- Co to jest kultura?
R. Wiliams:
„culture jest jednym z najbardziej wieloznacznych, skomplikowanych wyrażeń w języku angielskim. Bo jego znaczenie nieustannie ulega zmianie, modyfikacjom i rozproszeniu” (Keywords: a Vocabulary of Culture and Society).
Kultura może obejmować:
„Szekspira, ale także komiksowego Supermana, oprę ale i futbol amerykański, problem kto zmywa naczynia w domu […]. Istnieje coś takiego jak kultura twojej ulicy, twojego miasta, kraju, ale i kulturę znajdziemy też na drugim końcu świata. Dzieci, nastolatki, dorośli i emeryci – wszyscy oni mają własną kulturę, zarazem jednak mogą uczestniczyć w kulturze wspólnej[1].
Edward Burnett Tylor , sformułował swoją definicję, opartą na wzorach niemieckiej etnografii i historiografii, analogiczne do uniwersalistycznej koncepcji kultury:
„[…] kultura, czyli cywilizacja jest to złożona całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność’, prawa, obyczaje oraz inne zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako członków społeczeństwa”.
I tą drogą poszły później socjologia czy antropologia kulturowa.
- DEFINICJA: Współczesne definicje skłaniają się ku rozumieniu kultury jako sposobu życia ukształtowanego przez wiedzę, prawa, zwyczaje, normy i przekonania charakterystycznego dla danego społeczeństwa lub grupy społecznej.
Kultura w szerokim rozumieniu jest całokształtem duchowego i materialnego dorobku społeczeństwa. A więc będzie to ogół wytworów ludzkich – materialnych i niematerialnych (mentalnych).
2. W jaki sposób można określać kulturę?
Wartościujący (zawiera ocenę kultur poszczególnych zbiorowości ludzkich. Kultura podlega rozwojowi, zjawisko stopniowalne)
Opisowy (neutralny) zespół wielu zróżnicowanych zjawisk, których wzajemne powiązania i uwarunkowania mogą być przedmiotem opisu i analizy, ale nie wartościowania.
3. Rodzaje kultury
a. kultura narodowa – elementy kultury specyficzne dla danego narodu
b. kultura wysoka (elitarna) – adresowana do obiorców odpowiednio przygotowanych
c. kultura masowa (popularna) – skierowana do szerokiego grona odbiorców
d. kultura ludowa – jest spuścizną społeczeństw tradycyjnych – została ukształtowana przez niższe warstwy społeczne – charakteryzuje się religijnością, przywiązaniem do tradycji i rytuałów
e. kręgi kulturowe (cywilizacyjne) – obejmują wiele kultur sąsiadujących ze sobą
4. Trwałe składniki kultury są przekazywane z pokolenia na pokolenie w wyniku procesów socjalizacji, skłonności człowieka do naśladowania oraz dzięki przymusowi społecznemu.
5. Formy przekazywania i przyswajania kultury wg Margaret Mead
a. kultura postfiguratywna – głównym źródłem wzorców jest pokolenie starsze
b. kultura konfiguratywna głównym źródłem wzorców są rówieśnicy
c. kultura prefiguratywna – ważnym źródłem wzorców staje się pokolenie najmłodsze
6. Źródła zmian w kulturze
a. dyfuzja kulturowa – wzajemne oddziaływanie i przenikanie współistniejących kultur
b. kontestacja społeczna – odrzucenie obowiązujących norm i zastępowanie ich nowymi
c. polityka państwa
d. postęp naukowo-techniczny
e. przemiany gospodarcze
6. Wpływ globalizacji na kulturę
a. unifikacja kultury w skali światowej
c. czy kultury lokalne w związku z tym zanikną?
Niektóre narody, grupy etniczne i społeczności lokalne bardzo dbają o potrzymanie własnej odrębności kulturowej.
[1] E. Baldwin, B. Longhurst, S. Mc Cracken, M. Ogborn, G. Smith. Wstęp do kulturoznawstwa. Przeł. M. Kaczyński, J. Łoziński, T. Rosiński. Poznań 2007, s. 24.