Śmigły wydał dyrektywę w której nakazał wycofać się na Rumunię i Węgry oraz nie prowokować Armii Czerwonej
-atak był zaskoczeniem, nie spodziewano się ataku ze wschodu
-28.09 kapitulacja Warszawy

5. Dogaszanie walk – do 5.10 (bitwa pod Kockiem)

6. Ocena kampanii wrześniowej

Inf. za:
*A. Czubiński, Najnowsze dzieje Polski 1914 – 1983, W-wa, 1987, s. 255.
**A. Czubiński, Najnowsze dzieje Polski 1914 – 1983, W-wa, 1987, s. 256-57.

II WOJNA ŚWIATOWA – przebieg

1. ZSRR atakuje Finlandię – wojna zimowa
2. Litwa, Łotwa i Estonia tracą niepodległość.
3. Hitler atakuje Danię i Norwegię. Następnie na Belgię, Holandię i Luksemburg oraz Francję.
4. Bitwa o Anglię
5. Benito Mussolini
6. Atak Niemiec na ZSRR
7. USA przystępuje do wojny
8. 8 maja 1945 – zakończenie wojny w Europie
9. Hiroszima i Nagasaki – 2 września 1945 – zakończenie II wojny światowej na świecie
10. Konferencje w Teheranie, Jałcie i Poczdamie

USA – Japonia

Zachęcam do poczytania: https://wiadomosci.onet.pl/kraj/pierwsze-dni-ii-wojny-swiatowej-na-zdjeciach/shz1b8e

FILM: https://gwo.pl/przedmioty/historia/filmy-edukacyjne/nazizm-w-niemczech/

Rozgrzewka:

Przypomnij, jakie były losy Niemców i Rosjan w I wojnie światowej – uzupełnij tabelę.

Państwo	Blok militarny, do którego państwo należało	Wynik wojny	Postawa ludności pod koniec wojny
Rosja
Niemcy

I. Totalitaryzm – ustrój, w którym państwo stara się kontrolować całe życie obywateli. W okresie międzywojennym powstały dwa państwa totalitarne: III Rzesza (państwo faszystowskie) i ZSRR (państwo komunistyczne)

Cechy:
-podporządkowanie jednostki państwu
-system monopartyjny
-wódz na czele państwa
-całe życie społeczne i polityczne podporządkowane partii
-propaganda
-indoktrynacja
-aparat bezpieczeństwa
-militaryzm
-likwidacja opozycji

II. Sytuacja u schyłku I wś. i w pocz. Republiki Weimarskiej (1919-1933).
1. Przewrót polityczny w Niemczech w XI 1918 r.
a. abdykacja Wilhelma II
b. objęcie władzy przez Radę Pełnomocników Ludowych – Friedrich Ebert (SPD)
c. stłumienie przewrotu komunistycznego zorganizowanego przez Związek Spartakusa – Róża Luksemburg  i Karol Liebknecht

Więcej informacji możesz znaleźć na stronie http://redterror.eu

d. obrady Zgromadzenia Narodowego w Weimarze – stąd nazwa Republika Weimarska

e. wybór Friedricha Eberta na pierwszego prezydenta

II. Niemcy w latach 20. XX wieku
1. Kryzys powojenny.
a. bezrobocie
b. hiperinflacja
c. reformy gospodarcze Gustava Stresemanna  – 1923 r.

2. Napięta sytuacja wewnętrzna
a. krytyka socjaldemokratycznego rządu zarówno ze strony monarchistów i nacjonalistów jak i komunistów
b. działalność bojówek komunistycznych i Freikorpsów
c. załamanie gospodarki podczas wielkiego kryzysu gospodarczego (1929-1935)

III. Narodziny nazizmu.
1. Powstanie Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP)

2. dążenie do złamania „dyktatu wersalskiego”

3. doktryna faszyzmu:
a. „Mein Kampf” Adolfa Hitlera  
b. „Mit XX wieku” Alfreda Rosenberga
c. cechy faszyzmu:
– nacjonalizm
– rasizm (antysemityzm)
– antykomunizm
– antydemokratyzm
– teoria przestrzeni życiowej

IV. Droga Hitlera do władzy:

1. Adolf Hitler staje na czele Niemieckiej Partii Robotniczej (1919) – przekształci ją w NSDAP.

2. Pucz monachijski – 1923

3. Wzrost wpływów NSDAP podczas wielkiego kryzysu gospodarczego (1929-1933).
a. utworzenie bojówek partyjnych SA (Oddziały Szturmowe) – Ernst Röhm
b. zwycięstwo w wyborach parlamentarnych w 1932 r. – NSDAP (Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników)
c. powierzenie przez prezydenta Paula von Hindenburga  funkcji kanclerza Adolfowi Hitlerowi – 30 I 1933 r.

4.Następnie rozwiązanie parlamentu – wybory w marcu

5.Pożar Reichstagu – 27 II 1933 -pretekst do ograniczenia praw obywatelskich

6.W marcu NSDAP zdobywa większość w parlamencie

7.Proklamacja III Rzeszy – 15 III 1933 r.

8.Noc długich noży – 30 VI 1934 – czystka wewnątrzpartyjna (przyboczna gwardia Hitlera – SS – Oddziały Ochronne NSDAP – Heinrich Himmler

9.Po śmierci Hindenburga Hitler jak Führer skupił w swoim ręku władzę prezydenta, kanclerza i szefa partii nazistowskiej.

V. Hitler w pełni władzy. System rządów hitlerowskich = nazistowskich

1.  Indoktrynacja
a. działalność Ministerstwa Propagandy – Joseph Goebbels (zapoznaj się ze skróconą historią rodziny Goebbelsów: https://www.deathcampsmemorialsite.com/baza-wiedzy/155-smierc-rodziny-joseph-goebbels-1-5-1945.html )
b. utworzenie faszystowskiej organizacji młodzieżowej – Hitlerjugend

2. Rozbudowa aparatu przemocy:
–  utworzenie GESTAPO– Tajna Policja Państwowa
– tworzenie obozów koncentracyjnych – Dachau, Sachsenchausen, Buchenwald, Ravensbruck, Mauthausen.

Zadania

3. Prześladowania Żydów:
– ustawy norymberskie (1935 r.) – ograniczenie praw obywatelskich ludności żydowskiej
– „noc kryształowa” – pogromy żydowskie (9 XI 1938 r.)

4. Militaryzacja kraju
1. Przywrócenie obowiązkowej służby wojskowej – 1935 r.

2. Rozbudowa Wehrmachtu

3. Odtwarzanie rodzajów broni zabronionych przez traktat wersalski:
– lotnictwa
– broni pancernej
– pancerników i okrętów podwodnych

5. Gospodarka i kultura III Rzeszy
a. Kontrola państwa nad formalnie prywatną gospodarką
b. Rozbudowa przemysłu ciężkiego i zbrojeniowego
c. Budowa autostrad

1. Geneza
a. sytuacja na Bliskim Wschodzie
– agresywna polityka  Turków seldżuckich
– zagrożenie Bizancjum  – konieczność obrony chrześcijaństwa przed ekspansją islamską

b. krucjaty podnoszą autorytet  Kościoła (walka z papiestwem o inwestyturę) to idea świętej wojny

c. motywacje uczestników krucjat:
– nadzieja na zdobycie nowych ziem i bogatych łupów wojennych
– obietnica zbawienia – odpust dla uczestników krucjaty

2. Krucjaty

a. apel papieża Urbana II na synodzie w Clermont – 1095 r.
b. krucjata „ludowa” – 1096 r.

b. pierwsza krucjata rycerska  (1096-1099 r.)
–  udział 40-60 tys. rycerzy
– sukcesy i utworzenie państw (hrabstwa Edessy, księstwa Antiochiii księstwo Trypolisu)
– zdobycie Jerozolimy – 1099 r. i utworzenie Królestwa Jerozolimskiego

c. druga krucjata (1147-1149 r.)
– sukcesy Turków i Arabów
– utrata Jerozolimy przez krzyżowców – 1187 r.
– w rękach krzyżowców pozostały tylko Tyr, Trypolis oraz Antiochia

d. Trzecia krucjata (1189-1192 r.)
– udział władców: cesarza Fryderyka II Barbarossy, króla Anglii Ryszarda Lwie Serce, króla Francji Filipa II Augusta
– zdobycie Akki

e. kolejne krucjaty nie odniosły już tak dużych sukcesów i zatraciły swój prawdziwy sens.

-krucjata dziecięca
– 1292 r. – upadek Akki – ostatniej twierdzy krzyżowców w Ziemi Świętej – koniec krucjat

CZĘŚĆ II – INSTRUKCJA

Zapoznaj się z treścią podręcznika s. 190 – 196. A następnie uzupełnij notatkę oraz przepisz ją do zeszytu.

3. Powstanie zakonów rycerskich (proszę znaleźć informacje, czym te zakony się zajmowały – nie musisz tych informacji zapisywać, po prostu przeczytaj):
a. templariusze – 1118 r. (lub 1119 r.)
b. joannici – 1154
c. Krzyżacy – 1191 r.

d. zasady:
– podlegały wyłącznie papieżowi
– bracia składali zwykłe śluby zakonne
– walka z niewiernymi
– budowali szpitale, opiekowali się chorymi i biednymi

4. Skutki wypraw krzyżowych:
–
–
–

Oprócz tego wyjaśnij pojęcia:

Handel lewantyński –
Rekonkwista –

Przygotuj się do odpowiedzi z ostatniej lekcji.

CELEM lekcji jest wyjaśnienie, dlaczego we Francji doszło do buntu społecznego, który nie tylko obalił monarchię Burbonów, ale w bezpośredni sposób wpłynął na losy całego kontynentu oraz omówienie sytuacji politycznej i społecznej po rewolucji.

1. Przyczyny wybuchu rewolucji we Francji.
-społeczne (rozwarstwienie społeczeństwa, rywalizacja stanów, niezadowolenie stanu trzeciego, bieda, oświecenie)
-gospodarcze (kryzys, klęska nieurodzaju, podatki, wydatki dworu i króla, drożyzna)
-polityczne (szlachta i duchowieństwo chce przywrócenia Stanów Generalnych, burżuazja chce więcej praw politycznych – oni chcą państwa opartego o umowę społeczną)

2. Ludwik XVI zwołał Stany Generalne, żeby uchwaliły nowe podatki – 1789 r.

OKRES REWOLUCJI LUDOWEJ

3. Wybuch rewolucji we Francji :
a. przedstawiciele stanu trzeciego dążyli do przeprowadzenia reform społecznych
b. przedstawiciele stanu trzeciego ogłosili się Zgromadzeniem Narodowym
c.  Zgromadzenie Narodowe przekształciło się w Konstytuantę, czyli organ władzy, którego zadaniem było uchwalenie konstytucji
d. mieszkańcy Paryża zdobyli i zburzyli Bastylię – 14 lipca 1789 r.
–  zdobycie Bastylii uznaje się za początek Wielkiej Rewolucji Francuskiej

3. Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela – 1789 – Konstytuanta
a. znosiła podział społeczeństwa na stany
b. ustanawiała równość wszystkich wobec prawa
c. przyznawała prawa i wolności:
– wolność słowa
– wolność wyznania
– prawo własności
– gwarancję nietykalności osobistej
– prawo do oporu przeciwko niesprawiedliwości

Król próbował uciec z Paryża wraz z rodziną, ale mu się to nie udało.

OKRES MONARCHII KONSTYTUCYJNEJ

4. Konstytucja z 3 września 1791 r. zakładała:

a. Francja stała się monarchią konstytucyjną
– głową państwa pozostawał król
– władz króla była ograniczona przepisami konstytucji

b. konstytucja wprowadzała trójpodział władzy:
– władza ustawodawcza należała do Zgromadzenia Prawodawczego
– władzę wykonawczą sprawował król
– Władzę sądowniczą sprawowały niezależne sądy

c. konstytucja gwarantowała wszystkie prawa obywatelskie zapisane w Deklaracji praw człowieka i obywatela

Konstytucja była trzecią na świecie (pierwsza była USA z 4 marca 1789), drugą w Europie (po polskiej z 3 maja 1791 r.)

Rozpoczęto wojnę z Austrią – klęski. Zawiązanie koalicji antyfrancuskiej – cesarz, Prusy, Wielka Brytania.

Z obawy, że król wystąpi przeciw nowemu rządowi – decyzja o aresztowaniu.

OKRES REPUBLIKI

5. Ustanowienie republiki we Francji 1792:

a. 1792 – Zgromadzenie Prawodawcze przeobraża się w Konwent Narodowy, w którym zasiadali umiarkowani republikanie (żyrondyści), słabo zorganizowane centrum (tzw. bagno) oraz radykalni jakobini zwani „górą”, którym przewodzili (Georges Danton, Maximilian Robespierre)

b. wprowadzenie ustroju republikańskiego

c. postawiono króla przed sądem i skazano na karę śmierci za zdradę stanu

c. ścięcie króla – styczeń 1793 r. – wzburzenie innych państw europejskich

OKRES DYKTATURY JAKOBINÓW

6. Dyktatura jakobinów 1793-1794

-powstanie zwolenników króla w Wandei, wybuchły wielkie zamieszki w Paryżu

– władzę we Francji przejął Komitet Ocalenia Publicznego z Robespierrem na czele – początek wielkich prześladowań i licznych egzekucji wrogów rewolucji (tzw. terror jakobiński)

– uchwalono nową konstytucję (Konstytucja Roku I), , rozpoczęto radykalną walkę z Kościołem, pacyfikowano całe wioski, zgilotynowano tysiące osób – „Rewolucja zaczęła pożerać swe własne dzieci”

-zgilotynowanie najwybitniejszych działaczy rewolucyjnych, w tym Dantona, a po przewrocie termidoriańskim również Robespierrea

RZĄDY DYREKTORIATU

7. Przewrót termidoriański i rządy dyrektoriatu – 1794

-zamach stanu (deputowani), aresztowania jakobinów –> ponieważ był nowy kalendarz rewolucyjny nazwa pochodzi od nazwy miesiąca thermidor

-kalendarz rewolucyjny – (lata liczyły się od proklamowania republiki 22 września 1792)

-nowa konstytucja z 1795, oddająca władzę w ręce 5-cio osobowego dyrektoriatu.

SKUTKI REWOLUCJI FRANCUSKIEJ

-zmiana struktury społecznej (podział na 3 stany)

-arystokracja straciła przywileje

-Kościół utracił na znaczeniu

-umocniła się burżuazja

-przeprowadzenie zmian w gospodarce (przejście do wolnej produkcji)

-decentralizacja władzy mająca na celu ograniczenie króla

KARTA PRACY

Dodatkowe materiały

Artykuł o Marii Antoninie: Hejt na Marię Antoninę

Marsylianka:

Materiał powtórkowy:

Mapa 1.

I. Koncepcje odbudowy terytorialnej Polski (s. 188)

1. Koncepcja inkorporacyjna

a. koncepcja Romana Dmowskiego
b. założenia:
– wcielenie do Polski ziem z przeważającą liczbą ludności polskiej
– polonizacja mniejszości narodowych

2. Koncepcja federacyjna
a. koncepcja Józefa Piłsudskiego
b. założenia:
– odtworzenie państwa wielonarodowościowego w granicach z czasów Jagiellonów
– utworzenie powiązanych sojuszami z Polską niepodległych państw (Litwy, Białorusi i Ukrainy)

II. Walka o granicę zachodnią i południową (s. 189 – 191)

1. Powstanie Wielkopolskie
-impulsem było pojawienie się w Poznaniu Ignacego Paderewskiego (drugi dzień świąt Bożego Narodzenia – 26.12.1918)
-Powstańcy opanowali prawie całą Wielkopolskę do lutego 1919
-Wielkopolska przyznana Polsce w traktacie wersalskim

2. Traktat Wersalski – dotyczył przebiegu granicy zachodniej (polsko-niemieckiej)
– 28.06.1919 – podpisany
-Polska otrzymała Wielkopolskę
-Polska otrzymała Pomorze Gdańskie bez Gdańska (Wolne Miasto Gdańsk) – 10.02.1920 r. gen. Józef Haller dokonał symbolicznych „zaślubin Polski z Bałtykiem”
-decyzja o plebiscytach na Warmii, Mazurach, Powiślu – 11.07.1920 – Polska przegrała, bo większym problemem są bolszewicy na wschodzie – Problem jest taki, że ziemie te zajęli Niemcy (wcinają się w terytorium naszego państwa – Mapa 1)

-Śląsk – ustalono plebiscyt – Polacy muszą zrobić wszystko by wygrać

3. Górny Śląsk

a. I powstanie śląskie (17.08.-24.08. 1919)
-Niemcy próbowali sterroryzować polską ludność – Niemcy posiadali wiele kopalń i fabryk – zwalniali Polaków i zatrudniali Niemców (strajk w kopalni Mysłowice – impuls do wybuchu powstania)
-powstanie szybko stłumione przez Niemców
– o upadku powstania władzę nad obszarem plebiscytowym przejęła
Międzysojusznicza Komisja Rządząca i Plebiscytowa . Wkroczyły tam wojska franc., ang. i włoskie.

b. II Powstanie Śląskie (19.08.- 28.08.1920)
-Niemcy chcą wykorzystać fakt, że Polacy walczą z bolszewikami więc znów nasilają represje na ludność polską. Dochodzi do starć między POW (Polska Organizacja Wojskowa Górnego
Śląska) i niemieckimi oddziałami Selbstschutzu.
– to spowodowało wybuch II Powstania Śląskiego – Polacy przegrali
c. plebiscyt na Górnym Śląsku 20.03.1921 r.
-Polacy przegrali (Śląsk miał przypaść Niemcom)
-Niemcy oszukiwali – (1.) mieli czas, aby przywieźć na Śląsk ludność, która się tu urodziła i mogła zagłosować – Niemcy, którzy tam nie mieszkali stanowili prawie 20% głosujących. (2.) Dostawali oni potrzebne dokumenty, urlop od pracy, pieniądze na podróż, podczas gdy chcący głosować za Polską zazwyczaj musieli porzucać pracę i podróżować na własny koszt. (3.)Dodatkowo Niemcy obsadzali parafie proboszczami niemieckimi, by Ci nawoływali do głosowania po ich stronie.

d) III Powstanie Śląskie 2./3.05. – 5.08.1921 r.
-przygotowane przez POW, na czele stanął Wojciech Korfanty
-lepiej przygotowane niż poprzednie
-powstańcy opanowali tereny aż po rzekę Odrę
-najcięższe walki o Górę Św. Anny
-ostatecznie 29% terenów plebiscytowych przypadło Polsce (było tam dużo kopalń i hut)
-problem z mniejszościami (bo w Niemczech znalazło się dużo Polaków a na Śląsku polskim dużo Niemców)
-1922 – II RP – nadała Górnemu Śląskowi autonomię

4. Śląsk Cieszyński (patrz Mapa1.)
-początkowo teren podzielono według zasady etnicznej
-styczeń 1919 – Śląsk Cieszyński zajęły wojska czeskie
-Polacy i Czesi próbowali się w tej kwestii dogadać i miał odbyć się plebiscyt
-ale do niego nigdy nie doszło, bo w czasie wojny polsko – bolszewickiej Władysław Grabski (premier) udał się na konferencję w Spa (tam miały być omówione różne kwestie dotyczące m. in. granic) i tam obiecano Polsce pomoc w wojnie z bolszewikami pod warunkiem zrzeczenia się tych ziem.
-Czechosłowacja otrzymała większość Śląska Cieszyńskiego (Zaolzie, Spisz i Orawa również) – to były tereny w dużej części zamieszkane przez Polaków

III. Walka o granicę wschodnią (s. 191 – 193)

1. Walki o Galicję Wschodnią (patrz Mapa1)
a. sytuacja etniczna w Galicji Wschodniej
– Polacy dominowali w miastach
– Ukraińcy stanowili większość na wsi
b. Ukraińcy proklamowali powstanie Ukraińskiej Republiki Ludowej (URL) – 31.10.1918/1.11.1918 – Szymon Petlura
c. opór Polaków doprowadził do wybuchu walk we Lwowie
– w walkach uczestniczyła młodzież – „Orlęta Lwowskie”
– na pomoc walczącym Polakom skierowano oddziały z Wielkopolski i armię gen. Józefa Hallera

2. Wyprawa kijowska Józefa Piłsudskiego
a. wiosną 1919 r. wojska polskie ruszyły na wschód, by zająć tereny opuszczane przez oddziały niemieckie
b. Józef Piłsudski zawarł sojusz z przywódcą Ukraińskiej Republiki Ludowej, Szymonem Petlurą
– URL uznała prawa Polski do Galicji Wschodniej
– Polska miała udzielić pomocy militarnej Ukraińcom w walce przeciwko bolszewickiej Rosji
c. wojska polskie przystąpiły do ofensywy przeciwko wojskom bolszewickim i w maju 1920 r. zajęły Kijów

4. Wojna polsko-bolszewicka

a. Armia Czerwona rozpoczęła ofensywę na Kijów i zmusiła oddziały polskie do odwrotu

b. 28.07.1920 r. komuniści utworzyli Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski (TKRP)
– na czele TKRP stali Feliks Dzierżyński i Julian Marchlewski
– TKRP miał przejąć władzę w Polsce po ostatecznym pokonaniu armii polskiej

c. państwa zachodnie zaproponowały ustalenie wschodniej granicy Polski na tzw. linii Curzona

d. zmiany w organizacji państwa (bo realne zagrożenie)
– powołano Radę Obrony Państwa z Józefem Piłsudskim na czele
– utworzono Rząd Obrony Narodowej z Wincentym Witosem jako premierem

e. bitwa warszawska od 13 do 25.08.2020 r. – zatrzymanie „pochodu” bolszewików

f. wojska polskie odniosły kolejne świetne zwycięstwa w bitwach nad Niemnem i pod Komarowem (dowodził Siemion Budionny – ogromne okrucieństwa na wschodnich granicach RP)

g. wojnę zakończył pokój zawarty w Rydze 18.03.1921 r.

5. Po wycofaniu się Armii Czerwonej wybuchł konflikt polsko-litewski o Wileńszczyznę

a. w październiku 1921 r. dywizja gen. Lucjana Żeligowskiego  wkroczyła do Wilna ( to tzw. bunt Żeligowskiego – Piłsudski podał do opinii publicznej, że nie ma z zajęciem siłą Litwy nic wspólnego – w rzeczywistości był to jego plan – dlaczego? jest rok 1921 – kształtują się granice wielu państw – zasady ustalone powinny być przez mocarstwa, a nie Piłsudskiego).

b. w referendum przeprowadzonym na Wileńszczyźnie większość głosowała za przynależnością do Polski (problem – Wilno było miastem polskim, zamieszkanym przez Polaków, w przeciwieństwie do okolicznych miast i wsi)

c. włączenie tzw. Litwy Środkowej (fragment z Wilnem, patrz Mapa 1) do Polski pogorszyło stosunki polsko-litewskie.

1. Sytuacja gospodarcza Polski po zakończeniu wojny:
a. deficyt budżetowy
b. hiperinflacja
c. niepokoje społeczne – krwawo stłumione rozruchy w Krakowie

1. Wybory do Sejmu Ustawodawczego (26.01.1919r.). Ścierają się różne koncepcje polityczne. Przewaga endecji.

2. 20 II 1919 r. Sejm Ustawodawczy uchwalił tzw. małą konstytucję.
– Polska republiką parlamentarną
– władzę ustawodawczą miał sprawować sejm
– Józef Piłsudski nadal pełnił funkcję Naczelnika Państwa

3. Konstytucja marcowa
-17 III 1921 r. sejm uchwalił nową ustawę zasadniczą – tzw. konstytucję marcową
– władza ustawodawcza spoczywała w rękach dwuizbowego parlamentu (składającego się z sejmu i senatu)
–  funkcję głowy państwa pełnił prezydent wybierany przez Zgromadzenie Narodowe na 7-letnią kadencję
– bieżącą politykę prowadził rząd, który był powoływany przez sejm i podlegał jego kontroli
-gwarantowała wiele praw i obowiązków obywatelom

4. Najważniejsze partie polityczne w pierwszych latach II Rzeczpospolitej

a. Narodowa Demokracja (endecja)
– początkowo działała pod nazwą Związek Ludowo-Narodowy
– w 1928 r. przekształciło się w Stronnictwo Narodowe
– czołowym ideologiem był Roman Dmowski

b. ruch ludowy
– Polskie Stronnictwo Ludowe-Piast – Wincenty Witos
– Polskie Stronnictwo Ludowe-Wyzwolenie
– w 1931 r. PSL-Piast i PSL-Wyzwolenie połączyły się i utworzyły Stronnictwo Ludowe (SL)

c. ruch robotniczy
– Polska Partia Socjalistyczna(PPS) – Ignacy Daszyński
– Komunistyczna Partia Polski (KPP)

d. Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji – Wojciech Korfanty

5. Pierwsze wybory prezydenckie
a. 9 XII 1922 r. na prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej został wybrany Gabriel Narutowicz, który został zamordowany podczas wizyty w Zachęcie (Narodowa Galeria Sztuki)
c. po śmierci Gabriela Narutowicza na stanowisko prezydenta został wybrany Stanisław Wojciechowski

6. Rządy parlamentarne 1923 – 1926
a. rząd Chjeno-Piasta (1923)-premierem Wincenty Witos – dymisja

b. rząd Władysława Grabskiego (1923 – 1925)- „rząd fachowców” – ma wyprowadzić kraj z zapaści. Reformy Władysława Grabskiego:

-reforma administracji
-reforma podatkowa
-reorganizacja poczty i kolei
-reforma walutowa 1924
-reforma rolna 1925

-budowa magistrali węglowej

-konkordat z Watykanem 1925

PRACA Z TEKSTEM ŹRÓDŁOWYM
Na podstawie źródła:

1. Odpowiedz, który artykuł konstytucji mówi o fundamencie ustrojowym II RP. Uzasadnij swoją odpowiedź.
2. Które artykuły Konstytucji marcowej możesz uznać za nowatorskie?


Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, tzw. Konstytucja marcowa, 1921 r

Artykuł 1.Państwo Polskie jest Rzecząpospolitą.
Artykuł 2.Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu. Organami Narodu w zakresie ustawodawstwa są Sejm i Senat, w zakresie władzy wykonawczej — Prezydent Rzeczypospolitej łącznie z odpowiedzialnymi ministrami, w zakresie wymiaru sprawiedliwości — niezawisłe Sądy […].
Artykuł 96.Wszyscy obywatele są równi wobec prawa. Urzędy publiczne są w równej mierze dla wszystkich dostępne na warunkach, prawem przepisanych.
Rzeczpospolita Polska nie uznaje przywilejów rodowych ani stanowych, jak również żadnych herbów, tytułów rodowych i innych, z wyjątkiem naukowych, urzędowych i zawodowych.
Artykuł 99.Rzeczpospolita Polska uznaje wszelką własność, jako jedną z najważniejszych podstaw ustroju społecznego i porządku prawnego, oraz poręcza wszystkim mieszkańcom, instytucjom i społecznościom ochronę ich mienia
Artykuł 102.Praca, jako główna podstawa bogactwa Rzeczypospolitej, pozostawać ma pod szczególną ochroną Państwa.

Każdy obywatel ma prawo do opieki Państwa nad jego pracą, a w razie braku pracy, choroby, nieszczęśliwego wypadku i niedołęstwa — do ubezpieczenia społecznego, które ustali osobna ustawa.
Artykuł 104.Każdy obywatel ma prawo swobodnego wyrażania swoich myśli i przekonań, o ile przez to nie narusza przepisów prawa.
Artykuł 108.Obywatele mają prawo koalicji, zgromadzania się i zawiązywania stowarzyszeń i związków.
Wykonanie tych praw określają ustawy.
Artykuł 109.Każdy obywatel ma prawo zachowania swej narodowości i pielęgnowania swojej mowy i właściwości narodowych.
Artykuł 111.Wszystkim obywatelom poręcza się wolność sumienia i wyznania. Żaden obywatel nie może być z powodu swego wyznania i przekonań religijnych ograniczony w prawach, przysługujących innym obywatelom.
Artykuł 114.Wyznanie rzymsko-katolickie, będące religią przeważającej większości narodu, zajmuje w Państwie naczelne stanowisko wśród równouprawnionych wyznań […].

Praca domowa – dla chętnych.

Zapraszam na wirtualny spacer po Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej. Bez przepustki, zwiedzisz m.in. Salę Posiedzeń Sejmu, Salę Kolumnową, Gabinety Prezydenta RP, Premiera i Marszałka Sejmu. Zachęcam również do obejrzenia filmu przedstawiającego historię i współczesność polskiego Sejmu.


Film – SEJM RP

Wirtualne zwiedzanie Sejmu
http://www.sejm.gov.pl/Sejm9.nsf/page.xsp/wirtualny_spacer

 Ubezpieczenia społeczne – ich celem jest zapewnienie bezpieczeństwa socjalnego osobom, które z powodu różnych zdarzeń losowych (np. choroba, kalectwo, ciąża, starość) nie mogą utrzymać się z własnej pracy.

a. system ubezpieczeń społecznych w Polsce:

– Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS)

– Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS)

b. rodzaje ubezpieczeń w Polsce

– emerytalne

– rentowe

– chorobowe

– od nieszczęśliwych wypadków

c. ZUS

–
–
–

d. funkcjonowanie ZUS opiera się na zasadzie solidarności pokoleń

DEMOGRAFIA – badanie populacji pod względem długości życia, płci, migracji, ich rozmieszczeniem przestrzennym. To badania ilościowe (wielkość populacji na danym terenie ) i jakościowe (opisują różne kryteria – wykształcenie, wyznanie, płeć, wiek).

Społeczeństwo starzejące się – przyszłe pokolenia nie będą w stanie utrzymać obecnych ubezpieczeń.

ZUS nie tworzy prawa – robi to parlament.

CZĘŚĆ II – UBEZPIECZENIA ZDROWOTNE

Zapoznaj się z treścią podręcznika s. 124 – 125, a następnie odpowiedz na poniższe pytania.

1. Czym jest ubezpieczenie zdrowotne? Czym się różni od ubezpieczenia chorobowego?
2. Czym jest NFZ? Czym się zajmuje
3. Kto jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym?
4. Czym jest e-WUŚ. Z jakich usług mogą skorzystać osoby znajdujące się w tym systemie?
5. Czy osoby objęte ubezpieczeniem zdrowotnym mają prawo do korzystania ze zniżek na leki?

Odpowiedzi odeślij przez Classroom.

1. Migracja – zmiana miejsca zamieszkania lub czasowego pobytu:

a. rodzaje migracji ze względu kierunek
 – emigracja – wyjazd z miejsca dotychczasowego zamieszkania
 – imigracja – przyjazd z zagranicy w celu zamieszkania na stałe lub na pobyt czasowy

b. rodzaje migracji ze względu na przyczyny
 – ekonomiczne i demograficzne
 – polityczne (uchodźcy)
 – społeczne i kulturowe

2. Największe fale migracji w XX i XXI w.
a. migracje po II wojnie światowej związane z przesiedleniami
b. liczna emigracja zarobkowa do krajów wysokorozwiniętych po obaleniu komunizmu
c. migracje wiązane z rozszerzeniem Unii Europejskiej 
d. silny napływ imigrantów z Azji i Afryki do Europy – kryzys migracyjny

DYSKUSJA: Imigranci – korzyść czy zagrożenie dla społeczeństwa przyjmującego?

1. Zastanawiacie się jaki może być pozytywny wpływ imigrantów  na sytuację w nowym kraju.

2. Jakie mogą być negatywne skutki dla społeczeństwa przyjmującego imigrantów.

3. Sytuacja imigrantów
a. legalna – związana ze zgodą na pobyt
– prawo do pracy
– prawo do ubezpieczeń społecznych
– prawo do sprowadzenia rodziny
– dostęp do opieki zdrowotnej i pomocy społecznej
– po pewnym czasie –– prawo do ubiegania się o obywatelstwo

b. nielegalna 

c. deportacja – wydalenie z kraju pobytu

d. problem integracji imigrantów

4. Imigranci w Polsce
a. Polska należy do państw o najniższym odsetku imigrantów
b. najliczniejsze grupy imigrantów:
– z krajów byłego ZSRR
– z krajów azjatyckich (Wietnamczycy i Chińczycy)
– z krajów afrykańskich przybywają głównie studenci
– z Europy Zachodniej i USA przybywają pracownicy wysoko wykfalifikowani 

Zadanie dodatkowe:
Z. 4 s. 143.

W ramach przypomnienia wiadomości z ostatniej lekcji zapoznaj się z filmem:

Następnie przyjrzyj się karykaturze i odpowiedz na pytania:

1.Kim są postaci, z których Lenin oczyszcza ziemię?
2.Jakiego atrybutu używa Lenin?
3.Dlaczego Lenin ukazany jest na tle świata, a nie tylko Rosji?

ZSRR – Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (utworzony 30.12.1922 r.)
WKP(b) – Wszechzwiązkowa Komunistyczna partia bolszewików
OGPU – Zjednoczony Główny Zarząd Polityczny (tajna policja polityczna)
NKWD – Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych
GUŁAG – Główny Zarząd Obozów

I. Wojna domowa i komunizm wojenny (1918 – 1921):

a) Bolszewicy u władzy:
 utworzono Armię Czerwoną; wprowadzono powszechny obowiązek wojskowy robotników i biedoty wiejskiej,
 uchwalono konstytucję bolszewicką (dyktatura proletariatu)
 zamordowanie cara Mikołaja II z rodziną
 wprowadzono „czerwony terror”

b) wojna domowa z białymi generałami 1918 – 1922 r. (Antoni Denikin, Aleksandr Kołczak, Piotr Wrangler)

c) „komunizm wojenny” w gospodarce 1918 – 1921
 nacjonalizacja (upaństwowienie) przemysłu, banków, transportu, handlu; wprowadzono zakaz
handlu prywatnego
 racjonowanie towarów konsumpcyjnych, głównie żywności (reglamentacja),
 wprowadzono przymus pracy,
 rekwirowano zboże na potrzeby armii, wprowadzono kontyngenty dla rolników,
SKUTKI: spadek produkcji przemysłowej, klęska głodu w latach 1920 – 1921, bunty chłopskie na terenie całego kraju, hiperinflacja.

d) 1922 – powstaje ZSRR – Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich.

II. Okres Nowej Ekonomicznej Polityki (NEP-u) 1921 – 1928

a) założenia:
 zniesienie komunizmu wojennego oraz centralnego rozdzielnictwa towarów, zlikwidowano obowiązkowe dostawy żywności,
 rozwój drobnej własności prywatnej w przemyśle, rzemiośle, rolnictwie, handlu z wyłączeniem głównych gałęzi przemysłu, które nadal stanowiły monopol państwowy

Skutki: odrodzenie rynku wewnętrznego i odbudowa kraju ze zniszczeń wojennych; rozwarstwienie społeczeństwa pod względem majątkowym

III. Walka o władzę po śmierci Włodzimierza Ilicza Lenina 1924 – 1929
a) śmierć Włodzimierza Ilicza Lenina (1924 r.)

b) Rywalizacja między: Lwem Trockim, Lwem Kamieniewem, Grigorijem Zinowiewem, Nikołajem Bucharinem i Józefem Stalinem.

b) ostatecznie władzę przejmuje Józef Stalin (1829) jako I Sekretarz WKP(b) .

IV. Polityka gospodarcza 1929 – 1941 r.
To okres gwałtownego rozwój przemysłu ciężkiego, centralne planowanie, powszechne wykorzystywanie więźniów.

a) kolektywizacja 1929 – 1933 – likwidacja prywatnych gospodarstw chłopskich na rzecz kołchozów (gospodarstwa spółdzielcze) i sowchozów (gospodarstwa państwowe).
Skutki – spadł poziom produkcji rolnej; klęska głodu, darmowa siła robocza (więźniowie łagrów);

b) przemysł – powszechna industrializacja, rozwój
przemysłu ciężkiego,

c) gospodarka radziecka gospodarką centralnie planowana – pięciolatki.

V. Okres czystek 1934 – 1939 r. – terror komunistyczny . Celem wyeliminowanie ewentualnej konkurencji , która mogłaby odebrać władzę Stalinowi.

a) morderstwo Siergieja Kirowa (okres czystek w partii). Masowe
aresztowania, stosowanie tortur, procesy pokazowe.

b) czystki w wojsku

c) czystki w aparacie bezpieczeństwa (Jeżow i Jagoda) – władzę nad NKWD
przejął Ławrentij Beria.

VI. Kult jednostki – polegał na bezkrytycznym uwielbieniu Stalina; indoktrynacja społeczeństwa i powszechna propaganda.

VII. Układ w Rapallo – 1922
-przywrócenie stosunków dyplomatycznych pomiędzy ZSRR a Republiką Weimarską.
-rezygnacja z reparacji wojennych i wszelkich roszczeń z okresu 1914 – 1918 i po wojnie
-tajne porozumienie o współpracy wojskowej

VIII. Pakt Ribbentrop-Mołotow
1. 23 sierpnia 1939 – pakt o nieagresji
2. 28 września 1939- traktat o granicach i przyjaźni