Adam Narusiewicz w Historii narodu polskiego – poglądy na temat wyjścia Rzeczypospolitej z kryzysu. Wskazywał na potrzebę wzmocnienia władzy wykonawczej (monarchy) kosztem władzy ustawodawczej. Przyczynę klęsk widział w osłabianiu władzy monarszej, wzroście potęgi magnatów oraz szlacheckiej swawoli.
4. Joahim Lelewel odegrał wielką wolę w historiografii dziejów polskich. W swoich dziełach kładł nacisk na zjawiska kulturowe, gospodarcze i polityczne. Był twórcą szkoły lelewelowskiej, czyli nurtu odwołującego się do haseł demokratycznych.
5. W XIX w. zbrojne próby odzyskania niepodległości przyniosły Polakom bolesne rozczarowanie. Upadły kolejno dwa wielkie powstania – listopadowe i styczniowe. W tym popowstaniowym okresie odbyła się najważniejsza debata o przyczynach upadku Rzeczypospolitej. Toczyła się ona na łamach czasopism, wokół których były skupione dwa wielkie środowiska historyków, działających na terenie dwóch różnych zaborów i prezentujących zupełnie odmienne poglądy.
Dlaczego za panowania dynastii Wettinów doszło do pogłębienia się kryzysu w Rzeczypospolitej?
II. Zapisz notatkę
Unia personalna z Saksonią wciągnęła Polskę w wielką wojnę północną (1700 – 1721). Doprowadziło to do najazdu szwedów, detronizacji Augusta II i panowania Stanisława Leszczyńskiego (popieranego przez szwedzkiego monarchę). Ostatecznie dynastia saksońska wróciła na tron, ale dzięki wsparciu wojsk rosyjskich. Chaos nasilało zrywanie sejmów zgodnie z praktyką liberum veto. W tym okresie mamy również załamanie gospodarki (wpływ miała również tzw. mała epoka lodowcowa).
Stronnictwa magnackie: -Potoccy – złota wolność szlachecka -Czartoryscy wraz z Familią – potrzeba reform kraju i poparcia Rosji
Stanisław August Poniatowski wybór na tron zawdzięczał poparciu Katarzyny II. Nowy władca był dobrze wykształcony, kulturalny i pragnął reform. Wierzył, że uda mu się je wprowadzić przy pomocy carycy. Ale silna Polska nie była potrzebna Rosji.
Stanisław August Poniatowski utworzył m.in.: Szkołę rycerską (kształcenie przyszłych kadr oficerskich) Pierwszy stały polski teatr Komisje dobrego porządku (uporządkowanie finansów czy zabudowy większych miast) uruchomienie mennicy państwowej
Prawa kardynalne, których gwarantem została caryca Katarzyna II potwierdzały zasady ustroju państwa polskiego, chroniąc interesy magnaterii: liberum veto, wybór króla w drodze wolnej elekcji, artykuły henrykowskie, uprzywilejowanie szlachty.
Konfederacja barska (1768 – 1772) Przyczyny. Szlachta sprzeciwiła się zależności politycznej Rzeczpospolitej od Rosji, obrona katolicyzmu. Przebieg. Katolicka szlachta zawiązała akt konfederacji w miejscowości Bar (Ukraina). Poparła ich Turcja (wypowiedziała wojnę Rosji) oraz Francja (pieniądze, broń, wyszkoleni oficerowie). Walki miały charakter partyzancki. Konfederaci porwali króla, by zmusić go do abdykacji. Wojska rosyjskie miały przewagę. Skutki. Rosja pokonała konfederatów. Doszło do I rozbioru Polski (1772).
7. Sejm wielki rozpoczął obrady w październiku 1788 r. Ukoronowaniem obrad sejmowych było opracowanie i zatwierdzenie konstytucji. Stało się to 3 maja 1791 r.
8. Targowica – konfederacja zawiązana w celu obalenia Konstytucji 3 Maja Targowiczanie uznali postanowienia konstytucji za rewolucyjny spisek i oficjalnie zwrócili się o pomoc do Katarzyny II jako gwarantki praw ustroju Rzeczypospolitej. Skutkiem – II rozbiór Polski – 1793
9. W 1794 r. wybuchło powstanie kościuszkowskie. Jego naczelnikiem został Tadeusz Kościuszko. Aby zachęcić chłopów do walki wydano tzw. „Uniwersał Połaniecki”. Dokument ten znosił władzę sądową pana nad chłopami, nadawał im wolność osobistą i zmniejszał wymiar pańszczyzny.
